فضل‌الله توکل

فضل الله توکل
زاده	۱۳۲۱
سال‌های فعالیت	آهنگساز و نوازنده سنتور

فضل‌الله توکل (زادهٔ ۱۳۲۱ در تهران)، آهنگساز و نوازندهٔ ایرانی سنتور است.

زندگی نامه

فضل‌الله توکل در سال ۱۳۲۱ در تهران متولد گردید. پدرش افسر ارتش و مادرش دبیر ریاضی و فرانسه آموزش و پرورش بود. تحصیلات کودکستانی و دبستانی را در تهران مدرسه ایران طی کرد و سپس برای دوره دبیرستان ابتدا به دبیرستان پهلوی آن موقع و سپس در دوره دوم دبیرستان به دبیرستان مروی رفت و در سال تحصیلی ۳۹–۳۸ موفق به اخذ دیپلم در رشته طبیعی از دبیرستان مروی گشت بعلت معاشرت نزدیکی که خانواده پدربزرگ پدرش با هنرمندان و اساتید بزرگ آنزمان داشتند در حدود سن ۶ یا ۷ سالگی شاگردی استاد حسین تهرانی را پیدا کرد و نزد ایشان دوره تنبک نوازی را طی کرد در سن ۹–۸ سالگی پدرش برایش سنتوری خرید و او نزد یکی از معلمان موسیقی مدارس آنموقع بنام آقای خائفی دوره ابتدایی سنتور نوازی را فرا گرفت. سپس بعلت مﺃموریت پدر در شیراز به شاگردی آقای بهادر نوذری در آمد و بعد در طی این دوره مدت ده سال دوره‌های مختلف ردیف نوازی ایران را با استاد علی تجویدی شروع کرد و همین دوستی شاگرد و استاد باعث گردید که او به دعوت استاد تجویدی در سال ۱۳۳۵ به عنوان نوازنده سنتور در ارکستر شماره ۲ رادیو آن زمان به سرپرستی استاد تجویدی پذیرفته شود و بفاصله یکسال بعد در ارکستر شماره ۳ رادیو به سرپرستی استاد پرویز یاحقی نیز به عنوان نوازنده ارکستر پذیرفته شود. در سال ۱۳۳۷ به دعوت زنده یاد داوود پیرنیا به عنوان تک نوازننده سنتور به برنامه گلها راه یافت و گلهای صحرایی شماره ۵ (دردستگاه شور) و برگ سبز شماره (۶۵) بهمراهی آواز زنده یاد محمودی خوانساری و تنبک ناصر افتاح اولین اجراهای تکنوازی او هستند که سپس در برنامه گلها به عنوان سولیست و تکنواز باقی‌ماند و آثار زیادی از ساز نوازی او در برنامه‌های مختلف گلها (گلهای جاویدان- برگ سبز- گلهای رنگارنگ و یک شاخه گل) به جا مانده‌است بعد از اخذ دیپلم به کشور انگلستان رفت و در دانشگاه کمبریج موفق به اخذ فوق لیسانس در رشته اقتصاد گردید. از سال ۱۳۴۵ بعد از مراجعت از انگلستان مجدداً همکاریش را با رادیو آنموقع ادامه داد از سال ۴۶–۴۵ با ساختن آهنگ (قهر و ناز) با صدای اکبر گلپایگانی به جرگه آهنگسازان پیوست و در این رشته هم موفق بود.

سپس در سالهای بعد با آهنگ‌های دل بی قرار (ابوعطا) نقش غم (سه گاه) آشیانه (شور) و مهربونی با همکاری آقای گلپایگانی به آهنگ سازی و تکنوازی در رادیو ادامه داد. آهنگهای او بعلت ملودیهای تازه و نوین که خلق می‌کرد باعث گردید که خوانندگان دیگری هم برای همکاری با وی مشتاق باشند و حاصل این همکاری تعداد زیادی آهنگ با صدای خانم حمیرا به صورت صفحه و نوار کاست در اختیار همگان قرار گیرد (ترسم فراموشم کنی – گذشتم – خواهم که رسوا بشی– یادم نمیره با صدای حمیرا).

آهنگسازی

سبک آهنگسازی وی کاملاً دلنشین، عامیانه و به روز است شاید بتوان گفت وی، تنها آهنگسازی است که مطابق با زمان، اهنگ‌ها را خلق می‌کند.

تا قبل سال۱۳۵۷ همکاری زیادی با خوانندگان مشهور ان دوره داشته است. وسبک آهنگسازی وی کاملاً حال وهوای ان روزگار را بیان می‌کند.

از سال ۱۳۵۷ که همکاری او با رادیو قطع و مجدداً در سال ۱۳۷۲ این همکاری شروع شد و او با همکاری شادروان اسدالله ملک ارکستر همنوازان را در صدا و سیما بنا نهادند که تکنوازی‌های بیشماری حاصل این همکاری است که نوارهایش در آرشیو صدا و سیما موجود می‌باشد.

از سال ۱۳۷۲ همکاری او با آقای گلپایگانی با آهنگهای عشق و آهسته آهسته که به صورت نوار و کاست و CD در اختیار مرم قرار گرفت، شروع شد و در سال ۱۳۷۴ آلبوم آوازه خوان را با ۸ ترانه جدید که کلیه آهنگها و اشعارش از خود فضل‌الله توکل است در اختیار عموم قرار گرفت که این آهنگ‌ها نیز مورد توجه و لطف مردم قرار گرفت.

از سال ۱۳۷۸ضمن همکاری با آقای گلپایگانی و ارائه دو آلبوم (مست عشق و عقیق) همکاریش را با علیرضا افتخاری شروع کرد و حاصل این همکاری آلبوم نسیما بود که این آلبومها نیز مورد توجه و عنایت مردم نیز قرار گرفت.

ازسال۱۳۸۰ تا کنون اهنگ‌های وی کاملاً رنگ و بوی امروزی ومدرن می‌گیرد نمونه بارز ان آهنگسازی آلبوم نسیما، غم زمانه، خاطرات جوانی با صدای علیرضا افتخاری است که مورد استقبال فراوان دوست داران موسیقی ایرانی قرار گرفت.

معروف‌ترین ترانه‌های ساخته شده وی ترانه گذشته (وای نگو نگو نگو دیگه از گذشته) با صدای خواننده به نام ایران حمیرا و ترانه پرنده (من یه پرنده‌ام آرزو دارم) باصدای ایرج و گلهای اطلسی( با تو بودن و نبودن) با صدای علیرضا افتخاری است.

شیوه نوازندگی

او در نواختن سنتور و همچنین آهنگسازی دارای سبکی مخصوص به خودش است. چنانچه به قول معروف تا مضرابش بر روی ساز می‌آید مشخص می‌شود که این سنتور فضل‌الله توکل است.

وی علاوه بر سنتور کاملاً بر نوازندگی ویلن تسلط دارد. شاید همین علت بود که نوازندگان مطرح ویلن ایران حاضر به همکاری با دیگر نوازندگان به نام سنتور و هم دوره فضل الله توکل نمی‌شدند. پرویز یاحقی بارها شیوه سنتور نوازی فضل الله توکل را منحصربه‌فرد خوانده بود و او را بی رقیب می‌دانست.

زنده یاد اسدالله ملک، جواب سازی فضل الله توکل و نواختن وی در هنگام همنوازی‌هایش را بسیار تحسین می‌نمود وبارها در محافل هنری وی را برترین نوازنده سنتور دانسته بود.

در برنامه تکنوازان و همنوازان او پیوسته با تکنوازان و اساتید برجسته استادان حبیب‌الله بدیعی - پرویز یاحقی – همایون خرم و اسدالله ملک و دیگر اساتید همکاری داشته‌است؛ و حاصل این همکاری تعداد زیادی نوار است که در آرشیوهای گوناگون موجود می‌باشد.

ترانه‌شناسی

مقالهٔ اصلی: ترانه‌شناسی فضل الله توکل

خواننده	نام ترانه	ترانه‌سرا	آهنگساز	تنظیم	آلبوم
اکبر گلپایگانی	ساقی	فضل الله توکل	فضل الله توکل	مجید اخشابی	مست عشق
اکبر گلپایگانی	عبادت	فضل الله توکل	فضل الله توکل		مست عشق
اکبر گلپایگانی	باغبان خسته	فضل الله توکل	فضل الله توکل	علی تجویدی	مست عشق
اکبر گلپایگانی	سرنوشت	فضل الله توکل	فضل الله توکل		مست عشق
اکبر گلپایگانی	مهربان	فضل الله توکل	فضل الله توکل		مست عشق
اکبر گلپایگانی	عشق پاک	فضل الله توکل	فضل الله توکل		مست عشق
اکبر گلپایگانی	ساز و آواز	فضل الله توکل	فضل الله توکل	مجتبی میرزاده	مست عشق
اکبر گلپایگانی	قهر و ناز	فضل الله توکل	فضل الله توکل		قهر و ناز
اکبر گلپایگانی	شب	فضل الله توکل	فضل الله توکل		دل ای دل
اکبر گلپایگانی	نقش غم	فضل الله توکل	فضل الله توکل		چرا عاشق نباشم
اکبر گلپایگانی	آوازه خوان خسته	آرش سزاوار	فضل الله توکل		آوازه خوان خسته
احمد آزاد	دروغه	فضل الله توکل	فضل الله توکل	لقمان ادهمی	بگو آبادی کجاست
مهستی	دل شکسته	فضل الله توکل	انوشیروان روحانی	انوشیروان روحانی	بی نوا دل
هوشمند عقیلی	اولین دیدار	فضل الله توکل	فضل الله توکل		دخترک فال بین
معین	اای دریغ	فضل الله توکل	فضل الله توکل	پیام طونی	طلوع
معین	شراب	فضل الله توکل	فضل الله توکل	آرا	طلوع
هایده	دل سرده سرده	تورج نگهبان	فضل الله توکل		خراباتی
هایده	راضی مشو	تورج نگهبان	فضل الله توکل	فضل الله توکل	خراباتی
مازیار	غربت	رضا عبدالهی	فضل الله توکل		همسر
شیلا	رفتم از یادت	فضل الله توکل	فضل الله توکل		چشمون من

منابع

• [۱]