فضلویه

فضلویه نام خاندان حكام کرد ملوک شبانکاره است. منسوب به نظام الدين فضل الله از ملوک شبانکاره.

حمد الله مستوفی اشاره به مهاجرت طوایفی ازکردهای مناطق كردستان سوريه‌، (جبل السماق) از قرن پنجم هجرى به مناطق‌ لرستان و كهگيلويه کنونی می کند:

در سنه خمس مائه قریب صد خانوار کرد از جبل السماق شام (نام کوه و نجدی در كردستان سوريه) به سبب وحشتی که ایشان را با مهتر خود فرو افتاده بود به لرستان امدند و در خیل احفاد محمدبن خورشید که از وزراء بود نزول کردند.

بعدها با شورش فضلویه و ‏تسلط کردها بر مناطق فارس، بین سالهای 570 تا 1006 هجری قمری خاندان فضلویه برسرزمین بختیاری از اصفهان تا شوشتر با عنوان اتابکان لرستان و اتابکان لر بزرگ حکومت کردند. استحکامات آنان درارتفاعات منگشت ومقر زمستانی آنها در ایذه نزدیک مال امیر بود.

بقاياى گويش هاى كردى هنوز هم در استان فارس وجود دارد. زبان سیوندی و گویش دهکویی یکی از لهجه‌های زبان لارستانی است که ریشه در زبان پهلوى اوستایی دارد. این گویش شباهت زیادی به کردی کرمانجی دارد، چنانکه از نام قدیم دهکویه که «دهکرد» است بر می‌آید، سکونت طوایف کرد در دهکویه ‌است که توانسته‌ بر گویش آن تاثیر گذارند. گویش دهکویی با لهجه کردی کرمانجی قرابت بیشتری دارد و با هم کلمات مشترک زیادی دارند که عینا مانند هم تلفظ می‌شوند.

ملوک شبانکاره که 15 تن بوده اند به ترتيب زير حکومت کرده اند:

1- فضلویه از 448 تا 459 ه' . ق. 2-نظام الدين يحيي بن حسن از 459... 3- نظام الدين محمودبن نظام الدين يحيي از... 4- قطب الدين مبارز... تا 624 ه' . ق. 5- ملک مظفرالدين محمدبن المبارز از 624 تا 658 ه' . ق. 6- قطب الدين مبارزبن ملک مظفرالدين از658 تا 659 ه' . ق. 7- نظام الدين حسن بن محمد مظفرالدين از 659 تا 662 ه' . ق. 8- نصرةالدين ابراهيم برادر نظام الدين حسن . از 662 تا 664 ه' . ق. 9- جلال الدين طيب شاه از 664 تا 681 ه' . ق. 10- بهاالدين اسماعيل برادر طيب شاه. از 681 تا 688 ه' . ق. 11- نظام الدين حسن بن طيب شاه . از 688 تا 725 ه' . ق. 12- نصرةالدين ابراهيم بن اسماعيل . از 725 تا... 13- ملک رکن الدين حسن . از... 14- تاج الدين جمشيدبن اسماعيل از 735 تا حدود 742 ه' . ق. 15- ملک اردشير. از 742 تا 756 ه' . ق.

امروزه تيره هايى از طوايف شبانكاره (فارس) و شبانكاره (غرب) هنوز در استان فارس و استان كردستان و كرمانشاه موجودند.

• منابع:

• هزاراسپ در IRANICA
• اتابکان لرستان در لغت نامه دهخدا
• ایرج افشار سیستانی، خوزستان و تمدن دیرینه آن، ج. ۱ ص ۲۳۴
• شبانکاره در دهخدا
• FAŻLŪYA,Amir ABU’LʿABBĀS FAŻL, IRANICA