نبیل زرندی

ملا محمد زرندی (۱۸۳۱-۱۸۹۲)، مشهور به نبیل زرندی یا نبیل اعظم، مورخ بهائی در دوران بهاءالله‌است. زرندی یکی از ۱۹ حواری اولیه بهاءالله به حساب می‌آید. نبیل به معنای شریف و نجیب، با فضل و کمال بوده و به حساب ابجد برابر ۹۲ و محمد نام وی است.

او در جوانی چوپان بود، در زمان سید علی محمد باب، به او ایمان آورد و در طول دوران بهاءالله از پیروان او شد و در راه او بلایای بسیاری را تحمل کرد. تاریخ مطالع الانوار را او به رشته تحریر درآورده‌است که به ملاحظه بهاءالله و ترجمه شوقی افندی، ولی امرالله رسیده‌است. همچنین اشعار عاشقانه و عارفانه‌ای از جمله مثنوی از او باقیست. الواح مهمی از جمله سورة الصبر و سورة الحج به افتخار او از سوی بهاءالله نگاشته شد. شرحی از احوال او در تذکرةالوفا و در تاریخ مطالع الانوار وجود دارد.

ادعای من یظهر الهی

سید علی محمد شیرازی مشهور به باب

مَن یُظهِرُهُ الله (به معنی: کسی که خدا ظاهرش می‌کند) به باور بابیان و بهائیان، فردی است که بنا به کتاب بیان فرستاده خدا است و خداوند بعد از سید علی محمد باب او را به پیامبری برخواهد گزید تا راهنمای بشر و نجاتگر عالم باشد. به اعتقاد بهائیان، مَن یُظهِرُهُ الله، همان بهاءالله، شارع دیانت بهائی است.

باب به کرّات در آثار خود به ظهور من یظهره‌الله اشاره می‌کند. به اعتقاد دنیس مکین پس از مرگ باب همه یا دست کم اکثر پیروانش ظهور من یظهره الله را در فاصله‌ای خیلی دور پیش بینی می‌کردند. عموماً تصور می‌شد ظهور من یظهره الله زودتر از دست کم ۲۰۰۰ سال از ظهور باب و قبل از مورد قبول گرفتن دین باب در بسیاری از کشورها رخ نخواهد داد. در عین حال باب گفته بود که تنها خدا زمان ظهور وی را می‌داند. وی همچنین گفته بود که هیچ‌کس نمی‌تواند به دروغ چنین ادعایی کند و وی ناگهان ظاهر خواهد شد. بعد از اعدام باب در سال ۱۸۵۰ تعدادی از بابیان و تا فاصله ۲۰ سال از مرگ باب بیش از ۲۵ نفر ادعای من یظهره‌الله‌ای کردند. دنیس مکین نام بیست نفر از مدعیان را (که البته همه آنها را مدعی من یظهره اللهی نمی‌داند) فهرست کرده‌است.میرزا اسدالله خویی دایان یکی از اولین کسانی بود که چنین ادعایی کرد و قبل از این که طرفداران قابل توجهی کسب کند در بغداد احتمالاً با توطئه صبح ازل به قتل رسید. البته ازلیان بهاء الله را قاتل او دانسته‌اند. عمه عبدالبهاء در رساله تنبیه النائمین این امر را به ماجرای پیراهن عثمان تشبیه کرده است. بعدها بهاءالله در سال ۱۸۶۳ خصوصی و بعد تر در سال ۱۸۶۶ ادعای من یظهری کرد.

پروفسورادوارد براون چنین نگاشته‌است:

تعالیم باب نیز پیشرفت‌های چشمگیری داشت. او اعلام کرد که صرفاً دروازه و راهی که به امام مهدی ختم می‌شود نیست بلکه خود امام است و اینکه او عملاً موعود و حقیقت آغازین است که بار دیگر برای بشر آشکار شده‌است و اینکه آنچه در ظهورهای قبلی بطور تاریک بیان شده بود و بصورت معما در آمده بود حالا او آنرا بطور باز و بدون تردید بیان و اعلام می‌کند. در همان زمان او پایانی را برای ظهورش اعلام نمی‌کند و رسماً و علناً اعلام می‌کند که بعد از او فردی بزرگ و مهمتر برای تکمیل آنچه او شروع کرده بود ظاهر خواهد شد (کسی که او چنین می‌نامد:(من یظهره الله جلّ و عزّ). در کتابهای نوشته شده توسط باب درک این موضوع شگرف است که او نگران دین خود نیست بلکه نگران درکی است که توسط پیروانش نسبت فردی که خداوند او را ظاهر می‌کند، باید وجود داشته باشد. بارها و بارها، تقریباً در هر صفحه، باب از مسلمانان استدعا می‌کند که در ظهور بعدی آنگونه که در این ظهور رفتار کردند، عمل نکنند و به یاد داشته باشند که هیچ ظهوری آخری نیست بلکه فقط میزانی از حقیقت را بیان می‌کند که وضعیت پیشرفت انسان او را قادر به درک آن کرده باشد

در حقیقت باب در تکاپوی عرضه کردن مذهب خویش به دو طریق بود که تا حد ممکن مستقل از شخصیت خودش بود. اول اینکه، همانطور که در ابتدا دیدید، او اعلام کرد که این مذهب را اصلاً پایانی نیست و ظهور «من یظهره الله»، را پیش بینی کرده بود که او برای کامل کردن مذهبی که باب آنرا بنیان نهاده بود خواهد آمد. ثانیاً او (باب) صلاحیت معنوی را حتی طی دوران زندگی خود به تنهایی روی خودش متمرکز نکرده بود، بلکه روی آنچه او آنرا یگانگی و وحدت می‌خواند تکیه کرده بود، یعنی نوعی پیشوایی، که شامل خود او «نقطه» و هجده نفر دیگر بنام «حروف حی» بود. جوانی به نام میرزا یحیی که توسط باب به «صبح ازل» لقب یافته بود بعد از خود باب در آن یگانگی بالاترین مرتبه را گرفته بود.

Daltaban Peyrevi در مقدمه کتاب فراخوان کامل به بهشت بیان چنین نوشته‌است:

سال‌ها بعد از شهادت حضرت نقطه اولی (سیدعلی محمد باب) در نهم ژوئیه سال ۱۸۵۰، تعدادی از این نا اهل‌ها پیش آمدند و ادعا کردند که نه تنها جانشین باب هستند، بلکه خود را به عنوان [من یظهره الله (موعودکتاب بیان) جلوه دادند. این موضوع قبلاً توسط باب پیش بینی شده بود که در آینده افرادی مدعی جانشینی الهی خواهند شد. علی‌رغم این واقعیت که حضرت نقطه، کامـلاً این موضوع را روشن نموده و صراحتاً میرزا یحیی(کسی که بارها توسط سید باب، صبح ازل نامیده شده بود) را جانشین و رهبر معنوی مؤمنین بیان اعلام نموده بود.

در کتاب تنبیه النائمین و هشت بهشت به نام برخی از این افراد که مدعی مقام من یظهره الله بودند اشاره شده‌است.

مرگ مرموز

میرزا آقاخان کرمانی در رساله هشت بهشت (ص ۳۱۰) از قتل میرزا محمد نبیل زرندی (صاحب کتاب تاریخ نبیل زرندی) پس از فوت میرزا حسینعلی نوری بهاء توسط فرزندان بهاءالله اشاره دارد. میرزا آقا خان متذکر می‌شود که ظاهراً زرندی بر آن بود که خود را جانشین بهاء بخواند. قاتلان، زرندی را خفه کرده و به دریا افکندند.

مدعیان ظهور

نبیل زرندی قبل از اینکه جزو حواریون بها لله باشد خودش یکبار ادعای من یظهرالهی نموده بود در باره وی در کتاب هشت بهشت و تنبیه النائمین به دفعات گفته شده‌است.

ابو القاسم افنان در کتاب عهد اعلی آورده:" بعد از شهادت حضرت باب ۲۵ نفر ادعا کردند که مظاهر حق اند یعنی هر یک من یظهره الله موعود می‌باشند..." سپس نام آنها را به شرح زیر می‌آورد: ۱- شیخ اسماعیل ۲- سید بصیر هندی ۳- میرزا اسدالله خویی ۴- ملا شیخ علی ملقب به عظیم۵ - سید علّا ۶- میرزا عبدالله متخلص به غوغا ۷- میرزا حسین قطب نیریزی۸- حاجی میرزا موسی قمی ۹- حاجی ملا هاشم کاشی ۱۰- حسین میلانی۱۱- ملا محمد نبیل زرندی و...

• حواریون بهاءالله

منابع

نوزده هزار لغت، جلد دوم، صفحه ۹۶۸