محمدعلی صفاری

محمدعلی صفاری
محمدعلی صفاری
شهردار تهران
متصدی
آغاز به کار ۱۳۴۶ ۷ ماه
پس از	تقی سرلک
پیش از	منوچهر پیروز
دوره مسئولیت ۱۳۳۲ ۵ ماه – ۱۳۳۳
پس از	سید محسن نصر
پیش از	غلامحسین ابتهاج
استاندار آذربایجان شرقی
متصدی
آغاز به کار ۱۳۴۳
سناتور انتخابی در دوره ۶ و ۷ مجلس سنا
دوره مسئولیت ۱۳۴۷ – ۱۳۵۷
حوزه انتخاباتی	گیلان
نمایندگی ادوار ۱۸ و ۱۹ و ۲۰ مجلس شورای ملی
دوره مسئولیت ۱۳۳۳ – ۱۳۴۰
حوزه انتخاباتی	لاهیجان
فرماندهی رئیس شهربانی کل کشور
دوره مسئولیت ۱۳۲۷ – ۱۳۲۸
دوره مسئولیت ۱۳۲۵ – ۱۳۲۶
رئیس دانشگاه تبریز
اطلاعات شخصی
زاده	۱۲۷۷ خورشیدی لاهیجان،
درگذشته	۱۳۶۶ خورشیدی (۸۶ سال) تهران،
ملیت	ایران
فرزندان	بیژن صفاری
پیشه	سیاستمدار
والدین	میرزا محمدحسین خان منظم‌السلطنه
خدمات نظامی
وفاداری	ارتش ایران
درجه	سرتیپ

تیمسار سرتیپ سناتور محمدعلی خان صفاری (۱۲۷۷ لاهیجان - ۱۳۶۶ تهران) سیاستمدار، نماینده مجلس سنا و شورای ملی و نویسنده ایرانی بود.

او رئیس شهربانی کل کشور (۱۳۲۶–۱۳۲۵ و ۱۳۲۸–۱۳۲۷) شهردار تهران (بار اول ۱۳۳۱ و بار دوم ۱۳۳۲، بار سوم ۱۳۴۶)، استاندار آذربایجان شرقی (۱۳۴۳)، خراسان و مازندران، سناتور انتخابی گیلان در دوره ۶ و ۷ مجلس سنا (۱۳۵۷–۱۳۴۷)، نماینده لاهیجان در مجلس شورای ملی ادوار ۱۸ و۱۹ و۲۰ (۱۳۳۳–۱۳۴۰) و رئیس دانشگاه تبریز بود.

زندگینامه

ویلای صفاری در تبریز

او فرزند میرزا محمدحسین خان منظم‌السلطنه فرزند محمدعلی‌خان امین دیوان و از خانواده‌ای است که نسب خود را به یعقوب لیث صفار می‌رسانند. او در سال ۱۲۸۰ یا ۱۲۷۷ خورشیدی در لاهیجان متولد شد احمد و کاظم صفاری برادران او بودند. صفاری تحصیلات نظامی را در روسیه تزاری و سپس فرانسه به انجام رساند و پس از بازگشت به ایران وارد خدمت نظام شد و به تدریج مدارج ترقی را طی کرد.

بعد از کودتای ۱۲۹۹ که کریم آقاخان بوذرجمهری رئیس بلدیه تهران بود، نایب اول محمد علی صفاری معاونت او را بر عهده داش و در این سمت نقش مهمی در توسعه شهر تهران و تعریض خیابان‌ها و ایجاد پارک‌ها و میادین ایفا کرد.

او در سال ۱۳۱۱ با درجه سلطانی، به فرماندهی نیروی دریایی رسید و در واقع مأمور تأسیس نیروی دریایی شد. سپس با انتقال به اداره املاک رضاشاه مدتی در صفحات شمال به توسعه املاک رضاشاه و آبادانی آنها مشغول شد. در سال ۱۳۱۸ فرماندار کل گرگان شد و به توسعه این شهر پرداخت و در همین سمت درجه سرهنگی گرفت.

در سال ۱۳۲۰ بعد از رفتن رضاشاه به تهران منتقل شد و مدیرکل انتظامات وزارت کشور شد. یک سال بعد و پس از رسیدن قوام السلطنه به نخست وزیری، او به دلیل دوستی با پدر صفاری وی را به ریاست اداره کل نان تهران منصوب کرد. در آن زمان نان در تهران و سایر شهرها جیره بندی بود و کوپنی بود. صفاری تا حدی موفق شد وضع نان را در تهران سامان دهی و از مرگ مردم در اثر گرسنگی جلوگیری کند. در سال ۱۳۲۲ به مدیر کلی غله کشور منصوب شد. در سال ۱۳۲۵ پس از رسیدن قوام السلطنه به نخست وزیری برای چهارمین بار وی صفاری را به ریاست شهربانی گمارد و برای او درجه سرپاسی گرفت.

او در سال ۱۳۲۱ در حالی که سرگرد ارتش بود به اتهام هواداری از آلمانی‌ها توسط متفقین بازداشت شد ولی چندی بعد آزاد گردید.

در پانزدهم بهمن ۱۳۲۷ که شاه در جلوی آمفی تئاتر دانشکده حقوق با اصابت چند گلوله ترور شد، صفاری رئیس شهربانی بود و به ضارب تیراندازی کرد و او را کشت. او یک بار دیگر رئیس شهربانی شد و سپس به استانداری مازندران منصوب شد. مدتی شهردار تهران شد.

او در ادوار هیجدهم، نوزدهم و بیستم وکیل لاهیجان در مجلس شورای ملی بود. پس از انحلال مجلس بیستم، به استانداری خوزستان برگزیده شد و چندی بعد به استانداری آذربایجان منصوب شد و بعد مجدداً شهردار تهران گردید.

او مجموعاً دو بار رئیس شهربانی، دو بار شهردار تهران، سه دوره نماینده مجلس، سه بار استاندار، و سه دوره سناتور بوده است.

او به مدت ۶۰ سال در مصدر امور بود و همهٔ دولت‌ها از او استفاده کردند.

به نوشته باقر عاقلی «وی مردی شوخ و محافظه کار، پرحرف و سالم بود. احدی به او نسبت دزدی نداد و در کارها سرسختی و مبارزه نشان نمی‌داد.» صفاری به زبانهای فرانسه و روسی مسلط بود. وی به کشورهای شوروی، ایتالیا، فرانسه، بلژیک، یوگسلاوی، هلند، چین ملی، هنگ کنگ، سیام، ویتنام جنوبی، عراق، سوریه، لبنان، اردن، حجاز، اطریش، سوئیس و انگلستان سفر کرد. سناتور صفاری پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ برای مدتی کشور را ترک کرد ولی مجدداً به ایران بازگشت و عاقبت در سال ۱۳۶۶ در سن ۸۶ سالگی در تهران بدرود حیات گفت. بیژن صفاری فرزند اوست.

آثار

صفاری مردی متمول، نجیب و اهل مطالعه بود و در جوانی رمانی تاریخی به نام «خان گیلان» نوشت که موضوع آن زندگی خان احمد خان گیلانی (حکمران گیلان در عهد صفویه) بود و در سال ۱۳۱۱ آن را در تهران منتشر نمود. او برادر احمد صفاری (سالار مؤید) بود. محله‌ای مشهور در میدان جهاد تبریز به نام او وجود دارد که کلاً خانه‌های ویلایی هستند و در زمان استانداری وی بر آذربایجان خاوری در باغی مشجر احداث شده‌اند. این ویلاها که مالکیت آن قبل از انقلاب متعلق به خود صفاری بود با کمک یکی از فرزندان وی بیژن صفاری طراحی شده اند و زمانی موضوع چند پرونده جنجالی در تبریز بودند. اسناد مالکیت این ویلاها فعلاً به نام وزارت راه و شهرسازی (سازمان زمین شهری) هستند ولی به دلیل تجاوز متعدد اشخاص و تصرف مکرر این خانه های زیبا و ادعای مقامات استانداری آذربایجان شرقی و حتی برخی اشخاص عادی و قضات به مالکیت و سکونت غیرقانونی در آنها از سال 1357 و اختلافات گسترده وزارت راه و شهرسازی با استانداری و دادگستری استان بر سر مالکیت عرصه و اعیان این آثار نفیس، دولت که دیگر قادر به نگهداری این ویلاها نبود در نهایت و در اقدامی تأسف بار تصمیم گرفت آنها را با خاک یکسان کند و برای همیشه به غائله خاتمه دهد.

مناصب دیگر

1. اخذ درجه سرهنگی
2. مدیرکل اداره غله و نان کشور
3. اخذ درجه سرتیپی (سرپاس) و ریاست اداره کل شهربانی (۱۳۲۶–۱۳۲۵)،
4. ریاست شهربانی کل کشور برای مرتبه دوم(۱۳۲۸–۱۳۲۷)
5. شهردار تهران (۱۳۳۱)
6. شهردار تهران برای مرتبه دوم(۱۳۳۲)
7. نمایندگی لاهیجان در ادوار ۱۸ و۱۹ و۲۰ (۱۳۳۳–۱۳۴۰)
8. استاندار آذربایجان شرقی (۱۳۴۳)
9. شهردار تهران برای مرتبه سوم(۱۳۴۶)
10. سناتور انتخابی گیلان در دوره ۶ و ۷ مجلس سنا (۱۳۵۷–۱۳۴۷).
11. رئیس دانشگاه تبریز
12. ریاست شعبه دوم رکن یکم ستاد ارتش
13. ریاست محاسبات مخصوص شاهنشاهی
14. فرمانداری نظامی گرگان
15. فرمانداری شهسوار
16. مدیرکل کارگزینی و انتظامات وزارت کشور
17. مدیرکل غله و نان در وزارت دارایی
18. رئیس قسمت انحصارهای کشاورزی در موقع جنگ
19. رئیس هیئت مدیره شیلات ایران
20. مدیرکل منع احتکار در زمان جنگ بین‌الملل دوم

افتخارات

• نشان درجه ۲ همایون
• نشان درجه ۲ تاج
• مدال تاجگذاری
• نشان لیاقت
• نشان درجه یک پاس
• نشان آذربادگان
• نشان کوکب الدری از اردن
• نشان رافدین از عراق
• سه قطعه نشان ورزشی درجه ۱.

پیوند به بیرون

• خان گیلان ، رمانی از تیمسار صفاری در خصوص کارکیا خان احمد خان