نیکیتا خروشچف: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Rezabot (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{Infobox Officeholder
{{Infobox Officeholder
| name = نیکیتا خروشچف
| name = نیکیتا خروشچُف
| birth_name = '''نیکیتا سرگیویچ خروشچف'''
| birth_name = '''نیکیتا سرگیویچ خروشچُف'''
| nickname =
| nickname =
| image = Nikita Khruchchev Colour.jpg
| image = Nikita Khruchchev Colour.jpg
خط ۴۴: خط ۴۴:
|footnotes =
|footnotes =
}}
}}
'''نیکیتا سرگیویچ خروشچف''' {{به روسی|Ники́та Серге́евич Хрущёв}}{{رچ}} (۱۵ آوریل ۱۸۹۴–۱۱ سپتامبر ۱۹۷۱) رهبر [[شوروی]] بعد از [[استالین]]، و [[دبیرکل حزب کمونیست در اتحاد جماهیر شوروی|دبیر اول کمیته مرکزی حزب کمونیست در اتحاد جماهیر شوروی]] از ۱۹۵۳ تا و در عین حال از ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۴ [[نخست‌وزیر]] [[اتحاد جماهیر شوروی]] بود.
'''نیکیتا سرگیویچ خروشچُف''' {{به روسی|Ники́та Серге́евич Хрущёв}}{{رچ}} (۱۵ آوریل ۱۸۹۴–۱۱ سپتامبر ۱۹۷۱) رهبر [[شوروی]] بعد از [[استالین]]، و [[دبیرکل حزب کمونیست در اتحاد جماهیر شوروی|دبیر اول کمیته مرکزی حزب کمونیست در اتحاد جماهیر شوروی]] از ۱۹۵۳ تا و در عین حال از ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۴ [[نخست‌وزیر]] [[اتحاد جماهیر شوروی]] بود.


او پس از رسیدن به رهبری حزب کمونیست در کنگرهٔ این حزب سخنرانی کرد و جنایات دوران [[استالین]] را محکوم کرد.
او پس از رسیدن به رهبری حزب کمونیست در کنگرهٔ این حزب سخنرانی کرد و جنایات دوران [[استالین]] را محکوم کرد.

نسخهٔ ‏۲۹ آوریل ۲۰۱۸، ساعت ۲۱:۴۹

نیکیتا خروشچُف
دبیر اول کمیته مرکزی حزب کمونیست در اتحاد جماهیر شوروی
دوره مسئولیت
۱۴ مارس ۱۹۵۳ – ۱۴ اکتبر ۱۹۶۴
رئیس‌جمهورکلیمنت ووروشیلوف
لئونید برژنف
آناستاس میکویان
نخست‌وزیرگئورگی مالنکوف
نیکلای بولگانین
خودش
پس ازژوزف استالین
پیش ازلئونید برژنف
نخست‌وزیر اتحاد جماهیر شوروی
دوره مسئولیت
۲۷ مارس ۱۹۵۸ – ۱۴ اکتبر ۱۹۶۴
پس ازنیکلای بولگانین
پیش ازآلکسی کاسیگین
اطلاعات شخصی
زاده
نیکیتا سرگیویچ خروشچُف

۱۵ آوریل ۱۸۹۴
کالبنوفکا، امپراتوری روسیه
درگذشته۱۱ سپتامبر ۱۹۷۱ (۷۷ سال)
مسکو
ملیت اتحاد جماهیر شوروی
حزب سیاسیحزب کمونیست اتحاد شوروی
همسر(ان)Yefrosinia Khrushcheva
Marusia Khrushcheva
Nina Kukharchuk
پیشهسیاستمدار
امضا
خدمات نظامی
خدمت/شاخهارتش سرخ شوروی
سال‌های خدمت۱۹۴۵–۱۹۴۱
درجهسپهبد
جنگ‌ها/عملیات‌جنگ دوم جهانی
نبرد استالینگراد

نیکیتا سرگیویچ خروشچُف (به روسی: Ники́та Серге́евич Хрущёв)‏ (۱۵ آوریل ۱۸۹۴–۱۱ سپتامبر ۱۹۷۱) رهبر شوروی بعد از استالین، و دبیر اول کمیته مرکزی حزب کمونیست در اتحاد جماهیر شوروی از ۱۹۵۳ تا و در عین حال از ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۴ نخست‌وزیر اتحاد جماهیر شوروی بود.

او پس از رسیدن به رهبری حزب کمونیست در کنگرهٔ این حزب سخنرانی کرد و جنایات دوران استالین را محکوم کرد.

سیاست خارجی

بحران موشکی کوبا

پس از این که اتحاد شوروی موشک‌هایی را در کوبا مستقر کرد. رئیس جمهور وقت آمریکا جان کندی دستور داد راه را بر تمام کشتی‌هایی که از بلوک شوروی راهی کوبا بود ببندند و گفت: «هر حمله‌ای از جانب کوبا به هر کشور نیم‌کرهٔ غربی حملهٔ مستقیم شوروی به آمریکا تلقی خواهد شد.» بعد از آن خروشچف پیشنهاد سازش داد و از آمریکا خواست موشک‌های مستقر در ترکیه را برچیند و در عوض شوروی موشک‌های کوبا را برچیند. کندی این را به عنوان یک شرط نپذیرفت ولی خروشچف تسلیم شد و دستور داد موشک‌های کوبا را برچینند. البته کندی پس از مدتی به بهانهٔ فاسد شدن دستور داد موشک‌های ترکیه را برچینند.

رابطه با جمال عبدالناصر

پس از حملهٔ مشترک سال ۱۹۵۶ انگلستان و فرانسه و اسراییل به مصر در دورهٔ جمال عبدالناصر بر سر ملی اعلام کردن آبراهه سوئز، خروشچف طی یادداشتی کشورهای انگلیس و فرانسه را تهدید به حملهٔ موشکی کرد. همکاری دولت آیزنهاور—رئیس جمهور وقت ایالات متحده—و شوروی در این بحران باعث پایان حملهٔ نظامی این سه کشور به مصر شد. این رویداد همراه با سیاست گردش به چپ ناصر موجب نزدیکی بیش از پیش مصر و شوروی و آغاز همکاری گستردهٔ نظامی و اقتصادی شوروی و مصر شد که نمونهٔ آن قرارداد احداث سد اسوان بر روی رودخانهٔ نیل به دست کارشناسان اتحاد شوروی و افتتاح مشترک آن سد با همراهی ناصر و هیئت اعزامی دولت اتحاد شوروی به سرپرستی خروشچف است.

از دیگر پیشامدهای مهم سیاست برون مرزی شوروی در دورهٔ خروشچف می‌توان به کشمکش شدید با غرب بر سر مسئلهٔ آلمان و احداث دیوار برلین در سال ۱۹۶۱ به دستور خروشچف، و همچنین سقوط هواپیمای جاسوسی آمریکا در سیبری در سال ۱۹۶۰ و دستگیری خلبان این هواپیما که با امتناع آیزنهاور از خواسته دولت اتحاد شوروی مبنی از پوزش خواهی رسمی باعث تنش در روابط این کشور با آمریکا شد، سرکوب قیام مردم مجارستان در سال ۱۹۵۶ تلاش برای بهبود روابط با یوگسلاوی زیر رهبری تیتو که تا حد امکان از دخالت استالین در امور این کشور جلوگیری می‌کرد؛ اشاره نمود.

امور داخلی شوروی

سخن رانی در بیستمین کنگره حزب کمونیست اتحاد شوروی

در این کنگره خروشچف در جریان یکی از سخنرانی‌ها به طرز بی‌سابقه‌ای به محکومیت برخی جنایات دورهٔ استالین از جمله محاکمه و تیرباران و تبعید شمار زیادی از بزرگان حزب کمونیست و انقلاب سوسیالیستی اکتبر و نزدیکان لنین همانند زینوویف، ریکوف، کامنف، بوخارین و… پرداخت و از آنان اعادهٔ حیثیت کرد. وی همچنین از اصطلاح «دشمن حزب و خلق» در دورهٔ استالین انتقاد کرد و اظهار داشت که این اصطلاح به کسانی اطلاق می‌شد که شخص ژوزف استالین آنان را دشمن خود می‌دانست و با این برچسب شمار زیادی از خادمان حزب و انقلاب از میان برداشته شدند. در این سخنرانی خروشچف به وصیت‌نامهٔ لنین اشاره کرد که مدت سی سال توسط استالین پنهان نگهداشته شده بود. در این وصیت‌نامه لنین به اعضای کمیتهٔ مرکزی حزب توصیهٔ اکید کرده بود از آنجایی که استالین فردی تندمزاج و خشن است بهتر است وی را از سمت دبیر اولی حزب برکنار و شخص دیگری را به این سمت منصوب کنند. وی همچنین به نامه‌ای اشاره کرد که در آن لنین به رفتار بد و توهین آمیز استالین نسبت به همسرش به شدت اعتراض نموده‌است و از وی خواست که یا به خاطر این رفتار بد از همسر وی پوزش بخواهد یا رابطه‌اش را با وی قطع خواهد کرد.

عنوان این سخنرانی کیش فردپرستی و نتایج آن بود که در آن خروشچف به نتایج زیان بار فرد پرستی و مغایرت آن با تعالیم مارکسیسم اشاره کرد و آن را مغایر با آموزه‌های لنین دانست.

در این کنگره خروشچف تنها به بخشی از جنایات استالین اشاره کرد و بخش زیادی از آن را فروگذاشت. دلیل اصلی آن همکاری نزدیک وی با استالین به ویژه در سال‌های آخر حکومت استالین و در نتیجه متهم شدن خود خروشچف در بخشی از این جنایات است.

نیکیتا خروشچف و جان اف. کندی در جریان دیدار با یک‌دیگر در وین سال ۱۹۶۱.

در دورهٔ خروشچف بیشتر به صنایع سنگین توجه می‌شد تا تولید کالاهای مصرفی و یکی از نتایج آن پیشرفت چشمگیر شوروی در عرصهٔ هوافضا شد که نمونه‌های آن پرتاب ماهواره اسپوتنیک به فضا در سال ۱۹۵۷ و پرتاب نخستین فضاپیمای برندهٔ انسان به مدار زمین در ماه آوریل ۱۹۶۱ است.

در عرصهٔ کشاورزی سیاست زمین‌های بکر در شوروی به اجرا درآمد که پس از چند سال با شکست رو به رو شد. در این سیاست که بخش بزرگی از آن در قزاقستان به اجرا می‌آمد شمار زیادی از خانواده‌های روستایی از بخش اروپای شوروی به قزاقستان مهاجرت کرده و روستاهای مصنوعی به وجود می‌آوردند و زمین‌های بزرگ و بدون استفاده را با کمک امکانات دولت‌آباد کرده و در آن به کشاورزی می‌پرداختند.

برکناری

تا سال ۱۹۶۲، موقعیت خروشچف به عنوان رهبر حزب مستحکم بود، اما با ازدیاد سن، قابلیت کار او افت کرد و غیرقابل پیشبینی شد و اعتماد زیردستانش به او کاهش یافت. مشکلات فزاینده اقتصادی شوروی، فشار بر خروشچف را افزایش داد. برژنف، در ظاهر به خروشچف وفادار ماند اما در ۱۹۶۳ در یک طرح ناموفق برای برکناری خروشچف شرکت کرد. در ۱۹۶۳، برژنف به سمت دبیر دوم کمیته مرکزی حزب کمونیست دست یافت. [۱]. در این سمت او در حقیقت قائم مقام رهبر حزب به‌شمار می‌رفت. [۲] خروشچف پس از بازگشت از اسکاندیناوی و چکسلواکی، در اکتبر ۱۹۶۴، برای گذراندن تعطیلات به پیتسوندا در نزدیکی دریای سیاه رفت. رئیس کا گ ب از افراد کلیدی شرکت کننده در توطئه بود، زیرا وظیفه او بود که در صورت هرگونه اقدامی علیه رهبری خروشچف موضوع را به او اطلاع بدهد.[۳]. در ۱۲ اکتبر، میخائیل سوسلف (Mikhail Suslov)، به خروشچف تلفن کرد و خواست که او به مسکو بازگردد تا وضعیت کشاورزی در شوروی را بررسی کنند. خروشچف که قصد واقعی کودتاگران را دریافته بود تصمیم گرفت مقاومت نکند. در جلسه‌ای که تشکیل شد، برژنف و نیکلای پادگورنی، خروشچف را به شکستهای اقتصادی و رفتار خودسرانه و متظاهرانه متهم کردند، تحت تأثیر متحدان برژنف، پولیت بورو به برکناری خروشچف رای داد. برخی از اعضای کمیته مرکزی حزب خواستار مجازات خروشچف بودند اما برژنف با آن مخالفت کرد.[۴] برژنف به عنوان دبیر اول حزب، آلکسی کاسیگین به عنوان رئیس دولت (head of government) و آناستاس میکویان به عنوان رئیس کشور (head of state) انتخاب شدند. ازآن به بعد خروشچف در ویلایی در حومهٔ مسکو زیر نظر بود که در این مدت خاطرات خود را، که در غرب منتشر شد، نوشت.

مرگ

خروشچف در ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۱ در سن ۷۷ سالگی درگذشت و جنازه وی تحت مراقبت شدید دفن شد و حتی خانواده‌اش اجازه شرکت در مراسم را پیدا نکردند.

جستارهای وابسته

پانویس

  1. Taubman 2003, p. 615.
  2. Taubman 2003, p. 616.
  3. Service 2009, p. 376.
  4. Service 2009, p. 378.

منابع

  • Taubman, William (2003). Khrushchev: The Man and His Era. W. W. Norton & Company. ISBN 978–0393051445. {{cite book}}: Check |isbn= value: invalid character (help)نگهداری CS1: پیش‌فرض تکرار ref (link)
  • Service, Robert (2009). History of Modern Russia: From Tsarism to the Twenty-first Century (۳ ed.). Penguin Books. ISBN 978–0674034938. {{cite book}}: Check |isbn= value: invalid character (help)

الگو:شخصیت‌های جنگ سرد