پلی‌استر: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
به نسخهٔ 16941692 ویرایش ایستاده در شب واگردانده شد: کپی کاری. (توینکل) |
|||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
| || || [[Polybutylene succinate]] (PBS) ||Polycondensation of [[succinic acid]] with [[۴٬۱-بوتان‌دیول]] |
| || || [[Polybutylene succinate]] (PBS) ||Polycondensation of [[succinic acid]] with [[۴٬۱-بوتان‌دیول]] |
||
|- |
|- |
||
| || || [[Poly(3-hydroxybutyrate-co-3-hydroxyvalerate)]] (PHBV) || [[بسپار ناهمگن]] of [[3-hydroxybutanoic acid]] and [[3-hydroxypentanoic acid]],<br /> [[butyrolactone]] and [[valerolactone]] (oligomeric [[aluminoxane]] as a catalyst |
| || || [[Poly(3-hydroxybutyrate-co-3-hydroxyvalerate)]] (PHBV) || [[بسپار ناهمگن]] of [[3-hydroxybutanoic acid]] and [[3-hydroxypentanoic acid]],<br /> [[butyrolactone]] and [[valerolactone]] (oligomeric [[aluminoxane]] as a catalyst) |
||
|- |
|- |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۶: | ||
|} |
|} |
||
=به طور کلی الیاف پلی استر دارای ویژگی های زیر می باشند : |
|||
استحکام |
|||
مقاومت به اکثر مواد شیمیایی |
|||
مقاوم در برابر چین خوردن |
|||
مقاوم در برابر سایش |
|||
شست و شوی آسان |
|||
مقاومت در برابر کشیدگی و انقباض |
|||
خشک شدن سریع |
|||
مقاوم در برابر کپک زدن |
|||
قابلیت خوب در شکل گرفتن با حرارت و اتو |
|||
کاربرد الیاف پلی استر و روش تولید آن: |
|||
الیاف پلی استر در دسته الیاف مصنوعی قرار می گیرد. الیاف مصنوعی به گروهی از الیاف گفته می شود که بصورت صنعتی توسط انسان تولید می گردد. این الیاف در طبیعت وجود ندارند، اما می توانند ریشه طبیعی داشته باشند. |
|||
الیاف مصنوعی انواع مختلفی دارد. اما هم اکنون بیش از هشتاد درصد بازار مصرف الیاف مصنوعی به الیاف پلی استر اختصاص یافته و روز به روز مصرف آن در حال افزایش است. الیاف پلی استر از نظر خواص، جایگزین مناسبی برای الیاف طبیعی مانند پنبه محسوب می شود. |
|||
روش تولید الیاف پلی استر به این صورت است که مذاب پلیمر با فشار زیاد از داخل صفحات رشته ساز عبور داده می شود. سپس تحت تاثیر هوای سرد به شکل لیف تبدیل و در مجموع به صورت دسته ای از الیاف در می آید. در مراحل بعدی با کشش و چین زنی و عملیات حرارتی، ضمن آرایش یافتگی مولکولی و تثبیت حرارتی، به صورت الیاف کوتاه (استیپل) در اندازه های دلخواه برش داده شده و عدل بندی می شوند. |
|||
یک خاصیت بسیار مهم پلی استر، قابلیت بازیافت چندین باره آن است. از این رو مواد اولیه مورد استفاده برای تولید الیاف پلی استر از دو منبع تهیه می شود: |
|||
1- مذاب یا گرانول نو پالایشگاهی |
|||
2- پرک بازیافتی که در واقع از خرد کردن و شستشوی انواع بطری و . . . از جنس PET تهیه می شود. |
|||
در حال حاضر به لحاظ صرفه اقتصادی و قدرت رقابت پذیری، تولید اغلب الیاف پلی استر بخصوص الیاف مورد استفاده در صنایع فرش، موکت، پارچه های نبافته، پرکن های کالای خواب، لایی های ایزوگام و . . . از مواد بازیافتی حاصل از انواع بطری نوشابه، آب معدنی و غیره انجام می پذیرد. |
|||
== جستارهای وابسته == |
|||
روشهای تولید الیاف پلی استر: |
|||
* [[فاستونی]] |
|||
امروزه الیاف پلی استر معمولا به دو روش تک مرحله ای و دومرحله ای تولید می کنند . |
|||
الف : تکنولوژی تک مرحله ای تولید الیاف پلی استر |
|||
این روش معمولا برای تولید الیاف ضخیم تر ، که از حساسیت کمتری برخوردار هستند بکار می روند . دراین روش حجم تجهیزات و نهایتا هزینه انرژی مصرفی نیز کمتر است . |
|||
چنانچه قبلا نیز اشاره شد در تولید انواع محصولات ضخیم ، امکان استفاده از پت بازیافتی با نسبت مناسب با چیپس پلی استر به منظور کاهش هزینه مواد وجود دارد و میزان مصرف پت بازیافتی تابع نوع محصول تولیدی بوده و هر چه محصول ضخیمتر باشد ، نسبت مصرف پت بازیافتی بیشتر می باشد. |
|||
در فرآیند تولید الیاف با توجه به حساسیت پلی استر به رطوبت ، ابتدا فرآیند کریستالیزاسیون وسپس Drying انجام می پذیرد . رطوبت چیپس خام معمولا بین ۵۰۰-۶۰۰ppm می باشد وجهت مصرف بایستی به کمتر از ۳۵ ppm رسانیده شود. در غیر اینصورت در جریان ذوب کردن در اکسترو در باعث ئیدرولیز شدن پلی استر و نهایتا باعث قطع فیلامنت می شود و این امر تاثیر شدید منفی بر راندمان ریسندگی دارد . |
|||
پس از خشک کردن چیپس پلی استر به صورت وزنی به اکسترودر تغذیه می گردد . تا ضمن ذوب کردن ، فشار لازم جهت فیلتراسیون و انتقال در خط انتفال را تامین نماید . در انتهای شاخه های خط انتقال پلیمر از طریق میترینگ پمپهای ریسندگی ( پمپهای حجمی ) به پکهای ریسندگی Spin pack پمپ می گردد. وظیفه پکهای ریسندگی یکنواخت کردن پلیمر ، فیلتر کردن آن ونهایتا ” در قسمت Spinneret تبدیل پلیمر مذاب به الیاف می باشد . |
|||
الیاف خروجی از پک به صورت مذاب می باشند ، لذا به وسیله هوای کوئینچ ( Queneh Air ) الیاف درحین کشش سرد شده و به حالت جامد درمی آیند . نیروی لازم جهت کشش الیاف در قسمت ریسندگی توسط Take up section تامین می گردند .الیاف پس از سرد و جامد شدن توسط جتهای فینیش به محلول آب و روغن آغشته می شوند . این عمل جهت کاهش اصطکاک میان الیاف و سطوح فلزی وسرامیکی ، کاهش تاثیرات الکترسیته ساکن و به هم چسبیدن الیاف انجام می شود و سپس الیاف به صورت یک باند به ناحیه کشش ارسال می گردد . |
|||
با توجه به اینکه الیاف تولید شده در ناحیه ریسندگی عمدتا ” تحت تاثیر نیروی کشش در شرایط مذاب و خمیری قرار داشته اند فاقد Orientation لازم جهت خواص فیزیکی لازم می باشند ، به همین خاطر به قسمت کشش هدایت می شوند و در این ناحیه تحت تاثیر حرارت و نیروی مکانیکی اعمالی توسط غلطکهای کشش کشیده شده و Orientation لازم در الیاف ایجاد می گردد . |
|||
پس ازآن الیاف ضمن گرم شدن از دستگاه چین زن عبور داده می شود تا الیاف از حالت صاف Flat به حالت چین دار درآیند . این عمل به منظور ایجاد امکان درگیری الیاف در یکدیگر در فرآیندهای پائین دستی انجام می پذیرد . پس از آن به منظورحذف نیروهای پسماند در الیاف و تثبیت خواص در الیاف و همچنین کنترل میزان رنگ پذیری الیاف ، نوار از Heat Setting Oven عبور داده می شود تا کلیه خواص از جمله قوام ، تطویل ، دیتکس ، رنگ پذیری و چین تثبیت گرددوسپس الیاف برش خورده و به صورت عدل بسته بندی می گردد. |
|||
ب : تکنولوژی دو مرحله ای تولید الیاف پلی استر |
|||
در تولید الیاف ظریف و با خواص فیزیکی بسیار کنترل شده وکیفیت بالا امکان تولید در فرآیند یک مرحله ای وجود ندارد و همچنین استفاده از پت بازیافتی نیز نیست . |
|||
لذا این نوع الیاف به روش دو مرحله ای تولید می گردند. |
|||
فرآیند دو مرحله ای درقسمت ریسندگی مشابه با مورد قبلی می باشد با این تفاوت که الیاف پس از ریسیده شدن در کن های ریسندگی ذخیره می شوند . |
|||
سپس تعدادی از کن هادرمحوطه ناحیه کشش قرارگرفته وکشیده می شوند . |
|||
این روش به منظور کنترل پارامترهای ریسندگی انجام می گیرد تا در صورت بروز هر نوع اشکال امکان اصلاح آن در مرحله بعد برای نیل به محصول قابل اطمینان ودرجه یک میسر باشد . در قسمت کشش در نوع یک مرحله ای کشش دریک مرحله انجام می پذیرد ولی درسیستم تولید دو مرحله ای کشش بطور کلی در سه مرحله وبه صورت مرحله ای انجام می پذیرد ولی در سیستم تولید دو مرحله ای کشش بطور کلی در سه مرحله و به صورت مرحله ای انجام می پذیرد تا الیاف ظریف دچار پارگی نشود و منجر به تولید الیاف با ضخامت و یا پارامترهای ناخواسته نشوند . معمولا کشش در سه مرحلبه و با نسبتهای حدود ۲٫۲,۱٫۳,۱٫۲ انجام می پذیرد آخرین مرحله کشش در غلطکهای Annealing که بصورت گرم ودرجه حرارت حدود ۲۲۰ C می باشد انجام می شود که قوام نهایی حدود ۶ را تامین نماید . در این مورد نیز پس از تثبیت خواص الیاف درHeat Setting Oven الیاف بریده و بسته بندی می گردند . الیاف ظریف معمولا با طول برش ۳۲ و ۳۸ میلیمتر تولید می گردند . در این نوع تولید الیاف معمولا امکان تولید الیاف Micro و با ظرافت ۱٫۰ – ۰٫۸ دیتکس نیز پیش بینی می گردد . |
|||
== منابع == |
== منابع == |
||
نسخهٔ ۱۴ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۰۹:۲۹
 | این مقاله نیازمند ویکیسازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوهنامه، محتوای آن را بهبود بخشید. |
الیاف پلی‌استر (به انگلیسی: Polyester) (کدهای PET یا PES) الیاف مصنوعی حاصل از دی‌متیل ترفتالات (DMT) یا اسید ترفتالیک و اتیلن گلیکول (الیاف پلی استر استاندارد یا نوع تجاری تریلن ٰterylene) و یا از ۱ و ۴ در متیلول سیکلوهگزان (نوع وستان (vestan) و یا کودل (kodel) که به روش ذوب‌ریسی تولید می‌شوند.
تولید انبوه این الیاف از سال ۱۹۴۵ آغاز شد و امروزه این لیف با تولید جهانی ۲۱ میلیون تن در سال ۲۰۰۲ بیشترین سهم تولید را در بین الیاف به خود اختصاص داده است.
خصوصیات: چگالی g/cm۳ ۱٫۳۸، نیرو تاحد پارگی بسیار زیاد، الااستیسیته خوب، مقاومت سایشی، ثبات بسیار خوب نوری، مقاومت در برابر اسیدهای معدنی و آلی بالا، در اسید سلفوریک غلیظ تجزیه می شوند.
الیاف پلی‌استر ضد چروک و نمدی شدن بوده و جمع نمی‌شوند، به راحتی شستشو و به سرعت خشک می‌شوند. حالات قابل عرضه: نخ‌های فیلامنتی، الیاف مقطع (قابل اختلاط با پشم، پنبه، و نوع قابل استفاده در فرش) دسته الیاف، الیاف لایی، تک فیلامنت‌ها و پارچه‌های اسپان باند و انواع الیاف میان‌تهی الیاف هالو (Hollow fiber) و الیاف دوجزئی
انواع پلی استر
پلی استر لیفی ترمو پلاستیک بوده و در اثر حرارت تغییر حالت میدهد در حالی که در دمای بالا اشتعال زا میباشد.پلی استر دارای بالاترین سختی و مدول الاستیسیته بوده همچنین جذب اب کم و حداقل جمع شدگی در اثر حرارت نسبت به الیاف منصنوعی دیگر را دارد. پلی استر غیر اشباع(UPR)رزین ترموست می باشد که فایبر گلاس های تقویت شده از پلی استر غیر اشباع کاربرد های گسترده ای در بدنه ی قایق ها و قسمت هایی از بدنه ی اتومبیل میباشد. با توجه به ترکیب زنجیره اصلی خود پلی استر می تواند:
| Composition of the main chain | Homo- or copolymer | Examples of polyesters | Examples of manufacturing methods |
|---|---|---|---|
| Aliphatic | Homopolymer | پلی‌گلیکولید or Polyglycolic acid (PGA) | Polycondensation of glycolic acid |
| Polylactic acid (PLA) | Ring-opening polymerization of lactide | ||
| پلی‌کپرولاکتون (PCL) | Ring-opening polymerization of caprolactone | ||
| Polyhydroxyalkanoate (PHA) | |||
| Polyhydroxybutyrate (PHB) | |||
| Copolymer | Polyethylene adipate (PEA) | ||
| Polybutylene succinate (PBS) | Polycondensation of succinic acid with ۴٬۱-بوتان‌دیول | ||
| Poly(3-hydroxybutyrate-co-3-hydroxyvalerate) (PHBV) | بسپار ناهمگن of 3-hydroxybutanoic acid and 3-hydroxypentanoic acid, butyrolactone and valerolactone (oligomeric aluminoxane as a catalyst) | ||
| Semi-aromatic | Copolymer | پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) | Polycondensation of terephthalic acid with ethylene glycol |
| پلی‌بوتیلن ترفتالات (PBT) | Polycondensation of terephthalic acid with ۴٬۱-بوتان‌دیول | ||
| Polytrimethylene terephthalate (PTT) | Polycondensation of terephthalic acid with ۳٬۱-پروپان‌دیول | ||
| Polyethylene naphthalate (PEN) | Polycondensation of at least one naphthalene dicarboxylic acid with ethylene glycol | ||
| Aromatic | Copolymer | Vectran | Polycondensation of ۴-هیدروکسی‌بنزوئیک اسید and 6-hydroxynaphthalene-2-carboxylic acid |
جستارهای وابسته
منابع
- این متن مقاله از کتاب فرهنگ تشریحی علوم و تکنولوژی الیاف اقتباس شده است.
↑ دکتر احمد موسوی شوشتری و مهندس محمدعلی توانایی،۱۳۸۴، ص ۱۵۴ انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر
