نظام جمهوری اسلامی افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز ←‏جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: منصوب به⟸منسوب به، موثر⟸مؤثر، بين⟸بین، تائيد⟸تائید، تصديق⟸تصدیق، تصويب⟸تصویب، تعديل⟸تعدیل، ت...
خط ۱۹: خط ۱۹:


{{سیاست‌های افغانستان}}
{{سیاست‌های افغانستان}}
'''نظام جمهوری اسلامی افغانستان''' عنوان حکومت [[افغانستان]] است که مطابق قانون اساسی این کشور در سال ۱۳۸۲ بر پایه [[جمهوری|جمهوریت]] و [[اسلام‌گرایی|اسلامیت]] بنا نهاده شده است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|نشانی=www.gmic.gov.af/pdfs/Afghanistan-constitution.pdf|عنوان=قانون اساسی افغانستان|سال=۲۰۰۴|صفحات=۳}}</ref> نظام جمهوری در افغانستان در سال ۱۳۵۲ پس از [[کودتای ۲۶ سرطان]]/شهریور ۱۳۵۲ بواسطه [[محمد داوود خان]] نهان گذاشته شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۲۶ سرطان - شهریور ۱۳۹۲|وب‌گاه=رادیو آزادی|نشانی=https://da.azadiradio.com/a/25048852.html|عنوان=نظام جمهوری در افغانستان چهل ساله شد}}</ref> جمهوری اسلامی در افغانستان پس از سقوط [[طالبان]] روی کار آمد. در ساختار سیاسی نظامی جمهوری اسلامی افغانستان، [[قوه مجریه جمهوری اسلامی افغانستان|قوه مجریه]] (دولت)، [[قوه مقننه جمهوری اسلامی افغانستان|قوه مقننه]] ([[شورای ملی افغانستان|شورای ملی]] که نهادی دو مجلسی شامل [[مجلس نمایندگان افغانستان|مجلس نمایندگان]] و [[مشرانو جرگه|مجلس سنا]] <nowiki/>هست)، [[قوه قضائیه افغانستان|قوه قضائیه]] و از نهادهای دیگری شامل [[شورا‌های شهر و روستا افغانستان|شورا‌های شهر و روستا]]، [[شوراهای ولایتی افغانستان|شوراهای ولایتی]] تشکیل شده است. نظام افغانستان ریاستی هست و شخص رئیس جمهور بالاترین مقام را در افغانستان دارد. قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان در سال ۲۰۰۴ توسط لوی جرگه قانون اساسی و در ‍۱۲ فصل و ۱۶۲ ماده به تصویب رسید.<ref name=":0" /> هم اکنون ۶۴ حزب سیاسی در افغانستان فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|وب‌گاه=[[وزارت عدلیه افغانستان]]|نشانی=http://moj.gov.af/fa/page/registered-political-parties-and-social-organizations/1700|عنوان=فهرست حزب‌های ثبت شده در افغانستان}}</ref> تاریخ جمهوری اسلامی افغانستان رویداد‌های ۱۶ سال افغانستان و پس از سقوط طالبان را بررسی می‌کند.
'''نظام جمهوری اسلامی افغانستان''' عنوان حکومت [[افغانستان]] است که مطابق قانون اساسی این کشور در سال ۱۳۸۲ بر پایه [[جمهوری|جمهوریت]] و [[اسلام‌گرایی|اسلامیت]] بنا نهاده شده‌است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|نشانی=www.gmic.gov.af/pdfs/Afghanistan-constitution.pdf|عنوان=قانون اساسی افغانستان|سال=۲۰۰۴|صفحات=۳}}</ref> نظام جمهوری در افغانستان در سال ۱۳۵۲ پس از [[کودتای ۲۶ سرطان]]/شهریور ۱۳۵۲ بواسطه [[محمد داوود خان]] نهان گذاشته شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۲۶ سرطان - شهریور ۱۳۹۲|وب‌گاه=رادیو آزادی|نشانی=https://da.azadiradio.com/a/25048852.html|عنوان=نظام جمهوری در افغانستان چهل ساله شد}}</ref> جمهوری اسلامی در افغانستان پس از سقوط [[طالبان]] روی کار آمد. در ساختار سیاسی نظامی جمهوری اسلامی افغانستان، [[قوه مجریه جمهوری اسلامی افغانستان|قوه مجریه]] (دولت)، [[قوه مقننه جمهوری اسلامی افغانستان|قوه مقننه]] ([[شورای ملی افغانستان|شورای ملی]] که نهادی دو مجلسی شامل [[مجلس نمایندگان افغانستان|مجلس نمایندگان]] و [[مشرانو جرگه|مجلس سنا]] <nowiki/>هست)، [[قوه قضائیه افغانستان|قوه قضائیه]] و از نهادهای دیگری شامل [[شوراهای شهر و روستا افغانستان|شوراهای شهر و روستا]]، [[شوراهای ولایتی افغانستان|شوراهای ولایتی]] تشکیل شده‌است. نظام افغانستان ریاستی هست و شخص رئیس‌جمهور بالاترین مقام را در افغانستان دارد. قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان در سال ۲۰۰۴ توسط لوی جرگه قانون اساسی و در ‍۱۲ فصل و ۱۶۲ ماده به تصویب رسید.<ref name=":0" /> هم اکنون ۶۴ حزب سیاسی در افغانستان فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|وب‌گاه=[[وزارت عدلیه افغانستان]]|نشانی=http://moj.gov.af/fa/page/registered-political-parties-and-social-organizations/1700|عنوان=فهرست حزب‌های ثبت شده در افغانستان}}</ref> تاریخ جمهوری اسلامی افغانستان رویدادهای ۱۶ سال افغانستان و پس از سقوط طالبان را بررسی می‌کند.


==پیدایش==
== پیدایش ==
[[پرونده:Mohammed-Daoud-Khan.jpg|بندانگشتی|'''[[محمد داوود خان]]''' اولین رئیس جمهور افغانستان است که قدرت را از طریق کودتا در ۲۶ سرطان/تیر ۱۳۵۲ در اختیار گرفت.|270x270پیکسل]]
[[پرونده:Mohammed-Daoud-Khan.jpg|بندانگشتی|'''[[محمد داوود خان]]''' اولین رئیس‌جمهور افغانستان است که قدرت را از طریق کودتا در ۲۶ سرطان/تیر ۱۳۵۲ در اختیار گرفت.|270x270پیکسل]]
محمد داوود خان در ۲۶ سرطان/تیر ۱۳۵۲ و طی یک کودتای بدون خونریزی به حکومت پادشاهی پایان داد و از طریق رادیو پایان نظامی شاهی و آغاز نظام جمهوری را در افغانستان خبر داد. داوود خان پس از کودتا یک کمیته مرکزی که متشکل از چند تن از افراد محدود و نیروهای نظامی تشکیل داد و تا سال ۱۳۵۶ که قانون اساسی افغانستان به تصویب رسید وی در راس این گروه قرار داشت و همزمان رهبر کودتا، رئیس جمهور، صدراعظم، وزیر دفاع، وزیر خارجه و وزیر پلان (برنامه ریزی) افغانستان بود. از ۱۱ تا ۲۴ دلو/بهمن ۱۳۵۶ لویه جرگه‌ای در کابل برگزار شد تا قانون اساسی جدید و رئیس جمهور را در افغانستان تعیین نماید و برای اولین بار سیستم اداره مرکزی پایه گذاری شد. انتخاب رئیس جمهور در سال ۱۳۵۶ برخلاف دیگر نظام‌های جمهوری از طریق انتخابات سراسری نبود بلکه از طریق اعضای لویه جرگه که آنها نیز از طرف زورمندان و قدرتمندان محلی انتخاب شده بودند تعیین شد و مردم هیچ نقشی در تعیین رئیس جمهور نداشتند. کمتر از سه ماه از انتخاب داوود خان در [[انقلاب ثور|کودتا ۷ ثور]] ۱۳۵۷ بوقوع پیوست و [[حزب دموکراتیک خلق افغانستان|حزب دموکراتیک خلق]] با از میان برداشتن محمد داوود قدرت را در دست گرفتن. در دوره حکومت حزب دموکراتیک خلق رئیس شورای انقلابی و منشی عمومی حزب دموکراتیک خلق قدرت و جایگاه رئیس جمهور را در اختیار گرفت که در دوره‌های زمامداری [[نورمحمد تره‌کی|نور محمد تره‌کی]]، [[حفیظ الله امین]]، [[ببرک کارمل]]، [[محمد نجیب‌الله|نجیب الله]] به همین شکل باقی ماند. دفتر سیاسی حزب و کمیته مرکزی حزب دموکراتیک خلق افغانستان مقامات عالی تصمیم گیری بودند که اکثر اعضای آنها افراد بی نام و نشان و فاقد تجربه دولت داری تشکیل می‌داد. با سقوط دولت نجیب الله در ۸ ثور ۱۳۷۱ قدرت به دست مجاهدین افتاد. طبق توافق تشکیل حکومت مجاهدین در شورای راولپندی [[صبغت الله مجددی]] به مدت دو ماه و [[برهان الدین ربانی]] به مدت چهار ماه به عنوان رئیس جمهور موقت فعالیت کنند و پس از آن انتخابات برگزار و حکومت انتقالی تشکیل شود. اما پس از اتمام دوره چهار ماهه ربانی انتخاباتی برگزار نشد و وی از طریق شورای اهل حل و عقد خود را رئیس جمهور افغانستان تعیین کرد که منجر به بروز جنگ‌های داخی در افغانستان شد. [[طالبان]] با تصرف کابل در سال ۱۳۷۴ نظام امارات اسلامی افغانستان را در کشور اعلام نمود و [[ملا محمد عمر]] با دایر کردن یک مجلس دو هزار نفری در [[قندهار]] خود را امیرالمومنین اعلام کرد و طبق قوانین اسلامی وی تا آخر عمر بالاترین مقام را کشور در اختیار داشت. پس از [[حملات ۱۱ سپتامبر]] نیروهای بین الملل با [[جنگ در افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴)|حمله]] به افغانستان در سال ۲۰۰۱ به حکومت ۵ ساله طالبان پایان داد و نظام کنونی جمهوری اسلامی شکل گرفت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=آرمان ملی|نشانی=http://www.armanemili.com/posts/1597|عنوان=به بهانه 26 سرطان، کودتاي محمد داوود خان و ايجاد نظام جمهوريت: آيا نظام جمهوري درافغانستان نهادينه شده است؟}}</ref>
محمد داوود خان در ۲۶ سرطان/تیر ۱۳۵۲ و طی یک کودتای بدون خونریزی به حکومت پادشاهی پایان داد و از طریق رادیو پایان نظامی شاهی و آغاز نظام جمهوری را در افغانستان خبر داد. داوود خان پس از کودتا یک کمیته مرکزی که متشکل از چند تن از افراد محدود و نیروهای نظامی تشکیل داد و تا سال ۱۳۵۶ که قانون اساسی افغانستان به تصویب رسید وی در راس این گروه قرار داشت و همزمان رهبر کودتا، رئیس‌جمهور، صدراعظم، وزیر دفاع، وزیر خارجه و وزیر پلان (برنامه‌ریزی) افغانستان بود. از ۱۱ تا ۲۴ دلو/بهمن ۱۳۵۶ لویه جرگه‌ای در کابل برگزار شد تا قانون اساسی جدید و رئیس‌جمهور را در افغانستان تعیین نماید و برای اولین بار سیستم اداره مرکزی پایه‌گذاری شد. انتخاب رئیس‌جمهور در سال ۱۳۵۶ برخلاف دیگر نظام‌های جمهوری از طریق انتخابات سراسری نبود بلکه از طریق اعضای لویه جرگه که آنها نیز از طرف زورمندان و قدرتمندان محلی انتخاب شده بودند تعیین شد و مردم هیچ نقشی در تعیین رئیس‌جمهور نداشتند. کمتر از سه ماه از انتخاب داوود خان در [[انقلاب ثور|کودتا ۷ ثور]] ۱۳۵۷ بوقوع پیوست و [[حزب دموکراتیک خلق افغانستان|حزب دموکراتیک خلق]] با از میان برداشتن محمد داوود قدرت را در دست گرفتن. در دوره حکومت حزب دموکراتیک خلق رئیس شورای انقلابی و منشی عمومی حزب دموکراتیک خلق قدرت و جایگاه رئیس‌جمهور را در اختیار گرفت که در دوره‌های زمامداری [[نورمحمد تره‌کی|نور محمد تره‌کی]]، [[حفیظ الله امین]]، [[ببرک کارمل]]، [[محمد نجیب‌الله|نجیب الله]] به همین شکل باقی ماند. دفتر سیاسی حزب و کمیته مرکزی حزب دموکراتیک خلق افغانستان مقامات عالی تصمیم‌گیری بودند که اکثر اعضای آنها افراد بی‌نام و نشان و فاقد تجربه دولت داری تشکیل می‌داد. با سقوط دولت نجیب الله در ۸ ثور ۱۳۷۱ قدرت به دست مجاهدین افتاد. طبق توافق تشکیل حکومت مجاهدین در شورای راولپندی [[صبغت الله مجددی]] به مدت دو ماه و [[برهان الدین ربانی]] به مدت چهار ماه به عنوان رئیس‌جمهور موقت فعالیت کنند و پس از آن انتخابات برگزار و حکومت انتقالی تشکیل شود. اما پس از اتمام دوره چهارماهه ربانی انتخاباتی برگزار نشد و وی از طریق شورای اهل حل و عقد خود را رئیس‌جمهور افغانستان تعیین کرد که منجر به بروز جنگ‌های داخی در افغانستان شد. [[طالبان]] با تصرف کابل در سال ۱۳۷۴ نظام امارات اسلامی افغانستان را در کشور اعلام نمود و [[ملا محمد عمر]] با دایر کردن یک مجلس دو هزار نفری در [[قندهار]] خود را امیرالمؤمنین اعلام کرد و طبق قوانین اسلامی وی تا آخر عمر بالاترین مقام را کشور در اختیار داشت. پس از [[حملات ۱۱ سپتامبر]] نیروهای بین‌الملل با [[جنگ در افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴)|حمله]] به افغانستان در سال ۲۰۰۱ به حکومت ۵ ساله طالبان پایان داد و نظام کنونی جمهوری اسلامی شکل گرفت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=آرمان ملی|نشانی=http://www.armanemili.com/posts/1597|عنوان=به بهانه 26 سرطان، کودتای محمد داوود خان و ایجاد نظام جمهوریت: آیا نظام جمهوری درافغانستان نهادینه شده‌است؟}}</ref>


===کنفرانس بن===
=== کنفرانس بن ===
{{نوشتار اصلی|کنفرانس بن}}چند ماه پس از حملات نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در دسامبر ۲۰۰۱ (۱۳۸۰)، کنفرانسی در شهر بن آلمان با حضور نمایندگان مختلف گروه‌های سیاسی و نظامی تحت نظر سازمان ملل تشکیل شد تا بر روی تشکیل حکومتی که قرار بود پس از طالبان قدرت را در اختیار بگیرد بحث شود. در ۶ دسامبر ۲۰۰۱ توافق نامه بن به امضا گروه‌های مختلفی که حضور داشتند به امضا رسید.<ref name=":4">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۹ خرداد ۱۳۹۳|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/05/140508_fm_karzai_legacy_afghanistan_profile_2001_2014|عنوان=افغانستان؛ از کنفرانس بن تا امروز}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۴ آذر ۱۳۸۸|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/12/091205_a-afg-after-bonn-conference|عنوان=افغانستان؛ دستاوردها و چالشهای 'نشست بن'}}</ref><ref name=":3">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰۱۱|وب‌گاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/%D9%BE%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%81%D9%82%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A8%D9%86-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A2%D9%86%DA%86%D9%87-%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA/a-15556245|عنوان=پس از موافقتنامه بن؛ نگاهی به آنچه گذشت}}</ref>
{{نوشتار اصلی|کنفرانس بن}}چند ماه پس از حملات نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در دسامبر ۲۰۰۱ (۱۳۸۰)، کنفرانسی در شهر بن آلمان با حضور نمایندگان مختلف گروه‌های سیاسی و نظامی تحت نظر سازمان ملل تشکیل شد تا بر روی تشکیل حکومتی که قرار بود پس از طالبان قدرت را در اختیار بگیرد بحث شود. در ۶ دسامبر ۲۰۰۱ توافق‌نامه بن به امضا گروه‌های مختلفی که حضور داشتند به امضا رسید.<ref name=":4">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۹ خرداد ۱۳۹۳|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/05/140508_fm_karzai_legacy_afghanistan_profile_2001_2014|عنوان=افغانستان؛ از کنفرانس بن تا امروز}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۴ آذر ۱۳۸۸|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/12/091205_a-afg-after-bonn-conference|عنوان=افغانستان؛ دستاوردها و چالشهای 'نشست بن'}}</ref><ref name=":3">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰۱۱|وب‌گاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/پس-از-موافقتنامه-بن-نگاهی-به-آنچه-گذشت/a-15556245|عنوان=پس از موافقتنامه بن؛ نگاهی به آنچه گذشت}}</ref>


===تشکیل دولت موقت===
=== تشکیل دولت موقت ===
در کنفرانس بن توافق شده بود که برای حفظ حاکمیت در افغانستان حکومت موقت تشکیل شود. طبق این توافق نامه [[حامد کرزی]] برای مدت ۶ ماه به عنوان رئیس جمهور موقت انتخاب شد و در اول جدی ۱۳۸۰، برهان الدین ربانی طی یک مراسم رسمی قدرت را به حامد کرزی تسلیم کرد.<ref name=":3" />
در کنفرانس بن توافق شده بود که برای حفظ حاکمیت در افغانستان حکومت موقت تشکیل شود. طبق این توافق‌نامه [[حامد کرزی]] برای مدت ۶ ماه به عنوان رئیس‌جمهور موقت انتخاب شد و در اول جدی ۱۳۸۰، برهان الدین ربانی طی یک مراسم رسمی قدرت را به حامد کرزی تسلیم کرد.<ref name=":3" />


=== لویه جرگه اضطراری ===
=== لویه جرگه اضطراری ===
طبق توافق نامه بن از تاریخ ۲۰ جوزا/خرداد ۱۳۸۱ تا ۲۸ جوزا/خرداد ۱۳۸۱ در تالار خیمه لویه جرگه کابل نشست لویه جرگه اضطراری با حضور بیش از ۱۵۰۰ تن از مردم افغانستان که از اقوام و گروه‌های مختلف بودند حضور داشتند. در این نشست توافق شد تا حامد کرزی برای مدت ۲ سال به عنوان رئیس جمهور حکومت انتقالی تعیین شد تا قانون اساسی افغانستان تصویب و شرایط برگزاری [[انتخابات ریاست جمهوری افغانستان (۱۳۸۳)|انتخابات ریاست جمهوری]] در سال ۱۳۸۳ فراهم شود.<ref name=":3" />
طبق توافق‌نامه بن از تاریخ ۲۰ جوزا/خرداد ۱۳۸۱ تا ۲۸ جوزا/خرداد ۱۳۸۱ در تالار خیمه لویه جرگه کابل نشست لویه جرگه اضطراری با حضور بیش از ۱۵۰۰ تن از مردم افغانستان که از اقوام و گروه‌های مختلف بودند حضور داشتند. در این نشست توافق شد تا حامد کرزی برای مدت ۲ سال به عنوان رئیس‌جمهور حکومت انتقالی تعیین شد تا قانون اساسی افغانستان تصویب و شرایط برگزاری [[انتخابات ریاست جمهوری افغانستان (۱۳۸۳)|انتخابات ریاست جمهوری]] در سال ۱۳۸۳ فراهم شود.<ref name=":3" />


=== دولت انتقالی ===
=== دولت انتقالی ===
[[پرونده:Hamid Karzai in August 2009 cropped.jpg|بندانگشتی|270x270پیکسل|'''[[حامد کرزی]]''' اولین رئیس جمهور منتخب مردم افغانستان.]]
[[پرونده:Hamid Karzai in August 2009 cropped.jpg|بندانگشتی|270x270پیکسل|'''[[حامد کرزی]]''' اولین رئیس‌جمهور منتخب مردم افغانستان.]]
حامد کرزی در رقابت با [[مسعوده جلال]] توانست آرای نمایندگان لویه جرگه اضطراری را کسب کند و به مدت ۲ سال به عنوان رئیس جمهور انتقالی افغانستان تعیین شد. رئیس جمهور دولت انتقالی وظیفه داشت تا ظرف ۱۸ ماه لویه جرگه قانون اساسی را برگزار و شرایط برگزاری انتخابات ریاست جمهوری را فراهم سازد.<ref name=":3" />
حامد کرزی در رقابت با [[مسعوده جلال]] توانست آرای نمایندگان لویه جرگه اضطراری را کسب کند و به مدت ۲ سال به عنوان رئیس‌جمهور انتقالی افغانستان تعیین شد. رئیس‌جمهور دولت انتقالی وظیفه داشت تا ظرف ۱۸ ماه لویه جرگه قانون اساسی را برگزار و شرایط برگزاری انتخابات ریاست جمهوری را فراهم سازد.<ref name=":3" />


===قانون اساسی===
=== قانون اساسی ===
طبق توافق نامه بن، حامد کرزی رئیس جمهور دولت انتقالی دو ماه پس از تشکیل کمیسیون تسوید قانون اساسی را در ۱۳ میزان ۱۳۸۱ که متشکل از ۹ نفر بود را تعیین کرد تا پیش مسوده ابتدایی قانون اساسی را تهیه و آن را در اختیار کمیسیون تدقیق قانون اساسی بسپارد. کمیسیون تدقیق قانون اساسی متشکل از ۳۵ نفر بود که از طرف رئیس جمهور تعیین شده بودند و وظیفه داشت با مشاوره از مردم مسوده قانون اساسی را برای ارائه به لویه جرگه قانون اساسی ارائه کند. این کمیسیون از ماه ثور/اردیبهشت ۱۳۸۲ آغاز به کار کرد. در ۲۳ قوس/آذر ۱۳۸۲ لویه جرگه قانون اساسی برگزار و قانون اساسی افغانستان را در ۱۴ جدی/آذر به تصویب رسانید.<ref name=":3" /> <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=وب‌گاه رسمی سرور دانش|نشانی=http://sarwardanesh.com/?p=335|عنوان=چگونگی تصویب قانون اساسی}}</ref>
طبق توافق‌نامه بن، حامد کرزی رئیس‌جمهور دولت انتقالی دو ماه پس از تشکیل کمیسیون تسوید قانون اساسی را در ۱۳ میزان ۱۳۸۱ که متشکل از ۹ نفر بود را تعیین کرد تا پیش مسوده ابتدایی قانون اساسی را تهیه و آن را در اختیار کمیسیون تدقیق قانون اساسی بسپارد. کمیسیون تدقیق قانون اساسی متشکل از ۳۵ نفر بود که از طرف رئیس‌جمهور تعیین شده بودند و وظیفه داشت با مشاوره از مردم مسوده قانون اساسی را برای ارائه به لویه جرگه قانون اساسی ارائه کند. این کمیسیون از ماه ثور/اردیبهشت ۱۳۸۲ آغاز به کار کرد. در ۲۳ قوس/آذر ۱۳۸۲ لویه جرگه قانون اساسی برگزار و قانون اساسی افغانستان را در ۱۴ جدی/آذر به تصویب رسانید.<ref name=":3" /><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=وب‌گاه رسمی سرور دانش|نشانی=http://sarwardanesh.com/?p=335|عنوان=چگونگی تصویب قانون اساسی}}</ref>


=== انتخابات ===
=== انتخابات ===
پس از تصویب قانون اساسی در سال ۱۳۸۳ اولین انتخابات ریاست جمهوری و در سال ۱۳۸۴ [[انتخابات مجلس افغانستان (۱۳۸۴)|انتخابات پارلمانی]] برگزار شد و رهبران حکومت برای اولین بار از طریق آراء مستقیم مردم تعیین شدند.<ref name=":4" /><ref name=":3" />
پس از تصویب قانون اساسی در سال ۱۳۸۳ اولین انتخابات ریاست جمهوری و در سال ۱۳۸۴ [[انتخابات مجلس افغانستان (۱۳۸۴)|انتخابات پارلمانی]] برگزار شد و رهبران حکومت برای اولین بار از طریق آراء مستقیم مردم تعیین شدند.<ref name=":4" /><ref name=":3" />


===اصول حکومت جمهوری اسلامی افغانستان===
=== اصول حکومت جمهوری اسلامی افغانستان ===
⚫
طبق ماده سوم و چهارم قانون اساسی اصول نظام بر پایه جمهوریت و اسلامیت بنا شده و قوانین کشور نباید در تضاد با عقاید و احکام دین [[اسلام]] باشد و حاکمیت ملی در افغانستان به مردم تعلق دارند و مردم به‌طور مستقیم یا بواسطه نمایندگان منتخب خود آن را اعمال می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=وزارت عدلیه|نشانی=http://moj.gov.af/fa/page/legal-frameworks/168329941684|عنوان=قانون اساسی افغانستان}}</ref>


⚫
== ساختار سیاسی ==
⚫
طبق ماده سوم و چهارم قانون اساسی اصول نظام بر پایه جمهوریت و اسلامیت بنا شده و قوانین کشور نباید در تضاد با عقاید و احکام دین [[اسلام]] باشد و حاکمیت ملی در افغانستان به مردم تعلق دارند و مردم به طور مستقیم یا بواسطه نمایندگان منتخب خود آن را اعمال میکنند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=وزارت عدلیه|نشانی=http://moj.gov.af/fa/page/legal-frameworks/168329941684|عنوان=قانون اساسی افغانستان}}</ref>
⚫
ساختار سیاسی افغانستان بر پایه سه قوه مجریه، مقننه، قضائیه تشکیل شده‌است. رئیس‌جمهور در راس حکومت قرار دارد.
⚫
[[پرونده:Ashraf_Ghani_Ahmadzai_July_2014_(cropped).jpg|بندانگشتی|چپ|'''[[محمد اشرف غنی]]'''، سیزدهمین رئیس‌جمهور افغانستان]]


=== رئیس‌جمهور ===
⚫
==ساختار سیاسی==
⚫
{{نوشتار اصلی|رئیس‌جمهور افغانستان}}
⚫
ساختار سیاسی افغانستان بر پایه سه قوه مجریه، مقننه، قضائیه تشکیل شده است. رئیس جمهور در راس حکومت قرار دارد.
⚫
[[پرونده:Ashraf_Ghani_Ahmadzai_July_2014_(cropped).jpg|بندانگشتی|چپ|'''[[محمد اشرف غنی]]'''، سیزدهمین رئیس جمهور افغانستان]]
===رئیس جمهور===
⚫
{{نوشتار اصلی|رئیس جمهور افغانستان}}


رئیس جمهور در افغانستان بالاترین مقام سیاسی است که صلاحیت‌هایی که توسط قانون اساسی در اختیار وی داده شده است را در عرصه‌های اجرایی، قانون‌گذاری و قضایی اعمال کند. رئیس جمهور در افغانستان به همراه دو معاونش و توسط انتخابات تعیین می‌شود. در فصل سوم قانون اساسی افغانستان وظایف رئیس جمهور شرح داده شده است. <ref name=":1">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/story/2005/08/050815_s-afghan-constitution.shtml#3|عنوان=قانون اساسی افغانستان - فصل ۳ - صلاحیت‌های رئيس جمهور}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|نویسنده=ایوب آروین|کد زبان=fa|تاریخ=۲۸ سپتامبر ۲۰۱۴|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/09/140928_k02-afg-president-political-system|عنوان=اختیارات قانونی رئیس جمهوری در افغانستان}}</ref>
رئیس‌جمهور در افغانستان بالاترین مقام سیاسی است که صلاحیت‌هایی که توسط قانون اساسی در اختیار وی داده شده‌است را در عرصه‌های اجرایی، قانون‌گذاری و قضایی اعمال کند. رئیس‌جمهور در افغانستان به همراه دو معاونش و توسط انتخابات تعیین می‌شود. در فصل سوم قانون اساسی افغانستان وظایف رئیس‌جمهور شرح داده شده‌است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/story/2005/08/050815_s-afghan-constitution.shtml#3|عنوان=قانون اساسی افغانستان - فصل ۳ - صلاحیت‌های رئیس‌جمهور}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|نویسنده=ایوب آروین|کد زبان=fa|تاریخ=۲۸ سپتامبر ۲۰۱۴|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/09/140928_k02-afg-president-political-system|عنوان=اختیارات قانونی رئیس جمهوری در افغانستان}}</ref>


==== شرایط رئیس جمهوری ====
==== شرایط رئیس جمهوری ====
در ماده شصت و دوم قانون اساسی افغانستان شرایط رئیس جمهور شدن به شرح زیر است:<ref name=":1" /><ref name=":2" />
در ماده شصت و دوم قانون اساسی افغانستان شرایط رئیس‌جمهور شدن به شرح زیر است:<ref name=":1" /><ref name=":2" />
* تبعه افغانستان، مسلمان، تابعیت کشور دیگر را نداشته و از والدین افغانستانی متولد شده باشد.
* تبعه افغانستان، مسلمان، تابعیت کشور دیگر را نداشته و از والدین افغانستانی متولد شده باشد.
* در روز کاندید شدن کمتر از چهل سال نداشته باشد.
* در روز کاندید شدن کمتر از چهل سال نداشته باشد.
* از طرف دادگاه به جرایم ضد بشری، جنایت و یا حرمان از حقوق مدنی محکوم نشده باشد.
* از طرف دادگاه به جرایم ضد بشری، جنایت یا حرمان از حقوق مدنی محکوم نشده باشد.
هر شخص می‌تواند فقط برای ۲ دوره به عنوان رئیس جمهور کاندید شود. این قانون در خصوص معاونین وی نیز صدق می‌کند.
هر شخص می‌تواند فقط برای ۲ دوره به عنوان رئیس‌جمهور کاندید شود. این قانون در خصوص معاونین وی نیز صدق می‌کند.

⚫
==== صلاحیت‌های رئیس جمهور ====


⚫
==== صلاحیت‌های رئیس‌جمهور ====
{{آغاز ستون}}
{{آغاز ستون}}
در ماده شصت و چهارم قانون اساسی افغانستان شرایط رئیس جمهور را به شرح زیر عنوان نموده است:
در ماده شصت و چهارم قانون اساسی افغانستان شرایط رئیس‌جمهور را به شرح زیر عنوان نموده‌است:
{{وسط‌چین}}
{{وسط‌چین}}
{{شکست ستون}}
{{شکست ستون}}
خط ۷۲: خط ۷۱:
* تعیین خطوط اساسی سیاست کشور به تصویب شورای ملی.
* تعیین خطوط اساسی سیاست کشور به تصویب شورای ملی.
* فرماندهی کل نیروهای مسلح.
* فرماندهی کل نیروهای مسلح.
* اعلان جنگ و پایان جنگ به تایید شورای ملی.
* اعلان جنگ و پایان جنگ به تأیید شورای ملی.
* اتخاذ تصمیم در حالت دفاع از تمامیت ارضی و حفظ استقلال.
* اتخاذ تصمیم در حالت دفاع از تمامیت ارضی و حفظ استقلال.
* فرستادن نیروهای مسلح به خارج از کشور به تایید شورای ملی.
* فرستادن نیروهای مسلح به خارج از کشور به تأیید شورای ملی.
* دایر کردن جرگه بزرگ (به استثنای حالت مندرج در ماده شصت و نهم قانون اساسی)
* دایر کردن جرگه بزرگ (به استثنای حالت مندرج در ماده شصت و نهم قانون اساسی)
* اعلان حالت اضطرار و پایان آن به تایید شورای ملی
* اعلان حالت اضطرار و پایان آن به تأیید شورای ملی
* افتتاح اجلاس شورای ملی و جرگه بزرگ
* افتتاح اجلاس شورای ملی و جرگه بزرگ
* قبول کردن استعفاء معاونین رئیس جمهوری
* قبول کردن استعفاء معاونین رئیس جمهوری
* تعیین رئیس و اعضای دادگاه عالی (ستره دادگاه) به تایید مجلس نمایندگان.
* تعیین رئیس و اعضای دادگاه عالی (ستره دادگاه) به تأیید مجلس نمایندگان.
{{شکست ستون}}
{{شکست ستون}}
* تعیین، عزل و قبول استعفاء وزرا، دادستان کل (لوی ثارنوالی)، رئیس [[بانک مرکزی افغانستان|بانک مرکزی]]، رئیس امنیت ملی، رئیس سره (هلال احمر) به تایید مجلس نمایندگان.
* تعیین، عزل و قبول استعفاء وزرا، دادستان کل (لوی ثارنوالی)، رئیس [[بانک مرکزی افغانستان|بانک مرکزی]]، رئیس امنیت ملی، رئیس سره (هلال احمر) به تأیید مجلس نمایندگان.
* تعیین ، تقاعد ، قبول استعفا و عزل قضات ، درجه داران نیروهای مسلح، پلیس و امنيت ملی و مامورين عالی رتبه مطابق قانون.
* تعیین، تقاعد، قبول استعفا و عزل قضات، درجه داران نیروهای مسلح، پلیس و امنیت ملی و مأمورین عالی‌رتبه مطابق قانون.
* تعیین سفیران و نمایندگان افغانستان در دولت‌های خارجی و ادارات بین المللی.
* تعیین سفیران و نمایندگان افغانستان در دولت‌های خارجی و ادارات بین‌المللی.
* قبول اعتمادنامه‌های سفیران کشورهای خارجی.
* قبول اعتمادنامه‌های سفیران کشورهای خارجی.
* توشیح قوانین و فرامین تقنینی.
* توشیح قوانین و فرامین تقنینی.
خط ۸۹: خط ۸۸:
* تخفیف و عفو مجازات مطابق قانون.
* تخفیف و عفو مجازات مطابق قانون.
* اعطای مدال، نشان و القاب افتخاری مطابق قانون.
* اعطای مدال، نشان و القاب افتخاری مطابق قانون.
* تاسیس کمیسیون‌ها به منظور اداره بهتر کشور مطابق قانون
* تأسیس کمیسیون‌ها به منظور اداره بهتر کشور مطابق قانون
* سایر صلاحیت‌های مندرج در قانون اساسی{{پایان ستون}}{{پایان وسط‌چین}}
* سایر صلاحیت‌های مندرج در قانون اساسی{{پایان ستون}}{{پایان وسط‌چین}}
انحصار تعیین خطوط اساسی کشور به رئیس جمهور باعث می‌شود. ادارات محلی حتی در محدوده کاری خود صلاحیت سیاست گذاری نداشته و هر نوع سیاست‌گذاری باید به تایید رئیس جمهور برسد.<ref name=":2" /> رئیس جمهور امکان تعیین طرح قانون دارد و قوانین پارلمان را در صورتی که دو سوم آراء پارلمان آن را تایید نکند میتواند وتو کند.<ref name=":2" /> طبق قانون اساسی رئیس جمهور ریاست اعلای قوه قضائیه را بر عهده دارد و اعضای عالی دادگاه و عزل و نصب قاضیان نیز از وظایف رئیس جمهور است.<ref name=":2" />
انحصار تعیین خطوط اساسی کشور به رئیس‌جمهور باعث می‌شود. ادارات محلی حتی در محدوده کاری خود صلاحیت سیاست گذاری نداشته و هر نوع سیاست‌گذاری باید به تأیید رئیس‌جمهور برسد.<ref name=":2" /> رئیس‌جمهور امکان تعیین طرح قانون دارد و قوانین پارلمان را در صورتی که دو سوم آراء پارلمان آن را تأیید نکند می‌تواند وتو کند.<ref name=":2" /> طبق قانون اساسی رئیس‌جمهور ریاست اعلای قوه قضائیه را بر عهده دارد و اعضای عالی دادگاه و عزل و نصب قاضیان نیز از وظایف رئیس‌جمهور است.<ref name=":2" />


==== برکناری ====
==== برکناری ====
طبق ماده شصت و هفتم و شصت و هشتم قانون اساسی در صورت فوت یا استعفاء رئیس جمهور، معاون وی جایگزین شده و طبق ماده شصت و یک قانون اساسی ظرف مدت ۳ ماه انتخابات ریاست جمهوری مجدد برگزار می‌گردد.نمایندگان پارلمان میتوانند در صورت ارتکاب رئیس جمهور به جرایم ضد بشری و خیانت ملی با درخواست آراء دو سوم اعضای خود درخواست برکناری رئیس جمهور را بدهد. در صورتی که تقاضا توسط دو سوم مجلس نمایندگان به تصویب رسید، جرگه بزرگ برگزار می‌شود. اگر جرگه بزرگ اتهام منسوب به رئیس جمهور را با تایید دو سوم آراء به تصویب رساند، رئیس جمهور برکنار و موضوع به دادگاه خاص محول می‌گردد.<ref name=":1" />
طبق ماده شصت و هفتم و شصت و هشتم قانون اساسی در صورت فوت یا استعفاء رئیس‌جمهور، معاون وی جایگزین شده و طبق ماده شصت و یک قانون اساسی ظرف مدت ۳ ماه انتخابات ریاست جمهوری مجدد برگزار می‌گردد. نمایندگان پارلمان می‌توانند در صورت ارتکاب رئیس‌جمهور به جرایم ضد بشری و خیانت ملی با درخواست آراء دو سوم اعضای خود درخواست برکناری رئیس‌جمهور را بدهد. در صورتی که تقاضا توسط دو سوم مجلس نمایندگان به تصویب رسید، جرگه بزرگ برگزار می‌شود. اگر جرگه بزرگ اتهام منسوب به رئیس‌جمهور را با تأیید دو سوم آراء به تصویب رساند، رئیس‌جمهور برکنار و موضوع به دادگاه خاص محول می‌گردد.<ref name=":1" />


==== حقوق ====
==== حقوق ====
طبق ماده هفتاد قانون اساسی، حقوق و هزینه‌های رئیس جمهور توسط قانون تعیین شده و پس از اتمام دوره ریاست جمهوری تا مدت حیات از حقوق ریاست جمهوری مطابق قانون بهره می‌برد.<ref name=":1" />
طبق ماده هفتاد قانون اساسی، حقوق و هزینه‌های رئیس‌جمهور توسط قانون تعیین شده و پس از اتمام دوره ریاست جمهوری تا مدت حیات از حقوق ریاست جمهوری مطابق قانون بهره می‌برد.<ref name=":1" />


===دولت(قوه مجریه)===
=== دولت (قوه مجریه) ===
دولت افغانستان ارگان اجرایی کشور می‌باشد. طبق ماده ۷۱ قانون اساسی، دولت متشکل از وزرا است که تحت ریاست رئیس جمهور فعالیت می‌کند. هر وزیر توسط رئیس جمهور معرفی و در صورتی که بتواند رای اعتماد پارلمان را کسب کند به سمت وزیر تعیین می‌شود. دولت افغانستان اکنون ۲۵ وزارتخانه دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=پژواک|نشانی=http://elections.pajhwok.com/dr/content/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%89-%D9%82%D9%88%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%87-%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA|عنوان=معرفى قوه اجرائيه (حکومت)}}</ref>
دولت افغانستان ارگان اجرایی کشور می‌باشد. طبق ماده ۷۱ قانون اساسی، دولت متشکل از وزرا است که تحت ریاست رئیس‌جمهور فعالیت می‌کند. هر وزیر توسط رئیس‌جمهور معرفی و در صورتی که بتواند رای اعتماد پارلمان را کسب کند به سمت وزیر تعیین می‌شود. دولت افغانستان اکنون ۲۵ وزارتخانه دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=پژواک|نشانی=http://elections.pajhwok.com/dr/content/معرفى-قوه-اجرائيه-حکومت|عنوان=معرفی قوه اجرائیه (حکومت)}}</ref>


فهرست وزارتخانه‌های افغانستان:
فهرست وزارتخانه‌های افغانستان:
خط ۱۰۷: خط ۱۰۶:
{{آغاز ستون}}
{{آغاز ستون}}
{{شکست ستون}}
{{شکست ستون}}
*[[وزارت امور خارجه افغانستان|وزارت خارجه]]
* [[وزارت امور خارجه افغانستان|وزارت خارجه]]
⚫
* [[وزارت دفاع افغانستان|وزارت دفاع ملی]]

*[[وزارت دفاع افغانستان|وزارت دفاع ملى]]
* [[وزارت امور داخله|وزارت داخله]]
⚫
* [[وزارت مالیه افغانستان|وزارت مالیه]]

*[[وزارت امور داخله|وزارت داخله]]
* [[وزارت عدلیه افغانستان|وزارت عدلیه]]
⚫
* [[وزارت معارف افغانستان|وزارت معارف]]

*[[وزارت مالیه افغانستان|وزارت ماليه]]
* [[وزارت تحصیلات عالی افغانستان|وزارت تحصیلات عالی]]
⚫
* [[وزارت انرژی و آب|وزارت آب و برق]]

*[[وزارت عدليه افغانستان|وزارت عدلیه]]
* [[وزارت ارشاد، حج و اوقاف افغانستان|وزارت ارشاد، حج و اوقاف]]
⚫
* [[وزارت فواید عامه افغانستان|وزارت فواید عامه]]

*[[وزارت معارف افغانستان|وزارت معارف]]
* [[وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان|وزارت اطلاعات و فرهنگ]]
⚫
* [[وزارت صحت عامه افغانستان|وزارت صحت عامه]]

*[[وزارت تحصیلات عالی افغانستان|وزارت تحصیلات عالی]]
* [[وزارت زراعت، آبیاری و مالداری افغانستان|وزارت زراعت، آبیاری و مالداری]]

⚫
*[[وزارت انرژی و آب|وزارت آب و برق]]

⚫
*[[وزارت ارشاد، حج و اوقاف افغانستان|وزارت ارشاد، حج و اوقاف]]

⚫
*[[وزارت فوايد عامه افغانستان|وزارت فواید عامه]]

⚫
*[[وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان|وزارت اطلاعات و فرهنگ]]

⚫
*[[وزارت صحت عامه افغانستان|وزارت صحت عامه]]

*[[وزارت زراعت، آبیاری و مالداری افغانستان|وزارت زراعت، آبیاری و مالداری]]


{{شکست ستون}}
{{شکست ستون}}
*[[وزارت اقتصاد افغانستان|وزارت اقتصاد]]
* [[وزارت اقتصاد افغانستان|وزارت اقتصاد]]
* [[وزارت معادن و پطرولیم افغانستان|وزارت معادن]]

*[[وزارت معادن و پطرولیم افغانستان|وزارت معادن]]
* [[وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی افغانستان|وزارت مخابرات و معلوماتی تکنولوژی]]
⚫
* [[وزارت تجارت و صنایع]]

*[[وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی افغانستان|وزارت مخابرات و معلوماتى تکنولوژى]]
* [[وزارت احیا و انکشاف دهات افغانستان|وزارت بازسازی و انکشاف دهات]]
* [[وزارت کار، امور اجتماعی، شهدا و معلولین]]

⚫
* [[وزارت ترانسپورت و هوانوردی ملکی افغانستان|وزارت ترانسپورت و هوانوردی]]
⚫
*[[وزارت تجارت و صنايع]]
* [[وزارت امور زنان افغانستان|وزارت امور زنان]]

*[[وزارت احیا و انکشاف دهات افغانستان|وزارت بازسازى و انکشاف دهات]]
* [[وزارت امور مهاجرین و عودت‌کنندگان افغانستان|وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان]]
⚫
* [[وزارت مبارزه علیه مواد مخدر افغانستان|وزارت مبارزه با مواد مخدر]]

*[[وزارت کار، امور اجتماعی، شهدا و معلولین]]
* [[وزارت امور سرحدات، اقوام و قبایل افغانستان|وزارت سرحدات، اقوام و قبایل]]
⚫
* [[وزارت شهرسازی و مسکن افغانستان|وزارت امور شهرسازی]]

⚫
*[[وزارت ترانسپورت و هوانوردی ملکی افغانستان|وزارت ترانسپورت و هوانوردى]]

⚫
*[[وزارت امور زنان افغانستان|وزارت امور زنان]]

⚫
*[[وزارت امور مهاجرین و عودت‌کنندگان افغانستان|وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان]]

⚫
*[[وزارت مبارزه علیه مواد مخدر افغانستان|وزارت مبارزه با مواد مخدر]]

*[[وزارت امور سرحدات، اقوام و قبایل افغانستان|وزارت سرحدات، اقوام و قبايل]]

⚫
*[[وزارت شهرسازی و مسکن افغانستان|وزارت امور شهرسازی]]
{{پایان ستون}}
{{پایان ستون}}
{{پایان وسط‌چین}}
{{پایان وسط‌چین}}


===شورای ملی (قوه مقننه)===
=== شورای ملی (قوه مقننه) ===
{{نوشتار اصلی|شورای ملی افغانستان}}
{{نوشتار اصلی|شورای ملی افغانستان}}
[[پرونده:Mohammad_Younis_Qanooni_Senate_of_Poland.JPG|بندانگشتی|چپ|'''[[یونس قانونی]]'''، پانزدهمین رئیس مجلس نمایندگان افغانستان]]
[[پرونده:Mohammad_Younis_Qanooni_Senate_of_Poland.JPG|بندانگشتی|چپ|'''[[یونس قانونی]]'''، پانزدهمین رئیس مجلس نمایندگان افغانستان]]
شورای ملی افغانستان عالی‌ترین ارگان قانون‌گذاری در افغانستان است که از دو مجلس، مجلس نمایندگان (ولسی جرگه) و مجلس سنا (مشرانو جرگه) تشکیل شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده هشتاد و یکم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> اعضای مجلس نمایندگان (ولسی جرگه) در افغانستان توسط آراء مستقیم مردم و در انتخابات تعیین میشوند و اعضای مجلس سنا انتصابی هستند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده هشتاد و سوم و هشتاد و چهارم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> قوه مقننه افغانستان امکان پیشنهاد طرح قانون را دارد حق تغییر و تعدیل در قانون را دارد اما رئیس جمهور می‌تواند آن را وتو کند مگر آنکه به تایید دو سوم نمایندگان پارلمان برسد.<ref name=":2" />
شورای ملی افغانستان عالی‌ترین ارگان قانون‌گذاری در افغانستان است که از دو مجلس، مجلس نمایندگان (ولسی جرگه) و مجلس سنا (مشرانو جرگه) تشکیل شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده هشتاد و یکم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> اعضای مجلس نمایندگان (ولسی جرگه) در افغانستان توسط آراء مستقیم مردم و در انتخابات تعیین می‌شوند و اعضای مجلس سنا انتصابی هستند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده هشتاد و سوم و هشتاد و چهارم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> قوه مقننه افغانستان امکان پیشنهاد طرح قانون را دارد حق تغییر و تعدیل در قانون را دارد اما رئیس‌جمهور می‌تواند آن را وتو کند مگر آنکه به تأیید دو سوم نمایندگان پارلمان برسد.<ref name=":2" />


==== صلاحیت‌ها ====
==== صلاحیت‌ها ====
طبق ماده نود قانون اساسی افغانستان شورای ملی دارای صلاحیت‌های زیر است:<ref name=":6">{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده نود قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>
طبق ماده نود قانون اساسی افغانستان شورای ملی دارای صلاحیت‌های زیر است:<ref name=":6">{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده نود قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>
* تصویب، تعدیل یا لغو قوانين و یا فرامین قانون‌گذاری.
* تصویب، تعدیل یا لغو قوانین یا فرامین قانون‌گذاری.
* تصویب برنامه‌های انکشافی اجتماعی، اقتصادی ، فرهنگی و تکنولوژیکی.
* تصویب برنامه‌های انکشافی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و تکنولوژیکی.
* تصویب بودجهٔ دولتی و اجازه اخذ یا اعطای قرضه.
* تصویب بودجهٔ دولتی و اجازه اخذ یا اعطای قرضه.
* ايجاد واحد های اداری، تعدیل و یا الغای آن.
* ایجاد واحدهای اداری، تعدیل یا الغای آن.
* تصدیق معاهدات و میثاقهای بین المللی یا فسخ الحاق افغانستان به آن.
* تصدیق معاهدات و میثاقهای بین‌المللی یا فسخ الحاق افغانستان به آن.
* سایر صلاحیتهای مندرج اين قانون اساسی.
* سایر صلاحیتهای مندرج این قانون اساسی.
[[پرونده:Abdul_Rauf_Ibrahimi_in_2011.jpg|بندانگشتی|چپ|'''[[عبدالرؤوف ابراهیمی]]'''، شانزدهمین رئیس مجلس نمایندگان افغانستان]]
[[پرونده:Abdul_Rauf_Ibrahimi_in_2011.jpg|بندانگشتی|چپ|'''[[عبدالرؤوف ابراهیمی]]'''، شانزدهمین رئیس مجلس نمایندگان افغانستان]]

==== قانون ====
==== قانون ====
طبق ماده نود و چهارم قانون اساسی افغانستان، قانون عبارت است از مصوبه دو مجلس شورای ملی که به توشیح (امضا) رئیس جمهور رسیده باشد. در صورتی که رئیس جمهور با مصوبه شورای ملی موافقت نداشته باشد باید طی مدت ۱۵ روز با ذکر دلایل آن را باید مسترد کند. در صورت پایان این مهلت و در صورتی که دو سوم اعضای مجلس نمایندگان (ولسی جرگه) آن را تصویب کند. مصوبه توشیح شده محسوب و نافذ است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده نود و چهارم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> در صورتی که مصوبه یک مجلس توسط مجلس دیگر رد شود، یک هیئت مختلط به اعضای مساوی از دو مجلس تشکیل می‌شود. فیصله هیئت پس از توشیح رئیس جمهور نافد است. در صورتی که هیئت مختلط نتوانستند اختلافات را رفع کنند، مجلس نمایندگان می‌تواند در جلسه بعدی با دو سوم اراء مصوبه را بدون ارائه به مجلس سنا تصویب کند و بعد از توشیح رئیس جمهور مصوبه نافذ شمرده می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده صدم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>
طبق ماده نود و چهارم قانون اساسی افغانستان، قانون عبارت است از مصوبه دو مجلس شورای ملی که به توشیح (امضا) رئیس‌جمهور رسیده باشد. در صورتی که رئیس‌جمهور با مصوبه شورای ملی موافقت نداشته باشد باید طی مدت ۱۵ روز با ذکر دلایل آن را باید مسترد کند. در صورت پایان این مهلت و در صورتی که دو سوم اعضای مجلس نمایندگان (ولسی جرگه) آن را تصویب کند. مصوبه توشیح شده محسوب و نافذ است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده نود و چهارم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> در صورتی که مصوبه یک مجلس توسط مجلس دیگر رد شود، یک هیئت مختلط به اعضای مساوی از دو مجلس تشکیل می‌شود. فیصله هیئت پس از توشیح رئیس‌جمهور نافد است. در صورتی که هیئت مختلط نتوانستند اختلافات را رفع کنند، مجلس نمایندگان می‌تواند در جلسه بعدی با دو سوم آراء مصوبه را بدون ارائه به مجلس سنا تصویب کند و بعد از توشیح رئیس‌جمهور مصوبه نافذ شمرده می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده صدم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>


====مجلس نمایندگان (ولسی جرگه)====
==== مجلس نمایندگان (ولسی جرگه) ====
{{نوشتار اصلی|ولسی جرگه}}مجلس نمایندگان یکی از مجلس‌های شورای ملی افغانستان و از ارگان‌های قانون‌گذاری در این کشور است. نمایندگان پارلمان افغانستان (ولسی جرگه) از طریق انتخابات و توسط آراء مردم انتخاب می‌شوند و به مدت ۵ سال انتخاب می‌شوند. تعداد نمایندگان مجلس افغانستان ۲۵۰ نفر است و به تناسب جمعیت هر ولایت حداقل ۲ زن به مجلس راه می‌یابند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده هشتاد و دوم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> هر فردی که تابعیت افغانستان را داشته باشد و حداقل ده سال قبل از تاریخ کاندید شدن تابعیت افغانستان را کسب کرده و در روز ثبت نام بالای ۲۵ سال داشته باشد و مرتکب جنایت ضد بشری نشده باشد می‌تواند خود را برای نمایندگی پارلمان نامزد کند.<ref name=":5">{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده هشتاد و پنجم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>
{{نوشتار اصلی|ولسی جرگه}}مجلس نمایندگان یکی از مجلس‌های شورای ملی افغانستان و از ارگان‌های قانون‌گذاری در این کشور است. نمایندگان پارلمان افغانستان (ولسی جرگه) از طریق انتخابات و توسط آراء مردم انتخاب می‌شوند و به مدت ۵ سال انتخاب می‌شوند. تعداد نمایندگان مجلس افغانستان ۲۵۰ نفر است و به تناسب جمعیت هر ولایت حداقل ۲ زن به مجلس راه می‌یابند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده هشتاد و دوم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> هر فردی که تابعیت افغانستان را داشته باشد و حداقل ده سال قبل از تاریخ کاندید شدن تابعیت افغانستان را کسب کرده و در روز ثبت نام بالای ۲۵ سال داشته باشد و مرتکب جنایت ضد بشری نشده باشد می‌تواند خود را برای نمایندگی پارلمان نامزد کند.<ref name=":5">{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده هشتاد و پنجم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>


===== صلاحیت‌های اختصاصی =====
===== صلاحیت‌های اختصاصی =====
مجلس نمایندگان علاوه بر موارد ذکر شده در ماده نود قانون اساسی، طبق ماده نود یکم از صلاحیت‌های اختصاصی زیر را نیز برخوردار است:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده نود و یکم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>
مجلس نمایندگان علاوه بر موارد ذکر شده در ماده نود قانون اساسی، طبق ماده نود یکم از صلاحیت‌های اختصاصی زیر را نیز برخوردار است:<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده نود و یکم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>
* اتخاذ تصمیم در مورد استیضاح از هر یک از وزرا مطابق به حکم مادۀ نود و دوم قانون اساسی.
* اتخاذ تصمیم در مورد استیضاح از هر یک از وزرا مطابق به حکم مادهٔ نود و دوم قانون اساسی.
* اتخاذ تصميم راجع به برنامه‌های انکشافی و بودجۀ دولتی.
* اتخاذ تصمیم راجع به برنامه‌های انکشافی و بودجهٔ دولتی.
* تائید یا رد مقرریها مطابق به احکام قانون اساسی.
* تأیید یا رد مقرریها مطابق به احکام قانون اساسی.


====مجلس سنا (مشرانو جرگه)====
==== مجلس سنا (مشرانو جرگه) ====
[[پرونده:Mojaddedi_in_September_2014.jpg|بندانگشتی|چپ|'''[[صبغت الله مجددی]]'''، پانزدهمین رئیس مجلس سنا افغانستان]]
[[پرونده:Mojaddedi_in_September_2014.jpg|بندانگشتی|چپ|'''[[صبغت الله مجددی]]'''، پانزدهمین رئیس مجلس سنا افغانستان]]
{{نوشتار اصلی|مشرانو جرگه}}مجلس سنا (مشرانو جرگه) یکی از ارگان‌های قانون‌گذاری در افغانستان است که اعضای آن را افراد منتصب از شوراهای ولسوالی‌ها، شوراهای ولایتی و رئیس جمهور تشکیل می‌دهد. <ref name=":7" /> وظایف مجلس سنا در ماده نود قانون اساسی شرح داده شده است.<ref name=":6" />
{{نوشتار اصلی|مشرانو جرگه}}مجلس سنا (مشرانو جرگه) یکی از ارگان‌های قانون‌گذاری در افغانستان است که اعضای آن را افراد منتصب از شوراهای ولسوالی‌ها، شوراهای ولایتی و رئیس‌جمهور تشکیل می‌دهد.<ref name=":7" /> وظایف مجلس سنا در ماده نود قانون اساسی شرح داده شده‌است.<ref name=":6" />


===== اعضا =====
===== اعضا =====
اعضای مجلس ۱۰۲ نفر است که ۳۴ تن توسط شوراهای ولسوالی‌ها (۳ ساله)، ۳۴ تن توسط شورا‌های ولایتی (۴ ساله) و یک سوم دیگر توسط رئیس جمهور و ۲ نماینده از طرف معلولین و ۲ نماینده از طرف کوچی‌ها تعیین می‌شوند.نیمی از نماینده‌های تعیین شده توسط رئیس جمهور را باید زنان تشکیل دهد.<ref name=":7">{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده هشتاد و چهارم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> هر فردی که کاندید مجلس سنا می‌شود باید تابعیت افغانستان را داشته یا حداقل ۱۰ سال از کسب تابعیت وی گذشته باشد، مرتکب جنایت بشری نشده و در روز کاندید شدن حداقل ۳۵ سال داشته باشد.<ref name=":5" />
اعضای مجلس ۱۰۲ نفر است که ۳۴ تن توسط شوراهای ولسوالی‌ها (۳ ساله)، ۳۴ تن توسط شوراهای ولایتی (۴ ساله) و یک سوم دیگر توسط رئیس‌جمهور و ۲ نماینده از طرف معلولین و ۲ نماینده از طرف کوچی‌ها تعیین می‌شوند. نیمی از نماینده‌های تعیین شده توسط رئیس‌جمهور را باید زنان تشکیل دهد.<ref name=":7">{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده هشتاد و چهارم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> هر فردی که کاندید مجلس سنا می‌شود باید تابعیت افغانستان را داشته یا حداقل ۱۰ سال از کسب تابعیت وی گذشته باشد، مرتکب جنایت بشری نشده و در روز کاندید شدن حداقل ۳۵ سال داشته باشد.<ref name=":5" />


===قوه قضائیه===
=== قوه قضائیه ===
بر پایه فصل هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، قوه قضائیه افغانستان یکی از ارکان مستقل در دولت جمهوری اسلامی است که از یک دادگاه عالی، محاکم استیناف و محاکم ابتدائی تشکیل شده است. دادگاه عالی به عنوان عالیترین ارگان قضائی کشور در راس قوه قضائیه قرار دارد و اعضای آن ۹ نفر هست که به پیشنهاد رئیس جمهور و با تأیید پارلمان تعیین می‌گردند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده صد و شانزدهم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> از ۹ عضو دادگاه عالی ۳ نفر (۴ ساله)، ۳ نفر (۷ ساله) و سه نفر دیگر (۱۰ ساله) و برای یک بار انتخاب می‌شوند. رئیس دادگاه عالی توسط رئیس جمهور و با انتخاب یکی از اعضا ۹ نفره تعیین می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده صد و هفدهم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>
بر پایه فصل هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، قوه قضائیه افغانستان یکی از ارکان مستقل در دولت جمهوری اسلامی است که از یک دادگاه عالی، محاکم استیناف و محاکم ابتدائی تشکیل شده‌است. دادگاه عالی به عنوان عالیترین ارگان قضائی کشور در راس قوه قضائیه قرار دارد و اعضای آن ۹ نفر هست که به پیشنهاد رئیس‌جمهور و با تأیید پارلمان تعیین می‌گردند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده صد و شانزدهم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> از ۹ عضو دادگاه عالی ۳ نفر (۴ ساله)، ۳ نفر (۷ ساله) و سه نفر دیگر (۱۰ ساله) و برای یک بار انتخاب می‌شوند. رئیس دادگاه عالی توسط رئیس‌جمهور و با انتخاب یکی از اعضا ۹ نفره تعیین می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده صد و هفدهم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>


==== وظایف ====
==== وظایف ====
وظایف قوه قضائیه افغانستان به شرح زیر است:
وظایف قوه قضائیه افغانستان به شرح زیر است:
* رسیدگی به تمامی دعاویی که از طرف اشخاص حقیقی و حکمی بمشمول دولت (به حیث مدعی یا مدعی علیه) که به دادگاه مطابق به احکام قانون اقامه می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده صد و بیستم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>
* رسیدگی به تمامی دعاویی که از طرف اشخاص حقیقی و حکمی بمشمول دولت (به حیث مدعی یا مدعی علیه) که به دادگاه مطابق به احکام قانون اقامه می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده صد و بیستم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>
* بررسی مطابقت قوانین، فرامین قانون‌گذاری، معاهدات بین الدول، میثاق‌های بین المللی با قانون اساسی و تفسیر آنها بر اساس تقاضای حکومت و محاکم مطابق به احکام قانون.
* بررسی مطابقت قوانین، فرامین قانون‌گذاری، معاهدات بین الدول، میثاق‌های بین‌المللی با قانون اساسی و تفسیر آنها بر اساس تقاضای حکومت و محاکم مطابق به احکام قانون.


===سایر نهادها===
=== سایر نهادها ===
در فصل هشتم قانون اساسی اداره افغانستان به واحد‌های اداره مرکزی و ادارات محلی تقسیم شده است. اداره مرکزی به یک سری واحد اداری تقسیم شده که در راس آن وزیران قرار دارند. واحد اداره محلی نیز ولایت هست.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده یک صد و سی و ششم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> هرچند در ماده یک صد و سی و هفتم به اصل مرکزیت تاکید شده اما حکومت می‌تواند به منظور تسریع و بهبود امور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سهمگیری هرچه بیشتر مردم در انکشاف حیات ملی، برخی صلاحیت‌های لازم مطابق به احکام قانون را به ادارات محلی واگذار کند.<ref name=":8">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/03/140224_k04_afg2014_provincial_council_info|عنوان=جایگاه شورای ولایتی در افغانستان}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده یک صد و هفتم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>
در فصل هشتم قانون اساسی اداره افغانستان به واحدهای اداره مرکزی و ادارات محلی تقسیم شده‌است. اداره مرکزی به یک سری واحد اداری تقسیم شده که در راس آن وزیران قرار دارند. واحد اداره محلی نیز ولایت هست.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده یک صد و سی و ششم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> هرچند در ماده یک صد و سی و هفتم به اصل مرکزیت تأکید شده اما حکومت می‌تواند به منظور تسریع و بهبود امور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سهمگیری هرچه بیشتر مردم در انکشاف حیات ملی، برخی صلاحیت‌های لازم مطابق به احکام قانون را به ادارات محلی واگذار کند.<ref name=":8">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/03/140224_k04_afg2014_provincial_council_info|عنوان=جایگاه شورای ولایتی در افغانستان}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده یک صد و هفتم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>


====شوراهای ولایتی====
==== شوراهای ولایتی ====
شورای ولایتی بخشی از اداره محلی است و طبق ماده یک صد و سی و نهم قانون اساسی افغانستان شوراهای ولایتی در تامین اهداف توسعه‌ای دولت و بهبود امور ولایت به نحوی که در قانون تصریح شده سهم گرفته و در مسائل مربوط به ولایت مشاوره میتواند بدهد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده یک صد و سی و نهم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> در هر ولایت افغانستان یک شورای ولایتی تشکیل می‌شود و اعضای شورای ولایتی از طریق انتخابات و برای چهار سال تعیین می‌شود. این شورا یک فرد را از میان خود به عنوان رئیس و یک فرد را برای مجلس سنا معرفی کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده یک صد و سی و هشتم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> طبق قانون انتخابات باید حداقل ۲۰ درصد کرسی‌های شورای ولایتی به زنان اختصاص یابد.<ref name=":8" /> تاکنون سه انتخابات شوراهای ولایتی در سال‌های ۸۴، ۸۸، ۹۳ برگزار شده است.
شورای ولایتی بخشی از اداره محلی است و طبق ماده یک صد و سی و نهم قانون اساسی افغانستان شوراهای ولایتی در تأمین اهداف توسعه‌ای دولت و بهبود امور ولایت به نحوی که در قانون تصریح شده سهم گرفته و در مسائل مربوط به ولایت مشاوره می‌تواند بدهد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده یک صد و سی و نهم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> در هر ولایت افغانستان یک شورای ولایتی تشکیل می‌شود و اعضای شورای ولایتی از طریق انتخابات و برای چهار سال تعیین می‌شود. این شورا یک فرد را از میان خود به عنوان رئیس و یک فرد را برای مجلس سنا معرفی کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده یک صد و سی و هشتم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> طبق قانون انتخابات باید حداقل ۲۰ درصد کرسی‌های شورای ولایتی به زنان اختصاص یابد.<ref name=":8" /> تاکنون سه انتخابات شوراهای ولایتی در سال‌های ۸۴، ۸۸، ۹۳ برگزار شده‌است.


==== شوراهای محلی ====
==== شوراهای محلی ====
در ماده یک صد و چهلم قانون اساسی آمده است که به منظور تنظیم امور و تامین اشتراک فعال مردم در اداره محلی، در شهر‌ها و روستاها مطابق با احکام قانون شوراهای محلی تشکیل می‌شود. اعضای شوراها از طریق انتخابات ساکنین محل و برای یک دوره ۳ ساله انتخاب می‌شوند. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده یک صد و چهلم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> هرچند در قانون اساسی آمده است که اعضای شوراهای محلی از طریق انتخابات تعیین شوند اما تاکنون انتخاباتی برای تعیین شورای محلی در افغانستان برگزار نشده است.<ref name=":9">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۴ مرداد ۱۳۸۸|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/08/090811_a-af-other-elections|عنوان=انتخابات شوراهای محلی افغانستان کی برگزار می‌شود؟}}</ref>
در ماده یک صد و چهلم قانون اساسی آمده‌است که به منظور تنظیم امور و تأمین اشتراک فعال مردم در اداره محلی، در شهرها و روستاها مطابق با احکام قانون شوراهای محلی تشکیل می‌شود. اعضای شوراها از طریق انتخابات ساکنین محل و برای یک دوره ۳ ساله انتخاب می‌شوند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده یک صد و چهلم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> هرچند در قانون اساسی آمده‌است که اعضای شوراهای محلی از طریق انتخابات تعیین شوند اما تاکنون انتخاباتی برای تعیین شورای محلی در افغانستان برگزار نشده‌است.<ref name=":9">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۴ مرداد ۱۳۸۸|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/08/090811_a-af-other-elections|عنوان=انتخابات شوراهای محلی افغانستان کی برگزار می‌شود؟}}</ref>


==== شهرداری‌ها (شاروالی) ====
==== شهرداری‌ها (شاروالی) ====
ماده یک صد و چهل و یکم قانون اساسی افغانستان آمده است که برای اداره امور شهری، شهرداری (شاروالی) تشکیل شود و شهردار و اعضای آن توسط انتخابات تعیین شوند. انتخابات شهرداری‌ها نیز همانند انتخابات شوراهای محلی تاکنون در افغانستان برگزار نشده است.<ref name=":9" />
ماده یک صد و چهل و یکم قانون اساسی افغانستان آمده‌است که برای اداره امور شهری، شهرداری (شاروالی) تشکیل شود و شهردار و اعضای آن توسط انتخابات تعیین شوند. انتخابات شهرداری‌ها نیز همانند انتخابات شوراهای محلی تاکنون در افغانستان برگزار نشده‌است.<ref name=":9" />


====اردوی ملی====
==== اردوی ملی ====
{{نوشتار اصلی|اردوی ملی افغانستان}}اردوی ملی نهادی هست که مسئولیت دفاع از کشور، حفظ تمامیت ارضی، نگهداری از حاکمیت ملی، صیانت استقلال و حراست از ارزش‌های معنوی کشور را بر عهده دارد. اردوی ملی افغانستان اکنون دارای ۶ قول اردو (سپاه)، نیروی هوایی شامل (نیروی هوایی کابل، قندهار، شیندند) و ۳ فرقه صنوف که شامل (۳۸ لوا/تیپ، ۲۴۴ کندک/گردان، ۳۱ گارنیزیون/فرماندهی نظامی، ۴۰ مرکز هماهنگی و فرماندهی‌های دیگر) تشکیل می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=وزارت دفاع افغانستان|نشانی=http://mod.gov.af/fa/page/ana/13921|عنوان=وظایف و نقش استراتژیک وزارت دفاع ملی}}</ref>
{{نوشتار اصلی|اردوی ملی افغانستان}}اردوی ملی نهادی هست که مسئولیت دفاع از کشور، حفظ تمامیت ارضی، نگهداری از حاکمیت ملی، صیانت استقلال و حراست از ارزش‌های معنوی کشور را بر عهده دارد. اردوی ملی افغانستان اکنون دارای ۶ قول اردو (سپاه)، نیروی هوایی شامل (نیروی هوایی کابل، قندهار، شیندند) و ۳ فرقه صنوف که شامل (۳۸ لوا/تیپ، ۲۴۴ کندک/گردان، ۳۱ گارنیزیون/فرماندهی نظامی، ۴۰ مرکز هماهنگی و فرماندهی‌های دیگر) تشکیل می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=وزارت دفاع افغانستان|نشانی=http://mod.gov.af/fa/page/ana/13921|عنوان=وظایف و نقش استراتژیک وزارت دفاع ملی}}</ref>


==قانون اساسی==
== قانون اساسی ==
{{نوشتار اصلی|قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان}}[[قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان]] در ۱۴ جدی/دی ۱۳۸۲ توسط اعضای [[لویه جرگه قانون اساسی]] در ۱۲ فصل و ۱۶۲ ماده به تصویب رسید.<ref name=":0" />
{{نوشتار اصلی|قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان}}[[قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان]] در ۱۴ جدی/دی ۱۳۸۲ توسط اعضای [[لویه جرگه قانون اساسی]] در ۱۲ فصل و ۱۶۲ ماده به تصویب رسید.<ref name=":0" />


==تاریخ جمهوری اسلامی==
== تاریخ جمهوری اسلامی ==

=== رؤسای جمهوری ===
=== رؤسای جمهوری ===
{{نوشتار اصلی|فهرست رئیس‌جمهورهای افغانستان}}
{{نوشتار اصلی|فهرست رئیس‌جمهورهای افغانستان}}
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|+جدول رؤسای جمهوری افغانستان از کنفرانس بن (۱۳۸۰) تا اکنون
|+جدول رؤسای جمهوری افغانستان از کنفرانس بن (۱۳۸۰) تا اکنون
! colspan="2" |رئیس جمهور
! colspan="2" |رئیس‌جمهور
!مدت
!مدت
!دوره
!دوره
خط ۲۳۱: خط ۲۰۷:
|-
|-
|[[پرونده:Karzai.jpg|75px|center]]
|[[پرونده:Karzai.jpg|75px|center]]
|[[حامد کرزی|'''حامد کرزی''']]
|'''[[حامد کرزی]]'''
|۶ ماه
|۶ ماه
|۱۳۸۰
|۱۳۸۰
|طبق توافق‌نامه بن به مدت ۶ ماه به عنوان رئیس جمهور موقت فعالیت کرد.
|طبق توافق‌نامه بن به مدت ۶ ماه به عنوان رئیس‌جمهور موقت فعالیت کرد.
|-
|-
|[[پرونده:Karzai.jpg|75px|center]]
|[[پرونده:Karzai.jpg|75px|center]]
|حامد کرزی
|حامد کرزی
|۲ سال
|۲ سال
|۱۳۸۱–۱۳۸۳
|۱۳۸۱ - ۱۳۸۳
|طبق توافق بن و با انتخاب اعضای لویه جرگه اضطراری به مدت ۲ سال به عنوان رئیس جمهور افغانستان انتخاب شد.
|طبق توافق بن و با انتخاب اعضای لویه جرگه اضطراری به مدت ۲ سال به عنوان رئیس‌جمهور افغانستان انتخاب شد.
|-
|-
|[[پرونده:Karzai.jpg|75px|center]]
|[[پرونده:Karzai.jpg|75px|center]]
|حامد کرزی
|حامد کرزی
|۵ سال
|۵ سال
|۱۳۸۳–۱۳۸۸
|۱۳۸۳ - ۱۳۸۸
|در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۳ به عنوان رئیس جمهور افغانستان تعیین شد.
|در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۳ به عنوان رئیس‌جمهور افغانستان تعیین شد.
|-
|-
|[[پرونده:Karzai.jpg|75px|center]]
|[[پرونده:Karzai.jpg|75px|center]]
|حامد کرزی
|حامد کرزی
|۵ سال
|۵ سال
|۱۳۸۸–۱۳۹۳
|۱۳۸۸ - ۱۳۹۳
|در [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۸۸)|انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸]]<nowiki/>برای بار دوم به عنوان رئیس جمهور افغانستان انتخاب شد.
|در [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۸۸)|انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸]]<nowiki/>برای بار دوم به عنوان رئیس‌جمهور افغانستان انتخاب شد.
|-
|-
|[[پرونده:Ashraf_Ghani_December_2014.jpg|75px|center]]
|[[پرونده:Ashraf_Ghani_December_2014.jpg|75px|center]]
|[[محمد اشرف غنی|'''محمد اشرف غنی''']]
|'''[[محمد اشرف غنی]]'''
|۵ سال
|۵ سال
|۱۳۹۳ - کنونی
|۱۳۹۳ - کنونی
|در [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۹۳)|انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۳]] و طبق توافق نامه با [[عبدالله عبدالله]] به عنوان رئیس جمهور تعیین شد.
|در [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۹۳)|انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۳]] و طبق توافق‌نامه با [[عبدالله عبدالله]] به عنوان رئیس‌جمهور تعیین شد.
|}
|}


===چالش‌های بین‌المللی===
=== چالش‌های بین‌المللی ===
از چالش‌های بین‌المللی که حکومت افغانستان با آن روبرو هست میتوان به رابطه با کشورهای پاکستان و ایران، حمایت کشورهای خارجی از گروه‌های تروریستی همچون داعش و طالبان، مسئله مهاجرین افغانستانی و مرز دیورند با پاکستان را نام برد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=شفقنا|نشانی=http://af.shafaqna.com/FA/66513|عنوان=مشکل افغانستان و پاکستان چیست؟}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=روزنامه اطلاعات روز|نشانی=http://www.etilaatroz.com/40023|عنوان=روابط با پاکستان، بزرگترین مشکل افغانستان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%AE%D9%85-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF/a-19325757|عنوان=نیروهای مرزی افغانستان و پاکستان در تورخم درگیر شدند}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=خبرگزاری خاورمیانه|نشانی=http://middleeastpress.com/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%AE%D9%85-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%B1/|عنوان=درگیری تورخم و تاثیرات اقتصادی آن}}</ref>
از چالش‌های بین‌المللی که حکومت افغانستان با آن روبرو هست می‌توان به رابطه با کشورهای پاکستان و ایران، حمایت کشورهای خارجی از گروه‌های تروریستی همچون داعش و طالبان، مسئله مهاجرین افغانستانی و مرز دیورند با پاکستان را نام برد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=شفقنا|نشانی=http://af.shafaqna.com/FA/66513|عنوان=مشکل افغانستان و پاکستان چیست؟}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=روزنامه اطلاعات روز|نشانی=http://www.etilaatroz.com/40023|عنوان=روابط با پاکستان، بزرگترین مشکل افغانستان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/نیروهای-مرزی-افغانستان-و-پاکستان-در-تورخم-درگیر-شدند/a-19325757|عنوان=نیروهای مرزی افغانستان و پاکستان در تورخم درگیر شدند}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=خبرگزاری خاورمیانه|نشانی=http://middleeastpress.com/درگیری-تورخم-و-تاثیرات-اقتصادی-آن-بر-مر/|عنوان=درگیری تورخم و تأثیرات اقتصادی آن}}</ref>


===چالش‌های داخلی===
=== چالش‌های داخلی ===
⚫
==== جنگ ====
⚫
{{نوشتار اصلی|جنگ در افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴)|جنگ در افغانستان (۱۳۹۳–تاکنون)}}نظام جمهوری اسلامی افغانستان با سقوط حکومت طالبان و با حمله نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا شکل گرفت. هرچند نیروهای بین‌الملل توانست حکومت طالبان را سرنگون کند اما جنگ در افغانستان هنوز ادامه دارد. [[نیروهای بین‌المللی کمک به امنیت|نیروهای بین‌الملل]] (آیساف) در سال ۱۳۹۳ به مأموریت خود پایان داد و پس از آن وظیفه آموزش و مشاوره به نیروهای افغانستان را در اختیار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۸ جدی ۱۳۹۳|وب‌گاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1393/10/08/isaf-military-mission-ended/|عنوان=ماموریت نظامی آیساف پایان یافت}}</ref> در مهر/میزان ۱۳۹۳ توافق‌نامه امنیتی میان افغانستان و آمریکا به امضا رسید که طی آن حدود ۱۰ هزار نیرو خارجی می‌توانستند در افغانستان باقی بمانند و مأموریت آموزش و مشاوره و حمایت از نیروهای افغانستان را بر عهده بگیرند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۸ مهر/میزان ۱۳۹۳|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/09/140930_k05_bsa_singed_between_nato_usa|عنوان=موافقتنامه امنیتی میان افغانستان و آمریکا و ناتو امضا شد}}</ref> اداره بازرسی آمریکا (سیگار) در گزارش خود در سال ۱۳۹۵ اعلام کرد که حکومت افغانستان تنها بر ۶۵ درصد از اراضی خود تسلط دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۸ اسد ۱۳۹۵|وب‌گاه=روزنامه اطلاعات روز|نشانی=http://www.etilaatroz.com/40055|عنوان=سیگار: تنها ۶۵ درصد خاک افغانستان در کنترل حکومت است}}</ref> محمد اشرف غنی رئیس‌جمهور افغانستان اعلام کرد که دولت افغانستان با ۲۰ گروه تروریستی در حال جنگ است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰ بهمن ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-39015647|عنوان=اشرف غنی: دولت افغانستان با ۲۰ گروه تروریستی مشغول جنگ است}}</ref> شاخه خراسان گروه تروریستی [[داعش]] در سال ۲۰۱۵ در ننگرهار اعلام موجودیت کرد و از آن زمان دست به حملات تروریستی متعدد زد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲ حوت ۱۳۹۴|وب‌گاه=خبرنامه|نشانی=http://khabarnama.net/blog/2016/02/21/isis-in-thoughts-of-caliphate/|عنوان=داعش و خیال خلافت در افغانستان}}</ref> داعش مسئولیت حمله به [[جنبش روشنایی]] در سال ۱۳۹۵ را بر عهده گرفت و در [[حمله به روستای میرزاولنگ]] با طالبان همکاری کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۸ مرداد ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-40875178|عنوان=کشتار میرزا اولنگ؛ 'تغییر شیوه جنگ در افغانستان'}}</ref> دولت افغانستان برای پایان دادن به جنگ گفتگوهای صلح را تشکیل داد و خواهان مذاکره با نیروهای مخالف حکومت شد. هرچند گفتگوها دستاورد چندانی به همراه نداشت اما توانست با [[گلبدین حکمتیار]] رهبر [[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار|حزب اسلامی]] که از مخالفین حضور نیروهای خارجی در افغانستان و حکومت مورد حمایت آن بود صلح کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۸ مهر ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-37503494|عنوان=توافقنامه صلح میان رهبران دولت افغانستان و حزب اسلامی امضا شد}}</ref> تلفات غیر نظامیان از نگرانی‌های اصلی جامعه جهانی در افغانستان بوده‌است. یوناما در گزارشی که در ماه دلو/بهمن ۱۳۹۵ منتشر کرد از سال ۲۰۰۹ که شروع به ثبت تلفات غیر نظامیان کرد تا سال ۲۰۱۶، در اثر جنگ، حدود ۲۵ هزار نفر کشته و بیش از ۴۵ هزار نفر زخمی شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۸ دلو/بهمن|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-38878648|عنوان=ثبت بالاترین تلفات غیرنظامی افغانستان در هشت سال گذشته}}</ref>


====جنگ====
==== فساد ====
⚫
کمک‌های میلیاردی جامعه جهانی برای بازسازی افغانستان منجر به یک تحول اقتصادی عظیمی در افغانستان شد که همزمان با آن پیامدهایی همچون فساد اداری را در پی داشت.<ref name=":10">{{یادکرد وب|نویسنده=عبدالکریم خلیلی|کد زبان=fa|تاریخ=۱ قوس ۱۳۹۴|وب‌گاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1394/09/01/corruption-afghanistan-gov-af/|عنوان=ریشه‌های فساد اداری در افغانستان}}</ref> کشور افغانستان از سال ۲۰۰۷ به اینسو که شامل فهرست ارزیابی سالیانه سازمان شفافیت بین‌الملل شده همواره جزء ده کشور با میزان بالای فساد قرار داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=کاوه کرامی|کد زبان=fa|تاریخ=۱۳ بهمن ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-38775349|عنوان=فساد در افغانستان؛ جایگاه بهتر، علی‌رغم رشوه بیشتر}}</ref> ناکارامدی نظام اداری کشور که بر پایه نظامی که ۴۰ سال قبل برای اداره کشور پایه‌گذاری شده بود، بزرگ بودن تشکیلات دولت که منجر به کاهش مدیریت مؤثر و نظارت دقیق شده، وجود ناامنی که منجر شده بخش عظیمی از نیروی دولت صرف تأمین امنیت گردد و سیاست زدگی که منجر شده افراد برای دستیابی به قدرت از عواملی هستند که منجر به افزایش فساد در کشور شده‌است.<ref name=":10" />
⚫
{{نوشتار اصلی|جنگ در افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴)|جنگ در افغانستان (۱۳۹۳–تاکنون)}}نظام جمهوری اسلامی افغانستان با سقوط حکومت طالبان و با حمله نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا شکل گرفت. هرچند نیروهای بین الملل توانست حکومت طالبان را سرنگون کند اما جنگ در افغانستان هنوز ادامه دارد.[[نیروهای بین‌المللی کمک به امنیت|نیروهای بین الملل]] (آیساف) در سال ۱۳۹۳ به ماموریت خود پایان داد و پس از آن وظیفه آموزش و مشاوره به نیروهای افغانستان را در اختیار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۸ جدی ۱۳۹۳|وب‌گاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1393/10/08/isaf-military-mission-ended/|عنوان=ماموریت نظامی آیساف پایان یافت}}</ref> در مهر/میزان ۱۳۹۳ توافق‌نامه امنیتی میان افغانستان و آمریکا به امضا رسید که طی آن حدود ۱۰ هزار نیرو خارجی می‌توانستند در افغانستان باقی بمانند و ماموریت آموزش و مشاوره و حمایت از نیروهای افغانستان را بر عهده بگیرند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۸ مهر/میزان ۱۳۹۳|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/09/140930_k05_bsa_singed_between_nato_usa|عنوان=موافقتنامه‌ امنیتی میان افغانستان و آمریکا و ناتو امضا شد}}</ref> اداره بازرسی آمریکا (سیگار) در گزارش خود در سال ۱۳۹۵ اعلام کرد که حکومت افغانستان تنها بر ۶۵ درصد از اراضی خود تسلط دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۸ اسد ۱۳۹۵|وب‌گاه=روزنامه اطلاعات روز|نشانی=http://www.etilaatroz.com/40055|عنوان=سیگار: تنها ۶۵ درصد خاک افغانستان در کنترل حکومت است}}</ref> محمد اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان اعلام کرد که دولت افغانستان با ۲۰ گروه تروریستی در حال جنگ است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰ بهمن ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-39015647|عنوان=اشرف غنی: دولت افغانستان با ۲۰ گروه تروریستی مشغول جنگ است}}</ref> شاخه خراسان گروه تروریستی [[داعش]] در سال ۲۰۱۵ در ننگرهار اعلام موجودیت کرد و از آن زمان دست به حملات تروریستی متعدد زد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲ حوت ۱۳۹۴|وب‌گاه=خبرنامه|نشانی=http://khabarnama.net/blog/2016/02/21/isis-in-thoughts-of-caliphate/|عنوان=داعش و خیال خلافت در افغانستان}}</ref> داعش مسئولیت حمله به [[جنبش روشنایی]] در سال ۱۳۹۵ را بر عهده گرفت و در [[حمله به روستای میرزاولنگ]] با طالبان همکاری کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۸ مرداد ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-40875178|عنوان=کشتار میرزا اولنگ؛ 'تغییر شیوه جنگ در افغانستان'}}</ref> دولت افغانستان برای پایان دادن به جنگ گفتگوهای صلح را تشکیل داد و خواهان مذاکره با نیروهای مخالف حکومت شد. هرچند گفتگوها دستاورد چندانی به همراه نداشت اما توانست با [[گلبدین حکمتیار]] رهبر [[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار|حزب اسلامی]] که از مخالفین حضور نیروهای خارجی در افغانستان و حکومت مورد حمایت آن بود صلح کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۸ مهر ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-37503494|عنوان=توافقنامه صلح میان رهبران دولت افغانستان و حزب اسلامی امضا شد}}</ref> تلفات غیر نظامیان از نگرانی‌های اصلی جامعه جهانی در افغانستان بوده است. یوناما در گزارشی که در ماه دلو/بهمن ۱۳۹۵ منتشر کرد از سال ۲۰۰۹ که شروع به ثبت تلفات غیر نظامیان کرد تا سال ۲۰۱۶، در اثر جنگ، حدود ۲۵ هزار نفر کشته و بیش از ۴۵ هزار نفر زخمی شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۸ دلو/بهمن|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-38878648|عنوان=ثبت بالاترین تلفات غیرنظامی افغانستان در هشت سال گذشته}}</ref>

⚫
====فساد====
⚫
کمک‌های میلیاردی جامعه جهانی برای بازسازی افغانستان منجر به یک تحول اقتصادی عظیمی در افغانستان شد که همزمان با آن پیامدهایی همچون فساد اداری را در پی داشت.<ref name=":10">{{یادکرد وب|نویسنده=عبدالکریم خلیلی|کد زبان=fa|تاریخ=۱ قوس ۱۳۹۴|وب‌گاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1394/09/01/corruption-afghanistan-gov-af/|عنوان=ریشه‌های فساد اداری در افغانستان}}</ref> کشور افغانستان از سال ۲۰۰۷ به اینسو که شامل فهرست ارزیابی سالیانه سازمان شفافیت بین الملل شده همواره جزء ده کشور با میزان بالای فساد قرار داشته است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=کاوه کرامی|کد زبان=fa|تاریخ=۱۳ بهمن ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-38775349|عنوان=فساد در افغانستان؛ جایگاه بهتر، علی‌رغم رشوه بیشتر}}</ref> ناکارامدی نظام اداری کشور که بر پایه نظامی که ۴۰ سال قبل برای اداره کشور پایه گذاری شده بود، بزرگ بودن تشکیلات دولت که منجر به کاهش مدیریت مؤثر و نظارت دقیق شده، وجود ناامنی که منجر شده بخش عظیمی از نیروی دولت صرف تامین امنیت گردد و سیاست زدگی که منجر شده افراد برای دستیابی به قدرت از عواملی هستند که منجر به افزایش فساد در کشور شده است. <ref name=":10" />


===== فهرستی از پرونده‌های فساد =====
===== فهرستی از پرونده‌های فساد =====
از پرونده‌های بزرگ فساد اداری در افغانستان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
از پرونده‌های بزرگ فساد اداری در افغانستان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۸۸)|'''انتخابات ۸۸''']]: تقلب گسترده در انتخابات منجر شد که عبدالله عبدالله برای ادامه مبارزه انتخاباتی کنار بکشد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۰ آبان ۱۳۸۸|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/11/091101_ram_abdullah_election.shtml|عنوان=عبدالله: در دور دوم انتخابات شرکت نمی کنم}}</ref>
* [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۸۸)|'''انتخابات ۸۸''']]: تقلب گسترده در انتخابات منجر شد که عبدالله عبدالله برای ادامه مبارزه انتخاباتی کنار بکشد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۰ آبان ۱۳۸۸|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/11/091101_ram_abdullah_election.shtml|عنوان=عبدالله: در دور دوم انتخابات شرکت نمی‌کنم}}</ref>
* '''[[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۹۳)|انتخابات ۹۳]]''': تقلب گسترده در انتخابات منجر شد که رئیس جمهور منتخبی تعیین نشود و دولت ائتلافی تشکیل شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=خبرگزاری جمهور|نشانی=http://www.jomhornews.com/fa/news/52366/print/|عنوان=نماینده سازمان ملل: تقلب در انتخابات، بیش از اندازه ای بود که تصور می کردیم}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۱ سرطان ۱۳۹۳|وب‌گاه=شفقنا|نشانی=http://afghanistan.shafaqna.com/topic/item/33518-%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3-%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/%D8%AF%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%D8%A8%D9%86-%D8%A8%D8%B3%D8%AA-%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%B4%D8%AF%D8%9B%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%81%D9%82-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%85.html|عنوان=کنفرانس خبری مشترک نامزدان ریاست جمهوری افغانستان}}</ref>
* '''[[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۹۳)|انتخابات ۹۳]]''': تقلب گسترده در انتخابات منجر شد که رئیس‌جمهور منتخبی تعیین نشود و دولت ائتلافی تشکیل شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=خبرگزاری جمهور|نشانی=http://www.jomhornews.com/fa/news/52366/print/|عنوان=نماینده سازمان ملل: تقلب در انتخابات، بیش از اندازه ای بود که تصور می‌کردیم}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۱ سرطان ۱۳۹۳|وب‌گاه=شفقنا|نشانی=http://afghanistan.shafaqna.com/topic/item/33518-کنفرانس-خبری-مشترک-جان-کری-و-نامزدان-ریاست-جمهوری-افغانستان/داکترعبداللهبن-بست-شکسته-شد؛به-توافق-رسیدیم.html|عنوان=کنفرانس خبری مشترک نامزدان ریاست جمهوری افغانستان}}</ref>
* '''تقلب در کنکور''': هر ساله در امتحانات کنکور خبرهایی از تقلب گسترده منتشر شده است که واکنش منفی زیادی در پی داشته است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%88%D8%B1/a-17341255|عنوان=هشدار نمایندگان پارلمان افغانستان درباره تقلب در کانکور}}</ref>
* '''تقلب در کنکور''': هر ساله در امتحانات کنکور خبرهایی از تقلب گسترده منتشر شده‌است که واکنش منفی زیادی در پی داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/هشدار-نمایندگان-پارلمان-افغانستان-درباره-تقلب-در-کانکور/a-17341255|عنوان=هشدار نمایندگان پارلمان افغانستان دربارهٔ تقلب در کانکور}}</ref>
* '''اختلاس در [[وزارت شهرسازی و مسکن افغانستان|وزارت شهرسازی]]''': بسیاری از مقامات بلند پایه وزارت شهرسازی بیش از ۳۰ میلیون دلار در پروژه‌های شهرک سازی اختلاس کردند. در این پرونده ۲۶ تن از اعضای ارشد وزارت شهرسازی و مسکن تحت پیگرد قضایی قرار گرفته و دستگیر شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=خبرگزاری افق|نشانی=http://www.ufuqnews.com/archives/17781|عنوان=بررسی پرونده اختلاس میلیون‌ها دالر در وزارت شهرسازی تکمیل شد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=خبرگزاری پژواک|نشانی=https://www.pajhwok.com/dr/2015/08/17/%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%DB%B3%DB%B0-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B3-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|عنوان=بیش از ۳۰ میلیون دالر در وزارت شهرسازی اختلاس شده است}}</ref>
* '''اختلاس در [[وزارت شهرسازی و مسکن افغانستان|وزارت شهرسازی]]''': بسیاری از مقامات بلندپایه وزارت شهرسازی بیش از ۳۰ میلیون دلار در پروژه‌های شهرک سازی اختلاس کردند. در این پرونده ۲۶ تن از اعضای ارشد وزارت شهرسازی و مسکن تحت پیگرد قضایی قرار گرفته و دستگیر شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=خبرگزاری افق|نشانی=http://www.ufuqnews.com/archives/17781|عنوان=بررسی پرونده اختلاس میلیون‌ها دالر در وزارت شهرسازی تکمیل شد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=خبرگزاری پژواک|نشانی=https://www.pajhwok.com/dr/2015/08/17/بیش-از-۳۰-میلیون-دالر-در-وزارت-شهرسازی-اختلاس-شده-است|عنوان=بیش از ۳۰ میلیون دالر در وزارت شهرسازی اختلاس شده‌است}}</ref>
* '''کابل بانک''': در اوایل ۱۳۹۰ [[کابل بانک]] که یکی از بانک‌های خصوصی در افغانستان هست به علت کاهش نقدینگی ورشکست شد. سهامداران اصلی بانک پول‌های بانک که حدود ۹۰۰ میلیون دلار می‌شد را برای سرمایه گذاری در بازار مسکن دبی از کشور خارج کرده بودند. در نتیجه این فساد صندوق بین‌الملل کمک‌هایش را تا حل شدن پرونده کابل بانک تعیق کرد و ۲۱ تن به علت دستبرد دارایی این بانک به حبس محکوم شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۶ شهریور ۱۳۹۲|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2013/08/130827_k04_economic_kabul_bank|عنوان=پس لرزه‌های بحران کابل بانک در بانکداری افغانستان}}</ref>پس از ورشکست شدن کابل بانک، [[وزارت مالیه افغانستان|وزارت دارایی افغانستان]] مسئولیت این بانک را در اختیار گرفت و نام آن را به '''[[کابل بانک نو]]''' تغییر داد و آن را به فرو گذاشت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۳ سنبله ۱۳۹۲|وب‌گاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1392/06/13/kabul-bank-sell-afghanistan/|عنوان=کابل بانک نو به فروش گذاشته شد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۳ قوس ۱۳۹۳|وب‌گاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1393/09/12/three-banks-are-integrated-state/|عنوان=سه بانک دولتی مدغم می‌شوند}}</ref>
* '''کابل بانک''': در اوایل ۱۳۹۰ [[کابل بانک]] که یکی از بانک‌های خصوصی در افغانستان هست به علت کاهش نقدینگی ورشکست شد. سهامداران اصلی بانک پول‌های بانک که حدود ۹۰۰ میلیون دلار می‌شد را برای سرمایه‌گذاری در بازار مسکن دبی از کشور خارج کرده بودند. در نتیجه این فساد صندوق بین‌الملل کمک‌هایش را تا حل شدن پرونده کابل بانک تعیق کرد و ۲۱ تن به علت دستبرد دارایی این بانک به حبس محکوم شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۶ شهریور ۱۳۹۲|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2013/08/130827_k04_economic_kabul_bank|عنوان=پس لرزه‌های بحران کابل بانک در بانکداری افغانستان}}</ref>پس از ورشکست شدن کابل بانک، [[وزارت مالیه افغانستان|وزارت دارایی افغانستان]] مسئولیت این بانک را در اختیار گرفت و نام آن را به '''[[کابل بانک نو]]''' تغییر داد و آن را به فروگذاشت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۳ سنبله ۱۳۹۲|وب‌گاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1392/06/13/kabul-bank-sell-afghanistan/|عنوان=کابل بانک نو به فروش گذاشته شد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۳ قوس ۱۳۹۳|وب‌گاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1393/09/12/three-banks-are-integrated-state/|عنوان=سه بانک دولتی مدغم می‌شوند}}</ref>
* '''فروش زمین به شرکت الکوزی''': افشای اطلاعاتی از فروش زمین‌های دولتی توسط دولت اشرف غنی به یک شرکت خصوصی به نام الکوزی به قیمت هر متر مربع ۲.۵ دلار واکنش منفی بسیاری را در پی داشت. مجلس نمایندگان افغانستان این اقدام دولت را غیر قانونی اعلام و با نظر اکثریت نمایندگان قرارداد فروش این زمین‌ها را لغو کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۲ خرداد ۱۳۹۶|وب‌گاه=افغان پیپر|نشانی=http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=134414|عنوان=قرارداد فروش زمین به شرکت الکوزی لغو شد}}</ref>
* '''فروش زمین به شرکت الکوزی''': افشای اطلاعاتی از فروش زمین‌های دولتی توسط دولت اشرف غنی به یک شرکت خصوصی به نام الکوزی به قیمت هر متر مربع ۲٫۵ دلار واکنش منفی بسیاری را در پی داشت. مجلس نمایندگان افغانستان این اقدام دولت را غیرقانونی اعلام و با نظر اکثریت نمایندگان قرارداد فروش این زمین‌ها را لغو کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۲ خرداد ۱۳۹۶|وب‌گاه=افغان پیپر|نشانی=http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=134414|عنوان=قرارداد فروش زمین به شرکت الکوزی لغو شد}}</ref>


====حقوق بشر====
==== حقوق بشر ====
در ماده ششم قانون اساسی افغانستان به صراحت دولت موظف به حمایت از حقوق بشر شده است. از دستاوردهای مهم افغانستان در حکومت پس از طالبان تشکیل نهادهای حقوق بشری و کمیسیون مستقل حقوق بشر در افغانستان بود. از جنجالترین اقدامات حقوق بشری بحث انتشار گزارش عدالت انتقالی بود تا افرادی که در سال‌های جنگ مرتکب جنایت شده بودند به محاکمه کشانیده شوند اما نمایندگان پارلمان با تصویب طرح عفو عمومی مانع انتشار این گزارش شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/12/141210_k02-afghanistan-human-rights|عنوان=نگرانی فعالان حقوق بشر از ادامه نقض حقوق بشر در افغانستان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=حقوق بشر و چالش‌های پیش روی آن|نشانی=http://8am.af/1394/09/21/human-rights-and-the-challenges-facing-it-in-afghanistan/|عنوان=حقوق بشر و چالش‌های فرا‌روی آن در افغانستان}}</ref> ضعف نهادهای دولتی منجر به نقض متعدد حقوق بشر در افغانستان شده است و تلاش‌ها برای رعایت حقوق بشر در برگزاری همایش‌ و نشر گزارش محدود شده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۸ آذر ۱۳۸۸|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2008/12/081208_dn_humanrihgts_day|عنوان=افغانستان وچالشهای حقوق بشر}}</ref> گروهای تروریستی با حمله به افراد غیر نظامی از بزرگترین ناقضان حقوق بشر در افغانستان بشمار میروند. [[سیما سمر]] رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان عدم تطبیق کامل قانون و موجودیت فرهنگ معافیت را از عوامل اصلی میداند که باعث نقض حقوق بشر در افغانستان شده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۶ میزان ۱۳۹۶|وب‌گاه=رادیو آزادی|نشانی=https://da.azadiradio.com/a/28802142.html|عنوان=وضعیت حقوق بشری در افغانستان چگونه است؟}}</ref> کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در گزارشی اعلام کرد که در سال ۱۳۹۵ نزدیک به ۱۷ هزار مورد نقض حقوق حقوق بشر به ثبت رسانده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۵ مرداد ۱۳۹۶|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-40841971|عنوان=ثبت نزدیک به ۱۷ هزار مورد نقض حقوق بشر در افغانستان}}</ref>
در ماده ششم قانون اساسی افغانستان به صراحت دولت موظف به حمایت از حقوق بشر شده‌است. از دستاوردهای مهم افغانستان در حکومت پس از طالبان تشکیل نهادهای حقوق بشری و کمیسیون مستقل حقوق بشر در افغانستان بود. از جنجالترین اقدامات حقوق بشری بحث انتشار گزارش عدالت انتقالی بود تا افرادی که در سال‌های جنگ مرتکب جنایت شده بودند به محاکمه کشانیده شوند اما نمایندگان پارلمان با تصویب طرح عفو عمومی مانع انتشار این گزارش شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/12/141210_k02-afghanistan-human-rights|عنوان=نگرانی فعالان حقوق بشر از ادامه نقض حقوق بشر در افغانستان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=حقوق بشر و چالش‌های پیش روی آن|نشانی=http://8am.af/1394/09/21/human-rights-and-the-challenges-facing-it-in-afghanistan/|عنوان=حقوق بشر و چالش‌های فراروی آن در افغانستان}}</ref> ضعف نهادهای دولتی منجر به نقض متعدد حقوق بشر در افغانستان شده‌است و تلاش‌ها برای رعایت حقوق بشر در برگزاری همایش و نشر گزارش محدود شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۸ آذر ۱۳۸۸|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2008/12/081208_dn_humanrihgts_day|عنوان=افغانستان وچالشهای حقوق بشر}}</ref> گروهای تروریستی با حمله به افراد غیرنظامی از بزرگترین ناقضان حقوق بشر در افغانستان بشمار می‌روند. [[سیما سمر]] رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان عدم تطبیق کامل قانون و موجودیت فرهنگ معافیت را از عوامل اصلی می‌داند که باعث نقض حقوق بشر در افغانستان شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۶ میزان ۱۳۹۶|وب‌گاه=رادیو آزادی|نشانی=https://da.azadiradio.com/a/28802142.html|عنوان=وضعیت حقوق بشری در افغانستان چگونه است؟}}</ref> کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در گزارشی اعلام کرد که در سال ۱۳۹۵ نزدیک به ۱۷ هزار مورد نقض حقوق حقوق بشر به ثبت رسانده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۵ مرداد ۱۳۹۶|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-40841971|عنوان=ثبت نزدیک به ۱۷ هزار مورد نقض حقوق بشر در افغانستان}}</ref>


====حقوق زنان====
==== حقوق زنان ====
حکومت جمهوری اسلامی افغانستان پس از سقوط طالبان با حمایت جامعه جهانی تلاش برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان کرد. بیسوادی، اعتیاد، نبود امنیت، فرهنگ معافیت از مجازات، فساد اداری، بی اعتمادی به نهادهای عدلی و قضایی و سنت‌های ناپسند در افغانستان عواملی هستند که منجر به اعمال خشونت علیه زنان شده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۹ اسفند ۱۳۹۵|وب‌گاه=خشونت علیه زنان|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-39214912|عنوان=خشونت علیه زنان در افغانستان بیش از ۸ درصد افزایش یافته است}}</ref> موسسه جورج تاون در گزارش خود در سال ۱۳۹۶ بر مبنای ۴ شاخص «عدالت، امنیت، تبعیض علیه زنان و میزان مشارکت ملی» افغانستان را بدترین کشور در دنیا برای زنان بیان کرد<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۴ دی ۱۳۹۶|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-42555723|عنوان=جنسیت و مطالعات زنان'؛ تلاشی برای برابری در 'بدترین' کشور برای زنان}}</ref>. از جمله اقدامات برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان، می‌توان به ''[[قانون منع خشونت علیه زن در افغانستان|قانون منع خشونت علیه زنان]]'' را نام برد که رئیس جمهور افغانستان آن را در سال ۲۰۰۹ آن را توشیح کرد اما برای لازم الاجرا شدن نیاز به حمایت پارلمان داشت که بعضی از نمایندگان پارلمان با این قانون مخالفت و آن را مخالف دین و سنت اعلام کردند و به تصویب نرسید، پس از آن دولت تلاش کرد این قانون را به صورت مستقل حفظ کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=رادیو آزادی|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f3_law_to_ban_violence_against_women_afghanistan/24990703.html|عنوان=قانون منع خشونت عليه زنان در پارلمان افغانستان به تصویب نرسید}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰ فوریه ۲۰۱۷|وب‌گاه=پژواک|نشانی=https://www.pajhwok.com/dr/2017/02/20/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D9%85%D9%86%D8%B9-%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF-%D8%B4%D8%AF|عنوان=قانون منع خشونت علیه زنان، به صورت قانون مستقل حفظ خواهد شد}}</ref> قانون دیگری به نام [[قانون منع آزار و اذیت زنان و کودکان|''قانون منع آزار و اذیت زنان و کودکان'']] در سال ۱۳۹۵ به تصویب مجالس شورای ملی رسید که در آن انواع آزار و اذیت؛ کلامی، فیزیکی، نوشتاری و تصویری تعریف شده و این اعمال جرم پنداشته شده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۹ آبان ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-37919235|عنوان=مجلس نمایندگان افغانستان قانون منع آزار و اذیت زنان و کودکان را تصویب کرد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۶ جدی ۱۳۹۵|وب‌گاه=روزنامه اطلاعات روز|نشانی=http://www.etilaatroz.com/44322|عنوان=آیا قانون به حمایت زنان خواهد آمد؟}}</ref> تحصیل ۳.۵ میلیون دختر، وجود ۲۴۰ قاضی زن، در اختیار داشتن ۲۸ درصد کرسی‌های مجلس نمایندگان و ۱۷ کرسی در مجلس در سنا و تلاش دولت برای در اختیار قرار دادن ۳۰ درصد از پست‌های دولتی به زنان از نمونه دستاوردها برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۳ تیر ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2016/06/160623_k05_afghanistan_women_in_glance|عنوان=آمار حضور زنان افغانستان در قضاوت، پزشکی، معلمی و تشکیلات امنیتی اعلام شد}}</ref>
حکومت جمهوری اسلامی افغانستان پس از سقوط طالبان با حمایت جامعه جهانی تلاش برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان کرد. بیسوادی، اعتیاد، نبود امنیت، فرهنگ معافیت از مجازات، فساد اداری، بی‌اعتمادی به نهادهای عدلی و قضایی و سنت‌های ناپسند در افغانستان عواملی هستند که منجر به اعمال خشونت علیه زنان شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۹ اسفند ۱۳۹۵|وب‌گاه=خشونت علیه زنان|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-39214912|عنوان=خشونت علیه زنان در افغانستان بیش از ۸ درصد افزایش یافته‌است}}</ref> مؤسسه جورج تاون در گزارش خود در سال ۱۳۹۶ بر مبنای ۴ شاخص «عدالت، امنیت، تبعیض علیه زنان و میزان مشارکت ملی» افغانستان را بدترین کشور در دنیا برای زنان بیان کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۴ دی ۱۳۹۶|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-42555723|عنوان=جنسیت و مطالعات زنان'؛ تلاشی برای برابری در 'بدترین' کشور برای زنان}}</ref> از جمله اقدامات برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان، می‌توان به ''[[قانون منع خشونت علیه زن در افغانستان|قانون منع خشونت علیه زنان]]'' را نام برد که رئیس‌جمهور افغانستان آن را در سال ۲۰۰۹ آن را توشیح کرد اما برای لازم الاجرا شدن نیاز به حمایت پارلمان داشت که بعضی از نمایندگان پارلمان با این قانون مخالفت و آن را مخالف دین و سنت اعلام کردند و به تصویب نرسید، پس از آن دولت تلاش کرد این قانون را به صورت مستقل حفظ کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=رادیو آزادی|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f3_law_to_ban_violence_against_women_afghanistan/24990703.html|عنوان=قانون منع خشونت علیه زنان در پارلمان افغانستان به تصویب نرسید}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰ فوریه ۲۰۱۷|وب‌گاه=پژواک|نشانی=https://www.pajhwok.com/dr/2017/02/20/قانون-منع-خشونت-علیه-زنان،-به-صورت-قانون-مستقل-حفظ-خواهد-شد|عنوان=قانون منع خشونت علیه زنان، به صورت قانون مستقل حفظ خواهد شد}}</ref> قانون دیگری به نام ''[[قانون منع آزار و اذیت زنان و کودکان]]'' در سال ۱۳۹۵ به تصویب مجالس شورای ملی رسید که در آن انواع آزار و اذیت؛ کلامی، فیزیکی، نوشتاری و تصویری تعریف شده و این اعمال جرم پنداشته شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۹ آبان ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-37919235|عنوان=مجلس نمایندگان افغانستان قانون منع آزار و اذیت زنان و کودکان را تصویب کرد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۶ جدی ۱۳۹۵|وب‌گاه=روزنامه اطلاعات روز|نشانی=http://www.etilaatroz.com/44322|عنوان=آیا قانون به حمایت زنان خواهد آمد؟}}</ref> تحصیل ۳٫۵ میلیون دختر، وجود ۲۴۰ قاضی زن، در اختیار داشتن ۲۸ درصد کرسی‌های مجلس نمایندگان و ۱۷ کرسی در مجلس در سنا و تلاش دولت برای در اختیار قرار دادن ۳۰ درصد از پست‌های دولتی به زنان از نمونه دستاوردها برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۳ تیر ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2016/06/160623_k05_afghanistan_women_in_glance|عنوان=آمار حضور زنان افغانستان در قضاوت، پزشکی، معلمی و تشکیلات امنیتی اعلام شد}}</ref>


====تبعیض قومیتی====
==== تبعیض قومیتی ====
بسیاری از مورخان در نقش قومیت در ثبات و بی ثباتی وضعیت افغانستان توافق دارند. در کنفرانس بن برای حضور همه اقوام در عرصه قدرت توافق شد تا بر اساس درصد قدرت بین همه اقوام بر اساس جمعیت توزیع شود اما این توافق هیچگاه عملی نشد. بسیاری از مردم افغانستان وجود نظام مرکزی را انحصارگرایانه دانسته و اعتقاد دارن این نظام باعث می‌شود اقوام دیگر افغانستان در امور کشور سهمی نداشته باشند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=|نشانی=http://www.gumilev-center.af/fa/archives/6476|عنوان=قوم و سیاست در افغانستان؛ آیا رویارویی قومی دیگر در افغانستان در راه است؟}}</ref> [[وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا|وزارت امور خارجه آمریکا]] در گزارش خود در سال ۲۰۱۶ در خصوص افغانستان گفته که گروه‌های قومی [[مردمان هزاره|''هزاره'']] و سیک در محیط کار قربانی تبعیض هستند و دامنه تبعیض اجتماعی علیه آن‌ها بسیار گسترده است. در این گزارش آمده است که تبعیض قومی علیه هزاره‌ها سابقه طولانی داشته و این تبعیض‌ها به شیوه‌های وضع مالیات غیرقانونی، استخدام های اجباری، کارهای اجباری، سوء رفتارهای فیزیکی و اختطاف ها و بازداشت ها اعمال می‌شود. گروه‌های تندرو تروریستی مخالف حکومت نیز غیر نظامیان هزاره را مورد حمله مستقیم قرار می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰۱۶|وب‌گاه=خبرگزاری شفقنا|نشانی=http://af.shafaqna.com/FA/0137520|عنوان=گزارش وزارت خارجه امریکا: هزاره ها همچنان قربانی تبعیض سیستماتیک}}</ref> '''[[جنبش روشنایی]]''' که اکثریت آن را مردمان هزاره تشکیل می‌دهد دولت را بخاطر تغییر خط برق توتاپ از مسیر بامیان متهم به تبعیض قومیتی می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-37811998|عنوان=جنبش روشنایی چیست؟}}</ref> تلاش برای درج واژه «''[[افغان‌ها|افغان]]''» بر روی شناسنامه‌ها مورد اعتراض بسیاری از اقوام غیر پشتون را برانگیخت و اقدام دولت برای این درج این واژه را تلاشی برای حذف هویت خود عنوان کردند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=بی‌بی سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2015/09/150915_k05_afghan_new_id_card_issue|عنوان=جنجال بر سر واژه 'افغان' مانع توزیع شناسنامه‌های الکترونیک در افغانستان}}</ref>
بسیاری از مورخان در نقش قومیت در ثبات و بی‌ثباتی وضعیت افغانستان توافق دارند. در کنفرانس بن برای حضور همه اقوام در عرصه قدرت توافق شد تا بر اساس درصد قدرت بین همه اقوام بر اساس جمعیت توزیع شود اما این توافق هیچگاه عملی نشد. بسیاری از مردم افغانستان وجود نظام مرکزی را انحصارگرایانه دانسته و اعتقاد دارن این نظام باعث می‌شود اقوام دیگر افغانستان در امور کشور سهمی نداشته باشند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=|نشانی=http://www.gumilev-center.af/fa/archives/6476|عنوان=قوم و سیاست در افغانستان؛ آیا رویارویی قومی دیگر در افغانستان در راه است؟}}</ref> [[وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا|وزارت امور خارجه آمریکا]] در گزارش خود در سال ۲۰۱۶ در خصوص افغانستان گفته که گروه‌های قومی [[مردمان هزاره|''هزاره'']] و سیک در محیط کار قربانی تبعیض هستند و دامنه تبعیض اجتماعی علیه آن‌ها بسیار گسترده‌است. در این گزارش آمده‌است که تبعیض قومی علیه هزاره‌ها سابقه طولانی داشته و این تبعیض‌ها به شیوه‌های وضع مالیات غیرقانونی، استخدام‌های اجباری، کارهای اجباری، سوء رفتارهای فیزیکی و اختطاف‌ها و بازداشت‌ها اعمال می‌شود. گروه‌های تندرو تروریستی مخالف حکومت نیز غیر نظامیان هزاره را مورد حمله مستقیم قرار می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰۱۶|وب‌گاه=خبرگزاری شفقنا|نشانی=http://af.shafaqna.com/FA/0137520|عنوان=گزارش وزارت خارجه آمریکا: هزاره‌ها همچنان قربانی تبعیض سیستماتیک}}</ref> '''[[جنبش روشنایی]]''' که اکثریت آن را مردمان هزاره تشکیل می‌دهد دولت را بخاطر تغییر خط برق توتاپ از مسیر بامیان متهم به تبعیض قومیتی می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-37811998|عنوان=جنبش روشنایی چیست؟}}</ref> تلاش برای درج واژه «''[[افغان‌ها|افغان]]''» بر روی شناسنامه‌ها مورد اعتراض بسیاری از اقوام غیر پشتون را برانگیخت و اقدام دولت برای این درج این واژه را تلاشی برای حذف هویت خود عنوان کردند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=بی‌بی سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2015/09/150915_k05_afghan_new_id_card_issue|عنوان=جنجال بر سر واژه 'افغان' مانع توزیع شناسنامه‌های الکترونیک در افغانستان}}</ref>


==== تولید مواد مخدر ====
==== تولید مواد مخدر ====
حکومت افغانستان با تاسیس وزارتخانه مبارزه علیه مواد مخدر تلاش خود زیادی برای مقابله با کشت و تولید مواد مخدر روی دست گرفت اما ناامنی، فقر، بیکاری و فساد، وجود مافیای قدرتمند و کشت مواد مخدر در مناطقی که دولت کنترلی در اختیار آن ندارد باعث شده مبارزه با کشت آن آن موفقیت آمیز نباشد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰۱۷|وب‌گاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DB%B8%DB%B7-%D8%AF%D8%B1-%D8%B5%D8%AF-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA/a-41409391|عنوان=تولید مواد مخدر در افغانستان ۸۷ در صد افزایش یافته است}}</ref> حکومت افغانستان در گزارش خود در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد که میزان کشت مواد مخدر در افغانستان به حدود ۹ هزار تن می‌رسد و ۳۲۸ هزار هکتار زمین زیر کشت مواد مخدر قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-41994135|عنوان=تولید مواد مخدر در افغانستان ۸۷ درصد افزایش یافته است}}</ref> دولت افغانستان همچنین پیش‌بینی می‌کند که ۳ میلیون نفر در افغانستان در تولید مواد مخدر فعالیت دارند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰۱۷|وب‌گاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/%D8%B3%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%86-%D9%86%D9%81%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%88%D9%81-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AF/a-39842843|عنوان=سه میلیون نفر در افغانستان مصروف کاروبار مواد مخدر اند}}</ref> [[روزنامه نیویورک تایمز]] در گزارشی اعلام کرد که ۸۵ درصد تولید مواد مخدر جهان در افغانستان صورت می‌گیرد و ۶۰ درصد درآمد گروه طالبان از این راه بدست می‌آید.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۸ آبان ۱۳۹۶|وب‌گاه=خبرگزاری مهر|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4129288/%DB%B6%DB%B0-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%A7%DA%86%D8%A7%D9%82-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF|عنوان=۶۰ درصد درآمد گروه طالبان از قاچاق مواد مخدر تامین می شود}}</ref>
حکومت افغانستان با تأسیس وزارتخانه مبارزه علیه مواد مخدر تلاش خود زیادی برای مقابله با کشت و تولید مواد مخدر روی دست گرفت اما ناامنی، فقر، بیکاری و فساد، وجود مافیای قدرتمند و کشت مواد مخدر در مناطقی که دولت کنترلی در اختیار آن ندارد باعث شده مبارزه با کشت آن آن موفقیت‌آمیز نباشد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰۱۷|وب‌گاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/تولید-مواد-مخدر-در-افغانستان-۸۷-در-صد-افزایش-یافته-است/a-41409391|عنوان=تولید مواد مخدر در افغانستان ۸۷ در صد افزایش یافته‌است}}</ref> حکومت افغانستان در گزارش خود در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد که میزان کشت مواد مخدر در افغانستان به حدود ۹ هزار تن می‌رسد و ۳۲۸ هزار هکتار زمین زیر کشت مواد مخدر قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-41994135|عنوان=تولید مواد مخدر در افغانستان ۸۷ درصد افزایش یافته‌است}}</ref> دولت افغانستان همچنین پیش‌بینی می‌کند که ۳ میلیون نفر در افغانستان در تولید مواد مخدر فعالیت دارند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰۱۷|وب‌گاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/سه-میلیون-نفر-در-افغانستان-مصروف-کاروبار-مواد-مخدر-اند/a-39842843|عنوان=سه میلیون نفر در افغانستان مصروف کاروبار مواد مخدر اند}}</ref> [[روزنامه نیویورک تایمز]] در گزارشی اعلام کرد که ۸۵ درصد تولید مواد مخدر جهان در افغانستان صورت می‌گیرد و ۶۰ درصد درآمد گروه طالبان از این راه بدست می‌آید.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۸ آبان ۱۳۹۶|وب‌گاه=خبرگزاری مهر|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4129288/۶۰-درصد-درآمد-گروه-طالبان-از-قاچاق-مواد-مخدر-تامین-می-شود|عنوان=۶۰ درصد درآمد گروه طالبان از قاچاق مواد مخدر تأمین می‌شود}}</ref>


===انتخابات===
=== انتخابات ===
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، هفت انتخابات سراسری باید برگزار شود که شامل انتخابات‌های ریاست جمهوری، مجلس نمایندگان، شوراهای ولایتی، شوراهای ولسوالی‌ها/فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها، شوراهای شهرداری‌ها و روستا است. اما تاکنون فقط برای ریاست جمهوری، مجلس نمایندگان و شوراهای ولایتی انتخابات برگزار شده و برای چهار مورد دیگر انتخابات برگزار نشده است.<ref name=":9" />
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، هفت انتخابات سراسری باید برگزار شود که شامل انتخابات‌های ریاست جمهوری، مجلس نمایندگان، شوراهای ولایتی، شوراهای ولسوالی‌ها/فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها، شوراهای شهرداری‌ها و روستا است. اما تاکنون فقط برای ریاست جمهوری، مجلس نمایندگان و شوراهای ولایتی انتخابات برگزار شده و برای چهار مورد دیگر انتخابات برگزار نشده‌است.<ref name=":9" />


{{آغاز ستون}}
{{آغاز ستون}}
خط ۳۰۱: خط ۲۷۶:
{{شکست ستون}}
{{شکست ستون}}
[[انتخابات ریاست جمهوری افغانستان|انتخابات ریاست جمهوری]]:
[[انتخابات ریاست جمهوری افغانستان|انتخابات ریاست جمهوری]]:

* [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۸۳)|انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۳]]
* [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۸۳)|انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۳]]

* [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۸۸)|انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸]]
* [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۸۸)|انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸]]

* [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۹۳)|انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۳]]
* [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۹۳)|انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۳]]


{{شکست ستون}}
{{شکست ستون}}
[[انتخابات شوراهای ولایتی افغانستان|انتخابات شوراهای ولایتی]]:
[[انتخابات شوراهای ولایتی افغانستان|انتخابات شوراهای ولایتی]]:

* [[انتخابات شوراهای ولایتی افغانستان (۱۳۸۴)|انتخابات شوراهای ولایتی ۱۳۸۴]]
* [[انتخابات شوراهای ولایتی افغانستان (۱۳۸۴)|انتخابات شوراهای ولایتی ۱۳۸۴]]

* [[انتخابات شوراهای ولایتی افغانستان (۱۳۸۸)|انتخابات شوراهای ولایتی ۱۳۸۸]]
* [[انتخابات شوراهای ولایتی افغانستان (۱۳۸۸)|انتخابات شوراهای ولایتی ۱۳۸۸]]

* [[انتخابات شوراهای ولایتی افغانستان (۱۳۹۳)|انتخابات شوراهای ولایتی ۱۳۹۳]]
* [[انتخابات شوراهای ولایتی افغانستان (۱۳۹۳)|انتخابات شوراهای ولایتی ۱۳۹۳]]


{{شکست ستون}}
{{شکست ستون}}
[[انتخابات مجلس نمایندگان افغانستان|انتخابات مجلس نمایندگان]]:
[[انتخابات مجلس نمایندگان افغانستان|انتخابات مجلس نمایندگان]]:

* [[انتخابات مجلس افغانستان (۱۳۸۴)|انتخابات مجلس نمایندگان ۱۳۸۴]]
* [[انتخابات مجلس افغانستان (۱۳۸۴)|انتخابات مجلس نمایندگان ۱۳۸۴]]

* [[انتخابات مجلس افغانستان (۱۳۸۹)|انتخابات مجلس نمایندگان ۱۳۸۹]]
* [[انتخابات مجلس افغانستان (۱۳۸۹)|انتخابات مجلس نمایندگان ۱۳۸۹]]
{{پایان ستون}}
{{پایان ستون}}
{{پایان وسط‌چین}}
{{پایان وسط‌چین}}


==جستارهای وابسته==
== جستارهای وابسته ==
* [[فهرست حزب‌ها در افغانستان]]
* [[فهرست حزب‌ها در افغانستان]]


==منابع==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}
{{درگاه|افغانستان}}
{{درگاه|افغانستان}}

نسخهٔ ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۰۳:۵۲

نظام جمهوری اسلامی افغانستان
نشان رسمی جمهوری اسلامی افغانستان
تشکیل۱۳۵۲ (۴۵ سال پیش)
سند تشکیلقانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان
قلمرو قدرتافغانستان
قوه مقننه
مجلسشورای ملی افغانستان
محل مجلسخانه ملت
قوه مجریه
رئیسرئیس‌جمهور (از ۱۳۵۲)
انتخاب‌کنندهانتخابات (رئیس‌جمهور)
ستادارگ
ارگان اصلیدولت افغانستان
دپارتمان‌هاکابینه افغانستان
قوه قضائیه
نهاد قضاییقوه قضائیه افغانستان
محلکابل
افغانستان
این مقاله بخشی از این مجموعه است:
سیاست و دولت
افغانستان
قانون اساسی

جمهوری اسلامی افغانستان

قوه مقننه

قوه قضائیه

تقسیمات اداری افغانستان
انتخابات در افغانستان
  • انتخابات‌های اخیر
  • فهرست حزب‌ها در افغانستان
روابط خارجی افغانستان
----
نشان درگاه درگاه افغانستان

نظام جمهوری اسلامی افغانستان عنوان حکومت افغانستان است که مطابق قانون اساسی این کشور در سال ۱۳۸۲ بر پایه جمهوریت و اسلامیت بنا نهاده شده‌است.[۱] نظام جمهوری در افغانستان در سال ۱۳۵۲ پس از کودتای ۲۶ سرطان/شهریور ۱۳۵۲ بواسطه محمد داوود خان نهان گذاشته شد.[۲] جمهوری اسلامی در افغانستان پس از سقوط طالبان روی کار آمد. در ساختار سیاسی نظامی جمهوری اسلامی افغانستان، قوه مجریه (دولت)، قوه مقننه (شورای ملی که نهادی دو مجلسی شامل مجلس نمایندگان و مجلس سنا هست)، قوه قضائیه و از نهادهای دیگری شامل شوراهای شهر و روستا، شوراهای ولایتی تشکیل شده‌است. نظام افغانستان ریاستی هست و شخص رئیس‌جمهور بالاترین مقام را در افغانستان دارد. قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان در سال ۲۰۰۴ توسط لوی جرگه قانون اساسی و در ‍۱۲ فصل و ۱۶۲ ماده به تصویب رسید.[۱] هم اکنون ۶۴ حزب سیاسی در افغانستان فعالیت می‌کند.[۳] تاریخ جمهوری اسلامی افغانستان رویدادهای ۱۶ سال افغانستان و پس از سقوط طالبان را بررسی می‌کند.

پیدایش

پرونده:Mohammed-Daoud-Khan.jpg
محمد داوود خان اولین رئیس‌جمهور افغانستان است که قدرت را از طریق کودتا در ۲۶ سرطان/تیر ۱۳۵۲ در اختیار گرفت.

محمد داوود خان در ۲۶ سرطان/تیر ۱۳۵۲ و طی یک کودتای بدون خونریزی به حکومت پادشاهی پایان داد و از طریق رادیو پایان نظامی شاهی و آغاز نظام جمهوری را در افغانستان خبر داد. داوود خان پس از کودتا یک کمیته مرکزی که متشکل از چند تن از افراد محدود و نیروهای نظامی تشکیل داد و تا سال ۱۳۵۶ که قانون اساسی افغانستان به تصویب رسید وی در راس این گروه قرار داشت و همزمان رهبر کودتا، رئیس‌جمهور، صدراعظم، وزیر دفاع، وزیر خارجه و وزیر پلان (برنامه‌ریزی) افغانستان بود. از ۱۱ تا ۲۴ دلو/بهمن ۱۳۵۶ لویه جرگه‌ای در کابل برگزار شد تا قانون اساسی جدید و رئیس‌جمهور را در افغانستان تعیین نماید و برای اولین بار سیستم اداره مرکزی پایه‌گذاری شد. انتخاب رئیس‌جمهور در سال ۱۳۵۶ برخلاف دیگر نظام‌های جمهوری از طریق انتخابات سراسری نبود بلکه از طریق اعضای لویه جرگه که آنها نیز از طرف زورمندان و قدرتمندان محلی انتخاب شده بودند تعیین شد و مردم هیچ نقشی در تعیین رئیس‌جمهور نداشتند. کمتر از سه ماه از انتخاب داوود خان در کودتا ۷ ثور ۱۳۵۷ بوقوع پیوست و حزب دموکراتیک خلق با از میان برداشتن محمد داوود قدرت را در دست گرفتن. در دوره حکومت حزب دموکراتیک خلق رئیس شورای انقلابی و منشی عمومی حزب دموکراتیک خلق قدرت و جایگاه رئیس‌جمهور را در اختیار گرفت که در دوره‌های زمامداری نور محمد تره‌کی، حفیظ الله امین، ببرک کارمل، نجیب الله به همین شکل باقی ماند. دفتر سیاسی حزب و کمیته مرکزی حزب دموکراتیک خلق افغانستان مقامات عالی تصمیم‌گیری بودند که اکثر اعضای آنها افراد بی‌نام و نشان و فاقد تجربه دولت داری تشکیل می‌داد. با سقوط دولت نجیب الله در ۸ ثور ۱۳۷۱ قدرت به دست مجاهدین افتاد. طبق توافق تشکیل حکومت مجاهدین در شورای راولپندی صبغت الله مجددی به مدت دو ماه و برهان الدین ربانی به مدت چهار ماه به عنوان رئیس‌جمهور موقت فعالیت کنند و پس از آن انتخابات برگزار و حکومت انتقالی تشکیل شود. اما پس از اتمام دوره چهارماهه ربانی انتخاباتی برگزار نشد و وی از طریق شورای اهل حل و عقد خود را رئیس‌جمهور افغانستان تعیین کرد که منجر به بروز جنگ‌های داخی در افغانستان شد. طالبان با تصرف کابل در سال ۱۳۷۴ نظام امارات اسلامی افغانستان را در کشور اعلام نمود و ملا محمد عمر با دایر کردن یک مجلس دو هزار نفری در قندهار خود را امیرالمؤمنین اعلام کرد و طبق قوانین اسلامی وی تا آخر عمر بالاترین مقام را کشور در اختیار داشت. پس از حملات ۱۱ سپتامبر نیروهای بین‌الملل با حمله به افغانستان در سال ۲۰۰۱ به حکومت ۵ ساله طالبان پایان داد و نظام کنونی جمهوری اسلامی شکل گرفت.[۴]

کنفرانس بن

مقالهٔ اصلی: کنفرانس بن

چند ماه پس از حملات نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در دسامبر ۲۰۰۱ (۱۳۸۰)، کنفرانسی در شهر بن آلمان با حضور نمایندگان مختلف گروه‌های سیاسی و نظامی تحت نظر سازمان ملل تشکیل شد تا بر روی تشکیل حکومتی که قرار بود پس از طالبان قدرت را در اختیار بگیرد بحث شود. در ۶ دسامبر ۲۰۰۱ توافق‌نامه بن به امضا گروه‌های مختلفی که حضور داشتند به امضا رسید.[۵][۶][۷]

تشکیل دولت موقت

در کنفرانس بن توافق شده بود که برای حفظ حاکمیت در افغانستان حکومت موقت تشکیل شود. طبق این توافق‌نامه حامد کرزی برای مدت ۶ ماه به عنوان رئیس‌جمهور موقت انتخاب شد و در اول جدی ۱۳۸۰، برهان الدین ربانی طی یک مراسم رسمی قدرت را به حامد کرزی تسلیم کرد.[۷]

لویه جرگه اضطراری

طبق توافق‌نامه بن از تاریخ ۲۰ جوزا/خرداد ۱۳۸۱ تا ۲۸ جوزا/خرداد ۱۳۸۱ در تالار خیمه لویه جرگه کابل نشست لویه جرگه اضطراری با حضور بیش از ۱۵۰۰ تن از مردم افغانستان که از اقوام و گروه‌های مختلف بودند حضور داشتند. در این نشست توافق شد تا حامد کرزی برای مدت ۲ سال به عنوان رئیس‌جمهور حکومت انتقالی تعیین شد تا قانون اساسی افغانستان تصویب و شرایط برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۳ فراهم شود.[۷]

دولت انتقالی

حامد کرزی اولین رئیس‌جمهور منتخب مردم افغانستان.

حامد کرزی در رقابت با مسعوده جلال توانست آرای نمایندگان لویه جرگه اضطراری را کسب کند و به مدت ۲ سال به عنوان رئیس‌جمهور انتقالی افغانستان تعیین شد. رئیس‌جمهور دولت انتقالی وظیفه داشت تا ظرف ۱۸ ماه لویه جرگه قانون اساسی را برگزار و شرایط برگزاری انتخابات ریاست جمهوری را فراهم سازد.[۷]

قانون اساسی

طبق توافق‌نامه بن، حامد کرزی رئیس‌جمهور دولت انتقالی دو ماه پس از تشکیل کمیسیون تسوید قانون اساسی را در ۱۳ میزان ۱۳۸۱ که متشکل از ۹ نفر بود را تعیین کرد تا پیش مسوده ابتدایی قانون اساسی را تهیه و آن را در اختیار کمیسیون تدقیق قانون اساسی بسپارد. کمیسیون تدقیق قانون اساسی متشکل از ۳۵ نفر بود که از طرف رئیس‌جمهور تعیین شده بودند و وظیفه داشت با مشاوره از مردم مسوده قانون اساسی را برای ارائه به لویه جرگه قانون اساسی ارائه کند. این کمیسیون از ماه ثور/اردیبهشت ۱۳۸۲ آغاز به کار کرد. در ۲۳ قوس/آذر ۱۳۸۲ لویه جرگه قانون اساسی برگزار و قانون اساسی افغانستان را در ۱۴ جدی/آذر به تصویب رسانید.[۷][۸]

انتخابات

پس از تصویب قانون اساسی در سال ۱۳۸۳ اولین انتخابات ریاست جمهوری و در سال ۱۳۸۴ انتخابات پارلمانی برگزار شد و رهبران حکومت برای اولین بار از طریق آراء مستقیم مردم تعیین شدند.[۵][۷]

اصول حکومت جمهوری اسلامی افغانستان

طبق ماده سوم و چهارم قانون اساسی اصول نظام بر پایه جمهوریت و اسلامیت بنا شده و قوانین کشور نباید در تضاد با عقاید و احکام دین اسلام باشد و حاکمیت ملی در افغانستان به مردم تعلق دارند و مردم به‌طور مستقیم یا بواسطه نمایندگان منتخب خود آن را اعمال می‌کنند.[۹]

ساختار سیاسی

ساختار سیاسی افغانستان بر پایه سه قوه مجریه، مقننه، قضائیه تشکیل شده‌است. رئیس‌جمهور در راس حکومت قرار دارد.

محمد اشرف غنی، سیزدهمین رئیس‌جمهور افغانستان

رئیس‌جمهور

مقالهٔ اصلی: رئیس‌جمهور افغانستان

رئیس‌جمهور در افغانستان بالاترین مقام سیاسی است که صلاحیت‌هایی که توسط قانون اساسی در اختیار وی داده شده‌است را در عرصه‌های اجرایی، قانون‌گذاری و قضایی اعمال کند. رئیس‌جمهور در افغانستان به همراه دو معاونش و توسط انتخابات تعیین می‌شود. در فصل سوم قانون اساسی افغانستان وظایف رئیس‌جمهور شرح داده شده‌است.[۱۰][۱۱]

شرایط رئیس جمهوری

در ماده شصت و دوم قانون اساسی افغانستان شرایط رئیس‌جمهور شدن به شرح زیر است:[۱۰][۱۱]

  • تبعه افغانستان، مسلمان، تابعیت کشور دیگر را نداشته و از والدین افغانستانی متولد شده باشد.
  • در روز کاندید شدن کمتر از چهل سال نداشته باشد.
  • از طرف دادگاه به جرایم ضد بشری، جنایت یا حرمان از حقوق مدنی محکوم نشده باشد.

هر شخص می‌تواند فقط برای ۲ دوره به عنوان رئیس‌جمهور کاندید شود. این قانون در خصوص معاونین وی نیز صدق می‌کند.

صلاحیت‌های رئیس‌جمهور

در ماده شصت و چهارم قانون اساسی افغانستان شرایط رئیس‌جمهور را به شرح زیر عنوان نموده‌است:

انحصار تعیین خطوط اساسی کشور به رئیس‌جمهور باعث می‌شود. ادارات محلی حتی در محدوده کاری خود صلاحیت سیاست گذاری نداشته و هر نوع سیاست‌گذاری باید به تأیید رئیس‌جمهور برسد.[۱۱] رئیس‌جمهور امکان تعیین طرح قانون دارد و قوانین پارلمان را در صورتی که دو سوم آراء پارلمان آن را تأیید نکند می‌تواند وتو کند.[۱۱] طبق قانون اساسی رئیس‌جمهور ریاست اعلای قوه قضائیه را بر عهده دارد و اعضای عالی دادگاه و عزل و نصب قاضیان نیز از وظایف رئیس‌جمهور است.[۱۱]

برکناری

طبق ماده شصت و هفتم و شصت و هشتم قانون اساسی در صورت فوت یا استعفاء رئیس‌جمهور، معاون وی جایگزین شده و طبق ماده شصت و یک قانون اساسی ظرف مدت ۳ ماه انتخابات ریاست جمهوری مجدد برگزار می‌گردد. نمایندگان پارلمان می‌توانند در صورت ارتکاب رئیس‌جمهور به جرایم ضد بشری و خیانت ملی با درخواست آراء دو سوم اعضای خود درخواست برکناری رئیس‌جمهور را بدهد. در صورتی که تقاضا توسط دو سوم مجلس نمایندگان به تصویب رسید، جرگه بزرگ برگزار می‌شود. اگر جرگه بزرگ اتهام منسوب به رئیس‌جمهور را با تأیید دو سوم آراء به تصویب رساند، رئیس‌جمهور برکنار و موضوع به دادگاه خاص محول می‌گردد.[۱۰]

حقوق

طبق ماده هفتاد قانون اساسی، حقوق و هزینه‌های رئیس‌جمهور توسط قانون تعیین شده و پس از اتمام دوره ریاست جمهوری تا مدت حیات از حقوق ریاست جمهوری مطابق قانون بهره می‌برد.[۱۰]

دولت (قوه مجریه)

دولت افغانستان ارگان اجرایی کشور می‌باشد. طبق ماده ۷۱ قانون اساسی، دولت متشکل از وزرا است که تحت ریاست رئیس‌جمهور فعالیت می‌کند. هر وزیر توسط رئیس‌جمهور معرفی و در صورتی که بتواند رای اعتماد پارلمان را کسب کند به سمت وزیر تعیین می‌شود. دولت افغانستان اکنون ۲۵ وزارتخانه دارد.[۱۲]

فهرست وزارتخانه‌های افغانستان:

مقالهٔ اصلی: کابینه افغانستان

شورای ملی (قوه مقننه)

مقالهٔ اصلی: شورای ملی افغانستان
یونس قانونی، پانزدهمین رئیس مجلس نمایندگان افغانستان

شورای ملی افغانستان عالی‌ترین ارگان قانون‌گذاری در افغانستان است که از دو مجلس، مجلس نمایندگان (ولسی جرگه) و مجلس سنا (مشرانو جرگه) تشکیل شده‌است.[۱۳] اعضای مجلس نمایندگان (ولسی جرگه) در افغانستان توسط آراء مستقیم مردم و در انتخابات تعیین می‌شوند و اعضای مجلس سنا انتصابی هستند.[۱۴] قوه مقننه افغانستان امکان پیشنهاد طرح قانون را دارد حق تغییر و تعدیل در قانون را دارد اما رئیس‌جمهور می‌تواند آن را وتو کند مگر آنکه به تأیید دو سوم نمایندگان پارلمان برسد.[۱۱]

صلاحیت‌ها

طبق ماده نود قانون اساسی افغانستان شورای ملی دارای صلاحیت‌های زیر است:[۱۵]

  • تصویب، تعدیل یا لغو قوانین یا فرامین قانون‌گذاری.
  • تصویب برنامه‌های انکشافی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و تکنولوژیکی.
  • تصویب بودجهٔ دولتی و اجازه اخذ یا اعطای قرضه.
  • ایجاد واحدهای اداری، تعدیل یا الغای آن.
  • تصدیق معاهدات و میثاقهای بین‌المللی یا فسخ الحاق افغانستان به آن.
  • سایر صلاحیتهای مندرج این قانون اساسی.
عبدالرؤوف ابراهیمی، شانزدهمین رئیس مجلس نمایندگان افغانستان

قانون

طبق ماده نود و چهارم قانون اساسی افغانستان، قانون عبارت است از مصوبه دو مجلس شورای ملی که به توشیح (امضا) رئیس‌جمهور رسیده باشد. در صورتی که رئیس‌جمهور با مصوبه شورای ملی موافقت نداشته باشد باید طی مدت ۱۵ روز با ذکر دلایل آن را باید مسترد کند. در صورت پایان این مهلت و در صورتی که دو سوم اعضای مجلس نمایندگان (ولسی جرگه) آن را تصویب کند. مصوبه توشیح شده محسوب و نافذ است.[۱۶] در صورتی که مصوبه یک مجلس توسط مجلس دیگر رد شود، یک هیئت مختلط به اعضای مساوی از دو مجلس تشکیل می‌شود. فیصله هیئت پس از توشیح رئیس‌جمهور نافد است. در صورتی که هیئت مختلط نتوانستند اختلافات را رفع کنند، مجلس نمایندگان می‌تواند در جلسه بعدی با دو سوم آراء مصوبه را بدون ارائه به مجلس سنا تصویب کند و بعد از توشیح رئیس‌جمهور مصوبه نافذ شمرده می‌شود.[۱۷]

مجلس نمایندگان (ولسی جرگه)

مقالهٔ اصلی: ولسی جرگه

مجلس نمایندگان یکی از مجلس‌های شورای ملی افغانستان و از ارگان‌های قانون‌گذاری در این کشور است. نمایندگان پارلمان افغانستان (ولسی جرگه) از طریق انتخابات و توسط آراء مردم انتخاب می‌شوند و به مدت ۵ سال انتخاب می‌شوند. تعداد نمایندگان مجلس افغانستان ۲۵۰ نفر است و به تناسب جمعیت هر ولایت حداقل ۲ زن به مجلس راه می‌یابند.[۱۸] هر فردی که تابعیت افغانستان را داشته باشد و حداقل ده سال قبل از تاریخ کاندید شدن تابعیت افغانستان را کسب کرده و در روز ثبت نام بالای ۲۵ سال داشته باشد و مرتکب جنایت ضد بشری نشده باشد می‌تواند خود را برای نمایندگی پارلمان نامزد کند.[۱۹]

صلاحیت‌های اختصاصی

مجلس نمایندگان علاوه بر موارد ذکر شده در ماده نود قانون اساسی، طبق ماده نود یکم از صلاحیت‌های اختصاصی زیر را نیز برخوردار است:[۲۰]

  • اتخاذ تصمیم در مورد استیضاح از هر یک از وزرا مطابق به حکم مادهٔ نود و دوم قانون اساسی.
  • اتخاذ تصمیم راجع به برنامه‌های انکشافی و بودجهٔ دولتی.
  • تأیید یا رد مقرریها مطابق به احکام قانون اساسی.

مجلس سنا (مشرانو جرگه)

صبغت الله مجددی، پانزدهمین رئیس مجلس سنا افغانستان
مقالهٔ اصلی: مشرانو جرگه

مجلس سنا (مشرانو جرگه) یکی از ارگان‌های قانون‌گذاری در افغانستان است که اعضای آن را افراد منتصب از شوراهای ولسوالی‌ها، شوراهای ولایتی و رئیس‌جمهور تشکیل می‌دهد.[۲۱] وظایف مجلس سنا در ماده نود قانون اساسی شرح داده شده‌است.[۱۵]

اعضا

اعضای مجلس ۱۰۲ نفر است که ۳۴ تن توسط شوراهای ولسوالی‌ها (۳ ساله)، ۳۴ تن توسط شوراهای ولایتی (۴ ساله) و یک سوم دیگر توسط رئیس‌جمهور و ۲ نماینده از طرف معلولین و ۲ نماینده از طرف کوچی‌ها تعیین می‌شوند. نیمی از نماینده‌های تعیین شده توسط رئیس‌جمهور را باید زنان تشکیل دهد.[۲۱] هر فردی که کاندید مجلس سنا می‌شود باید تابعیت افغانستان را داشته یا حداقل ۱۰ سال از کسب تابعیت وی گذشته باشد، مرتکب جنایت بشری نشده و در روز کاندید شدن حداقل ۳۵ سال داشته باشد.[۱۹]

قوه قضائیه

بر پایه فصل هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، قوه قضائیه افغانستان یکی از ارکان مستقل در دولت جمهوری اسلامی است که از یک دادگاه عالی، محاکم استیناف و محاکم ابتدائی تشکیل شده‌است. دادگاه عالی به عنوان عالیترین ارگان قضائی کشور در راس قوه قضائیه قرار دارد و اعضای آن ۹ نفر هست که به پیشنهاد رئیس‌جمهور و با تأیید پارلمان تعیین می‌گردند.[۲۲] از ۹ عضو دادگاه عالی ۳ نفر (۴ ساله)، ۳ نفر (۷ ساله) و سه نفر دیگر (۱۰ ساله) و برای یک بار انتخاب می‌شوند. رئیس دادگاه عالی توسط رئیس‌جمهور و با انتخاب یکی از اعضا ۹ نفره تعیین می‌شود.[۲۳]

وظایف

وظایف قوه قضائیه افغانستان به شرح زیر است:

  • رسیدگی به تمامی دعاویی که از طرف اشخاص حقیقی و حکمی بمشمول دولت (به حیث مدعی یا مدعی علیه) که به دادگاه مطابق به احکام قانون اقامه می‌شود.[۲۴]
  • بررسی مطابقت قوانین، فرامین قانون‌گذاری، معاهدات بین الدول، میثاق‌های بین‌المللی با قانون اساسی و تفسیر آنها بر اساس تقاضای حکومت و محاکم مطابق به احکام قانون.

سایر نهادها

در فصل هشتم قانون اساسی اداره افغانستان به واحدهای اداره مرکزی و ادارات محلی تقسیم شده‌است. اداره مرکزی به یک سری واحد اداری تقسیم شده که در راس آن وزیران قرار دارند. واحد اداره محلی نیز ولایت هست.[۲۵] هرچند در ماده یک صد و سی و هفتم به اصل مرکزیت تأکید شده اما حکومت می‌تواند به منظور تسریع و بهبود امور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سهمگیری هرچه بیشتر مردم در انکشاف حیات ملی، برخی صلاحیت‌های لازم مطابق به احکام قانون را به ادارات محلی واگذار کند.[۲۶][۲۷]

شوراهای ولایتی

شورای ولایتی بخشی از اداره محلی است و طبق ماده یک صد و سی و نهم قانون اساسی افغانستان شوراهای ولایتی در تأمین اهداف توسعه‌ای دولت و بهبود امور ولایت به نحوی که در قانون تصریح شده سهم گرفته و در مسائل مربوط به ولایت مشاوره می‌تواند بدهد.[۲۸] در هر ولایت افغانستان یک شورای ولایتی تشکیل می‌شود و اعضای شورای ولایتی از طریق انتخابات و برای چهار سال تعیین می‌شود. این شورا یک فرد را از میان خود به عنوان رئیس و یک فرد را برای مجلس سنا معرفی کنند.[۲۹] طبق قانون انتخابات باید حداقل ۲۰ درصد کرسی‌های شورای ولایتی به زنان اختصاص یابد.[۲۶] تاکنون سه انتخابات شوراهای ولایتی در سال‌های ۸۴، ۸۸، ۹۳ برگزار شده‌است.

شوراهای محلی

در ماده یک صد و چهلم قانون اساسی آمده‌است که به منظور تنظیم امور و تأمین اشتراک فعال مردم در اداره محلی، در شهرها و روستاها مطابق با احکام قانون شوراهای محلی تشکیل می‌شود. اعضای شوراها از طریق انتخابات ساکنین محل و برای یک دوره ۳ ساله انتخاب می‌شوند.[۳۰] هرچند در قانون اساسی آمده‌است که اعضای شوراهای محلی از طریق انتخابات تعیین شوند اما تاکنون انتخاباتی برای تعیین شورای محلی در افغانستان برگزار نشده‌است.[۳۱]

شهرداری‌ها (شاروالی)

ماده یک صد و چهل و یکم قانون اساسی افغانستان آمده‌است که برای اداره امور شهری، شهرداری (شاروالی) تشکیل شود و شهردار و اعضای آن توسط انتخابات تعیین شوند. انتخابات شهرداری‌ها نیز همانند انتخابات شوراهای محلی تاکنون در افغانستان برگزار نشده‌است.[۳۱]

اردوی ملی

مقالهٔ اصلی: اردوی ملی افغانستان

اردوی ملی نهادی هست که مسئولیت دفاع از کشور، حفظ تمامیت ارضی، نگهداری از حاکمیت ملی، صیانت استقلال و حراست از ارزش‌های معنوی کشور را بر عهده دارد. اردوی ملی افغانستان اکنون دارای ۶ قول اردو (سپاه)، نیروی هوایی شامل (نیروی هوایی کابل، قندهار، شیندند) و ۳ فرقه صنوف که شامل (۳۸ لوا/تیپ، ۲۴۴ کندک/گردان، ۳۱ گارنیزیون/فرماندهی نظامی، ۴۰ مرکز هماهنگی و فرماندهی‌های دیگر) تشکیل می‌دهد.[۳۲]

قانون اساسی

مقالهٔ اصلی: قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان

قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان در ۱۴ جدی/دی ۱۳۸۲ توسط اعضای لویه جرگه قانون اساسی در ۱۲ فصل و ۱۶۲ ماده به تصویب رسید.[۱]

تاریخ جمهوری اسلامی

رؤسای جمهوری

مقالهٔ اصلی: فهرست رئیس‌جمهورهای افغانستان
جدول رؤسای جمهوری افغانستان از کنفرانس بن (۱۳۸۰) تا اکنون
رئیس‌جمهور مدت دوره یاداشت
حامد کرزی ۶ ماه ۱۳۸۰ طبق توافق‌نامه بن به مدت ۶ ماه به عنوان رئیس‌جمهور موقت فعالیت کرد.
حامد کرزی ۲ سال ۱۳۸۱–۱۳۸۳ طبق توافق بن و با انتخاب اعضای لویه جرگه اضطراری به مدت ۲ سال به عنوان رئیس‌جمهور افغانستان انتخاب شد.
حامد کرزی ۵ سال ۱۳۸۳–۱۳۸۸ در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۳ به عنوان رئیس‌جمهور افغانستان تعیین شد.
حامد کرزی ۵ سال ۱۳۸۸–۱۳۹۳ در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸برای بار دوم به عنوان رئیس‌جمهور افغانستان انتخاب شد.
محمد اشرف غنی ۵ سال ۱۳۹۳ - کنونی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۳ و طبق توافق‌نامه با عبدالله عبدالله به عنوان رئیس‌جمهور تعیین شد.

چالش‌های بین‌المللی

از چالش‌های بین‌المللی که حکومت افغانستان با آن روبرو هست می‌توان به رابطه با کشورهای پاکستان و ایران، حمایت کشورهای خارجی از گروه‌های تروریستی همچون داعش و طالبان، مسئله مهاجرین افغانستانی و مرز دیورند با پاکستان را نام برد.[۳۳][۳۴][۳۵][۳۶]

چالش‌های داخلی

جنگ

مقاله‌های اصلی: جنگ در افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴) و جنگ در افغانستان (۱۳۹۳–تاکنون)

نظام جمهوری اسلامی افغانستان با سقوط حکومت طالبان و با حمله نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا شکل گرفت. هرچند نیروهای بین‌الملل توانست حکومت طالبان را سرنگون کند اما جنگ در افغانستان هنوز ادامه دارد. نیروهای بین‌الملل (آیساف) در سال ۱۳۹۳ به مأموریت خود پایان داد و پس از آن وظیفه آموزش و مشاوره به نیروهای افغانستان را در اختیار گرفت.[۳۷] در مهر/میزان ۱۳۹۳ توافق‌نامه امنیتی میان افغانستان و آمریکا به امضا رسید که طی آن حدود ۱۰ هزار نیرو خارجی می‌توانستند در افغانستان باقی بمانند و مأموریت آموزش و مشاوره و حمایت از نیروهای افغانستان را بر عهده بگیرند.[۳۸] اداره بازرسی آمریکا (سیگار) در گزارش خود در سال ۱۳۹۵ اعلام کرد که حکومت افغانستان تنها بر ۶۵ درصد از اراضی خود تسلط دارد.[۳۹] محمد اشرف غنی رئیس‌جمهور افغانستان اعلام کرد که دولت افغانستان با ۲۰ گروه تروریستی در حال جنگ است.[۴۰] شاخه خراسان گروه تروریستی داعش در سال ۲۰۱۵ در ننگرهار اعلام موجودیت کرد و از آن زمان دست به حملات تروریستی متعدد زد.[۴۱] داعش مسئولیت حمله به جنبش روشنایی در سال ۱۳۹۵ را بر عهده گرفت و در حمله به روستای میرزاولنگ با طالبان همکاری کرد.[۴۲] دولت افغانستان برای پایان دادن به جنگ گفتگوهای صلح را تشکیل داد و خواهان مذاکره با نیروهای مخالف حکومت شد. هرچند گفتگوها دستاورد چندانی به همراه نداشت اما توانست با گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی که از مخالفین حضور نیروهای خارجی در افغانستان و حکومت مورد حمایت آن بود صلح کند.[۴۳] تلفات غیر نظامیان از نگرانی‌های اصلی جامعه جهانی در افغانستان بوده‌است. یوناما در گزارشی که در ماه دلو/بهمن ۱۳۹۵ منتشر کرد از سال ۲۰۰۹ که شروع به ثبت تلفات غیر نظامیان کرد تا سال ۲۰۱۶، در اثر جنگ، حدود ۲۵ هزار نفر کشته و بیش از ۴۵ هزار نفر زخمی شده‌اند.[۴۴]

فساد

کمک‌های میلیاردی جامعه جهانی برای بازسازی افغانستان منجر به یک تحول اقتصادی عظیمی در افغانستان شد که همزمان با آن پیامدهایی همچون فساد اداری را در پی داشت.[۴۵] کشور افغانستان از سال ۲۰۰۷ به اینسو که شامل فهرست ارزیابی سالیانه سازمان شفافیت بین‌الملل شده همواره جزء ده کشور با میزان بالای فساد قرار داشته‌است.[۴۶] ناکارامدی نظام اداری کشور که بر پایه نظامی که ۴۰ سال قبل برای اداره کشور پایه‌گذاری شده بود، بزرگ بودن تشکیلات دولت که منجر به کاهش مدیریت مؤثر و نظارت دقیق شده، وجود ناامنی که منجر شده بخش عظیمی از نیروی دولت صرف تأمین امنیت گردد و سیاست زدگی که منجر شده افراد برای دستیابی به قدرت از عواملی هستند که منجر به افزایش فساد در کشور شده‌است.[۴۵]

فهرستی از پرونده‌های فساد

از پرونده‌های بزرگ فساد اداری در افغانستان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • انتخابات ۸۸: تقلب گسترده در انتخابات منجر شد که عبدالله عبدالله برای ادامه مبارزه انتخاباتی کنار بکشد.[۴۷]
  • انتخابات ۹۳: تقلب گسترده در انتخابات منجر شد که رئیس‌جمهور منتخبی تعیین نشود و دولت ائتلافی تشکیل شود.[۴۸][۴۹]
  • تقلب در کنکور: هر ساله در امتحانات کنکور خبرهایی از تقلب گسترده منتشر شده‌است که واکنش منفی زیادی در پی داشته‌است.[۵۰]
  • اختلاس در وزارت شهرسازی: بسیاری از مقامات بلندپایه وزارت شهرسازی بیش از ۳۰ میلیون دلار در پروژه‌های شهرک سازی اختلاس کردند. در این پرونده ۲۶ تن از اعضای ارشد وزارت شهرسازی و مسکن تحت پیگرد قضایی قرار گرفته و دستگیر شدند.[۵۱][۵۲]
  • کابل بانک: در اوایل ۱۳۹۰ کابل بانک که یکی از بانک‌های خصوصی در افغانستان هست به علت کاهش نقدینگی ورشکست شد. سهامداران اصلی بانک پول‌های بانک که حدود ۹۰۰ میلیون دلار می‌شد را برای سرمایه‌گذاری در بازار مسکن دبی از کشور خارج کرده بودند. در نتیجه این فساد صندوق بین‌الملل کمک‌هایش را تا حل شدن پرونده کابل بانک تعیق کرد و ۲۱ تن به علت دستبرد دارایی این بانک به حبس محکوم شدند.[۵۳]پس از ورشکست شدن کابل بانک، وزارت دارایی افغانستان مسئولیت این بانک را در اختیار گرفت و نام آن را به کابل بانک نو تغییر داد و آن را به فروگذاشت.[۵۴][۵۵]
  • فروش زمین به شرکت الکوزی: افشای اطلاعاتی از فروش زمین‌های دولتی توسط دولت اشرف غنی به یک شرکت خصوصی به نام الکوزی به قیمت هر متر مربع ۲٫۵ دلار واکنش منفی بسیاری را در پی داشت. مجلس نمایندگان افغانستان این اقدام دولت را غیرقانونی اعلام و با نظر اکثریت نمایندگان قرارداد فروش این زمین‌ها را لغو کرد.[۵۶]

حقوق بشر

در ماده ششم قانون اساسی افغانستان به صراحت دولت موظف به حمایت از حقوق بشر شده‌است. از دستاوردهای مهم افغانستان در حکومت پس از طالبان تشکیل نهادهای حقوق بشری و کمیسیون مستقل حقوق بشر در افغانستان بود. از جنجالترین اقدامات حقوق بشری بحث انتشار گزارش عدالت انتقالی بود تا افرادی که در سال‌های جنگ مرتکب جنایت شده بودند به محاکمه کشانیده شوند اما نمایندگان پارلمان با تصویب طرح عفو عمومی مانع انتشار این گزارش شد.[۵۷][۵۸] ضعف نهادهای دولتی منجر به نقض متعدد حقوق بشر در افغانستان شده‌است و تلاش‌ها برای رعایت حقوق بشر در برگزاری همایش و نشر گزارش محدود شده‌است.[۵۹] گروهای تروریستی با حمله به افراد غیرنظامی از بزرگترین ناقضان حقوق بشر در افغانستان بشمار می‌روند. سیما سمر رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان عدم تطبیق کامل قانون و موجودیت فرهنگ معافیت را از عوامل اصلی می‌داند که باعث نقض حقوق بشر در افغانستان شده‌است.[۶۰] کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در گزارشی اعلام کرد که در سال ۱۳۹۵ نزدیک به ۱۷ هزار مورد نقض حقوق حقوق بشر به ثبت رسانده‌است.[۶۱]

حقوق زنان

حکومت جمهوری اسلامی افغانستان پس از سقوط طالبان با حمایت جامعه جهانی تلاش برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان کرد. بیسوادی، اعتیاد، نبود امنیت، فرهنگ معافیت از مجازات، فساد اداری، بی‌اعتمادی به نهادهای عدلی و قضایی و سنت‌های ناپسند در افغانستان عواملی هستند که منجر به اعمال خشونت علیه زنان شده‌است.[۶۲] مؤسسه جورج تاون در گزارش خود در سال ۱۳۹۶ بر مبنای ۴ شاخص «عدالت، امنیت، تبعیض علیه زنان و میزان مشارکت ملی» افغانستان را بدترین کشور در دنیا برای زنان بیان کرد.[۶۳] از جمله اقدامات برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان، می‌توان به قانون منع خشونت علیه زنان را نام برد که رئیس‌جمهور افغانستان آن را در سال ۲۰۰۹ آن را توشیح کرد اما برای لازم الاجرا شدن نیاز به حمایت پارلمان داشت که بعضی از نمایندگان پارلمان با این قانون مخالفت و آن را مخالف دین و سنت اعلام کردند و به تصویب نرسید، پس از آن دولت تلاش کرد این قانون را به صورت مستقل حفظ کند.[۶۴][۶۵] قانون دیگری به نام قانون منع آزار و اذیت زنان و کودکان در سال ۱۳۹۵ به تصویب مجالس شورای ملی رسید که در آن انواع آزار و اذیت؛ کلامی، فیزیکی، نوشتاری و تصویری تعریف شده و این اعمال جرم پنداشته شده‌است.[۶۶][۶۷] تحصیل ۳٫۵ میلیون دختر، وجود ۲۴۰ قاضی زن، در اختیار داشتن ۲۸ درصد کرسی‌های مجلس نمایندگان و ۱۷ کرسی در مجلس در سنا و تلاش دولت برای در اختیار قرار دادن ۳۰ درصد از پست‌های دولتی به زنان از نمونه دستاوردها برای بهبود وضعیت زنان در افغانستان است.[۶۸]

تبعیض قومیتی

بسیاری از مورخان در نقش قومیت در ثبات و بی‌ثباتی وضعیت افغانستان توافق دارند. در کنفرانس بن برای حضور همه اقوام در عرصه قدرت توافق شد تا بر اساس درصد قدرت بین همه اقوام بر اساس جمعیت توزیع شود اما این توافق هیچگاه عملی نشد. بسیاری از مردم افغانستان وجود نظام مرکزی را انحصارگرایانه دانسته و اعتقاد دارن این نظام باعث می‌شود اقوام دیگر افغانستان در امور کشور سهمی نداشته باشند.[۶۹] وزارت امور خارجه آمریکا در گزارش خود در سال ۲۰۱۶ در خصوص افغانستان گفته که گروه‌های قومی هزاره و سیک در محیط کار قربانی تبعیض هستند و دامنه تبعیض اجتماعی علیه آن‌ها بسیار گسترده‌است. در این گزارش آمده‌است که تبعیض قومی علیه هزاره‌ها سابقه طولانی داشته و این تبعیض‌ها به شیوه‌های وضع مالیات غیرقانونی، استخدام‌های اجباری، کارهای اجباری، سوء رفتارهای فیزیکی و اختطاف‌ها و بازداشت‌ها اعمال می‌شود. گروه‌های تندرو تروریستی مخالف حکومت نیز غیر نظامیان هزاره را مورد حمله مستقیم قرار می‌دهند.[۷۰] جنبش روشنایی که اکثریت آن را مردمان هزاره تشکیل می‌دهد دولت را بخاطر تغییر خط برق توتاپ از مسیر بامیان متهم به تبعیض قومیتی می‌کند.[۷۱] تلاش برای درج واژه «افغان» بر روی شناسنامه‌ها مورد اعتراض بسیاری از اقوام غیر پشتون را برانگیخت و اقدام دولت برای این درج این واژه را تلاشی برای حذف هویت خود عنوان کردند.[۷۲]

تولید مواد مخدر

حکومت افغانستان با تأسیس وزارتخانه مبارزه علیه مواد مخدر تلاش خود زیادی برای مقابله با کشت و تولید مواد مخدر روی دست گرفت اما ناامنی، فقر، بیکاری و فساد، وجود مافیای قدرتمند و کشت مواد مخدر در مناطقی که دولت کنترلی در اختیار آن ندارد باعث شده مبارزه با کشت آن آن موفقیت‌آمیز نباشد.[۷۳] حکومت افغانستان در گزارش خود در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد که میزان کشت مواد مخدر در افغانستان به حدود ۹ هزار تن می‌رسد و ۳۲۸ هزار هکتار زمین زیر کشت مواد مخدر قرار دارد.[۷۴] دولت افغانستان همچنین پیش‌بینی می‌کند که ۳ میلیون نفر در افغانستان در تولید مواد مخدر فعالیت دارند.[۷۵] روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی اعلام کرد که ۸۵ درصد تولید مواد مخدر جهان در افغانستان صورت می‌گیرد و ۶۰ درصد درآمد گروه طالبان از این راه بدست می‌آید.[۷۶]

انتخابات

بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، هفت انتخابات سراسری باید برگزار شود که شامل انتخابات‌های ریاست جمهوری، مجلس نمایندگان، شوراهای ولایتی، شوراهای ولسوالی‌ها/فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها، شوراهای شهرداری‌ها و روستا است. اما تاکنون فقط برای ریاست جمهوری، مجلس نمایندگان و شوراهای ولایتی انتخابات برگزار شده و برای چهار مورد دیگر انتخابات برگزار نشده‌است.[۳۱]

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ [www.gmic.gov.af/pdfs/Afghanistan-constitution.pdf قانون اساسی افغانستان] مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک) (PDF). ۲۰۰۴. صص. ۳.
  2. ↑ «نظام جمهوری در افغانستان چهل ساله شد». ۲۶ سرطان - شهریور ۱۳۹۲. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک); تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  3. ↑ «فهرست حزب‌های ثبت شده در افغانستان». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  4. ↑ «به بهانه 26 سرطان، کودتای محمد داوود خان و ایجاد نظام جمهوریت: آیا نظام جمهوری درافغانستان نهادینه شده‌است؟». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ «افغانستان؛ از کنفرانس بن تا امروز». ۹ خرداد ۱۳۹۳. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  6. ↑ «افغانستان؛ دستاوردها و چالشهای 'نشست بن'». ۱۴ آذر ۱۳۸۸. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ ۷٫۴ ۷٫۵ «پس از موافقتنامه بن؛ نگاهی به آنچه گذشت». ۲۰۱۱. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  8. ↑ «چگونگی تصویب قانون اساسی». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  9. ↑ «قانون اساسی افغانستان». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ «قانون اساسی افغانستان - فصل ۳ - صلاحیت‌های رئیس‌جمهور». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ ۱۱٫۴ ۱۱٫۵ ایوب آروین (۲۸ سپتامبر ۲۰۱۴). «اختیارات قانونی رئیس جمهوری در افغانستان». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  12. ↑ «معرفی قوه اجرائیه (حکومت)». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  13. ↑ ماده هشتاد و یکم قانون اساسی افغانستان.
  14. ↑ ماده هشتاد و سوم و هشتاد و چهارم قانون اساسی افغانستان.
  15. ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ ماده نود قانون اساسی افغانستان.
  16. ↑ ماده نود و چهارم قانون اساسی افغانستان.
  17. ↑ ماده صدم قانون اساسی افغانستان.
  18. ↑ ماده هشتاد و دوم قانون اساسی افغانستان.
  19. ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ ماده هشتاد و پنجم قانون اساسی افغانستان.
  20. ↑ ماده نود و یکم قانون اساسی افغانستان.
  21. ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ ماده هشتاد و چهارم قانون اساسی افغانستان.
  22. ↑ ماده صد و شانزدهم قانون اساسی افغانستان.
  23. ↑ ماده صد و هفدهم قانون اساسی افغانستان.
  24. ↑ ماده صد و بیستم قانون اساسی افغانستان.
  25. ↑ ماده یک صد و سی و ششم قانون اساسی افغانستان.
  26. ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ «جایگاه شورای ولایتی در افغانستان». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  27. ↑ ماده یک صد و هفتم قانون اساسی افغانستان.
  28. ↑ ماده یک صد و سی و نهم قانون اساسی افغانستان.
  29. ↑ ماده یک صد و سی و هشتم قانون اساسی افغانستان.
  30. ↑ ماده یک صد و چهلم قانون اساسی افغانستان.
  31. ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ ۳۱٫۲ «انتخابات شوراهای محلی افغانستان کی برگزار می‌شود؟». ۲۴ مرداد ۱۳۸۸. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  32. ↑ «وظایف و نقش استراتژیک وزارت دفاع ملی». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  33. ↑ «مشکل افغانستان و پاکستان چیست؟». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  34. ↑ «روابط با پاکستان، بزرگترین مشکل افغانستان». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  35. ↑ «نیروهای مرزی افغانستان و پاکستان در تورخم درگیر شدند». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  36. ↑ «درگیری تورخم و تأثیرات اقتصادی آن». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  37. ↑ «ماموریت نظامی آیساف پایان یافت». ۸ جدی ۱۳۹۳. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  38. ↑ «موافقتنامه امنیتی میان افغانستان و آمریکا و ناتو امضا شد». ۸ مهر/میزان ۱۳۹۳. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک); تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  39. ↑ «سیگار: تنها ۶۵ درصد خاک افغانستان در کنترل حکومت است». ۸ اسد ۱۳۹۵. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  40. ↑ «اشرف غنی: دولت افغانستان با ۲۰ گروه تروریستی مشغول جنگ است». ۲۰ بهمن ۱۳۹۵. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  41. ↑ «داعش و خیال خلافت در افغانستان». ۲ حوت ۱۳۹۴. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  42. ↑ «کشتار میرزا اولنگ؛ 'تغییر شیوه جنگ در افغانستان'». ۱۸ مرداد ۱۳۹۵. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  43. ↑ «توافقنامه صلح میان رهبران دولت افغانستان و حزب اسلامی امضا شد». ۸ مهر ۱۳۹۵. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  44. ↑ «ثبت بالاترین تلفات غیرنظامی افغانستان در هشت سال گذشته». ۱۸ دلو/بهمن. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک); تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  45. ↑ ۴۵٫۰ ۴۵٫۱ عبدالکریم خلیلی (۱ قوس ۱۳۹۴). «ریشه‌های فساد اداری در افغانستان». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  46. ↑ کاوه کرامی (۱۳ بهمن ۱۳۹۵). «فساد در افغانستان؛ جایگاه بهتر، علی‌رغم رشوه بیشتر». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  47. ↑ «عبدالله: در دور دوم انتخابات شرکت نمی‌کنم». ۱۰ آبان ۱۳۸۸. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  48. ↑ «نماینده سازمان ملل: تقلب در انتخابات، بیش از اندازه ای بود که تصور می‌کردیم». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  49. ↑ «کنفرانس خبری مشترک نامزدان ریاست جمهوری افغانستان». ۲۱ سرطان ۱۳۹۳. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  50. ↑ «هشدار نمایندگان پارلمان افغانستان دربارهٔ تقلب در کانکور». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  51. ↑ «بررسی پرونده اختلاس میلیون‌ها دالر در وزارت شهرسازی تکمیل شد». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  52. ↑ «بیش از ۳۰ میلیون دالر در وزارت شهرسازی اختلاس شده‌است». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  53. ↑ «پس لرزه‌های بحران کابل بانک در بانکداری افغانستان». ۶ شهریور ۱۳۹۲. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  54. ↑ «کابل بانک نو به فروش گذاشته شد». ۱۳ سنبله ۱۳۹۲. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  55. ↑ «سه بانک دولتی مدغم می‌شوند». ۱۳ قوس ۱۳۹۳. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  56. ↑ «قرارداد فروش زمین به شرکت الکوزی لغو شد». ۲۲ خرداد ۱۳۹۶. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  57. ↑ «نگرانی فعالان حقوق بشر از ادامه نقض حقوق بشر در افغانستان». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  58. ↑ «حقوق بشر و چالش‌های فراروی آن در افغانستان». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  59. ↑ «افغانستان وچالشهای حقوق بشر». ۱۸ آذر ۱۳۸۸. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  60. ↑ «وضعیت حقوق بشری در افغانستان چگونه است؟». ۲۶ میزان ۱۳۹۶. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  61. ↑ «ثبت نزدیک به ۱۷ هزار مورد نقض حقوق بشر در افغانستان». ۱۵ مرداد ۱۳۹۶. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  62. ↑ «خشونت علیه زنان در افغانستان بیش از ۸ درصد افزایش یافته‌است». ۱۹ اسفند ۱۳۹۵. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  63. ↑ «جنسیت و مطالعات زنان'؛ تلاشی برای برابری در 'بدترین' کشور برای زنان». ۲۴ دی ۱۳۹۶. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  64. ↑ «قانون منع خشونت علیه زنان در پارلمان افغانستان به تصویب نرسید». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  65. ↑ «قانون منع خشونت علیه زنان، به صورت قانون مستقل حفظ خواهد شد». ۲۰ فوریه ۲۰۱۷. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  66. ↑ «مجلس نمایندگان افغانستان قانون منع آزار و اذیت زنان و کودکان را تصویب کرد». ۱۹ آبان ۱۳۹۵. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  67. ↑ «آیا قانون به حمایت زنان خواهد آمد؟». ۶ جدی ۱۳۹۵. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  68. ↑ «آمار حضور زنان افغانستان در قضاوت، پزشکی، معلمی و تشکیلات امنیتی اعلام شد». ۳ تیر ۱۳۹۵. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  69. ↑ «قوم و سیاست در افغانستان؛ آیا رویارویی قومی دیگر در افغانستان در راه است؟».
  70. ↑ «گزارش وزارت خارجه آمریکا: هزاره‌ها همچنان قربانی تبعیض سیستماتیک». ۲۰۱۶. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  71. ↑ «جنبش روشنایی چیست؟». ۱۳۹۵. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  72. ↑ «جنجال بر سر واژه 'افغان' مانع توزیع شناسنامه‌های الکترونیک در افغانستان». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  73. ↑ «تولید مواد مخدر در افغانستان ۸۷ در صد افزایش یافته‌است». ۲۰۱۷. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  74. ↑ «تولید مواد مخدر در افغانستان ۸۷ درصد افزایش یافته‌است». از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  75. ↑ «سه میلیون نفر در افغانستان مصروف کاروبار مواد مخدر اند». ۲۰۱۷. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
  76. ↑ «۶۰ درصد درآمد گروه طالبان از قاچاق مواد مخدر تأمین می‌شود». ۸ آبان ۱۳۹۶. از پارامتر ناشناخته |وب‌گاه= صرف نظر شد (|وبگاه= پیشنهاد می‌شود) (کمک)
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=نظام_جمهوری_اسلامی_افغانستان&oldid=21983708»