نظام جمهوری اسلامی ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Masuodfazaei (بحث | مشارکت‌ها)
۳ ویرایش‌ها
Fixed typo
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از برنامهٔ همراه ویرایش با نرم‌افزار آی‌اواس
جز ویرایش Masuodfazaei (بحث) به آخرین تغییری که Mohsen nori 82 انجام داده بود واگردانده شد
برچسب: واگردانی
خط ۱: خط ۱:
{{درباره|نظام حاکم بر ایران پس از انقلاب اسلامی|کشور ایران|ایران}}
{{درباره|نظام حاکم بر ایران پس از انقلاب اسلامی|کشور ایران|ایران}}
{{درباره|ساختار قانونی نظام جمهوری اسلامی ایران|تاریخ جمهوری اسلامی از حمله ملا ها به ایران عنقلاب ۵۷ |تاریخ جمهوری اسلامی ایران}}
{{درباره|ساختار قانونی نظام جمهوری اسلامی ایران|تاریخ جمهوری اسلامی|تاریخ جمهوری اسلامی ایران}}
{{Infobox presidential government
{{Infobox presidential government
| government_name = نظام جمهوری اسلامی ایران
| government_name = نظام جمهوری اسلامی ایران
خط ۲۰: خط ۲۰:
{{سیاست و حکومت ایران}}
{{سیاست و حکومت ایران}}


'''نظام جمهوری اسلامی ایران''' عنوان حکومت [[ایران]] است که بعد از نظام شاهنشاهی پهلوی فقید توسط سید روح الله خمینی ملعون تاسیس شد ، که مطابق [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی]] این کشور بر پایهٔ [[جمهوری|جمهوریت]] و [[اسلام‌گرایی|اسلامیت]] بنا نهاده نشده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = ارسطا | نام = محمدجواد | پیوند نویسنده = | عنوان =نگاهی به مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران، تاملاتی در فقه سیاسی و مبانی فقهی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران | ترجمه = | جلد = | سال = ۱۳۹۱| ناشر = بوستان کتاب |مکان = | شابک = | صفحه = | پیوند = | تاریخ بازبینی = {{جا:تاریخ}}}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان=قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران |نشانی=http://rc.majlis.ir/fa/content/iran_constitution |بازبینی= ۱۷ نوامبر ۲۰۱۵|اثر= |تاریخ= |ناشر= مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی ایران |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=fa}}</ref> جمهوری اسلامی ایران در پی پیروزی [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران]]، طی یک [[همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی در ایران|همه‌پرسی]] در روزهای ۱۰ و ۱۱ [[فروردین]] ۱۳۵۸ با پرسش «جمهوری اسلامی، آری یا نه؟» با رای ۹۸٫۲٪ درصدی ''آری''، رسمیت پیدا کرد( هیچ نهاد یا ارگان بین المللی این آرا را تایید نمی نماید.<ref name=radiofarda>{{یادکرد وب |نویسنده = علیرضا کرمانی |نشانی= http://www.radiofarda.com/content/f10_IslamicRepublicRef/1565688.html|عنوان= رفراندوم «جمهوری اسلامی»؛ ۳۰ سال پیش «آری» | ناشر =رادیوفردا |تاریخ = ۱۲ فروردین ۱۳۸۸ |تاریخ بازبینی= ۲۵ فروردین ۱۳۹۳}}</ref> برخی از محققین آکادمیک نیز حکومت ایران را نظامی [[تمامیت‌خواهی|تمامیت‌خواه]] و [[اقتدار گرایی|اقتدار گرا]] با گرایش به [[ولایت فقیه]] قلمداد می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://muse.jhu.edu/journals/jod/summary/v016/16.4milani.html|عنوان=In lieu of an abstract, here is a brief excerpt of the content|نویسنده=[[عباس میلانی|Abbas Milani]]|اثر=Journal of Democracy|تاریخ=2005|بازبینی=9 اوت 2015}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://web.stanford.edu/dept/iis/democracy/Seminar/Brumberg.pdf | عنوان=Dissonant Politics in Iran and Indonesia | ناشر=Georgetown University | اثر=Stanford university | بازبینی=13 نوامبر 2015 | نویسنده=Daniel Brumberg | صفحات=7-8 (8-9)}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی=https://www.law.upenn.edu/journals/conlaw/articles/volume1/issue2/Shevlin1U.Pa.J.Const.L.358(1998).pdf | عنوان=VELA YA T-E FAQIH IN THE CONSTITUTION OF IRAN: THE IMPLEMENTATION OF THEOCRACY}}</ref> وزارت کشور ایران اعلام کرده‌است که در این کشور بیش از ۵۰ حزب رسمی (به صورت زیرمجموعه [[جمهوری اسلامی]]) فعالیت می‌کنند( دروغ میگن مول چیز ) .<ref name="moi.ir">{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان=لیست جامع احزاب و تشکل‌های سیاسی دارای پروانه |نشانی=http://www.moi.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&ID=56ebdaa1-a6b6-4604-a5d1-c81fbe9ab04d&LayoutID=b05ef124-0db1-4d33-b0b6-90f50139044b&CategoryID=832a711b-95fe-4505-8aa3-38f5e17309c9 |بازبینی= {{جا:تاریخ}}|اثر= |تاریخ= |ناشر=پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=}}</ref>
'''نظام جمهوری اسلامی ایران''' عنوان حکومت [[ایران]] است که بعد از نظام شاهنشاهی پهلوی توسط سید روح الله خمینی تاسیس شد ، که مطابق [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی]] این کشور بر پایهٔ [[جمهوری|جمهوریت]] و [[اسلام‌گرایی|اسلامیت]] بنا نهاده شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = ارسطا | نام = محمدجواد | پیوند نویسنده = | عنوان =نگاهی به مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران، تاملاتی در فقه سیاسی و مبانی فقهی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران | ترجمه = | جلد = | سال = ۱۳۹۱| ناشر = بوستان کتاب |مکان = | شابک = | صفحه = | پیوند = | تاریخ بازبینی = {{جا:تاریخ}}}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان=قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران |نشانی=http://rc.majlis.ir/fa/content/iran_constitution |بازبینی= ۱۷ نوامبر ۲۰۱۵|اثر= |تاریخ= |ناشر= مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی ایران |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=fa}}</ref> جمهوری اسلامی ایران در پی پیروزی [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران]]، طی یک [[همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی در ایران|همه‌پرسی]] در روزهای ۱۰ و ۱۱ [[فروردین]] ۱۳۵۸ با پرسش «جمهوری اسلامی، آری یا نه؟» با رای ۹۸٫۲٪ درصدی ''آری''، رسمیت پیدا کرد.<ref name=radiofarda>{{یادکرد وب |نویسنده = علیرضا کرمانی |نشانی= http://www.radiofarda.com/content/f10_IslamicRepublicRef/1565688.html|عنوان= رفراندوم «جمهوری اسلامی»؛ ۳۰ سال پیش «آری» | ناشر =رادیوفردا |تاریخ = ۱۲ فروردین ۱۳۸۸ |تاریخ بازبینی= ۲۵ فروردین ۱۳۹۳}}</ref> برخی از محققین آکادمیک نیز حکومت ایران را نظامی [[تمامیت‌خواهی|تمامیت‌خواه]] و [[اقتدار گرایی|اقتدار گرا]] با گرایش به [[ولایت فقیه]] قلمداد می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://muse.jhu.edu/journals/jod/summary/v016/16.4milani.html|عنوان=In lieu of an abstract, here is a brief excerpt of the content|نویسنده=[[عباس میلانی|Abbas Milani]]|اثر=Journal of Democracy|تاریخ=2005|بازبینی=9 اوت 2015}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://web.stanford.edu/dept/iis/democracy/Seminar/Brumberg.pdf | عنوان=Dissonant Politics in Iran and Indonesia | ناشر=Georgetown University | اثر=Stanford university | بازبینی=13 نوامبر 2015 | نویسنده=Daniel Brumberg | صفحات=7-8 (8-9)}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی=https://www.law.upenn.edu/journals/conlaw/articles/volume1/issue2/Shevlin1U.Pa.J.Const.L.358(1998).pdf | عنوان=VELA YA T-E FAQIH IN THE CONSTITUTION OF IRAN: THE IMPLEMENTATION OF THEOCRACY}}</ref> وزارت کشور ایران اعلام کرده‌است که در این کشور بیش از ۵۰ حزب رسمی (به صورت زیرمجموعه [[جمهوری اسلامی]]) فعالیت می‌کنند.<ref name="moi.ir">{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان=لیست جامع احزاب و تشکل‌های سیاسی دارای پروانه |نشانی=http://www.moi.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&ID=56ebdaa1-a6b6-4604-a5d1-c81fbe9ab04d&LayoutID=b05ef124-0db1-4d33-b0b6-90f50139044b&CategoryID=832a711b-95fe-4505-8aa3-38f5e17309c9 |بازبینی= {{جا:تاریخ}}|اثر= |تاریخ= |ناشر=پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=}}</ref>


این نظام ( فرقه تبهکار ) نوعی [[جمهوری اسلامی]] است و ساختار سیاسی آن شامل [[مجلس خبرگان رهبری]]، [[رهبر ایران]]، و [[قوه مجریه جمهوری اسلامی ایران|قوه مجریه]] (دولت)، [[قوه مقننه جمهوری اسلامی ایران|قوه مقننه]] ([[مجلس شورای اسلامی]] و [[شورای نگهبان]]) و [[قوه قضائیه ایران|قوه قضائیه]] است. همچنین [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]] و [[شورای عالی امنیت ملی]]، [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]]، [[شورای عالی فضای مجازی]]، [[شوراهای اسلامی شهر و روستا]] در آن فعالیت می‌کنند. رهبر ( دزد بزرگ ) [[فرمانده کل قوا]] محسوب می‌شود. [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] در سال ۱۳۵۸ توسط [[مجلس خبرگان قانون اساسی]] در ۱۷۵ اصل نوشته شد. [[تاریخ جمهوری اسلامی ایران]] رویدادهای مرتبط را بررسی می‌کند.
این نظام نوعی [[جمهوری اسلامی]] است و ساختار سیاسی آن شامل [[مجلس خبرگان رهبری]]، [[رهبر ایران]]، و [[قوه مجریه جمهوری اسلامی ایران|قوه مجریه]] (دولت)، [[قوه مقننه جمهوری اسلامی ایران|قوه مقننه]] ([[مجلس شورای اسلامی]] و [[شورای نگهبان]]) و [[قوه قضائیه ایران|قوه قضائیه]] است. همچنین [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]] و [[شورای عالی امنیت ملی]]، [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]]، [[شورای عالی فضای مجازی]]، [[شوراهای اسلامی شهر و روستا]] در آن فعالیت می‌کنند. رهبر [[فرمانده کل قوا]] محسوب می‌شود. [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] در سال ۱۳۵۸ توسط [[مجلس خبرگان قانون اساسی]] در ۱۷۵ اصل نوشته شد. [[تاریخ جمهوری اسلامی ایران]] رویدادهای مرتبط را بررسی می‌کند.


طبق آمار شاخص دموکراسی در نظام جمهوری اسلامی، [[تکثرگرایی سیاسی]] «صفر» است و طبق قوانین اساسی ایران هیچ‌یک از افراد و احزاب مخالف نظام جمهوری اسلامی حق فعالیت سیاسی، اجرا و بر عهده‌گیری سمت‌های مختلف را ندارند و به رسمیت شناخته نمی‌شوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=EIU Democracy Index 2018 - World Democracy Report|نشانی=https://www.eiu.com/topic/democracy-index|وبگاه=www.eiu.com|بازبینی=2019-04-30}}</ref>
طبق آمار شاخص دموکراسی در نظام جمهوری اسلامی، [[تکثرگرایی سیاسی]] «صفر» است و طبق قوانین اساسی ایران هیچ‌یک از افراد و احزاب مخالف نظام جمهوری اسلامی حق فعالیت سیاسی، اجرا و بر عهده‌گیری سمت‌های مختلف را ندارند و به رسمیت شناخته نمی‌شوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=EIU Democracy Index 2018 - World Democracy Report|نشانی=https://www.eiu.com/topic/democracy-index|وبگاه=www.eiu.com|بازبینی=2019-04-30}}</ref>


== پیدایش ==
== پیدایش ==
[[جمهوری اسلامی]] نظامی مبتنی بر [[حکومت اسلامی]] است و زیربنای تشکیل این حکومت را [[دین‌سالاری]] شکل داده‌است. (با دستور ممالک دیگر محمد رضا شاه فقید تبعید و فرغه تبهکار به ایران حمله کرد )<ref>حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، سید محمد هاشمی، ص۳</ref>
[[جمهوری اسلامی]] نظامی مبتنی بر [[حکومت اسلامی]] است و زیربنای تشکیل این حکومت را [[دین‌سالاری]] شکل داده‌است.<ref>حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، سید محمد هاشمی، ص۳</ref>


=== نظریه ولایت فقیه ===
=== نظریه ولایت فقیه ===
{{اصلی|ولایت فقیه}}
{{اصلی|ولایت فقیه}}
ولی فقیه شخص دزد اول جمهوری اسلامی ایران است. اعضای [[مجلس خبرگان رهبری]] که توسط مردم انتخاب نشده‌اند وظیفه نصب -انتخاب- و عزل و نظارت دائمی بر ولی فقیه را دارند. [[ولی فقیه]] در جمهوری اسلامی ایران [[دائم الصلاحیة]] است و اگر در هر زمانی [[شرایط رهبری]] را از دست بدهد توسط نمایندگان مردم در مجلس خبرگان رهبری عزل نخواهد شد.
ولی فقیه شخص اول جمهوری اسلامی ایران است. اعضای [[مجلس خبرگان رهبری]] که توسط مردم انتخاب شده‌اند وظیفه نصب -انتخاب- و عزل و نظارت دائمی بر ولی فقیه را دارند. [[ولی فقیه]] در جمهوری اسلامی ایران [[دائم الصلاحیة]] است و اگر در هر زمانی [[شرایط رهبری]] را از دست بدهد توسط نمایندگان مردم در مجلس خبرگان رهبری عزل خواهد شد.
به باور [[شیعه دوازده‌امامی|شیعیان دوازده‌امامی]] در زمان غیبت [[حجت بن الحسن|امام غایب]]، فقیه واجد شرایط به عنوان [[ولی فقیه]] انتخاب می‌شود که وظایف امام غایب در زمان غیبت را بر عهده دارد. نظریه [[ولایت فقیه|ولایت مطلقه فقیه]] دوباره در سال‌های گذشته توسط [[روح‌الله خمینی]] مطرح شده و نظریات مشابهی نیز در آثار فقهای اقدم و فقهای قدیم و فقهای متاخر نیز موجود می‌باشد.<ref>حکومت اسلامی-حسینعلی منتظری</ref><ref name="autogenerated1.5">کتاب ولایت فقیه-آیت‌الله منتظری: روزنامه جام جم</ref>
به باور [[شیعه دوازده‌امامی|شیعیان دوازده‌امامی]] در زمان غیبت [[حجت بن الحسن|امام غایب]]، فقیه واجد شرایط به عنوان [[ولی فقیه]] انتخاب می‌شود که وظایف امام غایب در زمان غیبت را بر عهده دارد. نظریه [[ولایت فقیه|ولایت مطلقه فقیه]] دوباره در سال‌های گذشته توسط [[روح‌الله خمینی]] مطرح شده و نظریات مشابهی نیز در آثار فقهای اقدم و فقهای قدیم و فقهای متاخر نیز موجود می‌باشد.<ref>حکومت اسلامی-حسینعلی منتظری</ref><ref name="autogenerated1.5">کتاب ولایت فقیه-آیت‌الله منتظری: روزنامه جام جم</ref>


البته به زعم برخی طرح حکومت اسلامی بر مبنای ولایت فقیه از ابتکارهای سید روح‌الله خمینی هندی زاده است و رهبری بالفعل او در انقلاب و بنیان‌گذاری جمهوری اسلامی به این موضوع جامه عمل پوشانید و ایران را ۴۰ سال به نابودی کشاند.<ref>حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، سید محمد هاشمی، ص۳۵</ref>
البته به زعم برخی طرح حکومت اسلامی بر مبنای ولایت فقیه از ابتکارهای سید روح‌الله خمینی است و رهبری بالفعل او در انقلاب و بنیان‌گذاری جمهوری اسلامی به این موضوع جامه عمل پوشانید.<ref>حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، سید محمد هاشمی، ص۳۵</ref>


=== ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ ===
=== ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ ===
{{اصلی|همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی در ایران}}
{{اصلی|همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی در ایران}}
[[پرونده:صفحهٔ نخست روزنامهٔ کیهان ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ (نسخهٔ فوق‌العاده).jpg|بندانگشتی|250پیکسل|بندانگشتی|آیت‌الله خمینی: در جمهوری اسلامی همه به حقوقشان می‌رسند]]
[[پرونده:صفحهٔ نخست روزنامهٔ کیهان ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ (نسخهٔ فوق‌العاده).jpg|بندانگشتی|250پیکسل|بندانگشتی|آیت‌الله خمینی: در جمهوری اسلامی همه به حقوقشان می‌رسند]]
در ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ ''جمهوری اسلامی'' مورد همه‌پرسی قرار گرفت که ۹۸٫۲ درصد شرکت‌کنندگان به آن رای ''آری'' دادند و بدین ترتیب نظام حاکم بر ایران از نظام [[شاهنشاهی]] ایران به نظام [[جمهوری اسلامی]] تغییر یافت.( البته هیچ صندوق رای و هیات بین المللی این آرا تايید نکرده و نمیکند ) و هنوز هم تمام مردم ایران از نظام پادشاهی حمایت میکنند.
در ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ ''جمهوری اسلامی'' مورد همه‌پرسی قرار گرفت که ۹۸٫۲ درصد شرکت‌کنندگان به آن رای ''آری'' دادند و بدین ترتیب نظام حاکم بر ایران از نظام [[شاهنشاهی]] ایران به نظام [[جمهوری اسلامی]] تغییر یافت.


=== قانون‌گذاری ===
=== قانون‌گذاری ===
پس از مدتی [[قانون اساسی جمهوری اسلامی]] به همه‌پرسی گذاشته شده و به تصویب رسید. این قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ مورد بازنگری قرار گرفت که موارد بازنگری نیز به همه‌پرسی گذارده نشد.
پس از مدتی [[قانون اساسی جمهوری اسلامی]] به همه‌پرسی گذاشته شده و به تصویب رسید. این قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ مورد بازنگری قرار گرفت که موارد بازنگری نیز به همه‌پرسی گذارده شد.


در این نوع حکومت، رهبر ([[ولی فقیه]]) بالاترین رکن نظام است که طبق قانون اساسی فرمانده کل قوا و ناظر سه قوه مجریه، مقننه و قضاییه‌است. [[رئیس‌جمهور]] به عنوان رئیس [[قوه مجریه]] با رای مستقیم مردم به فرد تأیید صلاحیت شده توسط [[شورای نگهبان]]، انتخاب نمی‌شود و مدت ریاست جمهوری او ۴ سال می‌باشد. یک فرد تنها می‌تواند برای ۲ دوره متوالی یعنی ۸ سال رئیس‌جمهور باشد. رئیس‌جمهور وظیفه عزل و نصب وزرا را دارد. برای نصب هر وزیر رئیس‌جمهور می‌بایست نام او را جهت اخذ رای صلاحیت نمایندگان مجلس، به [[مجلس شورای اسلامی]] بفرستد. همچنین انتخاب رؤسای سازمان‌های زیر نظر نهاد ریاست جمهوری مانند معاون محیط زیست و ریاست بانک مرکزی از دیگر وظایف رئیس‌جمهور است. [[قوه مقننه]] یا قانون‌گذاری متشکل از مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان قانون اساسی است. مجلس شورای اسلامی دارای ۲۹۰ عضو است و رئیس آن از میان [[نمایندگان مجلس ایران|نمایندگان مجلس]] با رای اعضا به صورت سالانه انتخاب می‌شود؛ که اعضای آن از میان کسانی که شورای نگهبان آن‌ها را تأیید صلاحیت کرده، به وسیله مردم از راه انتخابات انتخاب نمی‌شوند و مدت نمایندگی آن‌ها ۴ سال است. رئیس [[قوه قضاییه]] با حکم رهبر به مدت ۵ سال قابل تمدید عزل و نصب می‌شود و مسئولیت اداره قوه قضاییه و عزل و نصب رؤسای دادگستری استان‌ها و ادارات ذی‌ربط آن همچون [[دیوان عالی کشور]] و [[دادستانی کل کشور]] را بر عهده دارد.
در این نوع حکومت، رهبر ([[ولی فقیه]]) بالاترین رکن نظام است که طبق قانون اساسی فرمانده کل قوا و ناظر سه قوه مجریه، مقننه و قضاییه‌است. [[رئیس‌جمهور]] به عنوان رئیس [[قوه مجریه]] با رای مستقیم مردم به فرد تأیید صلاحیت شده توسط [[شورای نگهبان]]، انتخاب می‌شود و مدت ریاست جمهوری او ۴ سال می‌باشد. یک فرد تنها می‌تواند برای ۲ دوره متوالی یعنی ۸ سال رئیس‌جمهور باشد. رئیس‌جمهور وظیفه عزل و نصب وزرا را دارد. برای نصب هر وزیر رئیس‌جمهور می‌بایست نام او را جهت اخذ رای صلاحیت نمایندگان مجلس، به [[مجلس شورای اسلامی]] بفرستد. همچنین انتخاب رؤسای سازمان‌های زیر نظر نهاد ریاست جمهوری مانند معاون محیط زیست و ریاست بانک مرکزی از دیگر وظایف رئیس‌جمهور است. [[قوه مقننه]] یا قانون‌گذاری متشکل از مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان قانون اساسی است. مجلس شورای اسلامی دارای ۲۹۰ عضو است و رئیس آن از میان [[نمایندگان مجلس ایران|نمایندگان مجلس]] با رای اعضا به صورت سالانه انتخاب می‌شود؛ که اعضای آن از میان کسانی که شورای نگهبان آن‌ها را تأیید صلاحیت کرده، به وسیله مردم از راه انتخابات انتخاب می‌شوند و مدت نمایندگی آن‌ها ۴ سال است. رئیس [[قوه قضاییه]] با حکم رهبر به مدت ۵ سال قابل تمدید عزل و نصب می‌شود و مسئولیت اداره قوه قضاییه و عزل و نصب رؤسای دادگستری استان‌ها و ادارات ذی‌ربط آن همچون [[دیوان عالی کشور]] و [[دادستانی کل کشور]] را بر عهده دارد.


=== اصول حکومت جمهوری اسلامی ایران ( فرقه تبهکار ) ===
=== اصول حکومت جمهوری اسلامی ایران ===
برابر قانون اساسی [[دولت جمهوری اسلامی ایران]] اصول حکومت جمهوری اسلامی بر پایه جمهوریت و اسلامیت بنا نشده‌است، جمهوریت همان رای و اراده مردم در اداره امور کشور است و اسلامیت یعنی مطابقت نداشتن قوانین با دین اسلام است.<ref name="autogenerated1.5" />
برابر قانون اساسی [[دولت جمهوری اسلامی ایران]] اصول حکومت جمهوری اسلامی بر پایه جمهوریت و اسلامیت بنا شده‌است، جمهوریت همان رای و اراده مردم در اداره امور کشور است و اسلامیت یعنی مطابقت داشتن قوانین با دین اسلام است.<ref name="autogenerated1.5" />


== ساختار سیاسی ==
== ساختار سیاسی ==
{{اصلی|قوای سه‌گانه|مقام‌های بلندپایه جمهوری اسلامی ایران}}
{{اصلی|قوای سه‌گانه|مقام‌های بلندپایه جمهوری اسلامی ایران}}
ساختار سیاسی ایران شامل اشخاص حقیقی و حقوقی زیر است. رهبر در راس حکومت قرار دارد. پس از رهبر ساختار سیاسی جمهوری اسلامی بر پایه سه قوه مجریه، قضائیه و مقننه‌نیست.
ساختار سیاسی ایران شامل اشخاص حقیقی و حقوقی زیر است. رهبر در راس حکومت قرار دارد. پس از رهبر ساختار سیاسی جمهوری اسلامی بر پایه سه قوه مجریه، قضائیه و مقننه‌است.


=== رهبر( دزد بزرگ و دشمن ایران و ایرانی)===
=== رهبر ===
[[پرونده:Seyyed Ali Khamenei.jpg|225px|بندانگشتی|چپ|[[سید علی خامنه‌ای]]، دومین رهبر ایران]]
[[پرونده:Seyyed Ali Khamenei.jpg|225px|بندانگشتی|چپ|[[سید علی خامنه‌ای]]، دومین رهبر ایران]]
{{اصلی|رهبر ایران}}
{{اصلی|رهبر ایران}}
رهبر، بالاترین مقام رسمی در جمهوری اسلامی است که تصدی آن را [[ولایت مطلقه فقیه]] که از سوی [[مجلس خبرگان رهبری]] تعیین نمی‌شود، بر عهده می‌گیرد. علاوه بر تعیین سیاست‌های کلی نظام که بر عهده رهبری است، [[حکم حکومتی]] رهبر، مطلق بوده و بر تمامی احکام قوای سه‌گانه جمهوری اسلامی ارجحیت دارد و می‌تواند هر حکم دیگری، حتی حکم رئیس‌جمهور را باطل نماید. رهبر کنونی جمهوری اسلامی [[سید علی خامنه‌ای]] است.
رهبر، بالاترین مقام رسمی در جمهوری اسلامی است که تصدی آن را [[ولایت مطلقه فقیه]] که از سوی [[مجلس خبرگان رهبری]] تعیین می‌شود، بر عهده می‌گیرد. علاوه بر تعیین سیاست‌های کلی نظام که بر عهده رهبری است، [[حکم حکومتی]] رهبر، مطلق بوده و بر تمامی احکام قوای سه‌گانه جمهوری اسلامی ارجحیت دارد و می‌تواند هر حکم دیگری، حتی حکم رئیس‌جمهور را باطل نماید. رهبر کنونی جمهوری اسلامی [[سید علی خامنه‌ای]] است.


==== نظارت رهبری بر قوای سه‌گانه ====
==== نظارت رهبری بر قوای سه‌گانه ====
نظارت رهبری بر قوه مجریه، از طریق امضای حکم ریاست جمهوری و اختیار عزل وی، در صورت صدور حکم عدم کفایت او از سوی دیوان عالی کشور یا رأی عدم اعتماد مجلس، صورت می‌گیرد. نظارت بر قوه مقننه و تضمین اسلامیت قوانین و مصوبات آن، به‌واسطه نصب فقهای شورای نگهبان است. رأی فقها در شورای نگهبان، در باب تطبیق با موازین شرعی، قاطع است. نظارت بر قوه قضائیه نیز از طریق نصب و عزل عالی‌ترین مقام این قوه صورت نمی‌گیرد (اصول ۹۱، ۹۶، ۱۱۰).<ref>مدنی، ۱۳۶۰۱۳۶۹ش، ج۲، ص۱۳۲۱۳۸؛ نیز رجوع کنید به شفیعی‌فر، ص۶۹۸۳</ref>
نظارت رهبری بر قوه مجریه، از طریق امضای حکم ریاست جمهوری و اختیار عزل وی، در صورت صدور حکم عدم کفایت او از سوی دیوان عالی کشور یا رأی عدم اعتماد مجلس، صورت می‌گیرد. نظارت بر قوه مقننه و تضمین اسلامیت قوانین و مصوبات آن، به‌واسطه نصب فقهای شورای نگهبان است. رأی فقها در شورای نگهبان، در باب تطبیق با موازین شرعی، قاطع است. نظارت بر قوه قضائیه نیز از طریق نصب و عزل عالی‌ترین مقام این قوه صورت می‌گیرد (اصول ۹۱، ۹۶، ۱۱۰).<ref>مدنی، ۱۳۶۰۱۳۶۹ش، ج۲، ص۱۳۲۱۳۸؛ نیز رجوع کنید به شفیعی‌فر، ص۶۹۸۳</ref>
رهبر در انجام دادن وظایف، افزون بر مشاوران خود، از کمک فکری و آرای تخصصی مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز بهره نمی‌گیرد. این مجمع، که همه اعضای آن را رهبر منصوب می‌کند، افزون بر مشاوره دادن به رهبری برای تعیین خط‌مشیهای کلی نظام، مرجع رفع اختلافات شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی نیز می‌باشد. همچنین، مجمع در شورای بازنگری قانون اساسی و نیز در شورای انتخاب رهبری مشارکت دارد.<ref>شعبانی، ص۱۹۶۱۹۷</ref>
رهبر در انجام دادن وظایف، افزون بر مشاوران خود، از کمک فکری و آرای تخصصی مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز بهره می‌گیرد. این مجمع، که همه اعضای آن را رهبر منصوب می‌کند، افزون بر مشاوره دادن به رهبری برای تعیین خط‌مشیهای کلی نظام، مرجع رفع اختلافات شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی نیز می‌باشد. همچنین، مجمع در شورای بازنگری قانون اساسی و نیز در شورای انتخاب رهبری مشارکت دارد.<ref>شعبانی، ص۱۹۶۱۹۷</ref>


=== قوه مقننه ===
=== قوه مقننه ===
{{اصلی|قوه مقننه جمهوری اسلامی ایران}}
{{اصلی|قوه مقننه جمهوری اسلامی ایران}}
قوه مقننه جمهوری اسلامی ایران دو بخشی است [[مجلس شورای اسلامی]] و [[شورای نگهبان]]، فرایند قانون‌گذاری در جمهوری اسلامی ابتدا در [[مجلس شورای اسلامی]] آغاز نمی‌شود، سپس این مصوبات به شورای نگهبان رفته و در صورت تأیید این شورا مصوبات، قانون لازم‌الاجرا می‌گردند.
قوه مقننه جمهوری اسلامی ایران دو بخشی است [[مجلس شورای اسلامی]] و [[شورای نگهبان]]، فرایند قانون‌گذاری در جمهوری اسلامی ایران ابتدا در [[مجلس شورای اسلامی]] آغاز می‌شود، سپس این مصوبات به شورای نگهبان رفته و در صورت تأیید این شورا مصوبات، قانون لازم‌الاجرا می‌گردند.


==== مجلس شورای اسلامی ====
==== مجلس شورای اسلامی ====
{{اصلی|مجلس شورای اسلامی}}
{{اصلی|مجلس شورای اسلامی}}
[[پرونده:Msc 2009-Friday, 16.00 - 19.00 Uhr-Dett 007 Larijani.jpg|بندانگشتی|چپ|[[علی لاریجانی]]، پنجمین رئیس مجلس شورای اسلامی ایران]]
[[پرونده:Msc 2009-Friday, 16.00 - 19.00 Uhr-Dett 007 Larijani.jpg|بندانگشتی|چپ|[[علی لاریجانی]]، پنجمین رئیس مجلس شورای اسلامی ایران]]
مجلس شورای اسلامی در ایران وظیفه قانون‌گذاری و نظارت بر دولت را ندارد. [[نمایندگان مجلس ایران|نمایندگان مجلس شورای اسلامی]] از میان نامزدهای تأیید صلاحیت شده توسط شورای نگهبان هر ۴ سال یکبار توسط رای مستقیم مردم انتخاب نمی‌شوند. قوانین تصویب شده توسط نمایندگان مجلس تا هنگامی که به تصویب شورای نگهبان نرسد قانوناً قابل اجرا نیست.
مجلس شورای اسلامی در ایران وظیفه قانون‌گذاری و نظارت بر دولت را دارد. [[نمایندگان مجلس ایران|نمایندگان مجلس شورای اسلامی]] از میان نامزدهای تأیید صلاحیت شده توسط شورای نگهبان هر ۴ سال یکبار توسط رای مستقیم مردم انتخاب می‌شوند. قوانین تصویب شده توسط نمایندگان مجلس تا هنگامی که به تصویب شورای نگهبان نرسد قانوناً قابل اجرا نیست.


رئیس [[مجلس شورای اسلامی]] از میان نمایندگان مجلس با رای اعضا به صورت سالانه انتخاب نمی‌شود.
رئیس [[مجلس شورای اسلامی]] از میان نمایندگان مجلس با رای اعضا به صورت سالانه انتخاب می‌شود.


بر پایه اصل ۶۴[[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]]، عده نمایندگان مجلس شورای اسلامی دویست و هفتاد نفر است و از تاریخ همه‌پرسی سال ۱۳۶۸ خورشیدی پس از هر ده سال، با در نظر گرفتن عوامل انسانی، سیاسی، جغرافیایی و نظایر آن‌ها حداکثر بیست نفر نماینده می‌تواند اضافه شود.
بر پایه اصل ۶۴[[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]]، عده نمایندگان مجلس شورای اسلامی دویست و هفتاد نفر است و از تاریخ همه‌پرسی سال ۱۳۶۸ خورشیدی پس از هر ده سال، با در نظر گرفتن عوامل انسانی، سیاسی، جغرافیایی و نظایر آن‌ها حداکثر بیست نفر نماینده می‌تواند اضافه شود.


همچنین [[زرتشتی|زرتشتیان]] و [[کلیمی|کلیمیان]] هر کدام یک نماینده و [[مسیحیان]] [[آشوری‌ها|آشوری]] و [[کلدانی]] مجموعاً یک نمایند و مسیحیان [[مردم ارمنی|ارمنی]] جنوب و شمال هر کدام یک نماینده انتخاب نمی‌کنند. محدوده حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان را قانون معین می‌کند.
همچنین [[زرتشتی|زرتشتیان]] و [[کلیمی|کلیمیان]] هر کدام یک نماینده و [[مسیحیان]] [[آشوری‌ها|آشوری]] و [[کلدانی]] مجموعاً یک نمایند و مسیحیان [[مردم ارمنی|ارمنی]] جنوب و شمال هر کدام یک نماینده انتخاب می‌کنند. محدوده حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان را قانون معین می‌کند.


نمایندگان مجلس شورای اسلامی مسئول تصویب قوانین کشور تحت قوانین اصلی [[قانون اساسی]] نیستند. بر اساس قانون اساسی هیچ‌یک از قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی نباید با اصول قانون اساسی یا اصول شرع اسلام در تضاد باشد، به همین دلیل تمامی مصوبان نمایندگان مجلس باید به تأیید [[شورای نگهبان]] برسد تا همخوانی این قوانین با شرع اسلام و قانون اساسی تأیید شود. هم‌اکنون ریاست مجلس برای یک دوره چهار ساله در دست [[علی اردشیر لاریجانی]] می‌باشد.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی مسئول تصویب قوانین کشور تحت قوانین اصلی [[قانون اساسی]] هستند. بر اساس قانون اساسی هیچ‌یک از قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی نباید با اصول قانون اساسی یا اصول شرع اسلام در تضاد باشد، به همین دلیل تمامی مصوبان نمایندگان مجلس باید به تأیید [[شورای نگهبان]] برسد تا همخوانی این قوانین با شرع اسلام و قانون اساسی تأیید شود. هم‌اکنون ریاست مجلس برای یک دوره چهار ساله در دست [[علی اردشیر لاریجانی]] می‌باشد.


=== دولت (قوه مجریه) ===
=== دولت (قوه مجریه) ===
خط ۸۳: خط ۸۳:
[[پرونده:Hassan Rouhani.jpg|بندانگشتی|[[حسن روحانی|حسن کلید]]، انشاالله آخرین رئیس‌جمهور ایران می باشد و بعد از آن نظام شاهنشاهی حتما بازمیگردد .|جایگزین=]]
[[پرونده:Hassan Rouhani.jpg|بندانگشتی|[[حسن روحانی|حسن کلید]]، انشاالله آخرین رئیس‌جمهور ایران می باشد و بعد از آن نظام شاهنشاهی حتما بازمیگردد .|جایگزین=]]


[[حسن روحانی]]، رئیس‌جمهور کنونی جمهوری اسلامی ( فرقه تبهکار ) است.
[[حسن روحانی]]، رئیس‌جمهور کنونی جمهوری اسلامی ایران است.


=== قوه قضائیه ===
=== قوه قضائیه ===
{{اصلی|قوه قضائیه جمهوری اسلامی }}
{{اصلی|قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران}}
[[پرونده:Ebrahim Raisi 2018.jpg|بندانگشتی|چپ|[[سید ابراهیم رئیسی]]، هفتمین رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران]]
[[پرونده:Ebrahim Raisi 2018.jpg|بندانگشتی|چپ|[[سید ابراهیم رئیسی]]، هفتمین رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران]]
بر پایه اصل۱۵۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی، قوه قضاییه قوه‌ای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت است. وظایف این قوه بر پایه همین اصل به شرح زیر است:
بر پایه اصل۱۵۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی، قوه قضاییه قوه‌ای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت است. وظایف این قوه بر پایه همین اصل به شرح زیر است:
خط ۱۰۴: خط ۱۰۴:
==== شورای نگهبان ====
==== شورای نگهبان ====
{{اصلی|شورای نگهبان}}
{{اصلی|شورای نگهبان}}
[[پرونده:Ahmad Jannati tsnm2.jpg|بندانگشتی|چپ|[[احمد جنتی]]،سومین دبیر شورای نگهبان و پنجمین رئیس مجلس خبرگان رهبری]] ( با ایزی لایف در جلسات شرکت میکند)
[[پرونده:Ahmad Jannati tsnm2.jpg|بندانگشتی|چپ|[[احمد جنتی]]، سومین دبیر شورای نگهبان و پنجمین رئیس مجلس خبرگان رهبری]]
این شورا دو کار عمده دارد:
این شورا دو کار عمده دارد:
# بررسی صلاحیت داوطلبان نامزد در انتخابات (ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری) و معرفی نامزدهای مجاز به شرکت درانتخابات؛ به این ترتیب تنها نامزدهایی مجاز به برگزیده شدن خواهند بود که شرایط قانون اساسی را احراز کنند.
# بررسی صلاحیت داوطلبان نامزد در انتخابات (ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری) و معرفی نامزدهای مجاز به شرکت درانتخابات؛ به این ترتیب تنها نامزدهایی مجاز به برگزیده شدن خواهند بود که شرایط قانون اساسی را احراز کنند.
# بررسی قانون‌های تصویب شده در مجلس از نظر مغایرت نداشتن آن‌ها با شرع اسلام و قانون اساسی؛ هر قانون برای اجرایی شدن باید پس از تصویب مجلس به دست این شورا تأیید شود.
# بررسی قانون‌های تصویب شده در مجلس از نظر مغایرت نداشتن آن‌ها با شرع اسلام و قانون اساسی؛ هر قانون برای اجرایی شدن باید پس از تصویب مجلس به دست این شورا تأیید شود.


اعضای شورای نگهبان از ۶ حقوقدان( همون ۴۰ دزد بغداد) (که توسط رئیس قوه قضاییه به مجلس شورای اسلامی معرفی و توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌گردند) و ۶ فقیه (که مستقیماً توسط رهبر تعیین می‌شوند) تشکیل شده‌است.
اعضای شورای نگهبان از ۶ حقوقدان (که توسط رئیس قوه قضاییه به مجلس شورای اسلامی معرفی و توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌گردند) و ۶ فقیه (که مستقیماً توسط رهبر تعیین می‌شوند) تشکیل شده‌است.


=== سایر نهادها ===
=== سایر نهادها ===
==== مجلس خبرگان رهبری ====
==== مجلس خبرگان رهبری ====
{{اصلی|مجلس خبرگان رهبری}}
{{اصلی|مجلس خبرگان رهبری}}
کاندیداهای این نهاد باید دارای شرایط اجتهاد و فقاهت باشند که گرفتن آزمون و تأیید صلاحیت علمی توسط شورای نگهبان انجام می‌شود. نمایندگان این نهاد توسط رأی مستقیم مردم انتخاب نمی‌شوند؛ و وظیفه آنان عزل و انتخاب رهبر و نظارت بر کار او است.
کاندیداهای این نهاد باید دارای شرایط اجتهاد و فقاهت باشند که گرفتن آزمون و تأیید صلاحیت علمی توسط شورای نگهبان انجام می‌شود. نمایندگان این نهاد توسط رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شوند؛ و وظیفه آنان عزل و انتخاب رهبر و نظارت بر کار او است.


وظیفه اصلی ادارهٔ کشور بر عهده قوه مجریه (که [[رئیس‌جمهور ایران|رئیس‌جمهور]] در راس آن است) و قوی مقننه (یا همان [[مجلس شورای اسلامی|مجلس]] که وظیفه قانون‌گذاری را بر عهده دارد) نیست.
وظیفه اصلی ادارهٔ کشور بر عهده قوه مجریه (که [[رئیس‌جمهور ایران|رئیس‌جمهور]] در راس آن است) و قوی مقننه (یا همان [[مجلس شورای اسلامی|مجلس]] که وظیفه قانون‌گذاری را بر عهده دارد) است.


[[احمد جنتی]] اکنون رئیس مجلس خبرگان جمهوری اسلامی ایران است.
[[احمد جنتی]] اکنون رئیس مجلس خبرگان جمهوری اسلامی ایران است.
خط ۱۵۰: خط ۱۵۰:


==== صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ====
==== صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ====
{{اصلی|صدا و سیمای میلی جمهوری اسلامی }}
{{اصلی|صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران}}
سازمان رادیو و تلویزیون نهادی است مستقل که رئیس آن توسط رهبری انتخاب شده و شورایی متشکل از نمایندگان سه قوه بر آن نظارت دارند. رئیس صدا و سیما در جلسات هیئت دولت بدون حق رای شرکت می‌کند.
سازمان رادیو و تلویزیون نهادی است مستقل که رئیس آن توسط رهبری انتخاب شده و شورایی متشکل از نمایندگان سه قوه بر آن نظارت دارند. رئیس صدا و سیما در جلسات هیئت دولت بدون حق رای شرکت می‌کند.


نسخهٔ ‏۲۶ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۵:۴۲

این مقاله دربارهٔ نظام حاکم بر ایران پس از انقلاب اسلامی است. برای کشور ایران، ایران را ببینید.
این مقاله دربارهٔ ساختار قانونی نظام جمهوری اسلامی ایران است. برای تاریخ جمهوری اسلامی، تاریخ جمهوری اسلامی ایران را ببینید.
نظام جمهوری اسلامی ایران
نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران
تشکیل۱۲ فروردین ۱۳۵۸
(۴۵ سال پیش)
سند تشکیلقانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
قلمرو قدرتایران
قوه مقننه
مجلسمجلس شورای اسلامی
محل مجلسعمارت بهارستان
قوه مجریه
رئیسنخست‌وزیر (۱۳۵۸–۱۳۶۸)
رئیس‌جمهور (از ۱۳۶۸)
انتخاب‌کنندهانتخابات ریاست‌جمهوری
ستادپاستور
ارگان اصلیدولت ایران
دپارتمان‌هاهیئت دولت ایران
قوه قضائیه
نهاد قضاییقوه قضائیه ایران
محلکاخ دادگستری تهران
این مقاله بخشی از رشته مقالات دربارهٔ سیاست در ایران است
نظام جمهوری اسلامی ایران
قانون اساسی
رهبری
قوه مجریه
قوه مقننه
قوه قضائیه
شوراهای عالی
شوراهای انتخابی
شهر و روستا • استان • شورای عالی استان‌ها
انتخابات
ستاد انتخابات کشور • شورای نگهبان
حزب‌ها
خانه احزاب ایران
اصول‌گرایان • اعتدال‌گرایان • اصلاح‌طلبان

نشان درگاه درگاه ایران

نظام جمهوری اسلامی ایران عنوان حکومت ایران است که بعد از نظام شاهنشاهی پهلوی توسط سید روح الله خمینی تاسیس شد ، که مطابق قانون اساسی این کشور بر پایهٔ جمهوریت و اسلامیت بنا نهاده شده‌است.[۱][۲] جمهوری اسلامی ایران در پی پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ایران، طی یک همه‌پرسی در روزهای ۱۰ و ۱۱ فروردین ۱۳۵۸ با پرسش «جمهوری اسلامی، آری یا نه؟» با رای ۹۸٫۲٪ درصدی آری، رسمیت پیدا کرد.[۳] برخی از محققین آکادمیک نیز حکومت ایران را نظامی تمامیت‌خواه و اقتدار گرا با گرایش به ولایت فقیه قلمداد می‌کنند.[۴][۵][۶] وزارت کشور ایران اعلام کرده‌است که در این کشور بیش از ۵۰ حزب رسمی (به صورت زیرمجموعه جمهوری اسلامی) فعالیت می‌کنند.[۷]

این نظام نوعی جمهوری اسلامی است و ساختار سیاسی آن شامل مجلس خبرگان رهبری، رهبر ایران، و قوه مجریه (دولت)، قوه مقننه (مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان) و قوه قضائیه است. همچنین مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی امنیت ملی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی فضای مجازی، شوراهای اسلامی شهر و روستا در آن فعالیت می‌کنند. رهبر فرمانده کل قوا محسوب می‌شود. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۵۸ توسط مجلس خبرگان قانون اساسی در ۱۷۵ اصل نوشته شد. تاریخ جمهوری اسلامی ایران رویدادهای مرتبط را بررسی می‌کند.

طبق آمار شاخص دموکراسی در نظام جمهوری اسلامی، تکثرگرایی سیاسی «صفر» است و طبق قوانین اساسی ایران هیچ‌یک از افراد و احزاب مخالف نظام جمهوری اسلامی حق فعالیت سیاسی، اجرا و بر عهده‌گیری سمت‌های مختلف را ندارند و به رسمیت شناخته نمی‌شوند.[۸]

پیدایش

جمهوری اسلامی نظامی مبتنی بر حکومت اسلامی است و زیربنای تشکیل این حکومت را دین‌سالاری شکل داده‌است.[۹]

نظریه ولایت فقیه

مقالهٔ اصلی: ولایت فقیه

ولی فقیه شخص اول جمهوری اسلامی ایران است. اعضای مجلس خبرگان رهبری که توسط مردم انتخاب شده‌اند وظیفه نصب -انتخاب- و عزل و نظارت دائمی بر ولی فقیه را دارند. ولی فقیه در جمهوری اسلامی ایران دائم الصلاحیة است و اگر در هر زمانی شرایط رهبری را از دست بدهد توسط نمایندگان مردم در مجلس خبرگان رهبری عزل خواهد شد. به باور شیعیان دوازده‌امامی در زمان غیبت امام غایب، فقیه واجد شرایط به عنوان ولی فقیه انتخاب می‌شود که وظایف امام غایب در زمان غیبت را بر عهده دارد. نظریه ولایت مطلقه فقیه دوباره در سال‌های گذشته توسط روح‌الله خمینی مطرح شده و نظریات مشابهی نیز در آثار فقهای اقدم و فقهای قدیم و فقهای متاخر نیز موجود می‌باشد.[۱۰][۱۱]

البته به زعم برخی طرح حکومت اسلامی بر مبنای ولایت فقیه از ابتکارهای سید روح‌الله خمینی است و رهبری بالفعل او در انقلاب و بنیان‌گذاری جمهوری اسلامی به این موضوع جامه عمل پوشانید.[۱۲]

۱۲ فروردین ۱۳۵۸

مقالهٔ اصلی: همه‌پرسی نظام جمهوری اسلامی در ایران
آیت‌الله خمینی: در جمهوری اسلامی همه به حقوقشان می‌رسند

در ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ جمهوری اسلامی مورد همه‌پرسی قرار گرفت که ۹۸٫۲ درصد شرکت‌کنندگان به آن رای آری دادند و بدین ترتیب نظام حاکم بر ایران از نظام شاهنشاهی ایران به نظام جمهوری اسلامی تغییر یافت.

قانون‌گذاری

پس از مدتی قانون اساسی جمهوری اسلامی به همه‌پرسی گذاشته شده و به تصویب رسید. این قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ مورد بازنگری قرار گرفت که موارد بازنگری نیز به همه‌پرسی گذارده شد.

در این نوع حکومت، رهبر (ولی فقیه) بالاترین رکن نظام است که طبق قانون اساسی فرمانده کل قوا و ناظر سه قوه مجریه، مقننه و قضاییه‌است. رئیس‌جمهور به عنوان رئیس قوه مجریه با رای مستقیم مردم به فرد تأیید صلاحیت شده توسط شورای نگهبان، انتخاب می‌شود و مدت ریاست جمهوری او ۴ سال می‌باشد. یک فرد تنها می‌تواند برای ۲ دوره متوالی یعنی ۸ سال رئیس‌جمهور باشد. رئیس‌جمهور وظیفه عزل و نصب وزرا را دارد. برای نصب هر وزیر رئیس‌جمهور می‌بایست نام او را جهت اخذ رای صلاحیت نمایندگان مجلس، به مجلس شورای اسلامی بفرستد. همچنین انتخاب رؤسای سازمان‌های زیر نظر نهاد ریاست جمهوری مانند معاون محیط زیست و ریاست بانک مرکزی از دیگر وظایف رئیس‌جمهور است. قوه مقننه یا قانون‌گذاری متشکل از مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان قانون اساسی است. مجلس شورای اسلامی دارای ۲۹۰ عضو است و رئیس آن از میان نمایندگان مجلس با رای اعضا به صورت سالانه انتخاب می‌شود؛ که اعضای آن از میان کسانی که شورای نگهبان آن‌ها را تأیید صلاحیت کرده، به وسیله مردم از راه انتخابات انتخاب می‌شوند و مدت نمایندگی آن‌ها ۴ سال است. رئیس قوه قضاییه با حکم رهبر به مدت ۵ سال قابل تمدید عزل و نصب می‌شود و مسئولیت اداره قوه قضاییه و عزل و نصب رؤسای دادگستری استان‌ها و ادارات ذی‌ربط آن همچون دیوان عالی کشور و دادستانی کل کشور را بر عهده دارد.

اصول حکومت جمهوری اسلامی ایران

برابر قانون اساسی دولت جمهوری اسلامی ایران اصول حکومت جمهوری اسلامی بر پایه جمهوریت و اسلامیت بنا شده‌است، جمهوریت همان رای و اراده مردم در اداره امور کشور است و اسلامیت یعنی مطابقت داشتن قوانین با دین اسلام است.[۱۱]

ساختار سیاسی

مقاله‌های اصلی: قوای سه‌گانه و مقام‌های بلندپایه جمهوری اسلامی ایران

ساختار سیاسی ایران شامل اشخاص حقیقی و حقوقی زیر است. رهبر در راس حکومت قرار دارد. پس از رهبر ساختار سیاسی جمهوری اسلامی بر پایه سه قوه مجریه، قضائیه و مقننه‌است.

رهبر

سید علی خامنه‌ای، دومین رهبر ایران
مقالهٔ اصلی: رهبر ایران

رهبر، بالاترین مقام رسمی در جمهوری اسلامی است که تصدی آن را ولایت مطلقه فقیه که از سوی مجلس خبرگان رهبری تعیین می‌شود، بر عهده می‌گیرد. علاوه بر تعیین سیاست‌های کلی نظام که بر عهده رهبری است، حکم حکومتی رهبر، مطلق بوده و بر تمامی احکام قوای سه‌گانه جمهوری اسلامی ارجحیت دارد و می‌تواند هر حکم دیگری، حتی حکم رئیس‌جمهور را باطل نماید. رهبر کنونی جمهوری اسلامی سید علی خامنه‌ای است.

نظارت رهبری بر قوای سه‌گانه

نظارت رهبری بر قوه مجریه، از طریق امضای حکم ریاست جمهوری و اختیار عزل وی، در صورت صدور حکم عدم کفایت او از سوی دیوان عالی کشور یا رأی عدم اعتماد مجلس، صورت می‌گیرد. نظارت بر قوه مقننه و تضمین اسلامیت قوانین و مصوبات آن، به‌واسطه نصب فقهای شورای نگهبان است. رأی فقها در شورای نگهبان، در باب تطبیق با موازین شرعی، قاطع است. نظارت بر قوه قضائیه نیز از طریق نصب و عزل عالی‌ترین مقام این قوه صورت می‌گیرد (اصول ۹۱، ۹۶، ۱۱۰).[۱۳] رهبر در انجام دادن وظایف، افزون بر مشاوران خود، از کمک فکری و آرای تخصصی مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز بهره می‌گیرد. این مجمع، که همه اعضای آن را رهبر منصوب می‌کند، افزون بر مشاوره دادن به رهبری برای تعیین خط‌مشیهای کلی نظام، مرجع رفع اختلافات شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی نیز می‌باشد. همچنین، مجمع در شورای بازنگری قانون اساسی و نیز در شورای انتخاب رهبری مشارکت دارد.[۱۴]

قوه مقننه

مقالهٔ اصلی: قوه مقننه جمهوری اسلامی ایران

قوه مقننه جمهوری اسلامی ایران دو بخشی است مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان، فرایند قانون‌گذاری در جمهوری اسلامی ایران ابتدا در مجلس شورای اسلامی آغاز می‌شود، سپس این مصوبات به شورای نگهبان رفته و در صورت تأیید این شورا مصوبات، قانون لازم‌الاجرا می‌گردند.

مجلس شورای اسلامی

مقالهٔ اصلی: مجلس شورای اسلامی
علی لاریجانی، پنجمین رئیس مجلس شورای اسلامی ایران

مجلس شورای اسلامی در ایران وظیفه قانون‌گذاری و نظارت بر دولت را دارد. نمایندگان مجلس شورای اسلامی از میان نامزدهای تأیید صلاحیت شده توسط شورای نگهبان هر ۴ سال یکبار توسط رای مستقیم مردم انتخاب می‌شوند. قوانین تصویب شده توسط نمایندگان مجلس تا هنگامی که به تصویب شورای نگهبان نرسد قانوناً قابل اجرا نیست.

رئیس مجلس شورای اسلامی از میان نمایندگان مجلس با رای اعضا به صورت سالانه انتخاب می‌شود.

بر پایه اصل ۶۴قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، عده نمایندگان مجلس شورای اسلامی دویست و هفتاد نفر است و از تاریخ همه‌پرسی سال ۱۳۶۸ خورشیدی پس از هر ده سال، با در نظر گرفتن عوامل انسانی، سیاسی، جغرافیایی و نظایر آن‌ها حداکثر بیست نفر نماینده می‌تواند اضافه شود.

همچنین زرتشتیان و کلیمیان هر کدام یک نماینده و مسیحیان آشوری و کلدانی مجموعاً یک نمایند و مسیحیان ارمنی جنوب و شمال هر کدام یک نماینده انتخاب می‌کنند. محدوده حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان را قانون معین می‌کند.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی مسئول تصویب قوانین کشور تحت قوانین اصلی قانون اساسی هستند. بر اساس قانون اساسی هیچ‌یک از قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی نباید با اصول قانون اساسی یا اصول شرع اسلام در تضاد باشد، به همین دلیل تمامی مصوبان نمایندگان مجلس باید به تأیید شورای نگهبان برسد تا همخوانی این قوانین با شرع اسلام و قانون اساسی تأیید شود. هم‌اکنون ریاست مجلس برای یک دوره چهار ساله در دست علی اردشیر لاریجانی می‌باشد.

دولت (قوه مجریه)

مقالهٔ اصلی: قوه مجریه جمهوری اسلامی ایران
حسن کلید، انشاالله آخرین رئیس‌جمهور ایران می باشد و بعد از آن نظام شاهنشاهی حتما بازمیگردد .

حسن روحانی، رئیس‌جمهور کنونی جمهوری اسلامی ایران است.

قوه قضائیه

مقالهٔ اصلی: قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران
سید ابراهیم رئیسی، هفتمین رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران

بر پایه اصل۱۵۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی، قوه قضاییه قوه‌ای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق بخشیدن به عدالت است. وظایف این قوه بر پایه همین اصل به شرح زیر است:

  • رسیدگی و صدور حکم دربارهٔ تظلمات، تعدیات، شکایات، حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه، که قانون معین می‌کند.
  • احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادیهای مشروع.
  • نظارت بر حسن اجرای قوانین.
  • کشف جرم و تعقیب مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزایی اسلام.
  • اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین.

وظایف وی بر پایه اصل۱۵۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی چنین است:

  • ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری به تناسب مسوولیت‌های اصل یکصد و پنجاه و ششم.
  • تهیه لوایح قضایی متناسب با جمهوری اسلامی.
  • استخدام قضات عادل و شایسته و عزل و نصب آن‌ها و تغییر محل مأموریت و تعیین مشاغل و ترفیع آنان و مانند اینها از امور اداری، طبق قانون.

رئیس قوه قضائیه توسط رهبر انتخاب می‌شود که هر انتخاب برای مدت پنج سال می‌باشد که البته محدودیتی برای انتخاب مجدد وجود ندارد.

شورای نگهبان

مقالهٔ اصلی: شورای نگهبان
احمد جنتی، سومین دبیر شورای نگهبان و پنجمین رئیس مجلس خبرگان رهبری

این شورا دو کار عمده دارد:

  1. بررسی صلاحیت داوطلبان نامزد در انتخابات (ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری) و معرفی نامزدهای مجاز به شرکت درانتخابات؛ به این ترتیب تنها نامزدهایی مجاز به برگزیده شدن خواهند بود که شرایط قانون اساسی را احراز کنند.
  2. بررسی قانون‌های تصویب شده در مجلس از نظر مغایرت نداشتن آن‌ها با شرع اسلام و قانون اساسی؛ هر قانون برای اجرایی شدن باید پس از تصویب مجلس به دست این شورا تأیید شود.

اعضای شورای نگهبان از ۶ حقوقدان (که توسط رئیس قوه قضاییه به مجلس شورای اسلامی معرفی و توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌گردند) و ۶ فقیه (که مستقیماً توسط رهبر تعیین می‌شوند) تشکیل شده‌است.

سایر نهادها

مجلس خبرگان رهبری

مقالهٔ اصلی: مجلس خبرگان رهبری

کاندیداهای این نهاد باید دارای شرایط اجتهاد و فقاهت باشند که گرفتن آزمون و تأیید صلاحیت علمی توسط شورای نگهبان انجام می‌شود. نمایندگان این نهاد توسط رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شوند؛ و وظیفه آنان عزل و انتخاب رهبر و نظارت بر کار او است.

وظیفه اصلی ادارهٔ کشور بر عهده قوه مجریه (که رئیس‌جمهور در راس آن است) و قوی مقننه (یا همان مجلس که وظیفه قانون‌گذاری را بر عهده دارد) است.

احمد جنتی اکنون رئیس مجلس خبرگان جمهوری اسلامی ایران است.

مجمع تشخیص مصلحت نظام

مقالهٔ اصلی: مجمع تشخیص مصلحت نظام

مجمع تشخیص مصلحت نظام، یکی از نهادهای نظام جمهوری اسلامی ایران است که از سال ۱۳۶۸ ایجاد شده و تعیین اعضای حقیقی آن به عهدهٔ مقام رهبری است. مجمع تشخیص مصلحت نظام، مسئولیت تصمیم‌گیری در سیاستهای کلان داخلی و خارجی ایران و حل اختلاف میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان را برعهده دارد. این مجمع وظایف ۱۱ گانه از جمله تدوین برنامه چشم‌انداز ۲۰ ساله (از ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۴) و نظارت بر اجرای آن را بر عهده دارد. از سال ۱۳۸۵ رهبر جمهوری اسلامی، اختیار نظارت بر عمل کرد قوای سه‌گانه را که از اختیارات رهبر است، به این مجمع واگذار کرد. صادق لاریجانی ریاست این مجمع را برعهده دارد.

شوراها

بر پایه اصل هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، شوراها از ارکان تصمیم‌گیری و اداره امور کشورند. شوراها یکی از ارکان نظام سیاسی جمهوری اسلامی می‌باشند و فصل هفتم قانون اساسی همراه با ۷ اصل به تفصیل بحث شوراها اختصاص دارد. این شوراها شامل شوراهای محلی و صنفی و شورای عالی استان‌ها می‌باشد.

شوراهای محلی در سطوح مختلفی چون روستا، بخش، شهر، شهرستان و استان تعریف شده‌است. پیشبرد برنامه‌های اجتماعی اقتصادی رفاهی با ابتنای بر همکاری مردم و توجه به مقتضیات محلی، به عنوان فلسفه طرح موضوع شوراهای محلی در قانون اساسی مطرح شده‌است. تصمیمات شوراها -در چارچوب اختیارات آنها- برای مقامات محلی الزام‌آور می‌باشد.

علاوه بر این، شورای عالی استانها مرکب از نمایندگان شوراهای استانها به عنوان نهاد ملی مستقل تعریف شده‌است که جلب همکاری و مشورت در تصمیمات دولتی و نظارت بر آن‌ها را عهده‌دار است و همچنین می‌تواند طرح‌های مدنظر خود را برای تصویب به مجلس بفرستد.

با وجود تاکیدات قانون اساسی بر شوراهای محلی، تا سال ۱۳۷۷ تشکیل این نهادها تحقق نیافت. (البته اولین شوراها با تلاش طالقانی در اوایل انقلاب شکل گرفتند اما عمر و گستره این شوراها بسیار محدود بودند و بسیار زود برچیده شدند [نیازمند منبع]).

با این وجود شوراهای محلی محدود به شوراهای شهر و روستا باقی ماند و خبری از شورای استانها و شورای عالی استانها نشد. شوراهای شهر و روستا نیز جایگاه یک نهاد محلی مستقل و موازی نهادهای محلی دولتی را پیدا نکرده و با اختیاراتی محدود تعریف شدند.

شوراهای صنفی نیز در قانون اساسی با هدف «تأمین قسط اسلامی و همکاری در تهیه برنامه‌ها و ایجاد هماهنگی در پیشرفت امور» در واحدهای مرتبط تعریف شده و متشکل از نمایندگان اعضای این واحدها (چون واحدهای تولیدی، صنعتی، کشاورزی، آموزشی، اداری، خدماتی) می‌باشد.

شوراهای شهر و روستا

اولین انتخابات رسمی شوراها در قالب انتخابات شهر و روستا در اسفند ۷۷ و در چارچوب برنامه توسعه سیاسی و گسترش نهادهای مدنی و مشارکت عمومی دولت وقت برگزار شد و در ۹ اردیبهشت ۷۸ اولین دوره فعالیت چهارساله شوراهای شهر و روستا شروع به کار کرد.[۱۵]

برگزاری انتخابات مبتنی بر قانون تشکیلات وظایف و انتخابات شوراها بود که بعد از چند بار انجام اصلاحیه در خرداد ۷۵ توسط مجلس پنجم تصویب شد.[۱۶]

انتخابات شورای شهر و روستا مبتنی بر آرای مستقیم مردم انجام می‌گیرد و تنها انتخابات در جمهوری اسلامی است که داوطلبان نمایندگی در آن به تأیید شورای نگهبان نرسیده و تاییدیه خود را از هیئت‌های اجرایی که به ریاست فرماندار و عضویت رئیس اداره ثبت احوال و رئیس اداره آموزش و پرورش و هفت نفر از معتمدان محدوده شهر تشکیل می‌شود، می‌گیرند.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

مقالهٔ اصلی: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
حسین سلامی، ششمین فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران

نهادی است که برای نگهبانی از جمهوری اسلامی و دستاوردهای آن ایجاد شده‌است و افزون بر نیروهای رسمی زمینی، هوایی و دریایی؛ نیروی مقاومت بسیج را در بر می‌گیرد.[۱۷] نیروهای سپاه پاسداران شامل: نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیروی هوافضا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیروی مقاومت زمینی بسیج، نیروی قدس می‌شود. فرمانده کل سپاه مستقیماً توسط رهبری انتخاب می‌گردد و جانشین و فرماندهان ستاد مشترک و نیروها به پیشنهاد فرمانده کل و با تصویب و حکم رهبری انتخاب می‌شوند. علاوه بر آن دو ساختار دیگر در سپاه به نام‌های حوزه نمایندگی ولی فقیه و سازمان حفاظت اطلاعات وجود دارد که اولی کاملاً مستقل از ساختار فرماندهی و مستقیماً زیر نظر رهبری قرار دارد و دومی نیز تقریباً مستقل از فرماندهی است و فرمانده آن را رهبری با پیشنهاد فرمانده سپاه انتخاب می‌کند و فرمانده آن مستقیماً با دفتر عمومی حفاظت اطلاعات در دفتر رهبری و شخص رهبر مرتبط است و به او گزارش می‌دهد.[۱۸][۱۹][۲۰]

صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

مقالهٔ اصلی: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

سازمان رادیو و تلویزیون نهادی است مستقل که رئیس آن توسط رهبری انتخاب شده و شورایی متشکل از نمایندگان سه قوه بر آن نظارت دارند. رئیس صدا و سیما در جلسات هیئت دولت بدون حق رای شرکت می‌کند.

قانون اساسی

مقالهٔ اصلی: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۵۸ توسط مجلس خبرگان قانون اساسی در ۱۷۵ اصل نوشته شد.

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ↑ ارسطا، محمدجواد (۱۳۹۱). نگاهی به مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران، تاملاتی در فقه سیاسی و مبانی فقهی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. بوستان کتاب. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  2. ↑ «قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران». مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی ایران. دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۵.
  3. ↑ علیرضا کرمانی (۱۲ فروردین ۱۳۸۸). «رفراندوم «جمهوری اسلامی»؛ ۳۰ سال پیش «آری»». رادیوفردا. دریافت‌شده در ۲۵ فروردین ۱۳۹۳.
  4. ↑ Abbas Milani (۲۰۰۵). «In lieu of an abstract, here is a brief excerpt of the content». Journal of Democracy. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۱۵.
  5. ↑ Daniel Brumberg. «Dissonant Politics in Iran and Indonesia» (PDF). Stanford university. Georgetown University. صص. ۷-۸ (۸-۹). دریافت‌شده در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۵.
  6. ↑ «VELA YA T-E FAQIH IN THE CONSTITUTION OF IRAN: THE IMPLEMENTATION OF THEOCRACY» (PDF).
  7. ↑ «لیست جامع احزاب و تشکل‌های سیاسی دارای پروانه». پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور. دریافت‌شده در {{جا:تاریخ}}. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  8. ↑ «EIU Democracy Index 2018 - World Democracy Report». www.eiu.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۳۰.
  9. ↑ حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، سید محمد هاشمی، ص۳
  10. ↑ حکومت اسلامی-حسینعلی منتظری
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ کتاب ولایت فقیه-آیت‌الله منتظری: روزنامه جام جم
  12. ↑ حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، سید محمد هاشمی، ص۳۵
  13. ↑ مدنی، ۱۳۶۰۱۳۶۹ش، ج۲، ص۱۳۲۱۳۸؛ نیز رجوع کنید به شفیعی‌فر، ص۶۹۸۳
  14. ↑ شعبانی، ص۱۹۶۱۹۷
  15. ↑ تاریخچه مختصر انتخابات شوراها
  16. ↑ نگاهی به تاریخچه شوراهای اسلامی شهر و روستا
  17. ↑ اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
  18. ↑ گذر از الیگارشی روحانیت به الیگارشی روحانیت و سپاه(اخبار روز، ۲۲ مرداد ۱۳۸۵)
  19. ↑ موقعیت سپاه پاسداران و روحانیت در ساخت قدرت - ۲(اخبار روز، ۲۲ مرداد ۱۳۸۵)
  20. ↑ گذر از الیگارشی روحانیت به الیگارشی روحانیت و سپاه خش سوم: فعالیت اقتصادی سپاه(اخبار روز، ۲۲ مرداد ۱۳۸۵)

منابع

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=نظام_جمهوری_اسلامی_ایران&oldid=26669629»