|
[[پرونده:Eurovision Song Contest 1976 rehearsals - France - Catherine Ferry 3.png|کاترین فری،فِری، خوانندهخوانندۀ فرانسوی|250px|left]]
'''آواز''' {{انگلیسی|Vocal music}} گونه‌ای از [[موسیقی]] است که توسط یک یا چند [[خواننده]] و با یا بدون همراهی [[ساز|سازهای]] مختلف اجرا می‌شود؛می‌شود، به‌شکلی که محوریت قطعه،[[قطعه (موسیقی)|قطعه]] بر آواز خواندن باشد.
== پیشینهپیشینۀ آواز در ایران ==
در فرهنگ‌ها مطلقِ [[صوت]] و صدا ذکر شده‌است، اما در [[موسیقی]] به معنیبه‌معنی عام سرود، آهنگ و بانگ [[موزون]] زیر و بمی که از گلوی انسان و یا از سیم انواع سازها برآید، تعبیر شده‌است.
{{شعر}}
{{ب|کی بودبُوَد آوازآوازِ چنگ و زیر و بم|از برایازبرای گوش بی حسبی‌حس و اصماصم؟}}
{{پایان شعر}}
در بعضی از [[ردیف (موسیقی)|ردیف‌های]] موجود، از جملهازجمله ردیف [[مهدی قلی هدایت]] ، واژهٔ آواز دردرکنار کنار[[گوشه (موسیقی)|گوشه‌های]] دیگر و به صورتیبه‌صورتی قرار گرفته که به نظربه‌نظر می‌رسد آواز، نام یک [[گوشه]] بوده‌است. البته در متون [[نظم]] و [[نثر|نثرِ]] گذشته واژهواژۀ آواز به هر یکهریک از [[دستگاه (موسیقی)|دستگاه‌های]] موسیقی و شعب آن اطلاق می‌شد و گاهی نیز معنای نواختن ار آن مستفاد می‌شدمی‌گردید.
{{شعر}}
{{ب|سرآینده‌ایسراینده‌ای این غزل ساز کرد|دف و [[چنگ]] و [[نی (ساز)|نی]] را هم آوازهم‌آواز کرد}}
{{پایان شعر}}
زمانی آواز قبل از نام [[مقام (موسیقی)|مقام‌ها]] و گوشه‌ها قرار می‌گرفتمی‌گرفت، و چنان کهچنان‌که از صفحات ضبط شدهضبط‌شده پیداست، [[آواز منصوری]] ، [[آواز حاجیانی]] ، [[آواز راک]] و…و... ثبت شده‌است.
در نخستین متن‌های تجلی این اصطلاح (آواز) نسخهٔ دستگاه [[ماهور]] است که در سال ۱۹۱۱. م توسط [[سالار معزز]] در [[لایپزیک]] چاپ شده‌است که در آن آواز بختیاری، آواز [[بیات ترک]] و …... ثبت گردیدهشده‌است.
بعدها کلمهٔ دستگاه را به جایبه‌جای آواز برگزیدند و [[فرصت شیرازی]] نیز در این بارهدر‌این‌باره در کتاب ''[[بحورالالحان]]'' مطالبی عنوان نموده‌استکرده‌است.
{{شعر}}
{{ب|مغنّی سحرگه به آوازآوازِ رود|بیاد آور آن خسروانی سرود}}
{{پایان شعر}}
{{شعر}}
{{ب|سر فراگوشفرا گوشِ من آورد و به آوازآوازِ حزین|گفت کای عشقعاشق شوریدهشوریدۀ من خوابت هستهست؟}}
{{پایان شعر}}
امروزهامروزه، علاوه بر معنای عام، معنای خاصی از واژهٔ آواز در موسیقی [[ایران]] ثبت شدهشده، و آن پنج آواز، یعنی [[آواز افشاری|افشاری]]، [[آواز ابوعطا|ابوعطا]]، [[آواز بیات ترک|بیات ترک]]، [[آواز دشتی|دشتی]] و [[آواز بیات اصفهان|بیات اصفهان]] استاست، و این به آن معنا نیست که مجاز نباشیم [[بیات کرد]] را [[آواز بیات کرد]] بنامیم، زیرا بعضی تقسیمتقسیم‌بندی‌ها بندی‌ها به مناسبتبه‌تناسبِ ذوق و سلیقه یا به طوربه‌طور سماعی انجام گرفته و نه بر مبنایبرمبنای علمی.
آواز در موسیقی ایران وزن (میزانی) خاصی نیست و اجرای موزونموزونِ آواز به ذوق و تخصص خواننده و نوازنده منوط و وابسته‌است.وابسته است (وزن آواز در موسیقی ایران مقوله‌ای جداگانه‌استجداگانه است).
دیگر از خصوصیات آواز در موسیقی ایران، متد معینمعینِ تحریر، نحوهٔ درآمد و فرود، اوج و حضیض، انتخاب شعر و ادای مفهوم صحیح واژه‌ها و رعایت تناسب حالات است. تناسب در آوازها موجب زیبایی در استماع استاست؛ چه، آوازها دارای کیفیات گوناگونی هستندهستند، مانند آهستگی، بلندی، نرمی، سختی، جنبش، نشاط و…و...
آواز به معنیبه‌معنی وزن هم ذکر شده. در تعریف هزج آمده: «آواز هفدهم از هفده بحر اصول». آواز را از لحاظازلحاظ علمی می‌توان تسلسل «ملودی-مدل»ها در حول یک یا چند نت معین به نام شاهد نامید.
از مهمترینمهم‌ترین مُهرنگاره هایمُهرنگاره‌های خنیاگری (:موسیقی) در جهان؛جهان، باید از آنچه که در "[[تپه چغامیش|چوغامیشچوغامیشِ]]" [[خوزستان]] برجای مانده،مانده یاد کرد که در سالهایسال‌های ۱۹۶۱-۱۹۶۶ میلادی،م یافت شده استشده‌است. این مهرنگاره ۳۴۰۰مُهرنگاره ساله؛۳۴۰۰ساله، سیمایی از بزم رامشگران را نشان میدهدمی‌دهد. در این بزم باستانی، دسته ایدسته‌ای خنیاگر (:[[نوازنده]]) دیده میشوندمی‌شوند که هر کدام،کدام به نواختن سازی سرگرم هستند. چگونگی نواختن و نشستن این رامشگران،رامشگران نشان میدهدمی‌دهد که آنها،آنان نخستین دستهدستۀ خنیاگران (:[[ارکستر]]) جهان هستند. در این گروه رامشگران، میبینیممی‌بینیم که نوازندهنوازنده‌ای ای "[[چنگ (ساز)|چنگ]]" و دیگری "[[شیپور]]" و آن دیگر "[[تنبک]]" مینوازدمی‌نوازد. چهارمین رامشگر در این میان، خواننده ایخواننده‌ای است که "'''آواز'''" میخواندمی‌خوانَد.<ref>''[[امرداد (هفته‌نامه)|هفته‌نامههفته‌نامۀ امرداد]]''، شنبه ۲۵ آذر ۱۳۹۱، سال سیزدهم، شمارهشمارۀ ۲۸۸، ص ۶ص۶.</ref>
== پانویس ==
== منبع ==
* {{یادکرد | کتاب= واژه نامهٔواژه‌نامهٔ موسیقی ایران زمینایران‌زمین، جلد اوّل| نویسنده= ستایشگر، مهدی| ناشر= اطلاعات| چاپ= دوّم| شهر= تهران| سال= ۱۳۸۱| شابک= ISBN 964-423-305-0}}
[[رده:آواز|آواز]]
| 
