توسکا: تفاوت میان نسخه‌ها
Yamaha5Bot (بحث | مشارکت‌ها) ←top: تمیزکاری با ویرایشگر خودکار فارسی |
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB |
||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
}} |
}} |
||
[[پرونده:European black alder.jpg|بندانگشتی|180px|توسکای [[ییلاق و قشلاق|قشلاقی]] (سیاه‌توسه) یا «توسکای سیاه [[اروپا|اروپایی]]» با [[نام علمی]] ''Alnus glutinosa'']] |
[[پرونده:European black alder.jpg|بندانگشتی|180px|توسکای [[ییلاق و قشلاق|قشلاقی]] (سیاه‌توسه) یا «توسکای سیاه [[اروپا|اروپایی]]» با [[نام علمی]] ''Alnus glutinosa'']] |
||
'''توسکا'''، '''توسه''' یا '''رازدار''' (رزدار) {{علمی|Alnus}} نام یک سرده از [[درخت|درخت‌ها]] و [[درختچه|درختچه‌های]] [[جنگل|جنگلی]] از خانوادهٔ [[توسکایان]] است. این درختان از نوع گیاهان [[خزان‌کننده]] است و به‌وسیلهٔ باد گرده‌افشانی می‌کند.<ref name="4msee">{{یادکرد وب| نشانی = http://4msee.com/node/44291| عنوان = توسکا| تاریخ بازدید = ۵ مه ۲۰۱۱| نویسنده = اکرم یادگاری‌پور| نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = مهدیه شمسه، اصغر سپه‌وند| تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = [[اچ‌تی‌ام‌ال]]| اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = [[فارسی]]| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref> در دنیا بیش از ۳۰ نوع از گونهٔ توسکا وجود دارد که تنها دو نوع از آن با نام‌های [[توسکای ییلاقی]] (سردسیر) و [[توسکای قشلاقی]] (گرمسیر) در ایران رشد می‌کنند<ref name="jomhourieslami">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.jomhourieslami.com/1389/13890704/13890704_06_jomhori_islami_goonagoon_0004.html| عنوان = فضای سبز. درخت توسکا | تاریخ بازدید = [[۴ مه]] [[۲۰۱۱ (میلادی)|۲۰۱۱]]| نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = ۴| سال = ۱۳۸۹| ماه = [[مهر]]| قالب = [[اچ‌تی‌ام‌ال]]| اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = [[فارسی]]| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref> که عمر |
'''توسکا'''، '''توسه''' یا '''رازدار''' (رزدار) {{علمی|Alnus}} نام یک سرده از [[درخت|درخت‌ها]] و [[درختچه|درختچه‌های]] [[جنگل|جنگلی]] از خانوادهٔ [[توسکایان]] است. این درختان از نوع گیاهان [[خزان‌کننده]] است و به‌وسیلهٔ باد گرده‌افشانی می‌کند.<ref name="4msee">{{یادکرد وب| نشانی = http://4msee.com/node/44291| عنوان = توسکا| تاریخ بازدید = ۵ مه ۲۰۱۱| نویسنده = اکرم یادگاری‌پور| نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = مهدیه شمسه، اصغر سپه‌وند| تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = [[اچ‌تی‌ام‌ال]]| اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = [[فارسی]]| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref> در دنیا بیش از ۳۰ نوع از گونهٔ توسکا وجود دارد که تنها دو نوع از آن با نام‌های [[توسکای ییلاقی]] (سردسیر) و [[توسکای قشلاقی]] (گرمسیر) در ایران رشد می‌کنند<ref name="jomhourieslami">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.jomhourieslami.com/1389/13890704/13890704_06_jomhori_islami_goonagoon_0004.html| عنوان = فضای سبز. درخت توسکا | تاریخ بازدید = [[۴ مه]] [[۲۰۱۱ (میلادی)|۲۰۱۱]]| نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = ۴| سال = ۱۳۸۹| ماه = [[مهر]]| قالب = [[اچ‌تی‌ام‌ال]]| اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = [[فارسی]]| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref> که عمر آنها معمولاً تا ۱۰۰ سال است و رشد نهایی آنها در ۵۰ سالگی قطع می‌شود.<ref name="golchamanaria">{{یادکرد وب| نشانی = http://golchamanaria.com/index.php?section=detail&dt=36| عنوان = توسکا| تاریخ بازدید = ۵ مه ۲۰۱۱ | نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = | نشانی بایگانی = http://archive.is/20130426111306/http://golchamanaria.com/index.php?section=detail&dt=36| تاریخ بایگانی = نا معلوم - بایگانی گوگل| نقل قول =}}</ref> توسکا درختی [[رطوبت‌پسندی|رطوبت‌پسند]] به‌شمار می‌رود؛ بدین معنی که دارای قدرت جذب [[آب]] بسیار زیادی است و در زمین‌های [[رطوبت|مرطوب]] یا [[باتلاق|باتلاقی]] دارای رشدی سریع می‌باشد.<ref name="paperandwood">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.paperandwood.com/?Page=ArticlesItem&aID=142| عنوان = توسکا درختی ارزشمند و ناشناخته در جنگل‌های شمال | تاریخ بازدید = ۵ مه ۲۰۱۱| نویسنده = | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = [[۹ اردبیهشت]] ۱۳۸۶| سال = ۱۳۸۶| ماه = | قالب = متنی| اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = فارسی| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref> |
||
== نام == |
== نام == |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
== بوم‌شناسی == |
== بوم‌شناسی == |
||
توسکا بومی قارهٔ اروپا و [[جزایر بریتانی]] است.<ref name="controverscial" /> محل [[رشد]] توسکا معمولاً در مناطق پرآب، مانند حاشیهٔ [[رودخانه]]ها و [[ساحل|سواحل]]، و همچنین حاشیهٔ جنگل‌هاست و داخل [[جنگل]] به ندرت رشد می‌کند.<ref name="golchamanaria" /> این درختان در تمامی کرهٔ زمین موجود هستند و دامنهٔ انتشار |
توسکا بومی قارهٔ اروپا و [[جزایر بریتانی]] است.<ref name="controverscial" /> محل [[رشد]] توسکا معمولاً در مناطق پرآب، مانند حاشیهٔ [[رودخانه]]ها و [[ساحل|سواحل]]، و همچنین حاشیهٔ جنگل‌هاست و داخل [[جنگل]] به ندرت رشد می‌کند.<ref name="golchamanaria" /> این درختان در تمامی کرهٔ زمین موجود هستند و دامنهٔ انتشار آنها از [[ژاپن]] به سمت [[آسیای شرقی]] و [[شمال]] [[هیمالیا]] و سپس درون [[اروپا]] و شمال [[آفریقا]] ادامه دارد. در [[قاره آمریکا|قارهٔ آمریکا]] نیز از شمال قاره و بخش شرقی [[کانادا]]، [[آنتاریو]] به سمت غرب و سپس جنوب و منطقهٔ غربی [[آمریکای جنوبی]] و [[رشته‌کوه]] [[آند (رشته‌کوه)|آند]] و نیز در [[شیلی]] پراکنده‌اند.<ref name="glutinosa">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.2020site.org/trees/alder.html| عنوان = Alder Tree (Alnus glutinosa)| تاریخ بازدید = ۴ مه ۲۰۱۱| نویسنده = LoveToKnow | نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = انگلیسی| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref> |
||
این گونه فقط در بخش شمالی ایران وجود دارد و در جنگل‌های مازندران و گرگان و گیلان، مناطق جنگلی طالقان، لاهیجان، آستارا و طالش که همه دارای خاکی مرطوب هستند، رشد می‌کند.<ref name="ayeneh">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.ayeneh.net/Herbal/viewHerbal.aspx?Herbalid=43&Letter=ت&CatName=ت| عنوان = توسکا| تاریخ بازدید = ۴ مه ۲۰۱۱| نویسنده = آینه دات نت| نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = فارسی| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref> |
این گونه فقط در بخش شمالی ایران وجود دارد و در جنگل‌های مازندران و گرگان و گیلان، مناطق جنگلی طالقان، لاهیجان، آستارا و طالش که همه دارای خاکی مرطوب هستند، رشد می‌کند.<ref name="ayeneh">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.ayeneh.net/Herbal/viewHerbal.aspx?Herbalid=43&Letter=ت&CatName=ت| عنوان = توسکا| تاریخ بازدید = ۴ مه ۲۰۱۱| نویسنده = آینه دات نت| نشانی نویسنده = | نویسندگان دیگر = | تاریخ = | سال = | ماه = | قالب = | اثر = | ناشر = | صفحه = | زبان = فارسی| نشانی بایگانی = | تاریخ بایگانی = | نقل قول =}}</ref> |
||
نسخهٔ ۲۷ مارس ۲۰۱۸، ساعت ۱۲:۱۹
| توسکا | |
|---|---|
| |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | رزیدها |
| راسته: | راش‌سانان |
| تیره: | توسکایان |
| سرده: | توسکا |
توسکا، توسه یا رازدار (رزدار) (نام علمی: Alnus) نام یک سرده از درخت‌ها و درختچه‌های جنگلی از خانوادهٔ توسکایان است. این درختان از نوع گیاهان خزان‌کننده است و به‌وسیلهٔ باد گرده‌افشانی می‌کند.[۱] در دنیا بیش از ۳۰ نوع از گونهٔ توسکا وجود دارد که تنها دو نوع از آن با نام‌های توسکای ییلاقی (سردسیر) و توسکای قشلاقی (گرمسیر) در ایران رشد می‌کنند[۲] که عمر آنها معمولاً تا ۱۰۰ سال است و رشد نهایی آنها در ۵۰ سالگی قطع می‌شود.[۳] توسکا درختی رطوبت‌پسند به‌شمار می‌رود؛ بدین معنی که دارای قدرت جذب آب بسیار زیادی است و در زمین‌های مرطوب یا باتلاقی دارای رشدی سریع می‌باشد.[۴]
نام
در فرهنگ دهخدا، توسکا به صورت «توسه» و «توسِکا» (به کسر سین) آورده شده‌است.[۵] این در حالی است که امروزه نام این درخت با س ساکن تلفظ می‌شود: توسْکا. این نام ریشه در طبری باستان دارد. نام این درخت در گیلان و لاهیجان «توسه» (در لاهیجان سیاه‌توسه و سفیدتوسه)، در رودسر «توسا» و در گرگان و مازندران «توسکا» (در نور: تسکا) است. در مناطقی مانند آستارا، طالش و طالقان این درخت «رازدار» (یا رزدار) نام دارد[۱] که «دار» در زبان‌های این مناطق به معنی «درخت» است (و توجه شود به ترکیب «دار و درخت» در فارسی امروز)
بوم‌شناسی
توسکا بومی قارهٔ اروپا و جزایر بریتانی است.[۶] محل رشد توسکا معمولاً در مناطق پرآب، مانند حاشیهٔ رودخانه‌ها و سواحل، و همچنین حاشیهٔ جنگل‌هاست و داخل جنگل به ندرت رشد می‌کند.[۳] این درختان در تمامی کرهٔ زمین موجود هستند و دامنهٔ انتشار آنها از ژاپن به سمت آسیای شرقی و شمال هیمالیا و سپس درون اروپا و شمال آفریقا ادامه دارد. در قارهٔ آمریکا نیز از شمال قاره و بخش شرقی کانادا، آنتاریو به سمت غرب و سپس جنوب و منطقهٔ غربی آمریکای جنوبی و رشته‌کوه آند و نیز در شیلی پراکنده‌اند.[۷]
این گونه فقط در بخش شمالی ایران وجود دارد و در جنگل‌های مازندران و گرگان و گیلان، مناطق جنگلی طالقان، لاهیجان، آستارا و طالش که همه دارای خاکی مرطوب هستند، رشد می‌کند.[۸]
ویژگی‌ها
ارتفاع درختچه‌های تیرهٔ توسکا معمولاً کم است، اما در شرایط ایده‌آل و مناسب (مانند زیاد بودن درجهٔ مرطوبی خاک و غنی بودن آن) ارتفاع آن تا ۲۱ متر نیز می‌رسد.[۶]
.png)
برگ‌ها در این گونه، بیضی و مدور، با پایه‌ای گوه شکل و متناوب (پر موج) و دارای سطحی چسبنده و حاشیه‌ای دندانه‌دار و همچنین رگبرگهای شانه‌ای شکل هستند. گلها چوبی و با شکل نامشخص (معمولاً به صورت کروی) بوده و در ابتدای بهار و قبل از رویش کامل برگ‌ها ظاهر می‌شوند. شاخه‌های آن خاکستری رنگ با لکه‌های قهوهای است به وسیلهٔ جریان باد گرده‌افشانی می‌کنند و میوهٔ آن شبیه به توت کال است[۱][۲][۶][۷]
در میان درختانی که در جنگل‌های شمال ایران وجود دارند، توسکا زودتر از بقیهٔ درختان جوانه می‌زند و آخرین درختی است که برگ‌های آن زرد می‌شود.[۳]
چوب
توسکا دارای چوبی نرم است. چوب بریده‌شدهٔ توسکا در هنگام پاییز سفید رنگ است و لی لحظاتی بعد از برش به قرمز متمایل می‌شود و سپس به رنگ صورتی روشن درمی‌آید و به همین رنگ می‌ماند.[۶][۷]
میوه
همچون تمام درختان خانواده غان، کت‌کین‌ها (به انگلیسی: catkin) یا میوه‌های نر و ماده هردو در یک درخت قرار دارند. کت‌کین‌های نر در پاییز ظاهر می‌شوند و ماده‌ها در اواخر زمستان و اوایل بهار در میان شاخه‌های تیره‌تر. رنگ نرها سرخ تیره است و نزدیک به ۱۰ سانتیمتر طول دارند و با فلسهای سپرمانندی پوشیده شده‌اند که بساک و گرده‌ها را از باران و بادهای نارس و نابهنگام محفوظ دارد.[۷]
 |
 |
کاربرد
به خاطر رطوبت‌پسندی بسیار تیرهٔ توسکا و قدرت زیاد آن در جذب آب، برای کاهش حجم آب در زمین‌های مرطوب و علفزارهای باتلاقی و ماندابها و زهکشی خاک به فراوانی کاشته می‌شود. همچنین چوب این درخت مورد استفاده در صنایع روکش‌سازی است.[۳][۴][۷]
گونه‌ها
- توسکای خاکستری Alnus incana
- توسکای دریایی Alnus maritima
- توسکای ژاپنی Alnus japonica
- توسکای سبز Alnus viridis
- توسکای سفید Alnus rhombifolia
- توسکای سیاه Alnus glutinosa
- توسکای قرمز Alnus rubra
- توسکای مکزیکی Alnus jorullensis
- توسکای ییلاقی Alnus subcordata
- Alnus acuminata
- Alnus cordata
- Alnus cremastogyne
- Alnus elliptica
- Alnus fallacina
- Alnus fauriei
- Alnus ferdinandi-coburgii
- Alnus firma
- Alnus formosana
- Alnus glutipes
- Alnus hakkodensis
- Alnus hanedae
- Alnus henryi
- Alnus hirsuta
- Alnus hosoii
- Alnus lanata
- Alnus mairei
- Alnus mandshurica
- Alnus matsumurae
- Alnus maximowiczii
- Alnus mayrii
- Alnus nepalensis
- Alnus nitida
- Alnus oblongifolia
- Alnus orientalis
- Alnus paniculata
- Alnus peculiaris
- Alnus pendula
- Alnus pubescens
- Alnus serrulata
- Alnus serrulatoides
- Alnus sieboldiana
- Alnus suginoi
- Alnus trabeculosa
- Alnus vermicularis
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ اکرم یادگاری‌پور. «توسکا» (اچ‌تی‌ام‌ال) (به فارسی). دریافت‌شده در ۵ مه ۲۰۱۱.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «فضای سبز. درخت توسکا» (اچ‌تی‌ام‌ال) (به فارسی). ۴. دریافت‌شده در ۴ مه ۲۰۱۱. از پارامتر ناشناخته
|ماه=صرف‌نظر شد (کمک); تاریخ وارد شده در|تاریخ بازدید=،|تاریخ=، عدم تطابق|سال= / |تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ «توسکا». بایگانی‌شده از اصلی در نا معلوم - بایگانی گوگل. دریافت‌شده در ۵ مه ۲۰۱۱. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بایگانی=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «توسکا درختی ارزشمند و ناشناخته در جنگل‌های شمال» (متنی). ۹ اردبیهشت ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۵ مه ۲۰۱۱. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ علی‌اکبر دهخدا و دیگران. «مدخل «توسکا»» (اچ‌تی‌ام‌ال). دریافت‌شده در ۶ مه ۲۰۱۱.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ George Knowles. "In Worship of Trees" (به انگلیسی). Retrieved 4 May 2011.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ ۷٫۴ LoveToKnow. "Alder Tree (Alnus glutinosa)" (به انگلیسی). Retrieved 4 May 2011.
- ↑ آینه دات نت. «توسکا». دریافت‌شده در ۴ مه ۲۰۱۱.
پیوند به بیرون
 | این یک مقالهٔ خرد مرتبط با گیاه است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
