ویلیام بافین: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
MammothBot (بحث | مشارکت‌ها)
←‏سفر پایانی: اصلاح پیوند(ها) به صفحهٔ ابهام‌زدایی (فارس) با استفاده از AWB
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۶: خط ۴۶:
{{اکتشاف قطبی}}
{{اکتشاف قطبی}}


{{ترتیب‌پیش‌فرض:بافن، ویلیام}}
{{ترتیب‌پیش‌فرض:ویلیلم، بافن}}
[[رده:اهالی انگلستان در سده ۱۶ (میلادی)]]
[[رده:اهالی انگلستان در سده ۱۶ (میلادی)]]
[[رده:تاریخ شمالگان]]
[[رده:تاریخ شمالگان]]

نسخهٔ ‏۱۰ اکتبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۴:۱۶

ویلیام بافین
زادهٔلندن
درگذشت۲۳ ژانویه ۱۶۲۲
جزیره قشم
ملیتEnglish
پیشهNavigator, explorer
عنوانویلیام بافین

ویلیام بافین(انگلیسی:William Baffin)، دریانورد و کاشف برجسته بریتانیایی بود. از اکتشافات بزرگ او، پهنه‌ای آبی در خاور کانادا و باختر گرینلند است که به نام وی خلیج بافین نام گذاری شده‌است.

آغاز زندگی

از زندگی ویلیام بافین همانند بسیاری از کاشفان و دریانوردان هم عصر او، تا زمان نخستین سفر دریایی مهم وی اطلاعات اندکی در دست است. در یازدهمین ویرایش دائرةالمعارف سترگ بریتانیکا سال تولد این کاشف بزرگ را بدون اشاره به مرجع آن، سال ۱۵۸۴ میلادی ذکر کرده‌اند. احتمالاً او یکی از اهالی بومی شهر لندن یا حومهٔ آن و متعلق به خانواده‌ای ضعیف بود که با استعداد ذاتی موفق به فراگیری شخصی علوم و فنونی نظیر ریاضیات، هیئت، نجوم و مساحی که اهمیت فراوانی در کار ناوبری کشتی‌ها داشتند، گردید. در هر صورت، طبق آنچه که می‌دانیم، بافین در سال ۱۶۱۲ به عنوان ناوبر ارشد کشتی پیشنس (Patience)به فرماندهی ناخدا جیمز هال عازم مأموریت اکتشافی مهمی برای کشف گذرگاه شمال غربی شد.

سفر به دریاهای سرد شمالی

پیشنس همراه با یک کشتی دیگر به نام هارتز ایز(Heart's Ease)که فرماندهی آن را ناخدا اندرو بارکر به عهده داشت در بیست و دوم آوریل سال ۱۶۱۲ از هامبر در ساحل شرقی انگلستان، به سوی دریاهای سرد شمالی و سواحل گرینلند بادبان کشید ولی این سفر که با سرمایهٔ چند تن از تجار معروف لندن پشتیبانی می‌شد، برای ناخدا هال خوش‌یمن نبود و او در سواحل گرینلند به دست اهالی بومی اسکیمو کشته شد. با مراجعه به دفتر یادداشتهای روزانهٔ کشتی پیشنس که از هشتم جولای آن سال به خط ویلیام بافین نوشته شده‌اند، می‌توانیم مدارک مربوط به رصدهای نجومی مهم و متعدد او را که با دقت انجام شده‌اند، مشاهده کنیم. بافین همچنین در این یادداشتها دربارهٔ زندگی و سرزمین اسکیمو‌ های ساکن گرینلند و ماجرای مرگ غم‌انگیز ناخدا هال صحبت کرده است. بافین در مجموع پنج بار به دریاهای سرد شمالی سفر کرد.چهارمین سفر او یکی از ماموریتهایی بود که توسط شرکت نورث وست (North West Company) برای جستجوی گذرگاه شمال غربی ترتیب یافته و دنباله ای بود بر سه سفر اکتشافی قبلی به سرپرستی ناخدا هنری هادسن کاشف و دریانورد مشهور انگلیسی.اکنون کشتی مستحکم دیسکاوری (Discovery)که در هر سه سفر قبلی به کار گرفته شده بود، در پانزدهم مارس 1615 بار دیگر با فرماندهی ناخدا رابرت بایلوت و ناوبری ویلیام بافین به سوی سرزمینهای سرد قطبی بادبان می کشید.بافین در روز 26 آوریل همین سال موفق شد تا برای اولین بار در طی تاریخ سفرهای دریایی با رصد واقعۀ نجومی پنهان شدن یک ستاره در پشت ماه، طول جغرافیایی محل رصد را تعیین کند.او همچنین به مساحی دقیق تنگۀ هادسن و ساحل شرقی جزیرۀ ساوت همپتن پرداخت.سرانجام اعضای گروه اکتشافی مجبور شدند به خاطر شرایط یخبندان ماموریت خود را رها کنند.بافین در این باره در دفتر ثبت وقایع روزانۀ کشتی می نویسد: لایه های ضخیم یخ بسیار آزار دهنده بودند و هر چه جلوتر می رفتیم یخ ها فراوان تر و آبها کم عمق تر می شدند.آثار چندانی از هیچ گونه جزر و مدی وجود نداشتو ما به زودی به این نتیجه رسیدیم که در این مکان نمی تواند گذرگاهی وجود داشته باشد.اکنون (13 جولای) سکان را برگردانده ایم و با کشتی به سوی جنوب رهسپاریم.زمینی که در سمت شمال و شمال شرقی مشاهده کردیم ، نُه یا ده گرۀ دریایی از ما فاصله داشت و بی هیچ تردید خلیجی که در جانب غرب قرار داشت ، به آن ختم می شد.ولی هنوز معیین نیست که این خشکی چقدر به سمت شرق امتداد دارد. دیسکاوری در هشتم سپتامبر 1615 به بندر پلیموت رسید. چند ماه بعد ، بافین بار دیگر امکان یافت تا به وسیلۀ کشتی دیسکاوری و همراه با ناخدا بایلوت برای پنجمین بار عازم آبهای قطبی شود.هیئت اکتشافی در 26 مارس 1616 از گریو سند در دهانۀ رود تیمز بادبان کشید و در ساحل گرینلند در هوپ ساندرسون از دورترین نقطۀ شمالی قبلاً جان دیویس بدان رسیده بود ، عبور کرد و سیصد مایل دیگر هم جلوتر رفت و به مدار 77 درجه و 45 دقیقه رسید. از آن پس تا 236 سال بعد هیچ دریانوردی نتوانست با کشتی از این نقطه به قطب شمال نزدیک تر شود.آنان همچنین با این اقدام موفق به کشف خلیجی شدند که در آنسوی آبهای تنگۀ دیویس قرار داشت. اکنون این پیکرۀ آبی خلیج بافین نامیده می شود.سپس کشتی دیسکاوری خلیج نویافته را دور زد و در طی مسیر بافین به مساحی و نقشه برداری از از تمامی سواحل آن و ورودی تنگه هایی پرداخت که به افتخار حامیان مالی این ماموریت اکتشافی نامگذاری شدند.امروزه می دانیم که تنگۀ لنکستر که بافین با قدردانی از حمایت سر جیمز لنکستر ،تاجر معروف اهل لندن به نام وی خوانده است، ورودی همان گذرگاهی است که ماجراجویان بسیار در تلاش برای کشف آن مال و جان خود را فدا کردند. ولی در آن هنگام هیئت اکتشافی دیسکاوری متوجه این کشف بزرگ خود نشد.ویلیام بافین در بازگشت طی گزارشی که به عنوان نتیجه گیری از این سفر ارائه داد، چنین عنوان کرد: هیچ گذرگاه یا امیدی به وجود گذرگاه در شمال تنگۀ دیویس وجود ندارد.ما در شمال این تنگه ، در همه جا یا تقریباً در همه جای پیرامون آن پهلو گرفتیم و دریافتیم که این منطقه چیزی جز یک خلیج بزرگ نیست. با عدم موفقیت این سفر اکتشافی به تدریج اسناد و مدارک مربوط به آن نیز به فراموشی سپرده شد و پس از مدتها غفلت نقشه های تهیه شده مفقود شدند.تا آنجا که سال ها بعد مشاهدات بافین را به عنوان تخیلات مطلق کنار گذاردند. گرچه ویلیام بافین عقیده ای مخالف با وجود گذرگاه شمال غربی ابراز داشته بود ولی به راحتی قانع نشد و همچنان امیدوار بود که بتواند از مدخلی دیگر چنین گذرگاهی را بیابد.به همین دلیل تصمیم گرفت تا بار دیگر و این بار از کناره های جزایر ژاپن به آغاز سفر اکتشافی خود بپردازد و احتمالاً به همین دلیل به استخدام شرکت یا کمپانی هند شرقی درآمد.

ماموریت در آبهای گرم

در پنجم مارس 1617 ویلیام بافین از طرف کمپانی هند شرقی با کشتی آنی رویال به فرماندهی ناخدا اندرو شیلینگ از انگلستان لنگر کشید . این کشتی بخشی از ناوگان بزرگ ناخدا پرینگ بود.آنان در 21 ژوئن به خلیج سالدانها در آفریقای جنوبی رسیدند و در ماه سپتامبر وارد بندر سورات در ساحل غربی هندوستان شدند.اندکی بعد ناخدا شیلینگ را برای انجام ماموریتی تجاری با آنی رویال به دریای سرخ و بندر مُکا فرستادند. آنان در سیزدهم آوریل 1618 به مُکا رسیدند و سپس حدود چهار ماه در دریای سرخ و خلیج فارس به گشت زنی پرداختند.در تمام این مدت ویلیام بافین به کار مساحی و نقشه برداری از مناطق ساحلی مشغول بود. آنی رویال در سال 1619 به انگلستان بازگشت و پس از آن مجمع مدیران شرکت هند شرقی در اول اکتبر همان سال ویلیام بافین را به خاطر آنچه که زحمات و هنرمندی ماهرانۀ او در ترسیم ساحل پارس و دریای سرخ نامیده شده بود ، به دریافت پاداش مفتخر ساختند. یک سال بعد در اوایل آوریل سال 1620 بار دیگر بافین را همراه با ناو سرفرماندهی لندن که به ناوگانی متشکل از چهار کشتی تحت فرماندهی ناخدا شیلینگ تعلق داشت ، به هند شرقی فرستادند. ناوگان در بیست و پنجم مارس 1620 بندر داونز را ترک کرد و در نهم نوامبر به سورات رسید. در آنجا به نیروهای انگلیسی خبر دادند که کشتی های قوای متحد پرتغال و هلند مستقر در دریای عمان درصدد حمله به منافع دولت بریتانیا در این منطقه برآمده اند و ناوگان ناخدا شیلینگ بی درنگ عازم مقابله شد.دو ناوگان که از نظر تعداد کشتی ها -هر یک چهار کشتی- در وضعیتی برابر قرار داشتند، دو بار به فاصلۀ دوازده روز با یکدیگر درگیر شدند.در دومین نبرد ناخدا شیلینگ زخمی مهلک برداشت و بر اثر آن در روز ششم ژانویۀ سال 1621 از پای درآمد. جسد او را در بندر جاسک به خاک سپردند و سپس تحت فرماندهی ناخدا بلایت به سورات بازگشتند.در این نبرد کشتی های بریتانیایی ، پرتغالی ها را در جاسک شکست دادند و این وهنی بزرگ بر عظمت نیروی دریایی آن کشور در آبهای دریای عمان و خلیج فارس محسوب میشد.

سفر پایانی

این زمان مصادف بود با تلاشهای شاه عباس صفوی برای پایان دادن بر سلطۀ یکصد سالۀ پرتغالی ها بر جزیرۀ هرمز و آبهای جنوبی ایران.حاکم فارس ، امام قلی خان از سوی پادشاه فرمان داشت تا با نمایندگان شرکت بریتانیایی هند شرقی که از سال 1616 در ساحل جاسک برای خود تجارتخانه تاسیس کرده و به داد و ستد مشغول بودند ،مذاکره کند و از ایشان برای حمله به قشم و هرمز کمک بگیرد.چانه زنی ها یک سال به درازا کشید . انگلیسی ها از یک سو می ترسیدند که نتوانند حریف نیروی پرتغالی شوند و از سوی دیگر منتظر کسب تکلیف از دولت خود بودند. عاقبت حاکم فارس آنان را تهدید به مصادرۀ اموال در صورت عدم همکاری کرد و به این ترتیب ناوگان ناخدا بلایت متشکل از پنج ناو و چهار کشتی کوچک برای کمک به دولت صفوی در نبرد با پرتغالی ها عازم قشم گردید. پرتغالی ها که مجهز به پنج ناو و پانزده یا شانزده کشتی کوچک بودند به محاصره درآمدند.در روز 23 ژانویۀ 1622 ویلیام بافین ماموریت یافت تا در ساحل قشم پیاده شود و ضمن بررسی قلعۀ دشمن، مختصات ، ارتفاع و فاصلۀ بارو ها را برای هدف گیری دقیق توپخانه تعیین کند. در حین انجام این وظیفه تیری که از جانب دشمن شلیک شد به شکم او اصابت کرد. وی را پرتاب نمود و از پای درآورد. در روز دوم فوریه ، پنج عراده توپ انگلیسی را در ساحل پیاده کردند و پس از انجام مذاکراتی بی حاصل با طرف پرتغالی قلعۀ قشم به توپ بسته شد.اندکی بعد استحکامات پرتغالیان سقوط کرد ، روی فریره فرمانده پرتغالی جزیره شد و پس از اسارت به سورات انتقال یافت. هرمز نیز در روز دهم مارس به محاصرۀ قوای انگلو پرشین درآمد و سرانجام پس از قریب یک قرن اشغال آزاد گردید. جسد ویلیام بافین را همراه با دو سرباز انگلیسی دیگر که در این نبرد از پای درآمدند ، در قبرستان گور فرنگی واقع در جنوب خور کولغان قشم به خاک سپردند . از او فرزندی به یادگار نماند.بیوۀ بافین چندی بعد علیه کمپانی هند شرقی بریتانیا اقامۀ دعوا کرد و خواستار دریافت دستمزد همسر خود توام با خسارتی هنگفت شد.وکلای شرکت او را زنی ستیزه جو و دردسرساز توصیف کرده اند.وی سرانجام پس از سه سال مجادله، با دریافت مبلغی معادل پانصد پوند که در آن زمان رقمی هنگفت محسوب می شد، رضایت به ترک دعوا داد.

میراث بافین

دریانوردانی همچون جان راس ( John Ross ) و ویلیام ادوارد پری ( William Edward Parry ) که دویست سال بعد مشاهدات بافین را مورد بررسی مجدد قرار داند،آنها را تا حد زیادی مقرون به واقعیت یافتند .بافین در طی چهارمین سفر خود به مناطق سرد قطبی دفتر یادداشت روزانۀ کاملی را به نگارش درآورده است که حاوی تنها نمونه از نقشه های ترسیمی اوست. بررسی این یادداشتها نشان می دهند که مشاهدات وی در زمینۀ تعیین عرض های جغرافیایی و ثبت دگرگونی های جزر و مد ، توافق قابل ملاحظه ای با مشاهدات کنونی که توسط ابزار و ادوات بسیار پیشرفته تری انجام می شوند، دارند. در آگوست 1821 ویلیام پری با اقبالی بلندتر مشاهدات بافین را پی گیری کرد و توانست خشکی شمال شرقی مورد نظر بافین را بیابد. او دریافت که این خشکی یک جزیره است و آن را به افتخار کاشف آن جزیرۀ بافین نامید. امروزه بخش بزرگی از مشاهدات، مدارک، مساحی ها و نقشه های ویلیام بافین ناپدید شده اند ولی همان مقادیر اندک باقی مانده نیز برای اثبات این که وی در میان تمام کاشفان و دریانوردان عصر خود بهترین بوده است کفایت می کنند.

منابع