گویش رودباری کرمان

گویش رودباری به گویشی از زبان بلوچی که در شهرهای کهنوج منوجان قلعه گنج کهنوج و فاریاب و بخشی جیرفت و شرق هرمزگان (بشکرد ،هشتبندی ، جگین )و بلوچستان بدان تکلم میشود. که به این مناطق در گذشته رودبار زمین گفته می شده و مرکز رودبار زمین کهنوج و با کوچ بعضی اقوام ایران و هضم شدن آنهام در فرهنگ(بلوچی)با تفاوتهای در این گویش با زبان بلوچی در بلوچستان هستیم. از ویژگی های گویش رودباری طایفه ای بودن گویش هاست یعنی در هر طایفه ممکن است چند کلمه با دیگر طوایف تفاوت باشد ولی این فرق اندک است و تمامی طایفه ها به خوبی گویش یکدیگر را درک می کنند.

صرف فعل و افعال در این گویش

صرف فعل «آمد»

فارسی / رودباری

من امدم	ما امدیم	مو یَهتُوم	ما یَهتیم
تو آمدی	شما امدید	تو یَهتی	شما یَهتین
او امد	آنها آمدند	آ یَه	آهوُن یهتِن

کلمات رودباری

از نکات جالب در گویش رودباری این است که حرف های اضافه به ، با و از وجود ندارند{ یا کاربردشان بسیار کم است }و جایشان را به کلماتی دیگر می دهند که این در تمام استان کرمان رایج است.

برای مثال می خواهند بگویند (از شهر آمدم) می گویند ( اِی شهر یَهتوم ) یا ( با علی هستم ) ( خُوی [وِی] علی اُم ) یا به من نگفتی می گویند [خُوی (اِی) {وِی }مُونِت نگو ].

دیگر نکات جاب گفتن حرف اُ در آخر اکثر کلمات به جای اَ که در جنوب کاملا رایج است مانند:

دارم (دارُم) داشتم (داشتُم ) خوردم (خوردُم)

فهمیدم (فهمیدُم) زدم ( زدُم ) بریزم ( بریزُم )

در این گویش همانند گویش برخی گویش های جنوبی و لری کلماتی که ((می )) در اول آن هست ،این کلمه حذف شده و جایش را به کلمه (( اَ )) می دهد و برای منفی کردن نیز کلمه ((ن)) قبل از ((اَ)) می آید مانند:

می دانم (می دونم) = اَدوُنُم نمی دانم (نمی دونم )= نادوُنُم

می روم (میرم)= اَرَم نمی روم (نمیرم)= نارَم

می خورم = اَخورُم نمی خورم = ناخورُم

می سوزم =اَسوزُم نمی سوزم= ناسوزُم

می خواهم (میخوام)= اَخام نمی خواهم (نمیخوام)= ناخام

می زنم = ازنُم نمی زنم = نازنُم

در این گویش برای جمع بستن کلمات از واژه ( ُن) استفاده می شود مانند :

درخت ها (درختان ) = درختوُن

کارگرها (کارگران) = کارگروُن

دوست ها (دوستان) = دوستوُن

آدم ها = آدموُن

اما از نکات بارز دیگر این است که بعضی کلمات که در این منطقه استفاده می شود این است که شاید در هیچ نقطه ای دیگر استفاده نشود و در گویش رودباری اسم دیگری دارند مانند:

کفش (کوش) مرغ ( مُرگ ) نخل خرما ( موگ ) کپر (توپ) باران( اُور) رعد و برق (اُستون ) پیرزن (پیرزال )

عروس (گُروک ) اقوام (خَشَم) پیراهن (شَهین) باد گرم (لُوار) دوقلو (جَمَلَک)

جستارهای وابسته

• فهرست زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی
• زبان فارسی
• رودبار (رودبار جنوب)
• فعل‌های فارسی
• حرف اضافه
  

منابع

• بررسی زبان شناختی گویش رودباری کرمان