فرار مغزها

به پدیده مهاجرت گسترده تحصیل‌کردگان، دانشگاهیان و دانشمندان یک کشور یا جامعه به کشورهای دیگر، اصطلاحاً فرار مغزها گفته می‌شود، که معمولاً به خاطر کمبود موقعیت‌های شغلی، درگیری‌های سیاسی و نظامی، و خطرات جانی رخ می‌دهد.

فرار مغزها در کشورهای مختلف

آلمان

طبق آمار سازمان همکاری اقتصادی و توسعه میزان فرار مغزها از کشور آلمان نزدیک به بالاترین میزان تجربه شده فرار مغزها دربین کشورهای صنعتی، پس از دهه ۱۹۵۰ بوده است

ایران

مقالهٔ اصلی: فرار مغزها از ایران

تخمین زده می‌شود که هر سال در حدود ۱۵۰٬۰۰۰ نفر از ایران خارج می‌شوند، که معمولاً به دلیل بازار کار ضعیف و شرایط دشوار اجتماعی می‌باشد. صندوق بین‌المللی پول در گزارش سال ۲۰۰۹ خود اعلام کرده‌است: «جمهوری اسلامی ایران به لحاظ مهاجرت نخبگان، در میان ۹۱ کشور در حال توسعه یا توسعه نیافته جهان، مقام نخست را دارد.» ایران همچنین در زمینه فرار مغزها پیشتاز جهان است و رتبه اول را در سطح جهانی دارد.

عراق

با به روی کار آمدن صدام حسین، موجی از مهاجرت نخبگان از عراق آغاز شد و در نتیجه در حدود ۴ میلیون عراقی از این کشور مهاجرت کردند. کمبود امکانات ابتدایی و نبود امنیت باعث تداوم این روند در سال‌های اخیر شده‌است. برای مثال گزارش شده که بیش از ۸۹ استاد دانشگاه از سال ۲۰۰۶ در این کشور کشته شده‌اند.

روسیه

در گذشته دو موج بزرگ در روسیه یکی، خروج انقلابی‌های چپگرای دوره روسیه تزاری و نویسنده‌ها و هنرمندانی پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ و دیگری، فرار بزرگ مغزها در آغاز دهه ۱۹۹۰ یعنی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی وجود داشته است.

تازه‌ترین دوره فرار مغزها ناشی از سرکوبی مخالفان لیبرال و رسانه‌های مستقل پس از انتخاب مجدد ولادیمیر پوتین به عنوان رئیس‌جمهور روسیه در مارس ۲۰۱۲ است. طبق محاسبه اداره آمار دولتی روسیه، در سال ۲۰۱۳ بیش از ۱۸۶ هزار نفر این کشور را ترک کردند. این رقم پنج برابر کسانی است که در سال ۲۰۱۱از روسیه مهاجرت کرده بودند. یک گزارش اخیر سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۳ حدود ۴۰ هزار شهروند روسی درخواست پناهندگی کرده‌اند که در مقایسه با سال ۲۰۱۲ حاکی از یک افزایش ۷۰ درصدی است.

اولگ کاشین، مقاله نویس سابق روزنامه معتبر کامرسانت، آلکساندر شتینین، مؤسس خبرگزاری نووی ریجن، که یک بنگاه خبری مستقل است، گالینا تیموشنکو، سردبیری یک وبسایت مهم خبری روسیه، لئونید برشیدسکی، که با چند نشریه بازرگانی مهم روسیه از جمله ودوموستی، همکاری داشت و اخیراً سردبیر یک وبسایت لیبرال شده بود، گری کاسپارف، قهرمان سابق شطرنج جهان و فعال مخالف دولت روسیه، سرگی گوریف اقتصاددان سرشناس و پاول دورف، یک غول رسانه‌های اجتماعی، از شخصیت‌های مهمی هستند که مهاجرت از روسیه را به ماندن در آن کشور ترجیح داده‌اند.

آمریکا

حسین راسی مدیرعامل شرکت توسن فعال در زمینه بانکداری الکترونیکی از نوعی مهاجرت معکوس خبر می‌دهد، مهاجرتی که در آن افراد از آمریکا به کشورهای همچون: چین و اندونزی مهاجرت می‌کنند.

جستارهای وابسته

• کارآفرینی