سی‌تار

سی‌تار

Miraj sitar
سازهای زهی
طبقه‌بندی	سازهای زهی زهی زخمه‌ای
هورن‌بوستل-زاکس	۳۲۱٫۳۲۱–۶ (Composite chordophone sounded with a plectrum)
توسعه	سده ۱۳ (میلادی)
سازهای مرتبط
سه‌تار دوتار گیتار تنبور رُباب سوربهار آنژلیک آرکلوت بالالایکا بربط باغلاما بیوا بوزوکی بلبل تارانگ چارانگو ماندولا وینا ژونگهو

سی‌تار از سازهای زهی زخمه‌ای موسیقی هندی است.

این ساز دسته‌ای بلند و کشیده و کاسه‌ای به شکل گلابی دارد. این ساز هفت سیم اصلی و ۱۱ یا ۱۳ سیم تشدید (یا همراه) دارد که در زیر سیم‌های اصلی بسته می‌شود و با مضرابی فلزی نواخته می‌شود. سیم‌های اصلی که وظیفهٔ تولید آواهای نغمه را به‌عهده دارند پس از ضربه خوردن، سیم‌های همراه را به صدا درمی‌آورند. دستان‌های روی دسته این ساز فلزی و کمانی شکل‌اند.

سی‌تار انواع مختلف دارد و شکل کاسه و شمار سیم‌ها در انواع آن فرق می‌کند. بطور کلی می‌توان این ساز را به سه گونه تقسیم کرد: نوع اول فقط دارای ۷ سیم اصلی و بدون سیم تشدیدکننده‌است. نوع دوم دارای ۷ سیم اصلی و ۱۱ یا ۱۳ سیم تشدیدکننده‌است. نوع سوم دارای مشخصات نوع دوم به اضافه یک کاسه اضافی در بالای دسته ساز است که بیشتر نقش تزئینی دارد تا شدت دهنده صدا.

راوی شانکار و ولایت‌خان از نوازندگان مشهور این ساز هستند. عباس مهرپویا(از شاگردان راوی شانکار) این ساز ایرانی الاصل را که بر طبق مدارک تاریخی توسط امیرخسرو دهلوی از ایران به هند برده شده و کم کم از موسیقی ایران خارج شده بود را بار دیگر وارد موسیقی ایران کرد واستاد مسعود صالح تاش ادامه رو راه مهرپویا تا کنون بوده‌اند واز استادان ماهروبنام این ساز هستند،که موفقیت‌های زیادی در این زمینه کسب کرد.

منابع

• فرهنگ تفسیری موسیقی، ترجمه و گردآوری: بهروز وجدانی، تهران: ناشر: مترجم، چاپ نخست، ۱۳۷۱.