اورلیان: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
KasparBot (بحث | مشارکت‌ها)
مستند کردن moved to Wikidata
Rezabot (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۴۶: خط ۴۶:
== زندگینامه ==
== زندگینامه ==
=== سال‌های آغازین ===
=== سال‌های آغازین ===
لوسیوس دومیتیوس اورلیانوس در ۱۹ سپتامبر ۲۱۴ یا ۲۱۵ در خانواده‌ای فقیر در [[موئسیای سفلی]] در [[شبه‌جزیره بالکان]] زاده شد و از آنجا که پدر کشاورزش در خدمت [[سناتور|سناتوری]] ثروتمند به‌نام اورلیوس بود، نام خانوادگی آنها نیز از نام او گرفته شد.<ref name="RE"/>
لوسیوس دومیتیوس اورلیانوس در ۱۹ سپتامبر ۲۱۴ یا ۲۱۵ در خانواده‌ای فقیر در [[موئسیای سفلی]] در [[شبه‌جزیره بالکان]] زاده شد و از آنجا که پدر کشاورزش در خدمت [[سناتور]]ی ثروتمند به‌نام اورلیوس بود، نام خانوادگی آنها نیز از نام او گرفته شد.<ref name="RE"/>


اورلیان زندگی نظامی را برگزید و به ارتش پیوست. او خدمتی متمایز را از خود در منطقهٔ مرزی [[دانوب]] به نمایش گذارد<ref name="RE"/> و با پیمودن مدارج نظامی به فرماندهی ارتش رسید.<ref name="Britannica"/> او و همکارش [[کلودیوس گوتیکوس]] در فاصلهٔ ۲۵۳ تا ۲۶۸ فرماندهی [[سواره‌نظام]] [[گالینوس]]، [[امپراتور]] وقت را برعهده داشتند<ref name="Britannica"/> و هنگامی که [[اورئولوس]]، از فرماندهان نظامی در ۲۶۸ علیه گالینوس سر به شورش برداشت و ادعای امپراتوری کرد، اورلیان فرماندهی سواره‌نظامی در [[ایتالیا]] را برعهده داشت.<ref name="RE"/> گالینوس به منظور سرکوب شورش اورئولوس، مدیولانوم ([[میلان]] امروزی) را به محاصرهٔ خود درآورد و اورلیان نیز در این محاصره شرکت داشت. با این حال او نیز به توطئه‌گرانی که نقشهٔ قتل امپراتور را می‌کشیدند پیوست و گفته می‌شود ایدهٔ دادن هشدار خطر در شب برای بیرون کشاندن امپراتور از چادرش و کشتن او به اورلیان بر می‌گردد و با همین نقشه، آدمکشان توانستند گالینوس را به قتل برسانند.<ref name="RE"/>
اورلیان زندگی نظامی را برگزید و به ارتش پیوست. او خدمتی متمایز را از خود در منطقهٔ مرزی [[دانوب]] به نمایش گذارد<ref name="RE"/> و با پیمودن مدارج نظامی به فرماندهی ارتش رسید.<ref name="Britannica"/> او و همکارش [[کلودیوس گوتیکوس]] در فاصلهٔ ۲۵۳ تا ۲۶۸ فرماندهی [[سواره‌نظام]] [[گالینوس]]، [[امپراتور]] وقت را برعهده داشتند<ref name="Britannica"/> و هنگامی که [[اورئولوس]]، از فرماندهان نظامی در ۲۶۸ علیه گالینوس سر به شورش برداشت و ادعای امپراتوری کرد، اورلیان فرماندهی سواره‌نظامی در [[ایتالیا]] را برعهده داشت.<ref name="RE"/> گالینوس به منظور سرکوب شورش اورئولوس، مدیولانوم ([[میلان]] امروزی) را به محاصرهٔ خود درآورد و اورلیان نیز در این محاصره شرکت داشت. با این حال او نیز به توطئه‌گرانی که نقشهٔ قتل امپراتور را می‌کشیدند پیوست و گفته می‌شود ایدهٔ دادن هشدار خطر در شب برای بیرون کشاندن امپراتور از چادرش و کشتن او به اورلیان بر می‌گردد و با همین نقشه، آدمکشان توانستند گالینوس را به قتل برسانند.<ref name="RE"/>
خط ۶۰: خط ۶۰:
}}</ref> با مرگ کلودیوس برادرش [[کوئینتیلوس]] جانشین او شد. احتمال اینکه کلودیوس او را [[وارث]] خود نامیده باشد اندک است و گمان می‌رود سپاهیان و [[سنای روم]] بار دیگر او را به اورلیان سختگیر ترجیح داده بودند.<ref name="RE"/>
}}</ref> با مرگ کلودیوس برادرش [[کوئینتیلوس]] جانشین او شد. احتمال اینکه کلودیوس او را [[وارث]] خود نامیده باشد اندک است و گمان می‌رود سپاهیان و [[سنای روم]] بار دیگر او را به اورلیان سختگیر ترجیح داده بودند.<ref name="RE"/>


اما اورلیان این بار سریع عمل کرد و پس از دفع حملات [[گوت|گوت‌ها]] که [[آنکیالوس]] و [[نیکوپولیس]] را به محاصرهٔ خود درآورده بودند، به پایگاهش در [[سیرمیوم]] بازگشت و در اوت ۲۷۰ خود مدعی تاج و تخت امپراتوری شد و بیان داشت که کلودیوس او را برای این امر در نظر گرفته بود.<ref name="RE"/> پس از این ادعا کسی جرأت مخالفت با قدرتمندترین شخصیت نظامی [[امپراتوری]] را نیافت و خیلی زپد تمامی نیروها به او پیوستند. در نتیجه کوئینتیلوس که اینک تنها در آکیلیا باقی‌مانده بود دست به خودکشی زد.<ref name="RE"/> [[ژان انتاکیه‌ای]] و [[زوناراس]] خودکشی اورا تأیید می‌کنند اما [[جروم]] معتقد است که کوئینتیلوس را به قتل رساندند.<ref name="DIR2">
اما اورلیان این بار سریع عمل کرد و پس از دفع حملات [[گوت]]ها که [[آنکیالوس]] و [[نیکوپولیس]] را به محاصرهٔ خود درآورده بودند، به پایگاهش در [[سیرمیوم]] بازگشت و در اوت ۲۷۰ خود مدعی تاج و تخت امپراتوری شد و بیان داشت که کلودیوس او را برای این امر در نظر گرفته بود.<ref name="RE"/> پس از این ادعا کسی جرأت مخالفت با قدرتمندترین شخصیت نظامی [[امپراتوری]] را نیافت و خیلی زپد تمامی نیروها به او پیوستند. در نتیجه کوئینتیلوس که اینک تنها در آکیلیا باقی‌مانده بود دست به خودکشی زد.<ref name="RE"/> [[ژان انتاکیه‌ای]] و [[زوناراس]] خودکشی اورا تأیید می‌کنند اما [[جروم]] معتقد است که کوئینتیلوس را به قتل رساندند.<ref name="DIR2">
{{یادکرد وب
{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.roman-emperors.org/quintil.htm
| نشانی = http://www.roman-emperors.org/quintil.htm
خط ۷۲: خط ۷۲:
=== درگیری با بربرها ===
=== درگیری با بربرها ===


با مرگ [[کوئینتیلوس]] اینک اورلیان تنها امپراتور وقت بود و در این زمان توجهش را معطوف خطر [[یوت‌ها]] نمود.<ref name="RE"/> یوت‌ها مردمی [[ژرمنی]] بودند که در آن زمان با عبور از [[گذرگاه برنر]]، شمال [[ایتالیا]] را مورد تاخت و تاز خود قرار داده بودند. با این حال آنها پس از شنیدن خبر لشکرکشی اورلیان به سویشان عقب‌نشینی نمودند اما اورلیان سریعتر بود و توانست بربرها را گیر انداخته و به‌سختی شکست دهد.<ref name="RE"/> در نهایت بربرها به آن سوی رود دانوب گریختند و از آنجا که رومیان پیشتر به آنان باجی پرداخته بودند تا جلوی حملاتشان را بگیرند، این بار اورلیان آنان را مجبور به امضای [[عهدنامه|عهدنامه‌ای]] با شرایط او و بدون هیچ‌گونه باج‌دهی به [[بربرها]] نمود.<ref name="RE"/>
با مرگ [[کوئینتیلوس]] اینک اورلیان تنها امپراتور وقت بود و در این زمان توجهش را معطوف خطر [[یوت‌ها]] نمود.<ref name="RE"/> یوت‌ها مردمی [[ژرمنی]] بودند که در آن زمان با عبور از [[گذرگاه برنر]]، شمال [[ایتالیا]] را مورد تاخت و تاز خود قرار داده بودند. با این حال آنها پس از شنیدن خبر لشکرکشی اورلیان به سویشان عقب‌نشینی نمودند اما اورلیان سریعتر بود و توانست بربرها را گیر انداخته و به‌سختی شکست دهد.<ref name="RE"/> در نهایت بربرها به آن سوی رود دانوب گریختند و از آنجا که رومیان پیشتر به آنان باجی پرداخته بودند تا جلوی حملاتشان را بگیرند، این بار اورلیان آنان را مجبور به امضای [[عهدنامه]]ای با شرایط او و بدون هیچ‌گونه باج‌دهی به [[بربرها]] نمود.<ref name="RE"/>


اورلیان سپس به [[رم]] بازگشت و درآنجا علی‌رغم بی‌میلی رُمیان رسماً به امپراتوری رسید. با این حال او وقتی برای تلف کردن در آنجا نداشت و بی‌درنگ به سمت شمال که مورد هجوم [[وندال‌ها]] و [[سرمتی‌ها]] قرار گرفته بود حرکت کرد.<ref name="RE"/> در آنجا او موفق به شکست بربرها در ۲۷۱ شد و پس از آنکه نظر سپاهیانش در مورد اسیرشدگان را پرسید به آنان اجازهٔ بازگشت به سرزمین خودشان را داد. با این حال وندال‌ها پس از آنکه تعدادی از افرادشان را گروگان گذاشتند و ۲۰۰۰ سوارکار نیز به ارتش روم دادند اجازهٔ عقب نشینی به آن سوی دانوب را یافتند.<ref name="RE"/>
اورلیان سپس به [[رم]] بازگشت و درآنجا علی‌رغم بی‌میلی رُمیان رسماً به امپراتوری رسید. با این حال او وقتی برای تلف کردن در آنجا نداشت و بی‌درنگ به سمت شمال که مورد هجوم [[وندال‌ها]] و [[سرمتی‌ها]] قرار گرفته بود حرکت کرد.<ref name="RE"/> در آنجا او موفق به شکست بربرها در ۲۷۱ شد و پس از آنکه نظر سپاهیانش در مورد اسیرشدگان را پرسید به آنان اجازهٔ بازگشت به سرزمین خودشان را داد. با این حال وندال‌ها پس از آنکه تعدادی از افرادشان را گروگان گذاشتند و ۲۰۰۰ سوارکار نیز به ارتش روم دادند اجازهٔ عقب نشینی به آن سوی دانوب را یافتند.<ref name="RE"/>


اما بحران حملات [[بربرها]] هنوز پایان نیافته بود و این بار [[آلامانی‌ها]]، یوت‌ها و [[مارکومانی‌ها]] پیش از آنکه عقب‌نشینی [[وندال‌ها]] کامل شود به امپراتوری روم حمله کردند و شمال ایتالیا یک بار دیگر درگیر جنگ با بربرهایی شد که از [[آلپ]] به سوی آن سرازیر شده بودند.<ref name="RE"/> اورلیان به‌سرعت به ایتالیا بازگشت و با نیروهای دشمن در [[پلاچنتیا]] روبرو شد. اما [[لژیون|لژیون‌های]] او در آن زمان توان مقابله با این نیروی بربر را نداشتند و این بار اورلیان در [[نبرد پلاچنتیا|نبرد]] با آنان در ۲۷۱ به‌سختی شکست خورد. به‌دنبال این اتفاق شایعات گوناگونی در رم پیچید و شورش‌هایی که بدون شک سناتورهای مخالف اورلیان در بروزشان نقش داشتند اتفاق افتاد.<ref name="RE"/>
اما بحران حملات [[بربرها]] هنوز پایان نیافته بود و این بار [[آلامانی‌ها]]، یوت‌ها و [[مارکومانی‌ها]] پیش از آنکه عقب‌نشینی [[وندال‌ها]] کامل شود به امپراتوری روم حمله کردند و شمال ایتالیا یک بار دیگر درگیر جنگ با بربرهایی شد که از [[آلپ]] به سوی آن سرازیر شده بودند.<ref name="RE"/> اورلیان به‌سرعت به ایتالیا بازگشت و با نیروهای دشمن در [[پلاچنتیا]] روبرو شد. اما [[لژیون]]های او در آن زمان توان مقابله با این نیروی بربر را نداشتند و این بار اورلیان در [[نبرد پلاچنتیا|نبرد]] با آنان در ۲۷۱ به‌سختی شکست خورد. به‌دنبال این اتفاق شایعات گوناگونی در رم پیچید و شورش‌هایی که بدون شک سناتورهای مخالف اورلیان در بروزشان نقش داشتند اتفاق افتاد.<ref name="RE"/>


با این‌حال اورلیان هنوز تا شکست کامل فاصله داشت بویژه که در آن هنگام بربرها دست به حرکتی اشتباه زدند. آنها به طمع تصاحب زمین‌های بیشتر، ارتش عظیمشان را به چند بخش کوچکتر تقسیم کردند و بدین ترتیب برتری مورد نظر اورلیان برای سپاهیان او حاصل شد. او ارتشش را حرکت داد و موفق شد طی [[نبرد فانو]]، این نیروهای کوچک را یکی پس از دیگری شکست دهد. تعداد اندکی از بربرها توانستند به سوی آلپ بگریزند اما اورلیان آنان را تعقیب نکرد چون در آن زمان حضورش را در رم حیاتی‌تر می‌دید.<ref name="RE"/>
با این‌حال اورلیان هنوز تا شکست کامل فاصله داشت بویژه که در آن هنگام بربرها دست به حرکتی اشتباه زدند. آنها به طمع تصاحب زمین‌های بیشتر، ارتش عظیمشان را به چند بخش کوچکتر تقسیم کردند و بدین ترتیب برتری مورد نظر اورلیان برای سپاهیان او حاصل شد. او ارتشش را حرکت داد و موفق شد طی [[نبرد فانو]]، این نیروهای کوچک را یکی پس از دیگری شکست دهد. تعداد اندکی از بربرها توانستند به سوی آلپ بگریزند اما اورلیان آنان را تعقیب نکرد چون در آن زمان حضورش را در رم حیاتی‌تر می‌دید.<ref name="RE"/>
خط ۱۰۵: خط ۱۰۵:


=== مرگ ===
=== مرگ ===
در ۲۷۵ اورلیان برای سومین بار به مقام [[کنسول روم|کنسولی]] رسید، شورش‌هایی در گل را سرکوب کرد و با بربرهای متجاوز در ویندلیکیا در جنوب [[آلمان]] امروزی جنگید.<ref name="DIR"/> او سپس تصمیم گرفت تا [[میان‌رودان]] را که اینک در کنترل [[ساسانیان]] قرار داشت بار دیگر فتح نماید و در نتیجه در تابستان ۲۷۵ به سوی مرزهای شرقی لشکر کشید.<ref name="RE"/> هنگامی که امپراتور به تراکیه رسید دریافت که منشی خصوصیش به نام اِروس، دربارهٔ موضوع کوچکی به او دروغ گفته است.<ref name="RE"/> اروس که از موضع اورلیان دربرابر فساد آگاه بود<ref name="DIR"/> و از تنبیه امپراتور در مورد خود وحشت داشت به‌دروغ به تعدادی از [[پرتورین|پرتورین‌های]] ارشد گفت که اورلیان می‌خواهد آنها را اعدام نماید.<ref name="RE"/> فریبکاری اروس موفقیت‌آمیز بود و آنان اورلیان را در سپتامبر یا اکتبر ۲۷۵ در کینوفروریوم (مابین پرینتوس و بیزانتیوم) به قتل رساندند.<ref name="DIR"/>
در ۲۷۵ اورلیان برای سومین بار به مقام [[کنسول روم|کنسولی]] رسید، شورش‌هایی در گل را سرکوب کرد و با بربرهای متجاوز در ویندلیکیا در جنوب [[آلمان]] امروزی جنگید.<ref name="DIR"/> او سپس تصمیم گرفت تا [[میان‌رودان]] را که اینک در کنترل [[ساسانیان]] قرار داشت بار دیگر فتح نماید و در نتیجه در تابستان ۲۷۵ به سوی مرزهای شرقی لشکر کشید.<ref name="RE"/> هنگامی که امپراتور به تراکیه رسید دریافت که منشی خصوصیش به نام اِروس، دربارهٔ موضوع کوچکی به او دروغ گفته است.<ref name="RE"/> اروس که از موضع اورلیان دربرابر فساد آگاه بود<ref name="DIR"/> و از تنبیه امپراتور در مورد خود وحشت داشت به‌دروغ به تعدادی از [[پرتورین]]های ارشد گفت که اورلیان می‌خواهد آنها را اعدام نماید.<ref name="RE"/> فریبکاری اروس موفقیت‌آمیز بود و آنان اورلیان را در سپتامبر یا اکتبر ۲۷۵ در کینوفروریوم (مابین پرینتوس و بیزانتیوم) به قتل رساندند.<ref name="DIR"/>


پس از مرگ اورلیان، همسرش اُلپیا سِوِرینا که پیشتر در ۲۷۴ عنوان آگوستا را از امپراتور دریافت داشته بود برای مدت کوتاهی زمام امور را در دست گرفت تا آنکه سنای روم [[تاسیتوس]] را به جانشینی امپراتور فقید برگزید.<ref name="DIR"/>
پس از مرگ اورلیان، همسرش اُلپیا سِوِرینا که پیشتر در ۲۷۴ عنوان آگوستا را از امپراتور دریافت داشته بود برای مدت کوتاهی زمام امور را در دست گرفت تا آنکه سنای روم [[تاسیتوس]] را به جانشینی امپراتور فقید برگزید.<ref name="DIR"/>
خط ۱۱۷: خط ۱۱۷:
[[رده:جرم‌های ۲۷۵ (میلادی)]]
[[رده:جرم‌های ۲۷۵ (میلادی)]]
[[رده:درگذشتگان ۲۷۵ (میلادی)]]
[[رده:درگذشتگان ۲۷۵ (میلادی)]]
[[رده:رهبران حکومت ترور شده]]
[[رده:زادگان دهه ۲۱۰ (میلادی)]]
[[رده:زادگان دهه ۲۱۰ (میلادی)]]
[[رده:کنسول‌های امپراتوری روم]]
[[رده:کنسول‌های امپراتوری روم]]

نسخهٔ ‏۵ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۲۰:۲۹

اورلیان
امپراتور روم
پرونده:106 Aurelianus.jpg
سلطنت۲۷۰-۲۷۵
پیشینکوئینتیلوس
جانشینتاسیتوس
زاده۱۴ سپتامبر ۲۱۴[۱] یا ۲۱۵[۲]
در نزدیکی دانوب[۲]
درگذشتهسپتامبر یا اکتبر ۲۷۵[۳]
در نزدیکی بیزانتیوم[۲]
آرامگاه
کینوفروریوم[۱]
همسر
نام کامل
لوسیوس دومیتیوس اورلیانوس

اورلیان با نامل کامل لوسیوس دومیتیوس اورلیانوس (به لاتین: Lucius Domitius Aurelianus) (زادهٔ ۱۴ سپتامبر ۲۱۴ یا ۲۱۵ - درگذشتهٔ ۲۷۵) امپراتور روم از ۲۷۰ تا هنگام مرگش در ۲۷۵ بود. او در طول دوران فرمانرواییش امپراتوری روم را که عملاً در زیر فشارهای ناشی از تجاوزات خارجی و شورش‌های داخلی از هم پاشیده بود را دوباره متحد ساخت و لقب «رستیتوتور اوربیس» به‌معنای احیاگر جهان را دریافت داشت.[۲]

زندگینامه

سال‌های آغازین

لوسیوس دومیتیوس اورلیانوس در ۱۹ سپتامبر ۲۱۴ یا ۲۱۵ در خانواده‌ای فقیر در موئسیای سفلی در شبه‌جزیره بالکان زاده شد و از آنجا که پدر کشاورزش در خدمت سناتوری ثروتمند به‌نام اورلیوس بود، نام خانوادگی آنها نیز از نام او گرفته شد.[۱]

اورلیان زندگی نظامی را برگزید و به ارتش پیوست. او خدمتی متمایز را از خود در منطقهٔ مرزی دانوب به نمایش گذارد[۱] و با پیمودن مدارج نظامی به فرماندهی ارتش رسید.[۲] او و همکارش کلودیوس گوتیکوس در فاصلهٔ ۲۵۳ تا ۲۶۸ فرماندهی سواره‌نظام گالینوس، امپراتور وقت را برعهده داشتند[۲] و هنگامی که اورئولوس، از فرماندهان نظامی در ۲۶۸ علیه گالینوس سر به شورش برداشت و ادعای امپراتوری کرد، اورلیان فرماندهی سواره‌نظامی در ایتالیا را برعهده داشت.[۱] گالینوس به منظور سرکوب شورش اورئولوس، مدیولانوم (میلان امروزی) را به محاصرهٔ خود درآورد و اورلیان نیز در این محاصره شرکت داشت. با این حال او نیز به توطئه‌گرانی که نقشهٔ قتل امپراتور را می‌کشیدند پیوست و گفته می‌شود ایدهٔ دادن هشدار خطر در شب برای بیرون کشاندن امپراتور از چادرش و کشتن او به اورلیان بر می‌گردد و با همین نقشه، آدمکشان توانستند گالینوس را به قتل برسانند.[۱]

رسیدن به امپراتوری

مشخصاً اورلیان مدعی جایگاه امپراتوری بود اما کلودیوس گوتیکوس در برابر اورلیانی که در امور انضباطی بسیار سختگیر بود محبوبیت بیشتری داشت و با عنوان کلودیوس دوم در ۲۶۸ بر تخت نشست. با این حال او با دادن مقام بالای مجیستر اکوئیتوم به اورلیان او را به احتمالاً قدرتمندترین شخصیت نظامی امپراتوری روم بدل ساخت.[۱] دو سال بعد در ۲۷۰ و هنگامی که کلودیوس آمادهٔ نبرد با وندال‌ها می‌شد به طاعون مبتلا گردید و درگذشت.[۴] با مرگ کلودیوس برادرش کوئینتیلوس جانشین او شد. احتمال اینکه کلودیوس او را وارث خود نامیده باشد اندک است و گمان می‌رود سپاهیان و سنای روم بار دیگر او را به اورلیان سختگیر ترجیح داده بودند.[۱]

اما اورلیان این بار سریع عمل کرد و پس از دفع حملات گوتها که آنکیالوس و نیکوپولیس را به محاصرهٔ خود درآورده بودند، به پایگاهش در سیرمیوم بازگشت و در اوت ۲۷۰ خود مدعی تاج و تخت امپراتوری شد و بیان داشت که کلودیوس او را برای این امر در نظر گرفته بود.[۱] پس از این ادعا کسی جرأت مخالفت با قدرتمندترین شخصیت نظامی امپراتوری را نیافت و خیلی زپد تمامی نیروها به او پیوستند. در نتیجه کوئینتیلوس که اینک تنها در آکیلیا باقی‌مانده بود دست به خودکشی زد.[۱] ژان انتاکیه‌ای و زوناراس خودکشی اورا تأیید می‌کنند اما جروم معتقد است که کوئینتیلوس را به قتل رساندند.[۵]

درگیری با بربرها

با مرگ کوئینتیلوس اینک اورلیان تنها امپراتور وقت بود و در این زمان توجهش را معطوف خطر یوت‌ها نمود.[۱] یوت‌ها مردمی ژرمنی بودند که در آن زمان با عبور از گذرگاه برنر، شمال ایتالیا را مورد تاخت و تاز خود قرار داده بودند. با این حال آنها پس از شنیدن خبر لشکرکشی اورلیان به سویشان عقب‌نشینی نمودند اما اورلیان سریعتر بود و توانست بربرها را گیر انداخته و به‌سختی شکست دهد.[۱] در نهایت بربرها به آن سوی رود دانوب گریختند و از آنجا که رومیان پیشتر به آنان باجی پرداخته بودند تا جلوی حملاتشان را بگیرند، این بار اورلیان آنان را مجبور به امضای عهدنامهای با شرایط او و بدون هیچ‌گونه باج‌دهی به بربرها نمود.[۱]

اورلیان سپس به رم بازگشت و درآنجا علی‌رغم بی‌میلی رُمیان رسماً به امپراتوری رسید. با این حال او وقتی برای تلف کردن در آنجا نداشت و بی‌درنگ به سمت شمال که مورد هجوم وندال‌ها و سرمتی‌ها قرار گرفته بود حرکت کرد.[۱] در آنجا او موفق به شکست بربرها در ۲۷۱ شد و پس از آنکه نظر سپاهیانش در مورد اسیرشدگان را پرسید به آنان اجازهٔ بازگشت به سرزمین خودشان را داد. با این حال وندال‌ها پس از آنکه تعدادی از افرادشان را گروگان گذاشتند و ۲۰۰۰ سوارکار نیز به ارتش روم دادند اجازهٔ عقب نشینی به آن سوی دانوب را یافتند.[۱]

اما بحران حملات بربرها هنوز پایان نیافته بود و این بار آلامانی‌ها، یوت‌ها و مارکومانی‌ها پیش از آنکه عقب‌نشینی وندال‌ها کامل شود به امپراتوری روم حمله کردند و شمال ایتالیا یک بار دیگر درگیر جنگ با بربرهایی شد که از آلپ به سوی آن سرازیر شده بودند.[۱] اورلیان به‌سرعت به ایتالیا بازگشت و با نیروهای دشمن در پلاچنتیا روبرو شد. اما لژیونهای او در آن زمان توان مقابله با این نیروی بربر را نداشتند و این بار اورلیان در نبرد با آنان در ۲۷۱ به‌سختی شکست خورد. به‌دنبال این اتفاق شایعات گوناگونی در رم پیچید و شورش‌هایی که بدون شک سناتورهای مخالف اورلیان در بروزشان نقش داشتند اتفاق افتاد.[۱]

با این‌حال اورلیان هنوز تا شکست کامل فاصله داشت بویژه که در آن هنگام بربرها دست به حرکتی اشتباه زدند. آنها به طمع تصاحب زمین‌های بیشتر، ارتش عظیمشان را به چند بخش کوچکتر تقسیم کردند و بدین ترتیب برتری مورد نظر اورلیان برای سپاهیان او حاصل شد. او ارتشش را حرکت داد و موفق شد طی نبرد فانو، این نیروهای کوچک را یکی پس از دیگری شکست دهد. تعداد اندکی از بربرها توانستند به سوی آلپ بگریزند اما اورلیان آنان را تعقیب نکرد چون در آن زمان حضورش را در رم حیاتی‌تر می‌دید.[۱]

سرکوب شورش‌های داخلی

بخشی از دیوار اورلیان

شورش‌ها همچنان ادامه داشت و اصلی‌ترینشان شورش ضرابان سکه‌ای بود که همراه با حامیان خود در تپهٔ کیلیان به‌سر می‌بردند. در مورد آنان این ظنِ احتمالاً درست وجود دارد که آنها با کاستن از فلزات گرانبهای مورد نیاز در ضرب سکه، سود بیشتری را نصیب خود می‌ساختند. با این حال هنگامی که اورلیان به رم رسید با خشونت تمام به سرکوب شورشیان پرداخت و هزاران نفر تنها در تپهٔ کیلیان جان خود را از دست دادند.[۱] اورلیان سپس چندین نفر از سناتورها را که عامل اصلی این شورش‌ها می‌دانست اعدام نمود و یا اینکه اموالشان را مصادره کرد. در عین‌حال اورلیان که می‌دید حملات خارجی به برانگیخته‌شدن شورش‌های داخلی کمک می‌کند کار ساخت دیوار جدیدی در اطراف رم را در ۲۷۱ آغاز نمود که این دیوار پس از ساخت، دیوار اورلیان نام گرفت.[۱][۲]

حکومت اورلیان در این مدت از سوی مدعیان امپراتوری نیز مورد تهدید قرار گرفته بود و در فاصلهٔ ۲۷۱ تا ۲۷۲، سپتیموس در دالماتیا، دومیتیانوس در جنوب گل و اوربانوس در جای دیگری از امپراتوری سر به شورش برداشته و خود را امپراتور نامیده بودند.[۱] با این حال این تهدیدات چندان جدی نبود و حکومت آنان برای مدت طولانی دوام نیاورد. اما خطر اصلی از جانب سرزمین‌هایی بود که پیشتر از امپراتوری روم جدا شده و به‌صورت مستقل درآمده و امپراتوری گل به فرمانروایی تتریکوس در غرب و پالمیرا به فرمانروای ملکه زنوبیا در شرق را تشکیل داده بودند. [۱]

درگیری با گل و پالمیرا و یکپارچه‌سازی روم

اورلیان تنها راه مقابله با خطر گل‌ها و پالمیرا را از بین بردن این دو سرزمین می‌دانست و نخست درصدد نابودی پالمیرا برآمد زیرا این کشور مصر و ذخیرهٔ غلات آن را در کنترل خود داشت.[۱]

اورلیان در بهار ۲۷۲ لشکرکشیش به سمت شرق را آغاز کرده بود. او در مسیر خود دستجاتی از گوت‌های غارتگر را از تراکیه بیرون راند و سپس با عبور از دانوب توانست آنان را در جنگ‌های بزرگ بسیاری شکست دهد. او سپس حرکتش به سمت شرق را ادامه داد و بدون هیچ مشکلی وارد آسیای صغیر شد. تنها شهری که در برابر او مقاومت کرد تیانا بود که اورلیان آن را در ۲۷۲ فتح نمود. با این حال او به سپاهیانش اجازهٔ غارت آنجا را نداد و با این کارش به دیگر مناطق جداشده از روم فهماند که اگر دوباره به امپراتوری بپیوندند مجازات نخواهند شد.[۱] این تدبیر اورلیان نتیجه‌بخش بود و چندین شهر یونانی و تمامی استان مصر بدون درگیری به خاک روم پیوستند.[۱]

امپراتوری روم در حدود سال ۲۷۱ میلادی:
رنگ سبز:امپراتوری گل
رنگ قرمز:امپراتوری روم
رنگ زرد:امپراتوری پالمیرا

سپاهیان روم در سوریه با با قوای اصلی پالمیرا روبرو شدند و اورلیان توانست آنان را در ایمیه در ۲۶ کیلومتری انتاکیه شکست دهد. پس از آن پیروزی دیگری نیز در امسا به‌دست آمد که به تسلیم پالمیرا و دستگیری زنوبیا در ۲۷۲ انجامید.[۱] اورلیان سپس به سمت اروپا حرکت کرد اما پالمیرایی‌ها در ۲۷۳ سر به شورش برداشته[۲] و سربازان رومی را کشتند. اورلیان در آن زمان مشغول لشکرکشی علیه کارپی‌ها در دانوب بود اما با دریافت این خبر فوراً به سوریه بازگشت و شهر را تصرف نمود. او این بار هیچ شفقتی از خود نشان نداد و پالمیرا غارت، تخریب و نابود شد.[۱]

پس از آن اورلیان به سمت امپراتوری گل به فرمانروایی تتریکوس حرکت کرد. اما تتریکوس که خود درگیر حملات ژرمن‌ها و شورش‌های داخلی بود مخفیانه توافقنامه‌ای را با اورلیان به امضا رساند و در نبرد شالون با ترک سپاهیانش به اردوگاه رومیان پیوست.[۲] بدین ترتیب سپاه گل‌ها که بدون فرمانده مانده بود شکست خورد و اورلیان به پاداش این کار تتریکوس او را به فرمانداری لوکانیا منصوب کرد.[۲]

بدین ترتیب اورلیان در مدت زمان کوتاهی نه تنها امپراتوری روم را از خطر متجاوزان خارجی در امان داشته بود، بلکه با بازگرداندن مناطق جداشدهٔ امپراتوی به آن دوباره روم را به صورت سرزمینی یکپارچه درآورده بود. بسیاری از معاصرین اورلیان به او لقب مانو آد فروم به معنای مشت آهنین را داده بودند اما پس از این پیروزی‌ها سنا به او لقب رستیتوتور اوربیس به‌معنای احیاگر جهان را اعطا نمود.[۱]

اقدامات داخلی

اورلیان دست به اصلاح سیستم پولی امپراتوری زد و درآمدهای اضافی حاصل از این اصلاحات و استان‌های بازپس‌گرفته‌شده موجب شد تا خزانهٔ کشور در وضعیت مطلوبی قرار گیرد. همچنین اقداماتی در جهت کاهش اختلاس، اخاذی و فساد در میان مقامات حکومتی صورت پذیرفت.[۱]

در زمان حکومت او قیمت نان در رم تنظیم گردید و توزیع نان رایگان همراه با جیره‌ای از گوشت خوک، نمک و روغن بازسازماندهی شد. بستر رود تیبر لایروبی گردید و سواحلش بازسازی شد. همچنین در این زمان رم بخشی از شکوه گذشته‌اش را بار دیگر به‌دست آورد.[۱]

مرگ

در ۲۷۵ اورلیان برای سومین بار به مقام کنسولی رسید، شورش‌هایی در گل را سرکوب کرد و با بربرهای متجاوز در ویندلیکیا در جنوب آلمان امروزی جنگید.[۳] او سپس تصمیم گرفت تا میان‌رودان را که اینک در کنترل ساسانیان قرار داشت بار دیگر فتح نماید و در نتیجه در تابستان ۲۷۵ به سوی مرزهای شرقی لشکر کشید.[۱] هنگامی که امپراتور به تراکیه رسید دریافت که منشی خصوصیش به نام اِروس، دربارهٔ موضوع کوچکی به او دروغ گفته است.[۱] اروس که از موضع اورلیان دربرابر فساد آگاه بود[۳] و از تنبیه امپراتور در مورد خود وحشت داشت به‌دروغ به تعدادی از پرتورینهای ارشد گفت که اورلیان می‌خواهد آنها را اعدام نماید.[۱] فریبکاری اروس موفقیت‌آمیز بود و آنان اورلیان را در سپتامبر یا اکتبر ۲۷۵ در کینوفروریوم (مابین پرینتوس و بیزانتیوم) به قتل رساندند.[۳]

پس از مرگ اورلیان، همسرش اُلپیا سِوِرینا که پیشتر در ۲۷۴ عنوان آگوستا را از امپراتور دریافت داشته بود برای مدت کوتاهی زمام امور را در دست گرفت تا آنکه سنای روم تاسیتوس را به جانشینی امپراتور فقید برگزید.[۳]

منابع

  1. ۱٫۰۰ ۱٫۰۱ ۱٫۰۲ ۱٫۰۳ ۱٫۰۴ ۱٫۰۵ ۱٫۰۶ ۱٫۰۷ ۱٫۰۸ ۱٫۰۹ ۱٫۱۰ ۱٫۱۱ ۱٫۱۲ ۱٫۱۳ ۱٫۱۴ ۱٫۱۵ ۱٫۱۶ ۱٫۱۷ ۱٫۱۸ ۱٫۱۹ ۱٫۲۰ ۱٫۲۱ ۱٫۲۲ ۱٫۲۳ ۱٫۲۴ ۱٫۲۵ ۱٫۲۶ ۱٫۲۷ ۱٫۲۸ ۱٫۲۹ ۱٫۳۰ ۱٫۳۱ ۱٫۳۲ «Emperor Aurelian». roman-empire.net. دریافت‌شده در ۶ مارس ۲۰۱۱.
  2. ۲٫۰۰ ۲٫۰۱ ۲٫۰۲ ۲٫۰۳ ۲٫۰۴ ۲٫۰۵ ۲٫۰۶ ۲٫۰۷ ۲٫۰۸ ۲٫۰۹ "Aurelian." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica, 2011. Web. بازدید در تاریخ ۶ مارس ۲۰۱۱.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ Christian Körner. «Aurelian (A.D. 270-275)». De Imperatoribus Romanis: An Online Encyclopedia of Roman Rulers and Their Families. دریافت‌شده در ۶ مارس ۲۰۱۱.
  4. «Claudius Gothicus». Universitat de València / Encyclopedia Britannica. ۱۹۹۵. دریافت‌شده در ۶ مارس ۲۰۱۱.
  5. Thomas M. Banchich (Canisius College) (۱۹۹۹). «Quintillus (270 A.D)». De Imperatoribus Romanis: An Online Encyclopedia of Roman Rulers and Their Families. دریافت‌شده در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۰. از پارامتر ناشناخته |ماه= صرف‌نظر شد (کمک)