منطقه زمانی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
BarzanHayati (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۲: | خط ۲: | ||
'''منطقهٔ زمانی''' (یا '''زمانپهنه''') به هر یک از قاچهای ۱۵ درجهای کرهٔ زمین گفته میشود که زمان متوسط [[نصفالنهار|نصفالنهاری]] مرکز آن را میتوان به عنوان زمان رسمی کشورها و مناطق قرارگرفته در آن قاچ محسوب کرد. تعداد این قاچها ۲۴ عدد است. اگر کشوری از ۳۰ درجه طول بیشتری داشته باشد غالباً دارای چند ساعت میشود. |
'''منطقهٔ زمانی''' (یا '''زمانپهنه''') به هر یک از قاچهای ۱۵ درجهای کرهٔ زمین گفته میشود که زمان متوسط [[نصفالنهار|نصفالنهاری]] مرکز آن را میتوان به عنوان زمان رسمی کشورها و مناطق قرارگرفته در آن قاچ محسوب کرد. تعداد این قاچها ۲۴ عدد است. اگر کشوری از ۳۰ درجه طول بیشتری داشته باشد غالباً دارای چند ساعت میشود. |
||
با نگاه به تاریخ |
با نگاه به تاریخ میتوان دریافت که تعیین ساعتهای مرجع و تقسیمبندی جهان به محدودههای زمانی گوناگون به همان اندازه که به موضوع تنظیم و تعیین وقت مربوط میشود به [[سیاست]]، [[دیپلماسی]] و حتی شورشهای محلی و منطقهای مربوط بوده است. به همین دلیل، ساعات رسمی درون کشورها تقسیم جهان به محدودههای زمانی براساس طول جغرافیایی با نظم و ترتیب چندانی صورت نگرفته است.<ref name="BBC">[http://www.bbc.com/persian/world/2015/08/150808_me_time_zones چگونه تقسیم جهان به محدودههای زمانی همه را سردرگم کرد] بیبیسی فارسی، ۱۷ مرداد ۱۳۹۴</ref> |
||
== تاریخچه == |
== تاریخچه == |
||
این مفهوم ابتدا در [[انگلستان]] [[عصر |
این مفهوم ابتدا در [[انگلستان]] [[عصر ویکتوریا]] به وجود آمد. در تاریخ [[۱ دسامبر]] [[۱۸۴۷ (میلادی)|۱۸۴۷]] و سپس در [[۲۳ اوت]] [[۱۸۵۲ (میلادی)|۱۸۵۲]] نود و هشت درصد انگلستان چنین ساعتی را پذیرفته بودند. پس از انگلستان، [[نیوزیلند]] دومین کشوری بود که برای خود منطقه زمانی تعریف کرد. برای اولین بار در [[ایران]] مفوم منطقه زمانی، توسط [[محمود حسابی|پروفسور محمود حسابی]] با نامهنگاری به وجود آمد. |
||
در آغاز، حرکت [[قطار |
در آغاز، حرکت [[قطار]]ها، کار زمانبندی حرکت قطارها همه را سردرگم میکرد. قطارها و شبکه [[ترابری ریلی|راه آهن]] که در [[سده ۱۹ (میلادی)|قرن نوزدهم]] در رشد اقتصادی و پیشرفت صنعتی کشورها نقش مهمی ایفا میکردند در حرکت تدریجی به سمت تعیین یک ساعت مرجع و استاندارد تأثیر زیادی داشتند.<ref name="BBC" /> |
||
با پیشرفت شبکه راه آهن و [[کشتیرانی]] در قرن نوزدهم، سفرهای طولانی تسهیل شد و تفاوت در ساعت یا وقت محلی کشورهای مختلف بیش از گذشته مهم شد. همزمان با گسترش شبکه راه آهن در [[اروپا]] و [[ایالات متحده آمریکا]] نیاز برای تعیین یک ساعت مرجع و همگانی جدیتر شد.<ref name="BBC" /> |
با پیشرفت شبکه راه آهن و [[کشتیرانی]] در قرن نوزدهم، سفرهای طولانی تسهیل شد و تفاوت در ساعت یا وقت محلی کشورهای مختلف بیش از گذشته مهم شد. همزمان با گسترش شبکه راه آهن در [[اروپا]] و [[ایالات متحده آمریکا]] نیاز برای تعیین یک ساعت مرجع و همگانی جدیتر شد.<ref name="BBC" /> |
||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
== مبدأ == |
== مبدأ == |
||
مبدأ این خطها، خطی است که از وسط دوپایه [[تلسکوپ]] [[رصدخانه سلطنتی گرینویچ]] در [[لندن]] میگذرد که در زبان انگلیسی به اختصار GMT |
مبدأ این خطها، خطی است که از وسط دوپایه [[تلسکوپ]] [[رصدخانه سلطنتی گرینویچ]] در [[لندن]] میگذرد که در زبان انگلیسی به اختصار GMT میگویند که مخفف سه کلمه Greenwich Mean Time است. ساعتهای دیگر نسبت به این سنجیده میشوند. قبلاً مناطقی مثل [[عربستان سعودی]] و [[پاریس]] و چند جای دیگر هم مبدأ بودهاند. |
||
== |
== نمونهای از تقسیمبندیهای مختلف == |
||
=== آمریکا === |
=== آمریکا === |
||
ایالات متحده آمریکا دارای ۳ [[زمان در ایالات متحده آمریکا|منطقه زمانی رسمی]] شامل [[منطقه زمانی شرقی]]، [[منطقه زمانی مرکزی]] و [[منطقه زمانی اقیانوس آرام]] است.<ref name="BBC" /> |
ایالات متحده آمریکا دارای ۳ [[زمان در ایالات متحده آمریکا|منطقه زمانی رسمی]] شامل [[منطقه زمانی شرقی]]، [[منطقه زمانی مرکزی]] و [[منطقه زمانی اقیانوس آرام]] است.<ref name="BBC" /> |
||
=== روسیه === |
=== روسیه === |
||
[[روسیه]] با بیش از ۱۶۰ درجه طول جغرافیایی ۱۰ منطقه زمانی را |
[[روسیه]] با بیش از ۱۶۰ درجه طول جغرافیایی ۱۰ منطقه زمانی را دربر گرفته است و اختلاف ساعت در منطقه [[مسکو]] با شرقیترین نقطه روسیه در [[شبهجزیره چوکچی]] و شبهجزیره [[ساخالین]] ۹ ساعت است.<ref name="BBC" /> |
||
=== هند === |
=== هند === |
||
خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
=== چین === |
=== چین === |
||
در [[چین]] نیز با تعیین یک ساعت واحد و سراسری کار را ساده کردند. اما به خاطر پهناوری خاک چین و چندین طول جغرافیایی که از عرض کشور عبور میکند داشتن یک ساعت واحد، زمانبندی و برنامهریزی امور را بر مبنای وقت محلی پیچیده کرده است. تمام کشور از ساعت مرجع [[پکن]] تبعیت میکند. حتی آنهایی که در منتهی الیه غربی کشور |
در [[چین]] نیز با تعیین یک ساعت واحد و سراسری کار را ساده کردند. اما به خاطر پهناوری خاک چین و چندین طول جغرافیایی که از عرض کشور عبور میکند داشتن یک ساعت واحد، زمانبندی و برنامهریزی امور را بر مبنای وقت محلی پیچیده کرده است. تمام کشور از ساعت مرجع [[پکن]] تبعیت میکند. حتی آنهایی که در منتهی الیه غربی کشور مثلاً در ایالت [[سینکیانگ]] زندگی میکنند. در نتیجه مردم مجبورند خیلی زود سر کار بروند و در ماههای تابستان در این ایالت آفتاب در ساعات نیمه شب غروب میکند. تعیین یک ساعت مرجع و واحد برای چین یک تصمیم سیاسی بود و [[حزب کمونیست چین]] در سال ۱۹۴۹ با قبضه قدرت در این کشور برای ایجاد اتحاد سیاسی این تصمیم را گرفت. اما بسیاری از ساکنان ایالت سین کیانگ که مسلمان هستند هنوز هم در امور روزانه وقت محلی را مبنا قرار میدهند که شکل آرامی از نافرمانی در برابر حکومت مرکزی است.<ref name="BBC" /> |
||
=== کره شمالی === |
=== کره شمالی === |
||
[[کره شمالی]] از سال ۲۰۱۵، ساعت رسمی خود را که میراث [[امپراتوری ژاپن]] بود با |
[[کره شمالی]] از سال ۲۰۱۵، ساعت رسمی خود را که میراث [[امپراتوری ژاپن]] بود با انگیزههای سیاسی و تاریخی، نیم ساعت عقب کشید.<ref name="BBC" /> |
||
=== نپال === |
=== نپال === |
||
[[نپال]] و [[جزایر چاتام]] تنها کشورهای جهان هستند که محدوده زمانی خود را به جای یک ساعت بر مبنای نیم ساعت تعیین کردهاند. ساعت مرجع نپال ۵ ساعت و ۴۵ دقیقه از ساعت گرینویچ جلوتر است. چون براساس طول جغرافیاییای تعیین شده که از کوهستانی در حومه [[کاتماندو]] پایتخت کشور عبور میکند.<ref name="BBC" /> |
[[نپال]] و [[جزایر چاتام]] تنها کشورهای جهان هستند که محدوده زمانی خود را به جای یک ساعت بر مبنای نیم ساعت تعیین کردهاند. ساعت مرجع نپال ۵ ساعت و ۴۵ دقیقه از ساعت گرینویچ جلوتر است. چون براساس طول جغرافیاییای تعیین شده که از کوهستانی در حومه [[کاتماندو]] پایتخت کشور عبور میکند.<ref name="BBC" /> |
||
=== |
=== قطبها === |
||
در [[قطب شمال]] و [[قطب جنوب]] که همه طولهای جغرافیایی به یکدیگر میپیوندند، تعیین ساعت محلی پیچیدهتر است و بنابراین قطب شمال و جنوب ساعت رسمی ندارند. ایستگاههای تحقیقات علمی که در محدوده قطب شمال مستقر هستند هر یک از ساعت رسمی کشور متبوع خود پیروی میکنند. قطب جنوب فقط یک ایستگاه تحقیقات علمی دارد که متعلق به |
در [[قطب شمال]] و [[قطب جنوب]] که همه طولهای جغرافیایی به یکدیگر میپیوندند، تعیین ساعت محلی پیچیدهتر است و بنابراین قطب شمال و جنوب ساعت رسمی ندارند. ایستگاههای تحقیقات علمی که در محدوده قطب شمال مستقر هستند هر یک از ساعت رسمی کشور متبوع خود پیروی میکنند. قطب جنوب فقط یک ایستگاه تحقیقات علمی دارد که متعلق به آمریکاست؛ ولی چون کارکنان آن از خاک نیوزیلند به آن سفر میکنند از وقت محلی نیوزیلند تبعیت میکند.<ref name="BBC" /> |
||
=== کره ماه === |
=== کره ماه === |
||
پس از [[آپولو ۱۱|اولین سفر موفقیت آمیز انسان به کره ماه]] در سال ۱۹۶۹، کنت ال فرانکلین {{به انگلیسی|Kenneth Franklin}} [[ستارهشناس]] آمریکایی یک ساعت مخصوص برای مسافران به کره [[ماه]] اختراع کرد. او مقیاس جدیدی برای |
پس از [[آپولو ۱۱|اولین سفر موفقیت آمیز انسان به کره ماه]] در سال ۱۹۶۹، کنت ال فرانکلین {{به انگلیسی|Kenneth Franklin}} [[ستارهشناس]] آمریکایی یک ساعت مخصوص برای مسافران به کره [[ماه]] اختراع کرد. او مقیاس جدیدی برای اندازهگیری زمان ابداع کرد که [[ماه نو]] (لونیشن) {{به انگلیسی|Lunation}} نام گرفت و معادل ۲۹٫۵۳۰ روز در کره زمین است؛ همان زمانی که یک دور کامل ماه به دور کره زمین طول میکشد.<ref name="BBC" /> |
||
=== ایستگاه فضایی بینالمللی === |
=== ایستگاه فضایی بینالمللی === |
نسخهٔ ۱۸ آوریل ۲۰۱۷، ساعت ۱۶:۲۱
منطقهٔ زمانی (یا زمانپهنه) به هر یک از قاچهای ۱۵ درجهای کرهٔ زمین گفته میشود که زمان متوسط نصفالنهاری مرکز آن را میتوان به عنوان زمان رسمی کشورها و مناطق قرارگرفته در آن قاچ محسوب کرد. تعداد این قاچها ۲۴ عدد است. اگر کشوری از ۳۰ درجه طول بیشتری داشته باشد غالباً دارای چند ساعت میشود.
با نگاه به تاریخ میتوان دریافت که تعیین ساعتهای مرجع و تقسیمبندی جهان به محدودههای زمانی گوناگون به همان اندازه که به موضوع تنظیم و تعیین وقت مربوط میشود به سیاست، دیپلماسی و حتی شورشهای محلی و منطقهای مربوط بوده است. به همین دلیل، ساعات رسمی درون کشورها تقسیم جهان به محدودههای زمانی براساس طول جغرافیایی با نظم و ترتیب چندانی صورت نگرفته است.[۱]
تاریخچه
این مفهوم ابتدا در انگلستان عصر ویکتوریا به وجود آمد. در تاریخ ۱ دسامبر ۱۸۴۷ و سپس در ۲۳ اوت ۱۸۵۲ نود و هشت درصد انگلستان چنین ساعتی را پذیرفته بودند. پس از انگلستان، نیوزیلند دومین کشوری بود که برای خود منطقه زمانی تعریف کرد. برای اولین بار در ایران مفوم منطقه زمانی، توسط پروفسور محمود حسابی با نامهنگاری به وجود آمد.
در آغاز، حرکت قطارها، کار زمانبندی حرکت قطارها همه را سردرگم میکرد. قطارها و شبکه راه آهن که در قرن نوزدهم در رشد اقتصادی و پیشرفت صنعتی کشورها نقش مهمی ایفا میکردند در حرکت تدریجی به سمت تعیین یک ساعت مرجع و استاندارد تأثیر زیادی داشتند.[۱]
با پیشرفت شبکه راه آهن و کشتیرانی در قرن نوزدهم، سفرهای طولانی تسهیل شد و تفاوت در ساعت یا وقت محلی کشورهای مختلف بیش از گذشته مهم شد. همزمان با گسترش شبکه راه آهن در اروپا و ایالات متحده آمریکا نیاز برای تعیین یک ساعت مرجع و همگانی جدیتر شد.[۱]
به عنوان مثال در آمریکا هر شهری وقت محلی خود را تعیین میکرد و این برای مسافران و شرکتهای راه آهن سر درگمی زیادی ایجاد میکرد. در آغاز کار شرکتهای راه آهن خاک آمریکا را به صد محدوده زمانی گوناگون تقسیم کردند ولی در نهایت این محدودهها و ساعت مرجع آنها به چهار مورد شاخص کاهش یافت.[۱]
مبدأ
مبدأ این خطها، خطی است که از وسط دوپایه تلسکوپ رصدخانه سلطنتی گرینویچ در لندن میگذرد که در زبان انگلیسی به اختصار GMT میگویند که مخفف سه کلمه Greenwich Mean Time است. ساعتهای دیگر نسبت به این سنجیده میشوند. قبلاً مناطقی مثل عربستان سعودی و پاریس و چند جای دیگر هم مبدأ بودهاند.
نمونهای از تقسیمبندیهای مختلف
آمریکا
ایالات متحده آمریکا دارای ۳ منطقه زمانی رسمی شامل منطقه زمانی شرقی، منطقه زمانی مرکزی و منطقه زمانی اقیانوس آرام است.[۱]
روسیه
روسیه با بیش از ۱۶۰ درجه طول جغرافیایی ۱۰ منطقه زمانی را دربر گرفته است و اختلاف ساعت در منطقه مسکو با شرقیترین نقطه روسیه در شبهجزیره چوکچی و شبهجزیره ساخالین ۹ ساعت است.[۱]
هند
کشور پهناور هند نیز یک ساعت مرجع واحد دارد و این سیستم میراث احداث راه آهن توسط بریتانیاییها در این کشور است.[۱]
چین
در چین نیز با تعیین یک ساعت واحد و سراسری کار را ساده کردند. اما به خاطر پهناوری خاک چین و چندین طول جغرافیایی که از عرض کشور عبور میکند داشتن یک ساعت واحد، زمانبندی و برنامهریزی امور را بر مبنای وقت محلی پیچیده کرده است. تمام کشور از ساعت مرجع پکن تبعیت میکند. حتی آنهایی که در منتهی الیه غربی کشور مثلاً در ایالت سینکیانگ زندگی میکنند. در نتیجه مردم مجبورند خیلی زود سر کار بروند و در ماههای تابستان در این ایالت آفتاب در ساعات نیمه شب غروب میکند. تعیین یک ساعت مرجع و واحد برای چین یک تصمیم سیاسی بود و حزب کمونیست چین در سال ۱۹۴۹ با قبضه قدرت در این کشور برای ایجاد اتحاد سیاسی این تصمیم را گرفت. اما بسیاری از ساکنان ایالت سین کیانگ که مسلمان هستند هنوز هم در امور روزانه وقت محلی را مبنا قرار میدهند که شکل آرامی از نافرمانی در برابر حکومت مرکزی است.[۱]
کره شمالی
کره شمالی از سال ۲۰۱۵، ساعت رسمی خود را که میراث امپراتوری ژاپن بود با انگیزههای سیاسی و تاریخی، نیم ساعت عقب کشید.[۱]
نپال
نپال و جزایر چاتام تنها کشورهای جهان هستند که محدوده زمانی خود را به جای یک ساعت بر مبنای نیم ساعت تعیین کردهاند. ساعت مرجع نپال ۵ ساعت و ۴۵ دقیقه از ساعت گرینویچ جلوتر است. چون براساس طول جغرافیاییای تعیین شده که از کوهستانی در حومه کاتماندو پایتخت کشور عبور میکند.[۱]
قطبها
در قطب شمال و قطب جنوب که همه طولهای جغرافیایی به یکدیگر میپیوندند، تعیین ساعت محلی پیچیدهتر است و بنابراین قطب شمال و جنوب ساعت رسمی ندارند. ایستگاههای تحقیقات علمی که در محدوده قطب شمال مستقر هستند هر یک از ساعت رسمی کشور متبوع خود پیروی میکنند. قطب جنوب فقط یک ایستگاه تحقیقات علمی دارد که متعلق به آمریکاست؛ ولی چون کارکنان آن از خاک نیوزیلند به آن سفر میکنند از وقت محلی نیوزیلند تبعیت میکند.[۱]
کره ماه
پس از اولین سفر موفقیت آمیز انسان به کره ماه در سال ۱۹۶۹، کنت ال فرانکلین (به انگلیسی: Kenneth Franklin) ستارهشناس آمریکایی یک ساعت مخصوص برای مسافران به کره ماه اختراع کرد. او مقیاس جدیدی برای اندازهگیری زمان ابداع کرد که ماه نو (لونیشن) (به انگلیسی: Lunation) نام گرفت و معادل ۲۹٫۵۳۰ روز در کره زمین است؛ همان زمانی که یک دور کامل ماه به دور کره زمین طول میکشد.[۱]
ایستگاه فضایی بینالمللی
فضانوردان مستقر در ایستگاه فضایی بینالمللی با وجود اینکه سفر خود به ایستگاه را از خاک قزاقستان شروع کرده و در حرکت مستمر آن در مدار زمین از محدودههای زمانی گوناگون عبور میکنند، ساعت هماهنگ جهانی را مبنا قرار میدهند.[۱]
منطقه زمانی چند نقطه مشهور
- لس آنجلس، کالیفرنیا UTC−۸
- نیویورک UTC−۵
- سنت جان کاناداUTC−۴
- استکهلم سوئد UTC+۱
- کیپ تاون، آفریقای جنوبیUTC+۲
- تهران، ایران UTC+۳:۳۰
- بمبئی، هند UTC+۵:۳۰
- سئول، کره جنوبی UTC+۹
- ملبورن، استرالیا UTC+۱۰
منابع
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ منطقه زمانی موجود است. |
- جعفری، عباس، فرهنگ بزرگ گیتاشناسی (اصطلاحات جغرافیائی). تهران: انتشارات گیتاشناسی، چاپ اول، خرداد ۱۳۶۶.