زاهدان: تفاوت میان نسخهها
[نسخهٔ بررسینشده] | [نسخهٔ بررسینشده] |
Balochnation (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: دارای ادبیات عامیانه ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Balochnation (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش برچسبها: حذف منبع ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
زاهدان تا پیش از وقوع [[جنگ جهانی اول]]، روستای کوچک و دورافتادهای به نام «دزاب» بود؛ که ساکنان آن بلوچ بودند آنان آب آشامیدنی و کشاورزی مورد نیاز خود را از طریق چند رشته قنات در پیرامون روستا تأمین مینمودند.<ref name="کتاب تاریخ سیستان جلد 2" />پیشتر در منطقهٔ شمالی شهر کنونی زاهدان و بر فراز کوههای این منطقه، دژ کوچکی قرار داشته که مردمانی در پیرامون این دژ سکنی گزیده بودند. این افراد از طریق [[تجارت]] و [[کشاورزی]] به زندگی خود ادامه میدادند.<ref name="SB" /> |
زاهدان تا پیش از وقوع [[جنگ جهانی اول]]، روستای کوچک و دورافتادهای به نام «دزاب» بود؛ که ساکنان آن بلوچ بودند آنان آب آشامیدنی و کشاورزی مورد نیاز خود را از طریق چند رشته قنات در پیرامون روستا تأمین مینمودند.<ref name="کتاب تاریخ سیستان جلد 2" />پیشتر در منطقهٔ شمالی شهر کنونی زاهدان و بر فراز کوههای این منطقه، دژ کوچکی قرار داشته که مردمانی در پیرامون این دژ سکنی گزیده بودند. این افراد از طریق [[تجارت]] و [[کشاورزی]] به زندگی خود ادامه میدادند.<ref name="SB" /> |
||
<ref>فيلد ، هنري ( 1343 ). مرد م شناسي ايران ترجمة عبدالله فريار، تهران: كتاب خانة ابن سينا.</ref>سرپرسي سايكس نيز بر اين مدعا صحه گذاشته است <ref>سايكس، سرپرسي ( 1336 ). سفرنامه يا ده هزار ميل در ايرا ن، ترجمة حسين سعادت نوري، تهران: كتاب خانة ابن سينا.</ref>.امان الله جهانباني در سال 1308 ش، يك سال بعد از لشكركشي ارتش به دزدآب، فقط شهر سرحد را دزدآب ذكر مي كند كه حدود 5000 نفر جمعيت داشت . <ref>جهانباني، اما نالله (بي تا). عمليات قشون در سیستان تهران: چاپ خانة مجلس.</ref> <ref>جهانباني، امان الله ( 1308 ). مجلة قشو ن س 8، مهر.</ref> |
|||
اعتماد السلطنه می گوید از ديرباز بيش تر جمعيت اين منطقه از |
اعتماد السلطنه می گوید از ديرباز بيش تر جمعيت اين منطقه از بلوچها تشكيل مي شد<ref>اعتماد السلطنه، محمدحسن خان ( 1367 ). مرا ةالبلدا ن تصحيح عبدالحسين نوايي و ميرهاشم محدث، تهران :دانشگاه تهران.</ref> <ref>تأثير عوامل اجتماعي و فرهنگي مذهبي در مهاجرت به زاهدان از آن سوي مرز در دورة پهلوي اول-تحقيقات تاريخ اجتماعي، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي |
||
سال ششم، شمارة دوم، پاييز و زمستان 1395صفحه60 - 41 ،</ref> |
سال ششم، شمارة دوم، پاييز و زمستان 1395صفحه60 - 41 ،</ref> |
نسخهٔ ۱ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۱۹:۱۶
زاهدان زاهدان | |
---|---|
کشور | ایران |
استان | سیستان و بلوچستان |
شهرستان | زاهدان |
بخش | مرکزی کورین-منزل اب-نصرت آباد- |
نام(های) پیشین | دزآپ - دزد آپ-دزداب،[۱] |
مردم | |
جمعیت | ۵۸۷٬۷۳۰ نفر(۱۳۹۵) |
جغرافیای طبیعی | |
مساحت | ۷۸ کیلومتر مربعfref name="City1">«موقعیت جغرافیایی زاهدان». وبگاه شهرداری زاهدان. دریافتشده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۰.</ref> |
ارتفاع | ۱۳۸۵ متر[۲] |
آبوهوا | |
میانگین دمای سالانه | بیشینه: ۴۲٫۵ درجهٔ سانتیگراد[۳] کمینه: ۱۲٫۶- درجهٔ سانتیگراد[۳] |
میانگین بارش سالانه | ۷۲ میلیمتر[۳] |
اطلاعات شهری | |
شهردار | عبدالقادر پربار |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۵۴[۲] |
وبگاه | |
زاهِدانْ یکی از کلانشهرهای ایران و مرکز استان سیستان و بلوچستان است. این شهر در منطقهٔ جنوب شرق کشور در قسمت شمالی بلوچستان(سرحد) قرار دارد.[۵] نام پیشین شهر «دزآب» بوده که در زمان رضا شاه به «زاهدان» تغییر یافتهاست. زاهدان از سمت شمال به شهرستان زابل و، از سمت جنوب به شهرستان خاش، از سمت شرق به کشورهای افغانستان و پاکستان و از سمت غرب به شهرستان فهرج منتهی میشود. آب و هوای زاهدان در بیشتر روزهای سال گرم و خشک است. شبهای تابستان آب و هوای این شهر رو به سردی میگراید. آب آشامیدنی زاهدان لولهکشی آب شیرین بوده و از طریق انتقال آب از شهرستان زابل تأمین میگردد.[۶] زاهدان به جهت مرزی بودن، از موقعیت استراتژیک جغرافیایی و تجاری و نظامی و شرایط خاص برخوردار است؛ به گونهای که از یکسو راهآهن پاکستان که از مرز میرجاوه وارد ایران میشود و از سوی دیگر راهآهن سراسری ایران به این شهر منتهی میشود؛ و از سوی دیگر در نزدیکی به میل سه جانبهٔ ایران و پاکستان و افغانستان قرار دارد.[۷]
زاهدان شهری نوبنیاد است که در ۵۱۷ کیلومتری شرق شهرکرمان و نیز در نزدیکی کشور پاکستان واقع شدهاست. این شهر از طریق راه زمینی از سمت شمال به مشهد و از سمت جنوب به چابهار مرتبط شده و همچنین دارای ایستگاه راهآهن و فرودگاه بینالمللی است. زاهدان از لحاظ مختصات جغرافیایی در ۶۰ درجه و ۵۱ دقیقه و ۲۵ ثانیهٔ طول شرقی و ۲۹ درجه و ۳۰ دقیقه و ۴۵ ثانیهٔ عرض شمالی واقع شدهاست. اختلاف زمان زاهدان با تهران ۳۶+ دقیقه و با گرینویچ ۲۴۶+ دقیقهاست.
نامشناسی
واژهٔ «زاهدان» در سال ۱۳۰۸ خورشیدی، در زمان رضاشاه به این شهر اطلاق گردید.قبلا اسم آن دزآپ بود جاییکه آب از یکجایی بیرون میزد ودوباره توی ریگها فرو میرفت و از جای دیگه باز خارج میشد که در اصطلاح بلوچی به آن دزآپ میگفتن [۸] در آن سال پس از پایان دادن به ناامنیهای و جنایتهای ایجادشده توسط دوستمحمدخان بارکزائی بهدست تیمسار امانالله جهانبانی، رضاشاه از راه بیرجند و زابل به دزآپ سفر کرد. در این سفر محمدابراهیم علم (امیر شوکتالملک دوم)، سردار قائنات، و غلامحسین خان عامری (سردار مجلل) نیز همراه او بودند.[۹]
تاریخچه
پیش از جنگ جهانی اول
زاهدان تا پیش از وقوع جنگ جهانی اول، روستای کوچک و دورافتادهای به نام «دزاب» بود؛ که ساکنان آن بلوچ بودند آنان آب آشامیدنی و کشاورزی مورد نیاز خود را از طریق چند رشته قنات در پیرامون روستا تأمین مینمودند.[۱۰]پیشتر در منطقهٔ شمالی شهر کنونی زاهدان و بر فراز کوههای این منطقه، دژ کوچکی قرار داشته که مردمانی در پیرامون این دژ سکنی گزیده بودند. این افراد از طریق تجارت و کشاورزی به زندگی خود ادامه میدادند.[۲]
اعتماد السلطنه می گوید از ديرباز بيش تر جمعيت اين منطقه از بلوچها تشكيل مي شد[۱۱] [۱۲]
پس از جنگ جهانی اول
بهجهت نزدیکی دزداب به دو کشور افغانستان و پاکستان و موقعیت مناسب تجاری آن با کشور هند، دولت وقت ایران با فرستادن مأموران دولتی به این روستا و بررسی کموکاستیهای آن، زمینهٔ تأسیس مراکز مختلف دولتی را در دزداب فراهم آورد.[۱] گروهی از افراد متخصص اهل بلژیک نیز برای تأسیس ادارهٔ گمرک وارد این روستا شدند.
شمار ادارهها و مراکز دولتی دزداب و کارمندان سیستانی که در این مراکز مشغول به کار بودند، روز به روز بیشتر میشد؛ از همینروی برخی از بازرگانان و تاجران برای خرید و فروش و رفع نیازهای روزانهٔ مردم به این روستا آمده و ساکن آن شدند. اغلب بازرگانان اهل کشور هند بودند.[۱۰]
مجلس شورای ملی در سال ۱۳۰۲ خورشیدی دستور تأسیس و آبادانی زاهدان را داد. در سال ۱۳۰۹ خورشیدی به پیشنهاد تیمسار جهانبانی و به دستور رضا شاه، نام شهر از دزاب به زاهدان تغییر کرد. معماری زاهدان با توجه به آب و هوای گرمسیری آن و به پیروی از معماری شهرهای باستانی ایران توسط معماران ایرانی تهیه شدهاست.[۲] راهاندازی راهآهن کویته-زاهدان از نخستین نشانههای شهرنشینی در این شهر بهشمار میرود.[۸]
بازرگانان هندی نیز برای خرید و فروش کالاهای مورد نیاز مردم، برای خود دکانهایی ساختند؛ تعدادی از بازاریان اهل مشهد و یزد و شماری از کارگران مهاجر بلوچ نیز به این شهر آمده و در آن سکونت گزیدند.[۱۰] ر این دوره، بسیاری از بازرگانی منطقه در دست سیستانیها بود و در این زمینه با سیکهای هندی رقابت داشتند.[۱۰]
بعد از ایجاد راه آهن گروهي از هند وها به هدف كار در بخش راه آهن وارد دزدآب شدند، اما با اتمام خط راه آهن و هم چنين پايان جنگ اول ازاهميت سياسي اين خط كاسته شد. موقعيت دزدآب جهت (نزديكي به هند ، هم چنين به آب هاي آزاد درياي عمان، و درنتيجه تسهيل امور تجاري ) افزايش اهميت اقتصادي راه آهن دزدآب و شهر دزدآب را در پي داشت. اين امر سبب مهاجرت گروهي ديگر ازسيك ها به دزدآب و اشتغال آن ها در بخش تجارت شد كه با حمايت دولت ايران وانگليس در بخش هاي گمرك و عوارض راه هم راه بود. سيك ها اتباع هندي انگليس قلمداد مي شدند و اين امر مزايايي داشت كه البته كسب اين مزايا سبب محروميت اتباع ايراني از آن مي شد. اين امر وضعيت سختي را بر اتباع ايراني، به ويژه ساكنان محلي شهر ، مترتب مي كرد، چراكه در زاهدان به منزلة شهري تازه تأسيس، افزون بر مهاجران جديد، ساكنان بومي نيز در بخش هايي از شهر ساكن بودند.[۱۶][۱۷][۱۸]
محدودهٔ شهری زاهدان در این دوران به فاصلهٔ میان خیابان تهران از یک سو و خیابان پشت شهرداری از سوی دیگر محدود شدهبود. برقرسانی در شهر زاهدان در سال ۱۳۲۸ خورشیدی انجام شد. کارخانهٔ برق زاهدان در ابتدای خیابان سنایی قرار داشت و بانی آن یکی از اهالی یزد به نام «رزاقزاده» بود. وی همچنین ایجادکنندهٔ اولین باغ در زاهدان به نام کلاته رزاقزاده است که در جادهٔ زاهدان به خاش قرار دارد.[۱۹]
شهر زاهدان به خاطر حضور انگلیسیها از قدیمیترین شهرهای ایران است که دارای آب لولهکشی شد. این لولهکشی البته در ایستگاه راهآهن شهر و برای خانههای کارکنان آن انجام شد. گسترش لولهکشی آب شهر توسط شهرداری در سال ۱۳۳۵ انجام گرفت.[۲۰]
در سالهای ۱۳۲۷ و ۲۸ در زاهدان دو دبیرستان ساخته داشت به نامهای پروین و ۱۵ بهمن. پس از آن نیز دبیرستانهای تازهای به نامهای علم، امیرمعزی، شاه، شهناز، ایراندخت و ارم در شهر احداث شد. تنها بیمارستان شهر در این سالها، بیمارستانی بود در پشت خیابان شهرداری که یک پزشک داشت. اهالی محل به خاطر سیاهپوست بودن این پزشک، این بیمارستان را به عنوان «بیمارستان دکتر سیاه» میشناختند.[۲۰] پس از آن، سازمان بهداری در ابتدای خیابان دکتر شریعتی، بیمارستانی به نام بیمارستان علم (بوعلی فعلی) احداث نمود.[۲۱]
جغرافیا
موقعیت جغرافیایی
زاهدان بهعنوان مرکز استان سیستان و بلوچستان و در محدوده جنوب شرق کشور[۵] و در فاصلهٔ ۱۴۹۴ کیلومتری جنوب شرق تهران واقع شده و ۱۳۸۵ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. این شهر از موقعیت جغرافیایی بسیار مناسبی برخوردار گشته و پاکستان، خراسان، کرمان را به هم متصل میکند.[۱۰]
آب و هوا
آب و هوای زاهدان در بیشتر روزهای سال گرم و خشک میباشد. در فصل تابستان روزهایی بسیار گرم و شبهایی با حرارت نسبی کم را تجربه میکند.[۲] معمولاً در این شهر برف نمیبارد. با این حال بیشترین میزان نزولات جوی در استان، مربوط به زاهدان و هم چنین شهرستان خاش میباشد که عمدتاً در فصل زمستان رخ میدهد. در ماههای دی و بهمن، آب و هوایی عمدتاً خنک و شبهایی سرد در این منطقه حاکم است.
آبها
آب آشامیدنی مورد نیاز زاهدان در حال حاضر از طریق چاه نیمه های سیستان تامین میشود نکته[۶]
کوهها
زاهدان بهصورت گودالی بزرگ در میان کوههای مختلفی قرار گرفتهاست. از مهمترین کوههای این شهر میتوان کوههای اشتران (ارتفاع: ۳۰۱۲ متر)، انجیردان (ارتفاع: ۲۲۵۵ متر)، جیکو، پیرخان (ارتفاع: ۲۲۲۱ متر) و ملکسیاه (به سیستانی ملک سیه کوه) را نام برد. نکته[۲۲]
کشاورزی
درآمد برخی از ساکنان زاهدان از طریق کشاورزی تأمین میگردد. از جملهٔ محصولات کشاورزی این شهر میتوان جو، ذرت دانهای، ذرت علوفهای، سبزیجات، علوفه، گندم، گیاهان و نیز محصولات باغی و صیفی را بیان کرد. نکته[۱۰]
جمعیت
جمعیت زاهدان برپایهٔ سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ خورشیدی مرکز آمار ایران بالغ بر ۵۸۷٬۷۳۰ نفر بوده که از این جهت، دوازدهمین شهر پرجمعیت ایران محسوب میشود. برپایهٔ همین آمار در سال ۱۳۹۵ از مجموع جمعیت زاهدان، ۲۹۹٬۵۵۰ نفر مرد و ۲۸۸٬۱۸۰ نفر زن بودهاند. همچنین شمار خانوارهای ساکن این شهر در این سال بالغ بر ۱۴۶٬۷۱۷ خانوار بودهاست.
مردم
اکثر مردم زاهدان بلوچ هستند و به زبان بلوچی سرحدی سخن می گویند ( لهجه ی سرحدی بیشتر در شهرهای زاهدان زابل خاش و شهرهای بلوچ نشین شمال کشور رواج دارد.[۲۳]
زبان و مذهب
اکثر مردم زاهدان بلوچ و اهل سنت هستند و به زبان بلوچی سرحدی سخن می گویند ( لهجه ی سرحدی بیشتر در شهرهای زاهدان زابل خاش و شهرهای بلوچ نشین شمال کشور رواج دارد. هم چنین بزرگ ترین مسجد و مدرسه دینی اهل سنت نیز در زاهدان قرار دارد.
آداب و رسوم
از جملهٔ مراسم مذهبی زاهدان که توسط مردم برگزار میشود، میتوان به جشنهای عید فطر، عید قربان، همایش ختم صحیح بخاری، از قدیم مرسوم بودهاست
خوراکیهای محلی
- حلوای خرمایی بلوچی
- حلوای شکری بلوچی
- تاس آپی بلوچی (نوعی از حلوا که هم به صورت غلیظ و هم به صورت رقیق درست می شود)
- تروچه بلوچی (تنورچه)
- تباهگ بلوچی
- بریانی بلوچی
- شیلانچ بلوچی (کشک محلی)
- زیرک آپ بلوچی
- کورگ آپ بلوچی
- سبزوک بلوچی
- شیر چاه بلوچی (مخلوطی از شیر و چای خشک و شکر آب)
- حرام بلوچی (ترشی لیمو)
- چتنی بلوچی (ترشی انبه و مخلوط)
- آبگوشت سیستانی
- تجگی سیستانی
- تاسووی سیستانی
- چلبک سیستانی
- بورک سیستانی
- قتلمه سیستانی
- کشک زرد سیستانی
- کشک سفید سیستانی
- کلوچه محلی سیستان[۲۴]
صنایع دستی
فهرست صنایع دستی زاهدان:[۳]
- حصیربافی (به سیستانی:خولک بافی)
- خامه دوزی سیستان
- دودنی بافی سیستانی
- قالی بافی سیستان
- گلیم بافی سیستان[۲۴]
دانشگاهها
زاهدان به دلیل مرکزیت استان، دارای ساختار خدماتی بوده و شهری دانشگاهی، فرهنگی و مذهبی محسوب میشود؛ چراکه حدود ۶۰٬۰۰۰ نفر دانشجو در، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه پیام نور، مراکز علمی-کاربردی، موسسات غیرانتفاعی و دانشکده علوم قرآنی این شهر مشغول به تحصیل بوده و به همین جهت از سرانهٔ دانشجویی بالایی برخوردار است.[۲][۸]
دانشگاه سیستان و بلوچستان
.
این دانشگاه که در زاهدان دانشگاه ملی معروف است زیباترین دانشگاه ایران میباشد. همچنین این دانشگاه از نظر وسعت دومین دانشگاه بزرگ ایران محسوب میشود. این دانشگاه ازنظر سطح علمی و امکانات یکی از دانشگاههای تراز اول ایران بهشمار میآید.
دانشگاه علوم پزشکی زاهدان
این دانشگاه فعالیت رسمی خود را اواخر دهه ۱۳۶۰ شروع کرد. این دانشگاه از نوامبر ۲۰۱۶ میلادی در رتبهبندی ESI دوازدهمین دانشگاه علوم پزشکی برتر ایران است.
دانشگاه شهید مطهری پردیس زاهدان
دانشگاه آزاد اسلامی
دانشگاه پیام نور
مؤسسهٔ غیرانتفاعی هاتف
مؤسسهٔ غیرانتفاعی پرتو
استانداری و شهرداری
استانداری
استانداران سیستان و بلوچستان پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ایران، غلامرضا دانشنارویی از اسفند ۱۳۵۷ تا مرداد ۱۳۵۸، حبیب جریری از مرداد ۱۳۵۸ تا دی ۱۳۵۸، حمید بهرامی از دی ۱۳۵۸ تا تیر ۱۳۵۹، منوچهر محمدی از شهریور ۱۳۵۹ تا بهمن ۱۳۶۰، محمدتقی عاقبترفعت از بهمن ۱۳۶۰ تا تیر ۱۳۶۲، سید احمد نصری از تیر ۱۳۶۴ تا آبان ۱۳۶۴، محمود اشجع از دی ۱۳۶۴ تا مهر ۱۳۶۸، محمود حجتی از مهر ۱۳۶۸ تا شهریور ۱۳۷۳، وجیهاله آقاتقی از شهریور ۱۳۷۳ تا دی ۱۳۷۳، علیبخش جهانبخش از دی ۱۳۷۳ تا مهر ۱۳۷۶، سید محمود حسینی از مهر ۱۳۷۶ تا تیر ۱۳۸۱، حسین امینی از تیر ۱۳۸۱ تا شهریور ۱۳۸۴ و حبیباله دهمرده از شهریور ۱۳۸۴ تا شهریور ۱۳۸۷ بودهاست و در حال حاضر علی اوسط هاشمی از جانب دولت حسن روحانی سکان دار استانداری استان سیستان و بلوچستان میباشد.[۲۵]
شهرداری
شهرداری زاهدان در سال ۱۳۲۵ خورشیدی باعنوان بلدیه تأسیس شد. شمار کارکنان این نهاد در ابتدای راهاندازی بالغ بر ۱۱ نفر بوده که وظیفهٔ پاکسازی شهر و آبرسانی به نقاط مختلف آن را برعهده داشتهاست.[۲۶]
پس از پیروی انقلاب ۱۳۵۷ ایران، شهرداری زاهدان صاحب درجهٔ ۸ شهرداری، ۱۸۶ پست کارمندی و ۳۶۰ پست کارگری شد. در سال ۱۳۷۴ خورشیدی، این شهر به ۳ منطقه و ۹ ناحیهٔ شهرداری تقسیم گردید. زاهدان تاکنون ۴۰ شهردار مختلف را به خود دیدهاست.[۲۶]
صدا و سیما زاهدان
صدا
رادیو زاهدان در سال ۱۳۳۸ خورشیدی راهاندازی شد و از سال ۱۳۳۹ خورشیدی با فرستندهٔ کالینز شروع به فعالیت کرد. این فرستنده پرقدرتترین فرستندهٔ شرق ایران بوده و برنامههای داخلی و خارجی مرکز را تحت پوشش خود قرار داده بود.[۲۷]
شبکهٔ استانی صدای مرکز سیستان و بلوچستان در سال ۱۳۸۰ خورشیدی راهاندازی شد. این امر سبب افزایش میزان تولید و پخش برنامههای رادیویی در این مرکز گردید. امروزه صدای مرکز سیستان و بلوچستان با دارا بودن ۶ مرکز رادیویی و ۴ استودیوی پخش، یکی از مهمترین مراکز صدا در ایران بهشمار میرود.[۲۷]
سیما
پیش از راهاندازی شبکه استانی هامون، تلویزیون زاهدان هر هفته ۵ ساعت برنامهٔ تلویزیونی پخش میکرد. پس از افتتاح این مرکز در سال ۱۳۸۲ خورشیدی، میزان برنامههای تولیدی آن به ۷ الی ۸ ساعت در روز افزایش یافت.[۲۷]
از مهمترین فیلمهای سینمایی تولید این مرکز در سالهای اخیر میتوان به «تب پنهان»، «چاه فرشته» و «دور از هیاهو»، از مهمترین سریالها میتوان به《پوست پیاز و ابروی باز (سیستانی) 》، «بازگشت به خانهٔ پدری»، «خاطرات خاموش»، «در مسیر کوچ» و «رودخانهٔ سرباز»، «ستارههای شرق»، «گلفشانها» و «مستند کوه خواجه» و از مهمترین برنامههای کودک میتوان به «عروسک مهربانی و صحرا» و «قصههای شهر سوخته» اشاره کرد و از کم بینندهترین سریالها نیز میتوان به سریال شمبل و شاهی سری اول و دوم اشاره کرد[۲۸]
مراکز فرهنگی، تاریخی و تفریحی
- کوهستان پارک (آستان مقدس پنج شهید گمنام)
- مجتمع تفریحی براسان
- مجتمع سنتی شبستان
- مجتمع تفریحی گراناز
- بوستان فرهنگیان
- سینما اشراق
- کتابخانهٔ عمومی استاد کامبوزیا
- پارک لاله
- باغ خانواده
- پارک ملت
- موزهٔ شهدا
- موزهٔ منطقهای جنوب شرق ایران
- موزه پست
- باغ خاتم
- مجتمع تفریحی امام زمان (عج)
- باغ امام علی (ع)
- پارک شادی
- خانه ابویی
نکته[۲۹]
بیمارستانها
- بیمارستان بوعلی
- بیمارستان فوق تخصصی چشم پزشکی الزهرا (س)
- بیمارستان حضرت علیاصغر
- بیمارستان پیامبراعظم
- بیمارستان امام علی
- بیمارستان تأمین اجتماعی
- بیمارستان خاتمالانبیا
- بیمارستان نبی اکرم
جستارهای وابسته
پیوند به بیرون
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به زاهدان در ویکیگفتاورد موجود است. |
- دانشکده فنی سما زاهدان
- گالری عکس از شهر زاهدان
- پرتال شهرداری زاهدان
- وبگاه زاهدانپرس
- وبگاه زاهداننیوز
- پورتال استان سیستان و بلوچستان
- دانشگاه سیستان و بلوچستان
- دانشگاه پیام نور سیستان و بلوچستان
- دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی-درمانی زاهدان
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان
- وبگاه صدا و سیمای مرکز سیستان و بلوچستان
- سازمان آتشنشانی و خدمات ایمنی زاهدان
- وبگاه هفتهنامهٔ صبح زاهدان
- اطلاعات کامل شهری اقتصادی اجتماعی و اقامتی شهر زاهدان در پرتال جامع شهرداری زاهدان
منابع
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ زاهدان موجود است. |
ویکیسفر یک راهنمای سفر برای زاهدان دارد. |
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «زاهدان». لغتنامهٔ دهخدا. دریافتشده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۰.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ «زاهدان». پورتال استان سیستان و بلوچستان. دریافتشده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۰. خطای یادکرد: برچسب
<ref>
نامعتبر؛ نام «SB» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ «معرفی شهرستان زاهدان». وبگاه ادارهٔ کل تبلیغات اسلامی سیستان و بلوچستان. دریافتشده در ۱ ژوئیهٔ ۲۰۱۰.
- ↑ تبیان
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ «سیمای عمومی استان». استانداری سیستان و بلوچستان. ۲۰۱۵-۱۲-۰۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۰۱-۰۱.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ «بازدید استاندار محترم از پروژه خط دوم انتقال آب زابل به زاهدان». www.sbdoe.ir. دریافتشده در ۲۰۱۸-۱۲-۲۹.
- ↑ کتاب تاریخ بلوچستان
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامCity1
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ کتاب تاریخ دو قوم
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ ۱۰٫۴ ۱۰٫۵ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامکتاب تاریخ سیستان جلد 2
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ اعتماد السلطنه، محمدحسن خان ( 1367 ). مرا ةالبلدا ن تصحيح عبدالحسين نوايي و ميرهاشم محدث، تهران :دانشگاه تهران.
- ↑ تأثير عوامل اجتماعي و فرهنگي مذهبي در مهاجرت به زاهدان از آن سوي مرز در دورة پهلوي اول-تحقيقات تاريخ اجتماعي، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي سال ششم، شمارة دوم، پاييز و زمستان 1395صفحه60 - 41 ،
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ جهانباني، امان الله ( 1338 ). سرگذشت بلوچستان و مرزهاي آ ن تهران: بي نا
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ مكي، حسين ( 1362 ). تاريخ بيست ساله ايرا ن جلدج 4 و 5، تهران: اميركبير.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ ناصح، ذبيح الله ( 1345 ). بلوچستان بي جا: ابن سينا.
- ↑ زرين كلك، بهناز ( 1382 ). اسنادي از روابط ايران و انگليس 1325-1330(تهران: سازمان اسناد.
- ↑ اسناد كتاب خانة ملي و سازمان اسناد ايران (با نام اختصاري: ساكما 21-02404(-،
- ↑ اسناد مركز اسناد وزارت امور خارجه (با نام اختصاري: ماواخ):SH1304-53-p5-21, 22 ،SH1304-53-p5-11
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامReferenceA
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ زند مقدم. ص۱۵۶.
- ↑ همان.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref>
غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامکتاب تاریخ سیستان
وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ «پوشش گرانقیمت زنان بلوچ». ایسنا. ۲۰۱۵-۰۴-۲۰. دریافتشده در ۲۰۱۹-۰۵-۰۲.
- ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ کتاب تاریخ سیستان جلد 3
- ↑ «معرفی استانداران اسبق». وبگاه استانداری سیستان و بلوچستان. دریافتشده در ۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۰.
- ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ «سیر تکوینی شهرداری». وبگاه شهرداری زاهدان. دریافتشده در ۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۰.
- ↑ ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ ۲۷٫۲ «تاریخچه و معرفی مرکز». وبگاه صدا و سیمای مرکز سیستان و بلوچستان. دریافتشده در ۱ ژوئیهٔ ۲۰۱۰.
- ↑ صداوسیما
- ↑ کتاب زاهدان