آرتور کریستنسن

آرتور کریستنسن
زادهٔ	۹ ژانویهٔ ۱۸۷۵ کپنهاگ، دانمارک
درگذشت	۳۱ مارس ۱۹۴۵ (۷۰ سال) کپنهاگ
ملیت	دانمارکی
پیشه	ایران‌شناس، خاورشناس، لغت‌شناس، پژوهشگر، نویسنده

آرتور امانوئل کریستنسن (به دانمارکی: Arthur Emanuel Christensen) (زادهٔ ۱۹ ژانویهٔ ۱۸۷۵ در کپنهاگ – درگذشتهٔ ۳۱ مارس ۱۹۴۵ در کپنهاگ) ایران‌شناس، خاورشناس، لغت‌شناس و پژوهشگر معروف اهل دانمارک است.

زندگی‌نامه

کریستنسن در ۹ ژانویهٔ ۱۸۷۵ در کپنهاگ به دنیا آمد. پدر وی مدیر یک پست‌خانه و او تنها فرزند خانواده بود. به گفتهٔ خود وی خواندن کتاب هزار و یکشب در کودکی چنان تأثیری بر روی او گذاشت که میل به اینگونه مطالعات را در وی برانگیخت. در ۱۳سالگی، در انشایی نوشت که میل دارد تا زبان‌شناس شود تا بتواند دربارهٔ فرهنگ مردم شرقی مطالعه کند. پدر او میل داشت که او در زمینهٔ حقوق به تحصیل بپردازد، اما خود او به تحصیل زبان لاتین، فرانسه و تاریخ پرداخت. در آن هنگام، دانشگاه کپنهاک رشتهٔ خاصی برای مطالعات ایرانی نداشت، اما گاهی اوقات زبان اوستایی تعلیم داده می‌شد. در دوران دانشجویی کریستنسن به یادگیری و تحصیل زبان‌های فارسی، ترکی، سانسکریت و عربی پرداخت همچنین چون برای زبان پهلوی معلمی نیافت خود مستقلاً یادگیری زبان پهلوی را آغاز کرد. کریستنسن هنوز دانشگاهش را به پایان نرسانده بود که نخستین رساله‌اش را به نام رستم پهلوان ملی ایران در ۲۳سالگی و در سال ۱۸۹۸ منتشر کرد. در سال بعد مقالهٔ دیگری به نام افسانه‌ها و روایات در ادبیات فارسی منتشر کرد. او با نوشتن این دو مقاله و مقالات متعدد دیگر آگاهی و تسلط خویش را به زبان فارسی نشان داد. او رسالهٔ دکترای خود را که تحقیقی ادبی و تاریخی در مورد عمر خیام بود به پایان رسانیده و در سال ۱۹۰۳ با درجهٔ ممتاز گذراند. او مطالعات خود را بر روی رباعیات خیام تا سالیان بعد نیز ادامه داده و موفق شد ۱۲۱ رباعی را که احتمال اصالت و انتساب آنها به خیام بیشتر از بقیه رباعیات بود، انتخاب کند و در سال ۱۹۲۷ کتاب دیگری به نام نقد بر رباعیات خیام را منتشر کرد.

آرتور کریستنسن در ۳۱ مارس ۱۹۴۵ در کپنهاگ درگذشت.

مطالعات تاریخی

در سال ۱۹۰۶ کتاب شعرا و فلاسفهٔ اسلامی را منتشر کرد و توجه کریستنسن به مطالعه دربارهٔ ایران قرون وسطی و تاریخ زمان ساسانیان جلب شد. از آنجا که از دوران ساسانیان مدارک و مآخذ چندانی باقی نمانده بود. کریستنسن اساس مطالعات خود را بر اقوال مورخین ایرانی و عرب و متون پهلوی قرار داد. در سال ۱۹۰۷ رساله‌ای تحت عنوان رمان بهرام چوبینه منتشر کرد. این کتاب با استقبال فراوان روبرو شد. در سال ۱۹۲۵ کتاب دیگری دربارهٔ زندگی قباد یکم و رابطهٔ او با مزدک منتشر کرد.

در سال ۱۹۳۲ کتابی دربارهٔ سلسلهٔ کهن و افسانه‌ایِ کیانیان منتشر کرد. در سال ۱۹۳۵ کتاب ایران در زمان ساسانیان را انتشار داد که کلیهٔ نسخ این کتاب بلافاصله به فروش رفت. کریستنسن یادداشت‌های تازه‌ای بر این کتاب افزود و در سال ۱۹۴۴ دوباره نشر داد.

کریستنسن سه بار به ایران سفر نمود. بار نخست در سال ۱۹۱۴ که در بازگشت شرح سفر خود را در کتابی به نام ماورای دریای خزر منتشر کرد. بار دوم و سوم سفر در سال‌های ۱۹۲۹ و ۱۹۳۴ انجام گرفت. شرح این دو سفر را در دو کتاب ایران قدیم و ایران جدید و دومی به نام سیمای فرهنگ و هنر ایران به رشتهٔ تحریر کشید.

شمارهٔ رساله‌ها و مقاله‌ها و کتاب‌های علمی و تحقیقی کریستنسن به ۳۲۷ می‌رسد و به این تعداد باید مقالات بیشماری [را] که نامبرده در جراید و مجلات علمی به رشتهٔ تحریر درآورده‌است، اضافه نمود.

منابع

• مجلهٔ یغما، وهمن، فریدون. شماره ۲۵۳: چاپ تهران. سال ۱۳۴۸
• مجلهٔ یغما، وهمن، فریدون. شماره ۲۵۴: چاپ تهران. سال ۱۳۴۸
• «CHRISTENSEN, ARTHUR EMANUEL - Encyclopædia Iranica».