بادام: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز اصلاح یادکردها (وظیفه ۱۹)
خط ۶۶: خط ۶۶:


=== موقعیت جغرافیایی ===
=== موقعیت جغرافیایی ===
این گیاه در مناطق کوهستانی در استان‌های فارس، کرمان خوزستان، سیستان و بلوچستان، یزد، اراک، کردستان، بختیاری، تهران، میانه و لرستان و در انواع مختلف خاک رشد می‌کند.
این گیاه ، در مناطق کوهستانی در استان‌های خراسان ( کوهسرخ ) فارس، کرمان خوزستان، سیستان و بلوچستان، یزد، اراک، کردستان، بختیاری، تهران، میانه و لرستان و در انواع مختلف خاک رشد می‌کند.


=== سایر موارد ===
=== سایر موارد ===

نسخهٔ ‏۱۵ مهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۰۲

بادام
1897 illustration[۱]
Almond tree with ripening fruit. مایورکا، Spain
رده‌بندی علمی
فرمانرو: گیاه
(طبقه‌بندی‌نشده): گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده): دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده): رزیدها
راسته: گل‌سرخ‌سانان
تیره: گلسرخیان
سرده: پرونوس
زیرسرده: Amygdalus
گونه: P. dulcis
نام دوبخشی
Prunus dulcis
مترادف[۲]
Synonymy
  • Amygdalus amara Duhamel
  • Amygdalus communis L.
  • Amygdalus dulcis Mill.
  • Amygdalus fragilis Borkh.
  • Amygdalus sativa Mill.
  • Druparia amygdalus Clairv.
  • Prunus amygdalus Batsch
  • Prunus communis (L.) Arcang.
  • Prunus communis Fritsch

بادام (پارسی میانه: واتام)[۳]، ارژن (Prunus dulcis, مترادف (زیست‌شناسی) Prunus amygdalus) نوعی میوه است، که درخت آن بومی نواحی خاورمیانه و جنوب آسیا می‌باشد. در اصل بادام جزو مغزهای حقیقی به حساب نمی‌آید، بلکه از انواع شفت هاست که دارای یک پوسته بیرونی و یک پوشش درونی سخت است که دانه (مغز) در درون آن قرار می‌گیرد. ارتفاع درخت بادام ۴ تا ۱۰ متر است و قطر آن نیز می‌تواند به بیش از ۳۰ سانتیمتر برسد. بزرگترین کشورهای تولیدکننده بادام در دنیا ایالات متحده آمریکا و اسپانیا هستند. ایران با تولید ۶٪ در رتبه پنجم تولیدکنندگان این میوه قرار دارد. ۴۹٪ دانه بادام را روغن تشکیل می‌دهد که ۶۲٪ آن اولئیک اسید غیر اشباع، ۲۴٪ لینولئیک اسید غیراشباع، و ۶٪ آن پالمیتیک اسید اشباع است. مقدار انرژی موجود در هر ۱۰۰ گرم مغز بادام، ۵۷۶ کیلوکالری است. کاشتن درخت بادام در باغچه خانه راحت است. می‌توانید آن را در فصل زمستان بکارید تا بهار جوانه بزند. مراقب باشد که گیاه‌تان باید نور خورشید ببیند و در فصل تابستان هفته‌ای یک بار آبیاری شود بهترین نوع این محصول در شهرستان تسوج از آذربایجان شرقی یافت می‌شود.[۴]

ریشهٔ واژه

واژهٔ بادام ریشهٔ ایرانی دارد و از فارسی به زبان‌های ترکی، عربی، هندی و اردو راه یافته‌است.[۵]

شکوفه بادام

شکوفه بادام

منطقه تولید عمده بادام، کالیفرنیا در آمریکا است، بین فوریه و مارس، شکوفه‌هایی که شباهت زیادی به شکوفهٔ گیلاس دارند، شکوفا می‌شوند. نوع آب و هوا در این زمان، میزان تولید بادام در آن سال را به شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد. از وضعیت گل اطلاعات بسیار مهمی در مورد برداشت محصول در آن سال به دست می‌آید؛ بنابراین، هر مرحله از وضعیت گل نام بخصوصی دارد:

  1. تراشه سبز، به جوانه‌های سبز بادام گفته می‌شود. این مرحله قبل از بوجود آمدن جوانهٔ صورتی است.
  2. جوانه صورتی، جوانه به رنگ صورتی دیده می‌شود.
  3. پاپ کورن، جوانه مانند پاپ کورن متورم شده ولی هنوز باز نشده‌است.
  4. شکوفه، شکوفایی کامل
  5. پتال فول، ریزش گلبرگ
  6. ژاکت، گلبرگ‌ها ریخته‌است و تنها کاسه گل باقی‌مانده‌است.
  7. خارج از ژاکت، کاسه گل جای خود را به میوه داده‌است.[۶]

نگارخانه

بادام کوهی

بادام کوهی، نام درختچه سبز رنگی است با برگ‌های باریک و کوچک که در اقلیم نیمه خشک ایران می‌روید. بادام کوهی از خانواده گل سرخیان می‌باشد. ارتفاع متوسط گیاه بین ۲٫۵ تا ۳ متر و قطر تاج پوشش آن نیز به ۲ تا ۲٫۵ متر بالغ می‌گردد. گل‌های سفیدرنگ بادام معمولاً قبل از ظهور برگ‌ها در اوایل فروردین‌ماه ظاهر می‌شوند. دانه این گیاه که پس از فراوری (شیرین کردن) مصرف خوراکی دارد معمولاً از اوایل خرداد تا اواخر این ماه برداشت می‌شود.

زیستگاه بادام کوهی

بادام کوهی در خاک‌های عمیق تا نیمه‌عمیق، سنگ‌ریزه‌دار و بر روی تشکیلات آهکی – سیلیسی در شیب‌های ملایم کوهستان‌ها می‌روید. بومی ایران و منطقهٔ خاورمیانه، گستردگی در مناطق جنوبی، مرکزی و شمال شرق ایران، در کوه‌های آهکی- سنگلاخی است. دامنه‌های ارتفاعی رویش‌گاه بادام کوهی بین ۲۰۰تا ۲۷۰۰ متر از سطح دریا، در خطوط هم باران ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر قرار گرفته‌اند.

موقعیت جغرافیایی

این گیاه ، در مناطق کوهستانی در استان‌های خراسان ( کوهسرخ ) فارس، کرمان خوزستان، سیستان و بلوچستان، یزد، اراک، کردستان، بختیاری، تهران، میانه و لرستان و در انواع مختلف خاک رشد می‌کند.

سایر موارد

  • ارجنک - یا بادام زاگرسی و بادام اراکی، گونه‌ای بادام که پراکنش آن منحصر به زاگرس جنوبی در ایران است.
  • ارژن - یا بادام کوهی، گونه‌ای از بادام که بطور گسترده در ایران و ترکمنستان می‌روید.
  • تنگرس - یا بادام خاردار یا تِنْگِس، گونه‌ای بادام که تنها در زاگرس جنوبی در ایران می‌روید.
  • بادام گنوئی - یا ارچن، گونه‌ای از بادام که منحصر به استان‌های جنوبی و جنوب‌شرقی ایران است.
  • بادام شرقی - گونه‌ای از بادام وحشی که بومی غرب ایران و شمال عراق است.

بادام تلخ

بادام تلخ نیز مانند دانه‌های هلو، زردآلو، آلو، سیب، به و گیلاس از آمیگدالین تشکیل یافته‌است که می‌تواند در بدن تبدیل به سیانید شود. در تمام دنیا دو نوع بادام وجود دارد: بادام شیرین و بادام تلخ. بادام تلخ باید به منظور از بین رفتن مواد شیمیایی سمی موجود در آن حرارت داده شود یا پاستوریزه شود. بادام سرشار از پروتئین، ویتامین E، کلسیم، منیزیم، پتاسیم و آهن است که برای بدن مفید می‌باشد؛ اما مصرف بادام تلخ به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

ارزش غذایی

Almonds
ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی۲٬۴۰۸ کیلوژول (۵۷۶ کیلوکالری)
21.69 g
نشاسته0.74 g
قند 3.89 g
0.00 g
فیبر خوراکی12.2 g
49.42 g
اشباع3.731 g
چربی تک‌سیرنشده30.889 g
چربی غیراشباع چندگانه12.070 g
21.22 g
تریپتوفان0.214 g
ترئونین0.598 g
ایزولوسین0.702 g
لوسین1.488 g
لیزین0.580 g
متیونین0.151 g
سیستین0.189 g
فنیل‌آلانین1.120 g
تیروزین0.452 g
والین0.817 g
آرژینین2.446 g
هیستیدین0.557 g
آلانین1.027 g
اسید آسپارتیک2.911 g
گلوتامیک اسید6.810 g
گلایسین1.469 g
پرولین1.032 g
سرین0.948 g
ویتامین‌ها
درصد ارزش روزانه
برابر ویتامین آ
۰٪
۱ میکروگرم
۱ میکروگرم
ویتامین آ۱ یکای بین‌المللی
ویتامین (B۱)
۱۸٪
۰٫۲۱۱ میلی‌گرم
(B۲)
۸۵٪
۱٫۰۱۴ میلی‌گرم
نیاسین (B۳)
۲۳٪
۳٫۳۸۵ میلی‌گرم
پانتوتنیک اسید (B۵)
۹٪
۰٫۴۶۹ میلی‌گرم
ویتامین ب۶
۱۱٪
۰٫۱۴۳ میلی‌گرم
فولیک (B۹)
۱۳٪
۵۰ میکروگرم
کولین
۱۱٪
۵۲٫۱ میلی‌گرم
ویتامین ئی
۱۷۵٪
۲۶٫۲ میلی‌گرم
ویتامین کا
۰٪
۰٫۰ میکروگرم
مواد معدنیمقدار
درصد ارزش روزانه
کلسیم
۲۶٪
۲۶۴ میلی‌گرم
مس
۵۰٪
۰٫۹۹ میلی‌گرم
آهن
۲۹٪
۳٫۷۲ میلی‌گرم
منیزیم
۷۵٪
۲۶۸ میلی‌گرم
منگنز
۱۰۹٪
۲٫۲۸۵ میلی‌گرم
فسفر
۶۹٪
۴۸۴ میلی‌گرم
پتاسیم
۱۵٪
۷۰۵ میلی‌گرم
سلنیوم
۴٪
۲٫۵ میکروگرم
سدیم
۰٪
۱ میلی‌گرم
روی
۳۲٪
۳٫۰۸ میلی‌گرم
دیگر اجزاءمقدار
آب4.70 g

درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند.
منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا

مغز بادام تلخ به مقدار کم حاوی سیانور دو پتاس و اسید سیاندریک است که اگر فردی به مقدار زیاد آن را مصرف کند، مسموم می‌شود. مصرف پنج تا ده عدد مغز بادام تلخ در کودکان می‌تواند مسمومیت شدید به همراه داشته باشد، در بزرگسالان این تعداد به ۵۰ عدد می‌رسد.[۷]

منابع

  • بیابان‌ها و کویرهای ایران
  • دانشجویان کارشناسی رشته تولید و بهره‌برداری از گیاهان داروئی و معطر مؤسسه آموزش عالی مهرگان؛ محلات (۱۳۸۷). «بادام کوهی». دریافت‌شده در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۴.

پانویس

  1. illustration from Franz Eugen Köhler, Köhler's Medizinal-Pflanzen, 1897
  2. The Plant List, Prunus dulcis (Mill.) D.A.Webb
  3. «بادام - ویکی‌واژه». fa.wiktionary.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۸-۰۷.
  4. «پرورش بادام». پارسه گرد. ۲۰۱۳-۰۵-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۹-۰۴.
  5. «فواید بادام». هروی دنتال. ۲۱ دسامبر ۲۰۱۶.
  6. "アーモンドのおはなし アーモンドの花" (به ژاپنی). 江崎グリコ株式会社. Retrieved 21 March 2014. {{cite web}}: line feed character in |عنوان= at position 11 (help)
  7. «ده ماده غذایی که می‌توانند کشنده باشند». DW.COM. ۲۰۱۵-۰۹-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۹-۰۴.

پیوند به بیرون