گویش رودباری کرمان: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار:
خط ۱: خط ۱:
'''گویش رودباری''' به گویشوران مناطق رودبار جنوب، کهنوج، قلعه گنج، منوجان، فاریاب، بخش‌هایی از جیرفت و عنبرآباد، در استان کرمان وبخش های رودخانه بَر[زیارتعلی] ، جغین(در رودان) وبخش های توکهور و هشت بندی ، سندرک(در میناب) و شهرستان بشاگرد در استان هرمزگان گفته می‌شود در واقع این گویش از سندرک میناب شروع و تا در نزدیکی جیرفت منطقه میانچیل پایان می‌یابد، در واقع به تمامی این مناطق رودباری زبان، رودبارزمین گفته می‌شود چون در گذشته منطقه کنونی رودبار جنوب مرکز جنوب کرمان بود. برخی‌ها به این گویش، گویش اَرَم نارَم می‌گویند.
'''گویش رودباری''' به گویشوران مناطق رودبار جنوب، کهنوج، قلعه گنج، منوجان، فاریاب، بخش‌هایی از جیرفت و عنبرآباد، در استان کرمان وبخش‌های رودخانه بَر[زیارتعلی]، جغین (در رودان) وبخش‌های توکهور و هشت بندی، سندرک (در میناب) و شهرستان بشاگرد در استان هرمزگان گفته می‌شود در واقع این گویش از سندرک میناب شروع و تا در نزدیکی جیرفت منطقه میانچیل پایان می‌یابد، در واقع به تمامی این مناطق رودباری زبان، رودبارزمین گفته می‌شود چون در گذشته منطقه کنونی رودبار جنوب مرکز جنوب کرمان بود. برخی‌ها به این گویش، گویش اَرَم نارَم می‌گویند.


<br />
== ویژگی‌های گویش رودباری ==
== ویژگی‌های گویش رودباری ==
از ویژگی‌های گویش رودباری طایفه ای بودن گویش هاست یعنی در هر طایفه ممکن است چند کلمه با دیگر طوایف تفاوت باشد ولی این فرق اندک است و تمامی طایفه‌ها به خوبی گویش یکدیگر را درک می‌کنند.


چند مثال از طایفه ای بودن گویش رودباری:
از ویژگی های گویش رودباری طایفه ای بودن گویش هاست یعنی در هر طایفه ممکن است چند کلمه با دیگر طوایف تفاوت باشد ولی این فرق اندک است و تمامی طایفه ها به خوبی گویش یکدیگر را درک می کنند .


برای مثال کلمه فارسی '''((می‌خواهی))''' در طایفه‌ها به صورت، '''اَخای، تَوا، تَوِی، اَواتِت و اَوِیتِت''' می‌گویند. یا کلمه '''((بردار))''' در اکثر طوایف '''وُرگِن''' تکلم می‌شود اما در منطقه رودخانه بَر '''وِرگِن''' می‌گویند. یا کلمه '''((با))''' در اکثر طوایف رودبار '''((خُوی))''' و در عنبرآباد '''((خِی))''' و در منوجان '''((وِی))''' تلفظ می‌شود هر چند این که این واژه‌ها مربوط به تمامی طوایف نیست، اما اکثراً این‌طور تلفظ می‌کنند، این امکان هم هست که کلمه ای دیگر باشد.
چند مثال از طایفه ای بودن گویش رودباری :

برای مثال کلمه فارسی '''((می خواهی ))''' در طایفه ها به صورت ، '''اَخای ، تَوا ،تَوِی ، اَواتِت و اَوِیتِت''' می گویند . یا کلمه '''((بردار))''' در اکثر طوایف '''وُرگِن''' تکلم می شود اما در منطقه رودخانه بَر '''وِرگِن''' می گویند . یا کلمه '''((با ))''' در اکثر طوایف رودبار '''((خُوی ))''' و در عنبرآباد '''((خِی ))''' و در منوجان '''((وِی ))''' تلفظ می شود هر چند این که این واژه ها مربوط به تمامی طوایف نیست ، اما اکثرا این طور تلفظ می کنند ،این امکان هم هست که کلمه ای دیگر باشد .


=== صرف فعل و افعال در این گویش ===
=== صرف فعل و افعال در این گویش ===
صرف فعل «آمد»
صرف فعل «آمد»


==== فارسی / رودباری ====
==== فارسی / رودباری ====
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
! من امدم !! ما امدیم !! مو یَهتُوم!! ما یَهتیم
! من آمدم !! ما آمدیم !! مو یَهتُوم!! ما یَهتیم
|-
|-
| تو آمدی || شما امدید || تو یَهتی || شما یَهتین
| تو آمدی || شما آمدید || تو یَهتی || شما یَهتین
|-
|-
|او امد ||آنها آمدند ||آ یَه ||آهوُن یهتِن
|او آمد ||آنها آمدند ||آ یَه ||آهوُن یهتِن
|}
|}


== کلمات رودباری ==
== کلمات رودباری ==
از نکات جالب در گویش رودباری این است که حرف های اضافه به ، با و از وجود ندارند{ یا کاربردشان بسیار کم است }و جایشان را به کلماتی دیگر می دهند که این در تمام استان کرمان رایج است.
از نکات جالب در گویش رودباری این است که حرف‌های اضافه به، با و از وجود ندارند{ یا کاربردشان بسیار کم است }و جایشان را به کلماتی دیگر می‌دهند که این در تمام استان کرمان رایج است.


برای مثال می خواهند بگویند (از شهر آمدم) می گویند ( اِی شهر یَهتوم ) یا ( با علی هستم ) ( خُوی [وِی]{خِی} علی اُم ) یا به من نگفتی می گویند [خُوی (خِی) (اِی) {وِی }مُونِت نگو ].
برای مثال می‌خواهند بگویند (از شهر آمدم) می‌گویند (اِی شهر یَهتوم) یا (با علی هستم) (خُوی [وِی]{خِی} علی اُم) یا به من نگفتی می‌گویند [خُوی (خِی) (اِی) {وِی }مُونِت نگو].


دیگر نکات جاب گفتن حرف اُ در آخر اکثر کلمات به جای اَ که در جنوب کاملا رایج است مانند:
دیگر نکات جاب گفتن حرف اُ در آخر اکثر کلمات به جای اَ که در جنوب کاملاً رایج است مانند:


دارم ('''دارُم''') داشتم ('''داشتُم''' ) خوردم ('''خوردُم''')
دارم ('''دارُم''') داشتم ('''داشتُم''') خوردم ('''خوردُم''')


فهمیدم ('''فهمیدُم''') زدم ( '''زدُم''' ) بریزم ( '''بریزُم''' )
فهمیدم ('''فهمیدُم''') زدم ('''زدُم''') بریزم ('''بریزُم''')


در این گویش همانند گویش برخی گویش های جنوبی و لری کلماتی که (('''می''' )) در اول آن هست ،این کلمه حذف شده و جایش را به کلمه (( '''اَ''' )) می دهد و برای منفی کردن نیز کلمه '''((ن))''' قبل از '''((اَ))''' می آید مانند:
در این گویش همانند گویش برخی گویش‌های جنوبی و لری کلماتی که (('''می''')) در اول آن هست، این کلمه حذف شده و جایش را به کلمه (('''اَ''')) می‌دهد و برای منفی کردن نیز کلمه '''((ن))''' قبل از '''((اَ))''' می‌آید مانند:


می دانم (می دونم) = '''اَدوُنُم''' نمی دانم (نمی دونم )= '''نادوُنُم'''
می‌دانم (می دونم) = '''اَدوُنُم''' نمی‌دانم (نمی دونم)= '''نادوُنُم'''


می روم (میرم)= '''اَرَم''' نمی روم (نمیرم)= '''نارَم'''
می‌روم (میرم)= '''اَرَم''' نمی‌روم (نمیرم)= '''نارَم'''


می خورم = '''اَخورُم''' نمی خورم = '''ناخورُم'''
می‌خورم = '''اَخورُم''' نمی‌خورم = '''ناخورُم'''


می سوزم ='''اَسوزُم''' نمی سوزم= '''ناسوزُم'''
می‌سوزم ='''اَسوزُم''' نمی‌سوزم= '''ناسوزُم'''


می خواهم (میخوام)= '''اَخام''' نمی خواهم (نمیخوام)= '''ناخام'''
می‌خواهم (میخوام)= '''اَخام''' نمی‌خواهم (نمیخوام)= '''ناخام'''


می زنم = '''ازنُم''' نمی زنم = '''نازنُم'''
می‌زنم = '''ازنُم''' نمی‌زنم = '''نازنُم'''


در این گویش برای جمع بستن کلمات از واژه ('''ُن''') استفاده می‌شود مانند:


درخت‌ها (درختان) = '''درختوُن'''
در این گویش برای جمع بستن کلمات از واژه ( '''ُن''') استفاده می شود مانند :

درخت ها (درختان ) = '''درختوُن'''


کارگرها (کارگران) = '''کارگروُن'''
کارگرها (کارگران) = '''کارگروُن'''


دوست ها (دوستان) = '''دوستوُن'''
دوست‌ها (دوستان) = '''دوستوُن'''


آدم ها = '''آدموُن'''
آدم‌ها = '''آدموُن'''


اما از نکات بارز دیگر این است که بعضی کلمات که در این منطقه استفاده می شود این است که شاید در هیچ نقطه ای دیگر استفاده نشود و در گویش رودباری اسم دیگری دارند مانند:
اما از نکات بارز دیگر این است که بعضی کلمات که در این منطقه استفاده می‌شود این است که شاید در هیچ نقطه ای دیگر استفاده نشود و در گویش رودباری اسم دیگری دارند مانند:


کفش (کوش) مرغ ( مُرگ ) نخل خرما ( موگ ) کپر (توپ) باران( اُور) رعد و برق (اُستون ) پیرزن (پیرزال )
کفش (کوش) مرغ (مُرگ) نخل خرما (موگ) کپر (توپ) باران (اُور) رعد و برق (اُستون) پیرزن (پیرزال)


عروس (گُروک ) اقوام (خَشَم) پیراهن (شَهین) باد گرم (لُوار) دوقلو (جَمَلَک)
عروس (گُروک) اقوام (خَشَم) پیراهن (شَهین) باد گرم (لُوار) دوقلو (جَمَلَک)


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==

* [[فهرست زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی]]
* [[فهرست زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی]]
* [[زبان فارسی]]
* [[زبان فارسی]]
* [[رودبار (رودبار جنوب)]]
* [[رودبار (رودبار جنوب)]]
* [[فعل‌های فارسی]]
* [[فعل‌های فارسی]]
* [[حرف اضافه]] <br />
* [[حرف اضافه]]

== منابع ==


== منابع ==
*بررسی زبان شناختی گویش رودباری کرمان <ref>{{Cite journal|date=2015-02-20|title=بررسی زبان شناختی گویش رودباری کرمان|url=http://jll.uk.ac.ir/article_903.html|journal=نشریه نثر پژوهی ادب فارسی|volume=17|issue=36|pages=269–305|doi=10.22103/jll.2015.903|issn=1727-2106}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مواردی از واج شناسی تاریخی گویش رودباری کرمان|نشانی=http://ensani.ir/fa/article/333096/%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4-%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86|وبگاه=پرتال جامع علوم انسانی|بازبینی=2019-03-18|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Motallebi|first=Mohammad|title=فعل در گویش رودباری (کرمان Verb in Rudbari Dialect of Kerman|url=https://www.academia.edu/19632935/%D9%81%D8%B9%D9%84_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_Verb_in_Rudbari_Dialect_of_Kerman|language=en}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=|نشانی=http://jlr.alzahra.ac.ir/article_2688.html|وبگاه=http://jlr.alzahra.ac.ir/article_2688.html|بازبینی=2019-04-03|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://adab.guilan.ac.ir/article_448_ca2b3c767e0ea860fb7b24ab5a188615.pdf&ved=2ahUKEwjV4viFmtnhAhWGpIsKHRgvD7Y4ChAWMAB6BAgGEAE&usg=AOvVaw3UguZIO429lfYVNNaLRwAj|وبگاه=www.google.com|بازبینی=2019-04-18}}</ref>
* بررسی زبان شناختی گویش رودباری کرمان<ref>{{Cite journal|date=2015-02-20|title=بررسی زبان شناختی گویش رودباری کرمان|url=http://jll.uk.ac.ir/article_903.html|journal=نشریه نثر پژوهی ادب فارسی|volume=17|issue=36|pages=269–305|doi=10.22103/jll.2015.903|issn=1727-2106}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مواردی از واج‌شناسی تاریخی گویش رودباری کرمان|نشانی=http://ensani.ir/fa/article/333096/مواردی-از-واج-شناسی-تاریخی-گویش-رودباری-کرمان|وبگاه=پرتال جامع علوم انسانی|بازبینی=2019-03-18|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Motallebi|first=Mohammad|title=فعل در گویش رودباری (کرمان Verb in Rudbari Dialect of Kerman|url=https://www.academia.edu/19632935/فعل_در_گویش_رودباری_کرمان_Verb_in_Rudbari_Dialect_of_Kerman|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=|نشانی=http://jlr.alzahra.ac.ir/article_2688.html|وبگاه=http://jlr.alzahra.ac.ir/article_2688.html|بازبینی=2019-04-03|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://adab.guilan.ac.ir/article_448_ca2b3c767e0ea860fb7b24ab5a188615.pdf&ved=2ahUKEwjV4viFmtnhAhWGpIsKHRgvD7Y4ChAWMAB6BAgGEAE&usg=AOvVaw3UguZIO429lfYVNNaLRwAj|وبگاه=www.google.com|بازبینی=2019-04-18}}</ref>


== پیوند به بیرون ==
== پیوند به بیرون ==
{{سخ}}
<br />

نسخهٔ ‏۳۱ مهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۲۰:۳۶

گویش رودباری به گویشوران مناطق رودبار جنوب، کهنوج، قلعه گنج، منوجان، فاریاب، بخش‌هایی از جیرفت و عنبرآباد، در استان کرمان وبخش‌های رودخانه بَر[زیارتعلی]، جغین (در رودان) وبخش‌های توکهور و هشت بندی، سندرک (در میناب) و شهرستان بشاگرد در استان هرمزگان گفته می‌شود در واقع این گویش از سندرک میناب شروع و تا در نزدیکی جیرفت منطقه میانچیل پایان می‌یابد، در واقع به تمامی این مناطق رودباری زبان، رودبارزمین گفته می‌شود چون در گذشته منطقه کنونی رودبار جنوب مرکز جنوب کرمان بود. برخی‌ها به این گویش، گویش اَرَم نارَم می‌گویند.

ویژگی‌های گویش رودباری

از ویژگی‌های گویش رودباری طایفه ای بودن گویش هاست یعنی در هر طایفه ممکن است چند کلمه با دیگر طوایف تفاوت باشد ولی این فرق اندک است و تمامی طایفه‌ها به خوبی گویش یکدیگر را درک می‌کنند.

چند مثال از طایفه ای بودن گویش رودباری:

برای مثال کلمه فارسی ((می‌خواهی)) در طایفه‌ها به صورت، اَخای، تَوا، تَوِی، اَواتِت و اَوِیتِت می‌گویند. یا کلمه ((بردار)) در اکثر طوایف وُرگِن تکلم می‌شود اما در منطقه رودخانه بَر وِرگِن می‌گویند. یا کلمه ((با)) در اکثر طوایف رودبار ((خُوی)) و در عنبرآباد ((خِی)) و در منوجان ((وِی)) تلفظ می‌شود هر چند این که این واژه‌ها مربوط به تمامی طوایف نیست، اما اکثراً این‌طور تلفظ می‌کنند، این امکان هم هست که کلمه ای دیگر باشد.

صرف فعل و افعال در این گویش

صرف فعل «آمد»

فارسی / رودباری

من آمدم ما آمدیم مو یَهتُوم ما یَهتیم
تو آمدی شما آمدید تو یَهتی شما یَهتین
او آمد آنها آمدند آ یَه آهوُن یهتِن

کلمات رودباری

از نکات جالب در گویش رودباری این است که حرف‌های اضافه به، با و از وجود ندارند{ یا کاربردشان بسیار کم است }و جایشان را به کلماتی دیگر می‌دهند که این در تمام استان کرمان رایج است.

برای مثال می‌خواهند بگویند (از شهر آمدم) می‌گویند (اِی شهر یَهتوم) یا (با علی هستم) (خُوی [وِی]{خِی} علی اُم) یا به من نگفتی می‌گویند [خُوی (خِی) (اِی) {وِی }مُونِت نگو].

دیگر نکات جاب گفتن حرف اُ در آخر اکثر کلمات به جای اَ که در جنوب کاملاً رایج است مانند:

دارم (دارُم) داشتم (داشتُم) خوردم (خوردُم)

فهمیدم (فهمیدُم) زدم (زدُم) بریزم (بریزُم)

در این گویش همانند گویش برخی گویش‌های جنوبی و لری کلماتی که ((می)) در اول آن هست، این کلمه حذف شده و جایش را به کلمه ((اَ)) می‌دهد و برای منفی کردن نیز کلمه ((ن)) قبل از ((اَ)) می‌آید مانند:

می‌دانم (می دونم) = اَدوُنُم نمی‌دانم (نمی دونم)= نادوُنُم

می‌روم (میرم)= اَرَم نمی‌روم (نمیرم)= نارَم

می‌خورم = اَخورُم نمی‌خورم = ناخورُم

می‌سوزم =اَسوزُم نمی‌سوزم= ناسوزُم

می‌خواهم (میخوام)= اَخام نمی‌خواهم (نمیخوام)= ناخام

می‌زنم = ازنُم نمی‌زنم = نازنُم

در این گویش برای جمع بستن کلمات از واژه (ُن) استفاده می‌شود مانند:

درخت‌ها (درختان) = درختوُن

کارگرها (کارگران) = کارگروُن

دوست‌ها (دوستان) = دوستوُن

آدم‌ها = آدموُن

اما از نکات بارز دیگر این است که بعضی کلمات که در این منطقه استفاده می‌شود این است که شاید در هیچ نقطه ای دیگر استفاده نشود و در گویش رودباری اسم دیگری دارند مانند:

کفش (کوش) مرغ (مُرگ) نخل خرما (موگ) کپر (توپ) باران (اُور) رعد و برق (اُستون) پیرزن (پیرزال)

عروس (گُروک) اقوام (خَشَم) پیراهن (شَهین) باد گرم (لُوار) دوقلو (جَمَلَک)

جستارهای وابسته

منابع

پیوند به بیرون


  1. "بررسی زبان شناختی گویش رودباری کرمان". نشریه نثر پژوهی ادب فارسی. 17 (36): 269–305. 2015-02-20. doi:10.22103/jll.2015.903. ISSN 1727-2106.
  2. «مواردی از واج‌شناسی تاریخی گویش رودباری کرمان». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۱۸.
  3. Motallebi, Mohammad. "فعل در گویش رودباری (کرمان Verb in Rudbari Dialect of Kerman" (به انگلیسی). {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  4. http://jlr.alzahra.ac.ir/article_2688.html http://jlr.alzahra.ac.ir/article_2688.html. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۳. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک); پیوند خارجی در |وبگاه= وجود دارد (کمک)
  5. www.google.com https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://adab.guilan.ac.ir/article_448_ca2b3c767e0ea860fb7b24ab5a188615.pdf&ved=2ahUKEwjV4viFmtnhAhWGpIsKHRgvD7Y4ChAWMAB6BAgGEAE&usg=AOvVaw3UguZIO429lfYVNNaLRwAj. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۱۸. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)