وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

وزارت تعاون و کار و رفاه اجتماعی

وزارت دید کلی
بنیان‌گذاری	۱۲ تیر ۱۳۹۰
سازمان‌های پیشین	وزارت کار و امور اجتماعی وزارت تعاون وزارت رفاه و تأمین اجتماعی
گونهٔ سازمان	نهاد
حوزهٔ قدرت	جمهوری اسلامی ایران
ستاد	تهران، خیابان آزادی بین خیابان خوش و بهبودی
وزارت اجرایی	علی ربیعی(برکنارشد)، وزیر
گروه بالادست	دولت جمهوری اسلامی ایران
سازمان‌های زیردست	سازمان تأمین اجتماعی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور صندوق مهر امام رضا صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر سازمان بهزیستی سازمان بیمهٔ خدمات درمانی بانک توسعهٔ تعاون مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار صندوق بازنشستگی کشور مؤسسهٔ کار و تأمین اجماعی صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری و تعاون
اسناد کلیدی	قانون نظام جامعه و تأمین اجتماعی قانون‌های حوزهٔ تعاون قانون‌های حوزهٔ کار
وبگاه	mcls.gov.ir

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایران پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در ۸ تیر ۱۳۹۰ و تصویب شورای نگهبان در ۱۲ تیر در راستای طرح کوچک‌سازی دولت با ادغام سه وزارت رفاه و تأمین اجتماعی، کار و امور اجتماعی و تعاون تشکیل شد. تصدی این وزارت را علی ربیعی بر عهده دارد.

وزیران

نخستین وزیر وزارت‌خانهٔ ادغامی عبدالرضا شیخ‌الاسلامی است که با با ۲۰۴ رای موافق، ۳۱ مخالف و ۱۰ ممتنع رای آورد. وی در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۹۱ استیضاح و برکنار شد. در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۲ نمایندگان مجلس، با ۲۰۰ رأی موافق، ۴۰ رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع از مجموع ۲۵۲ آرای مأخوذه، اسدالله عباسی را برای تصدی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی برگزیدند. با آغاز کار دولت یازدهم علی ربیعی برای تصدی وزارت تعاون به مجلس معرفی شد. هم اکنون علی ربیعی عهده‌دار این وزارتخانه است.

تاریخچه

وزارت تعاون

فعالیت تعاونی در ایران سابقه دیرپایی ندارد. اولین شرکت تعاونی در ایران در سال ۱۳۱۴ تأسیس شد. در دوران محمدرضا پهلوی کمک‌های فراوانی را اصل ۴ جهت توسعه بخش تعاون در ایران کرد. رویداد اصلاحات ارضی زمینهٔ فعالیت‌های تعاونی در ایران را گسترش داد.

پس از انقلاب ۵۷ هم‌زمان با رویگردانی مقطعی انقلابیان از سرمایه داری گرایش به فعالیت تعاونی افزایش یافت. قانون اساسی ایران در اصل ۴۳ و ۴۴ به لزوم گسترش تعاونی‌ها اشاره کرده‌است.

مجلس سوم قانون تعاون مصوب ۱۳ شهریور ۱۳۷۰ در ۱۲ فصل و ۷۰ ماده تدوین کرد و وزرات تعاون بر اساس این قانون فعالیت خود را آغاز کرد.

آخرین وزیر این حوزه، محمد عباسی بود.

وزارت رفاه و تأمین اجتماعی

وزارت رفاه و تأمین اجتماعی در سال ۱۳۸۳ و پس از تصویب قانون نظام جامع تأمین اجتماعی در مجلس ششم تشکیل شد.

قانون نظام جامعه تأمین اجتماعی در آذر ۱۳۸۲ در مجلس ششم تصویب شد و معرفی وزیر و تشکیل وزارتخانه به مجلس هفتم (که کنترل آن در اختیار محافظه کاران قرار داشت) موکول شد. در ابتدای آغاز به کار مجلس هفتم برخی از نمایندگان در لزوم تشکسل این وزارتخانه تشکیک کردند تا جاییکه رمضان زاده سخنگوی دولت خاتمی لزوم قانونی تشکیل این وزارتخانه بر اساس مصوبات مجلس قبل را یاآور شد. سرانجام شریف زادگان به عنوان اولین وزیر رفاه و تأمین اجتماعی از مجلس رای اعتماد گرفت.

اهداف و برنامه‌ها

هدف اولیهٔ تأسیس این وزارتخانه تجمیع همه نهادهای خدماتی حمایتی و بیمه گر همچون سازمان تأمین اجتماعی، سازمان بهزیستی، سازمان خدمات درمانی، هلال احمر، سازمان حوادث غیر مترقبه، سازمان اورژانس کشور، کمیته امداد امام خمینی، بنیاد جانبازان و مستضعفان، بنیاد شهید، سازمان بازنشستگی، صندوق بیمه روستاییان و ... و پایان دادن به تشتت گسترده در ارائه خدمات حمایتی و بیمه‌ای در کشور بود اما از آنجا که اصولگرایان با هر گونه کاهش اختیارات علی خامنه‌ای مخالفت می‌کنند، نهادهای زیر نظر وی همچون کمیته امداد و بنیادها به فعالیت خود خارج از حیطه این قانون ادامه دادند.

مسئولان اعلام کردند که نظام جامع اطلاعات ایرانیان را فراهم خواهند آورد تا بر اساس آن کد تأمین اجتماعی (در آمریکا: Social Securty Number) برقرار شود. (اقدامی که تاکنون صورت نگرفته).

محمد ستاری فر از معاونان خاتمی و یکی از طراحان این سازمان می‌گوید: «اگر اغراق نباشد باید بگویم من شخصاً درجه اعتبار این قانون را بعد از قانون اساسی می‌دانم.»

یکی از معاونان سازمان تأمین اجتماعی نیز گفت که وزارت رفاه باید همهٔ افراد را تا دو سال پس از تأسیس تحت پوشش قرار دهد.

مخالفان

تشکیل این وزارتخانه با مخالف وزیر بهداشت و رؤسای دانشگاه‌های علوم پزشکی مواجه گردید.

مسعود پزشکیان وزیر وقت بهداشت درمان و آموزش پزشکی معتقد است که:" وقتی دولت در الفبای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به مردم مشکل دارد و قدرت پرداخت منابع مالی را ندارد چگونه می‌خواهد وزارت رفاه برای مردم درست کند؟" سازمان تأمین اجتماعی که بر اساس این قانون به وزارتخانه تبدیل گردید) پیشتر زیر مجموعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار داشت. هم چنین برخی از نهادهای کارگری پیرامون استفاده از منابع صندوق تأمین اجتماعی (که از محل پرداخت حق بیمه کارگران در نیم قرن گذشته جمع‌آوری شده است) در سایر مصارف ابراز نگرانی کردند.

موافقان

به گفته نمایندگان مدافع طرح بیش از ۲۵٪ از بودجه کل کشور صرف مسایل امور خدماتی، حمایتی و درمانی می‌شود، اما هیچ وزارتخانه‌ای پاسخگوی این هزینه‌ها و همچنین وضعیت خدمات حمایتی و رفاهی در کشور نیست. به گفته نمایندگان سازمان‌های مختلفی در این امور مشغول هستند که تعدد آنان منجر به موازی کاری و تلف شدن بخش عمده‌ای از بودجه کشور می‌گردد. همچنین با گذشت بیش از دو دهه از انقلاب اسلامی هنوز اهداف اصل ۴۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی محقق نشده است.

وزیران

اولین وزیر معرفی شده برای این پست در دولت خاتمی شریف‌زادگان رئیس وقت سازمان تأمین اجتماعی بود که موفق به کسب رای اعتماد از مجلس هفتم گردید.

محمود احمدی‌نژاد ابتدا سید مهدی هاشمی را برای پست وزارت به مجلس هفتم معرفی کرد اما موفق به احراز رای اعتماد مجلس نشد. وی سپس پرویز کاظمی را معرفی کرد که از مجلس رای اعتماد گرفت. احمدی‌نژاد یکسال بعد در مهر ۱۳۸۵ وی را نیز برکنار کرده و عبدالرضا مصری را به مجلس معرفی گرد. مصری نماینده کرمانشاه در مجلس هفتم و پیش از آن سابقه فعالیت در سازمان زندانها و کمیته امداد را داشته‌است. هم‌زمان با معرفی وی برخی از نمایندگان طرح انحلال وزارت رفاه و انتقال سازمان تأمین اجتماعی به وزارت بهداشت و درمان (همچون گذشته) را تصویب کردند که به فرجام نرسید.

شریف زادگان

دکتر شریف زادگان که مسئول کمیته قشرها میر حسین موسوی در انتخابات سال ۱۳۸۸ بود در بهمن سال ۱۳۸۹ توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد.

کاظمی

وی دومین وزیر کار در مجلس گفت:حوزه فعالیت وزارت رفاه براساس قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی حوزه بیمه‌ای، حمایتی و توانبخشی از طریق اعطای یارانه و کمک مالی به افراد و خانواده‌های نیازمند و حوزه امدادی شامل، امداد و نجات در حوادث غیرمترقبه است.

پیش‌بینی می‌شود بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی در سال ۸۸ بالغ بر ۸ میلیون و ۵۰۸ هزار و ۵۴۳ نفر و سازمان بازنشستگی کشوری یک میلیون و ۴۳۴ هزار نفر خواهند شد که مجموعاً ۹/۹ میلیون نفر را (حدود ۵۶ درصد جمعیت ۷۰ میلیونی کشور را) شامل می‌شوند که با توجه به منابع و مصارف کنونی آینده‌ای خطرناک برای بیمه شدگان پیش‌بینی می‌شود.

وی پس از برکناری از پست وزارت در مصاحبه‌ای گفت که پس از دو-سه جلسه ۴۵ دقیقه‌ای گفتگو با ثمره هاشمی (از نزدیکان احمدی‌نژاد و خود او) به عنوان وزیر معرفی شده‌است.

عبدالرضا مصری

وی که دارای مدرک کارشناسی علوم اجتماعی است آبان ۱۳۸۵ با ۱۹۱ رای موافق از مجموع ۲۵۹ نماینده حاضر به عنوان سومین وزیر رفاه و تأمین اجتماعی آغاز بکار کرد.

صادق محصولی

صادق محصولی (۱۳۳۸ در ارومیه) وزیر کشور دولت نهم و وزیر رفاه در دولت دهم جمهوری اسلامی است. محصولی با اینکه پس از انتخابات بحث‌برانگیز دهم در سمت خود به عنوان وزیر کشور ابقا نشد اما سرانجام در روز ۲۵ آبان ۱۳۸۸ با رای ضعیف نمایندگان مجلس شورای اسلامی (۱۴۹ رای موافق از مجموع ۲۶۵ رای ماخوذه) به عنوان وزیر رفاه و تأمین اجتماعی انتخاب شد. پیشتر محمود احمدی‌نژاد، فاطمه آجرلو را برای این سمت معرفی کرده بود که با رای عدم اعتماد نمایندگان از این سمت بازماند.

بانک نوآوران رفاه و تأمین اجتماعی

وزارت رفاه خرداد ۱۳۸۷ اعلام کرده در راستای منویات حضرت امام خامنه‌ای و نامیدن سال ۱۳۸۷ به عنوان سال نوآوری و شکوفایی این بانک را تأسیس کرده‌است.

وزارت کار و امور اجتماعی

وزارت کار و امور اجتماعی یکی از بخش‌های دولت بود. البته نام و دامنه کاری این نوع از وزارتخانه در هر کشوری تا اندازه‌ای متفاوت است. برای نمونه در کشور هلند نام این نهاد، «وزارت امور اجتماعی و موقعیت شغلی» است که بخش بزرگی از فعالیت‌های آن در زمینه امور پرداخت کمک‌هزینهٔ رفاهی به بیکاران تشکیل شده‌است.

آبان سال ۱۳۲۳ در «وزارت پیشه و هنر»، اداره مستقلی به نام اداره کل کار تشکیل شد این ادارهٔ کل ابتدا برای رسیدگی به اختلافات تصویب‌نامه‌ای تنظیم کرد که در فروردین سال ۱۳۲۴به تصویب هیئت وزیران رسید.

اولین طرح قانون کار در تاریخ ۲۸ اردیبهشت سال ۱۳۲۵ و در زمان تعطیلی مجلس به تصویب هیئت وزیران رسید. از آنجا که با تصویب قانون کار، سازمان کوچک اداره کل کار، قادر به حل و فصل امور کارگری نبود و از طرف دیگر یکی از گردانندگان حزب توده نیز در راس وزارت پیشه و هنر قرارگرفته بود و حکومت وقت به سبب مخالفت‌های سیاسی حزب مزبور، مایل نبود امورکارگری کشور را سلطه و اختیار وی قراردهد، لذا با تصویب هیئت دولت در ۱۳/۵/۱۳۲۵وزارتخانه جدیدی به نام وزارت کار و تبلیغات از ادغام اداره کل کار، اداره کل انتشارات و تبلیغات و اداره عمران و اصلاحات وزارت کشور تشکیل و مأمور اجرای قانون کار گردید.

درسال ۱۳۲۵ مظفر فیروز اولین وزیر وزارت کار و تبلیغات معرفی شد.

تاریخچه وزارت کار و امور اجتماعی را می‌توان به دو دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی ۱۳۲۵ تا ۱۳۵۷ و ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۲ تقسیم کرد. درسال ۱۳۲۵ بعد از تصویب وزارت کار و تبلیغات توسط هیئت دولت، سرانجام درسال ۱۳۲۸ اجازه قانونی تأسیس وزارت کار از طرف مجلس به دولت داده شد و وزارت کار موجودیت قانونی پیدا کرد.

هدف و وظایف وزارت کار و تبلیغات در بدو امر با توجه به شرایط اجتماعی و سیاسی آن زمان به شرح ذیل بود:

ایجاد مرجع بی‌طرف صلاحیتدار برای حل اختلافات کارگر و کارفرما و تمرکز امور مربوط به کار و مراقبت در تهیه اجرای مقررات قانون کار و قانون بیمه کارگران و حمایت و تأمین بهداشت و رفاه کارگران و برقراری روابط با تشکیلات بین‌المللی کار

در کشور ایران فعالیت‌های این نهاد متمرکز بر تنظیم روابط کار و صیانت از نیروی کار و ایجاد بستر اشتغال زایی بود.

وزیران کار و امور اجتماعی

در دوره پهلوی

• مظفر فیروز کابینه قوام السلطنه (اولین وزیر کار ایران)
• احمد آرامش کابینه قوام السلطنه
• منوچهر آزمون کابینه امیرعباس هویدا

در دوران جمهوری اسلامی ایران

• داریوش فروهر (دولت موقت)
• محمد میرمحمد صادقی
• احمد توکلی
• ابوالقاسم سرحدی‌زاده
• حسین کمالی
• سید صفدر حسینی
• ناصر خالقی
• سید محمد جهرمی
• عبدالرضا شیخ‌الاسلامی
• اسدالله عباسی
• علی ربیعی در۱۷مرداد۱۳۹۷با۱۲۹رای موافق و۱۱۱رای مخالف و۳رای ممتنع عزل شد.

پیوند به بیرون

• وب‌گاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
• وب‌گاه رسمی وزارت بهداشت،درمان وآموزش پزشکی
• وب‌گاه رسمی سازمان تأمین اجتماعی
• وب‌گاه رسمی سازمان بیمه سلامت ایران