علی بن محمد سمری

در اعتقادات شیعیان دوازده امامی ابوالحسن، علی بن محمد سَمَری؛ چهارمین نایب خاص امام زمان در دوران غیبت صغری است. وی پس از خود نایبی معرفی نکرد. از این رو بنا به اعتقادات امامیه پس از مرگ وی غیبت کبری آغاز شده‌است.

نیابت

سمری از اصحاب امام یازدهم شیعیان، حسن عسکری بوده‌است. وی از خواص شیعه در زمان خود بود . حسین بن روح نایب پیشین از طرف امام غائب وی را برای مدت سه سال به نیابت خاصه منصوب کرد. علی بن محمد چند روز پیش از مرگ دستخطی منسوب به محمد پسر حسن (در اصطلاح خاص شیعه توقیع) به شیعیان نشان داد که در آن بر خلاف رسم نایبان پیشین جانشینی تعیین نشده بود. متن دستخط از قرار زیر بود:

بسم الله الرحمن الرحیم
ای علی بن محمد سمری! خداوند در سوگ فقدان تو پاداشی بزرگ به برادرانت عطا کند. تو تا شش روز دیگر از دنیا خواهی رفت. کارهایت را مرتب کن و هیچ کس را به جانشینی خود مگمار. دروان غیبت کامل فرا رسیده‌است و من جز با اجازه خداوند متعال ظهور نخواهم کرد و ظهور من پس از گذشت مدتی طولانی و قساوت دلها و پر شدن زمین از ستم خواهد بود. افرادی نزد شیعیان من مدّعی مشاهده من (ارتباط با من به عنوان نایب خاص) خواهند شد. آگاه باشید که هر کس پیش از خروج سفیانی و صیحه آسمانی چنین ادعایی بکند، دروغگو و افترا زننده‌است و هیچ حرکت و نیرویی جز به خداوند عظیم نیست.

در ششمین روز، وی در سال ۳۲۹ هجری از دنیا رفت. ولی‏ شیخ صدوق در کتاب کمال الدین، ج۲، ص۵۰۳ و فضل بن حسن طبرسی در کتاب اعلام الوری، ص۴۱۷ سال رحلت ایشان را سال ۳۱۸ه‍.ق. ثبت کرده‌اند. مقبره شیخ سُمَّری درنزدیکی مزار شیخ کلینی در بغداد است.

پیش از مرگش از وی پرسیدند: نایب بعد از تو کیست؟ جواب داد: اجازه ندارم کسی را معرفی کنم.

آغاز غیبت کبری

بعد از در گذشت ابوالحسن سمری، مرحله جدیدی در تاریخ شیعه که به دوران غیبت کبری معروف است آغاز گشت.

منابع

• مهدی موعود (ترجمه جلد ۱۳ بحار الانوار)، علی دوانی، صفحه ۶۷۶- ۷۵۶
• سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، صفحه ۶۸۰- ۸۱
• آخرین امید، ص ۹۹