راج کاپور

راج کاپور
نام اصلی	Ranbir Raj Kapoor
تولد	۱۴ دسامبر ۱۹۲۴ پیشاور،
مرگ	۲ ژوئن ۱۹۸۸ (۶۳ سال) بمبئی، هند
ملیت	هندی
پیشه	بازیگر، تهیه‌کننده، کارگردان، خواننده، شاعر
سال‌های فعالیت	۱۹۳۵–۱۹۸۵
همسر(ها)	کریشنا کاپور (۱۹۴۷–۱۹۸۸)
فرزندان	راندهیر کاپور، ریتو ناندا، ریشی کاپور، ریما کاپور، راجیو کاپور
صفحه در وبگاه IMDb

راج کاپور (به هندی: राज कपूर) (تولد ۱۴ دسامبر ۱۹۲۴ پیشاور - مرگ ۲ ژوئن ۱۹۸۸) یکی از بزرگ‌ترین ستارگان سینمایی هند بود.

راج کاپور مقام دوم را در رقابتی بین شش رقیب که چند سال پیش توسط مجمع هفتگی ایندیا تودی که به مناسبت مراسم با شکوه استقلال هند برگزار شد، کسب نمود.

در این رای‌گیری برای انتخاب بزرگ‌ترین شهروند هندی بعد از استقلال، راج کاپور در میان دیگر شهروندان مشهور هندی که برندگان بالاترین جوایز کشوری (بهارت رتنا) از جمله جواهر لعل نهرو، ایندرا گاندی و مادر ترزا بودند، انتخاب شد. البته در این رای‌گیری نهرو مقام نخست را کسب نمود ولی صرفا قرار گرفتن نام راج کاپور در این فهرست برجسته خود دلیل بر مقام بسیار ویژه و تشخص وی می‌باشد. دومین رای‌گیری بین شش زوج ویژه از قهرمانان مرد و زن به خصوص محبوب‌ترین زوج افسانه‌ای در سینمای هند صورت گرفت. در این رای‌گیری راج کاپور به همراه نرگس قهرمان زن در شانزده (۱۶) فیلم که عده‌ای از آن‌ها توسط خود وی تولید شده بود، برنده قاطع شناخته شد.

نخستین فیلم‌های وی موجب گردید که راج کاپور به عنوان یکی از برجسته‌ترین شهروندان هندی از تاریخ استقلال هند و همچنین یک نابغه سینمایی آن کشور معرفی گردد. علاوه بر دیگر موارد، محبوبیت با دوام و افسانه‌ای وی به همراه زوج هنری بی‌نظیر او یعنی نرگس تا پایان دوره فعال و سازنده وی ادامه داشت.

این فیلم‌ها به دلیل دارا بودن قصه‌های خارق‌العاده، آهنگ شیرین، موضوع و رفتار کاملاً هندی در زمره فیلم‌های برجسته به حساب می‌آمدند فیلم آگ (۱۹۴۸) نخستین فیلمی که وی تهیه و کارگردانی کرد و خود در سن ۲۳ سالگی با نرگس، کامینی کوشال و نگار سلطان در آن بازی کرد، قدرت تصور و اعتماد به‌نفس جوانان کشور تازه استقلال یافته هند را به شدت افزایش داد و به آنان جرات داد تا خود در مسایل گوناگون تصمیم بگیرند و ازدیگران دنباله روی ننمایند. خلوص نیت و کار هنری که در این فیلم به معرض نمایش گذاشته شد و همچنین موسیقی جذاب و بر انگیزنده، آن حضار و تماشاگران را به‌طور ویژه‌ای تحت تأثیر قرار داد.

بدنبال فیلم آگ فیم برسات (باران) یک سال بعد به معرض نمایش گزارده شد. این فیلم نیز به دنبال نو آوری در آهنگ موزون و خوشنوا به ویژه صدای رسای لاتا منگشکر مناظر دیدنی و زیبا از کشمیر، همچون آتشی غیرقابل کنترل سراسر کشور را فرا گرفت و استوار نامه راج کاپور را به‌عنوان پرچمدار جوانی برای نسل جوان هند مورد تأیید قرار داد. موقعیت افسانه‌ای راج و نرگس در این فیلم موجب شکل‌گیری شعار تمام فیلم‌های راج گردید.

هنگام تولید این دو فیلم راج توجه شماری از افراد با ذوق و هنرمند از جمله دو آهنگساز به نام‌های شنکر و جی کیشن، دو شاعر به نام‌های شیلندر و حسرت جیپوری، دو خواننده به نام‌های موکش و لاتا، دو فیلمنامه‌نویس به نام‌های ک.ای. عباس و وی.پی. ساته یک فیلمبردار به نام رادهو کرماکر یک کارگردان هنری به نام ام.آر. آچرکر و یک صدا بردار به نام علاءالدین را به خود جلب نموده بود. کار این گروه در شمار زیادی از اثرات و کارهای با شکوه هنری راج کاپور بازتاب می‌نماید.

در سال ۱۹۵۱ راج فیلم آواره را تولید کرد که در آن نقش محوری قهرمان را بعد از فیلم زیرکانه نقش فرعیات و موارد جانبی را در مقابل تمایل مراجعت به اصل نادیده گرفت. این فیلم نه تنها در هند یک موفقیت بزرگ بود، و به عنوان بهترین فیلم سال شناخته شد بلکه در کشورهای جنوب آسیا، چین و کشورهای شرق و میانه اروپا نیز یک فیلم موفق بود.

در جایی که قهرمان فیلم آواره یک جوان گمراه و نیمه باسواد بود، قهرمان فیلم آقای ۴۲۰ یک جوان تحصیل کرده امین و بیکار بود و در فیلم در سرزمینی که گنگا جاری است، او به عنوان یک آدم ساده لوح و در فیلم بیدار باش (برنده جایزه گراند پریکس در سال ۱۹۵۷ در جشنواره فیلم کارلووی واری کشور چک) او نقش یک جوان بیگناه و نادان و بی‌دست و پا را بازی می‌کرد.

موسیقی موزون معیار تمام فیلم‌های وی بود و سرود تمام فیلم‌های وی حتی تا به امروز جذابیت خود را از دست نداده‌است زیرا موسیقی وی دارای آن عنصر همیشه بهاری است که زمان و عصر نمی‌شناسد.

راج به عنوان بزرگ‌ترین ستاره سینمایی هند شناخته شده‌است. سرودهای وی برانگیزنده احساسات بود زیرا وی دارای استعداد سرشاری در نوآوری و ابتکار بود و می‌دانست چگونه تصنیفهای خود را با رقص هماهنگ کند.

رنگ سفید طلسم هنری راج بود و تمام قهرمانان زن فیلم‌های خود را با این رنگ آرایش می‌داد و بدینسان از آنان شخصیتهای برجسته سینمایی خلق می‌کرد. بسیاری از همکاران زن وی نیز ترجیح می‌دادند که لباسهای سفید رنگ بپوشند. از جمله لاتا منگشکر و سیمی گروال و همچنین همسر وی، کریشنا راج در زمینه‌های زیاد دیگری نیز پیشاهنگ بود. بخش زیادی از نخستین فیلم‌های وی از جمله فیلم برسات با کشمیر به عنوان مناظر زیبای صحنه، سنگام با لوکیشن‌های اروپایی و اسم من دلقک با بازیگران روسی و سیرک به خوبی فیلمبرداری شدند. راج فیلم اسم من دلقک را در حقیقت به عنوان هدیه متقابلی برای روسها که در میان آنان محبوبیت زیادی داشت و بسیاری از آنان نام او را با افتخار برای فرزندان خود انتخاب می‌کردند، تولید و تهیه نمود.

وی همچنین در معاملات و همکاریهایی که با تمام افراد انجام می‌داد روح برادری و صداقت از خود نشان می‌داد. شادی و نشاط در استودیوی آر. کی نشانه ویژه‌ای از این روابط دوستانه و برادری بود سالروز تولد وی فرصت دیگری از جشن و سرور بود که وی با دیگر همکاران خود از جمله با پایین‌ترین افرادی که برای او کار می‌کردند می‌گذراند.

راج در حقیقت یک نابغه سینمایی چند جانبه بود. علاوه بر اینکه یک تهیه‌کننده، کارگردان و هنرپیشه برجسته و موفقی بود، وی دارای مهارتی بی‌نظیر در تمام بخش‌های فیلم سازی نیز بود. او فیلم‌نامه آگ را به همراه رام آناند ساگر به رشته تحریر درآورد. او علاوه بر رسیدگی و تهیهٔ تقریباً تمام فیلم‌های خود، حتی داستان فیلم رام تری گنگا میلی را خود به تنهایی نوشت که بعد از اکران به عنوان پرفروشترین فیلم سال معرفی گردید و همچنین این فیلم یکی از پرفروشترین فیلم‌های تاریخ سینمای هند نیز شناخته شد.

اهدا جایزه دادا صاحب در سال ۱۹۸۸ برای آثار بسیار عالی وی شهرتی بی‌سابقه را برای راج نه تنها در هند و روسیه بلکه در چندین کشور دیگر که شمار زیادی جوایز و افتخارات را به وی اهدا نمودند، به ارمغان آورد بنابراین او سفیر فرهنگی راستین هند در سراسر دنیا بود.

جوایز راج کاپور در فیلم فیر

• جایزه بهترین فیلم برای واکسی در سال ۱۹۵۳
• جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم (ناشی - ناوارد) اناری در سال ۱۹۵۹
• جایزه بهترین فیلم برای در سرزمینی که گنگا جاری است در سال ۱۹۶۱
• جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم در سرزمینی که گنگا جاری است در سال ۱۹۶۱
• جایزه بهترین کارگردان برای فیلم وصال (سنگام) در سال ۱۹۶۴
• جایزه بهترین تدوین برای فیلم وصال (سنگام) در سال ۱۹۶۴
• جایزه بهترین کارگردان برای فیلم اسم من دلقک در سال ۱۹۷۱
• جایزه بهترین کارگردان برای فیلم پریم روگ (بیماری عشق) در سال ۱۹۸۲
• جایزه بهترین تدوین برای فیلم پریم روگ (بیماری عشق) در سال ۱۹۸۲
• جایزه بهترین کارگردان برای فیلم رام تری گنگا میلی در سال ۱۹۸۵

راج کاپور و فیلم‌هایش همچنین موفق به دریافت نه (۹) جایزه از جشنواره ملی هند و بیش از سی (۳۰) جایزه از دیگر جشنواره‌های داخلی و خارجی از جمله جشنواره کن فرانسه شده‌اند.

راجندرا کومار می‌گوید: هیچ‌کس راج کاپور دیگری نخواهد شد چون هیچ‌کس نمی‌تواند راج کاپور دیگری بشود

فیلم‌شناسی

فهرست برخی از فیلم‌هایی که راج کاپور در آن‌ها به ایفای نقش پرداخته است:

• آواره
• دیوانه
• واکس
• تاریخ
• چهار قلب، چهار راه
• شارادا
• آقای ۴۲۰
• تربیت
• باران
• سنگام
• نام من ژوکر است
• بابی
• آه
• آتش
• ساده‌لوح
• سه قسم
• سبک
• داستان
• بیدار بمان

جستارهای وابسته

• دیلیپ کومار
• خانواده کاپور

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Raj Kapoor». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۹ فوریه ۲۰۱۸.

پیوند به بیرون

• راج کاپور در IMDb