گاسترین

گاسترین یک هورمون پپتیدی است که باعث تحریک ترشح اسید معده و تحریک رشد مخاط معده می‌شود.

گاسترین از سلول‌های گاسترینی در غدد پیلوری انتهای دیستال معده ترشح می‌شود. به هنگام ورود غذاهای پروتئین‌دار به انتهای آنتری معده، برخی پروتیین‌ها اثر تحریکی بر سلول‌های گاسترینی غدد پیلور می‌گذارند و باعث آزادی گاسترین به خونی می‌شود که به سلول‌های ECL معده می‌روند. این روند منجر به آزادسازی هیستامین به عمق غدد اسیدساز می‌شود و هیستامین ترشح معدوی اسیدکلریدریک را به سرعت تحریک می‌کند. گاسترین از دوازدهه و لوزالمعده نیز ترشح می‌شود.

تاریخچه

در سال ۱۹۰۵ برای اولین بار وجود این هورمون توسط جان سیدنی پیشنهاد شد و در سال ۱۹۶۴ این هورمون جداسازی شد. در همان سال نیز ساختار گاسترین تعیین گردید.

فیزیولوژی

ژنتیک

ژن مربوط به این هورمون، در بازوی بلند کروموزوم ۱۷ قرار دارد.

سنتز گاسترین و انواع آن

گاسترین یک هورمون پپتیدی خطی است که از سلول‌های جی از دوازدهه و معده ترشح شده و وارد جریان خون می‌شود.

گاسترین به سه شکل دیده می‌شود:

• گاسترین ۳۴ (گاسترین بزرگ)، حاوی ۳۴ اسید آمینه
• گاسترین ۱۷ (گاسترین کوچک)، حاوی ۱۷ اسید آمینه
• گاسترین ۱۴ (گاسترین بسیار کوچک)، حاوی ۱۴ اسید آمینه

ترشح

گاسترین در پاسخ به برخی محرک‌ها ترشح می‌شود؛ این محرک‌ها عبارتند از:

• اتساع معده
• تحریک عصب واگ
• برخی از اسیدهای آمینه
• افزایش کلسیم

ترشح گاسترین در پاسخ به برخی عوامل مهار می‌شود؛ این عوامل عبارتند از:

• افزایش اسید کلریدریک در معده
• سوماتواستاتین نیز باعث مهار ترشح گاسترین می‌شود.

عملکرد

• تحریک ترشح اسید معده
• تحریک رشد مخاط معده
• تحریک ترشح پپسینوژن
• افزایش انقباضات معده و تحریک تخلیه معده
• افزایش ترشحات لوزالمعده و تخلیه کیسه صفرا
• تاثیر روی اسفنگتر مری

بیماریزایی

در سندرم زولینگر-الیسون سطح گاسترین سرمی بالاست لذا ترشح پایه اسید معده و ترشح پس از تحریک آن بالاست و اغلب بیماران اولسرپپتیک مقاوم به درمان دارند.

منابع

• آرتور گایتون، فیزیولوژی پزشکی گایتون.
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Gastrin». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۶.