بادیان رومی

Anise
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده):	گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده):	دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده):	آستریدها
راسته:	کرفس‌سانان
تیره:	چتریان
سرده:	پیمپینلا
گونه:	P. anisum
نام دوبخشی
Pimpinella anisum لینه

انیسون (با نام علمی Pimpinella anisum) گیاهی با دانه‌های بسیار معطر است که آن را بادیان رومی نیز می‌گویند و بسیار شبیه به رازیانه است. انیسون از تیره چتریان است و با دانه‌هایی سبز رنگ، گلابی شکل و کوچک که قسمت فوقانی آن نوک تیز بوده و پنچ خط برجسته (ده شیار) بر روی آن کاملاً مشهود است. انیسون غالباً با دانه‌های هشت شیاری رازیانه اشتباه گرفته می‌شود.

انیسون گیاه چند ساله و بلند با برگهایی دارای بریدگیهای زیاد است و بومی مناطق مدیترانه است. میوه آن از دو بخش (فندقه) گلابی شکل تشکیل شده که هر بخش آن دارای قسمت بیرونی سبز و قسمت داخلی کمی تیره‌است و بوئی تند و معطر دارد. کاربرد اصلی آنیسون درمان میگرن می باشد ، و برای کسانی که مدت زیادی عمل استمناء را انجام داده اند بسیار مفید می باشد . آنیسون یک آنتی باکتریای بسیار قوی می باشد که در مراکز بهداشتی می توان از آن به جای الکل استفاده نمود . روش مصرف : مقدار کمی از آنیسون تازه را توی قوری به همراه کمی آب ریخته و 10دقیقه به خوبی بجوشد و در لیوان میل شود . از عوارض انیسون می توان احساس گرفتگی سینه و گلو و در صورت مصرف طولانی مدت به ترش کردن معده اشاره کرد . انیسون در نقاط مختلف جنوب ایران کشت می‌شود و از اقلام صادراتی ایران است.

بادیان رومی

اگر بادیان را به معنی رازیانه بپذیریم، اصطلاح فارسی «بادیان رومی» که در برخی از مآخذ متأخّر [۵] [۶] برای انیسون ذکر کرده‌اند، با توجه به دو اصطلاح قدیم عربی مترادف با انیسون، توجیه پذیر است، یعنی دو اصطلاح «الرازیانج الشامی» (لفظاً، «رازیانه شامی»)؛ [۷] و «الرازیانج الرّومی» (لفظاً، «رازیانه رومی»)؛ [۸] (بزر الرازیانج الرومی یا انیسون (لفظاً، تخم رازیانه رومی). [۹] [۱۰] بادیان و انیسون هر دو از خانواده چتریان‌اند و تخم آن‌ها از حیث شکل و بو و خواص، بسیار شبیه به هم و لذا قابل اشتباه با یکدیگر است. (رجوع کنید به واژة فرانسوی badiane و انگلیسی badian هر دو مأخوذ از بادیانِ فارسی ، که به هر دو معنی به کار رفته اند؛ و انطاکی ، در تذکرة أولی الا لباب، انیسون را مترادف الرازیانج الرومی، و رازیانج را معادل انیسون دانسته است. [۱۱] [۱۲]

← بادیان خَتایی درختچه‌ای از خانواده ماگنولیاییان و بومی چین و حوالی آن است. قبل از قرن دهم پیش از میلاد در چین شناخته شده بوده، ولی بسی دیر‌تر به برخی از سرزمینهای دیگر (از جمله در قرن دوازدهم/ هجدهم به اروپا) راه یافته است. ازینرو، در مآخذ قدیم داروشناسی و پزشکی غربی (یونانی، رومی) و اسلامی ذکری از آن نرفته است. در مآخذ جدید عربی، مثلاً الموسوعة فی علوم الطبیعة، [۱۳] نام «انیسون یا بَدْیانِ نجمی» را به تقلید از نام فرانسوی آن، toil anis، برای آن جعل کرده اند. نامگذاری نسبتاً جدید فارسی، «بادیان ختایی»، نظر به مشابهت بوی دانه های این گیاه با بوی تند دانه های بادیان (= رازیانه) و نظر به منبع اصلی آن، ختا/ خطا (= چین شمالی، در مآخذ اسلامی) بوده است. به قول صاحبِ مخزن الادویة، [۱۴] «بادیان خطایی از ادویه جدیده است و آن را از جبال نیپال و چین و زیرباداتِ هند آورند و مقوّی معده، دافع ریاح و درد احشاء، محلّل بلغم و مدرّ بول است و نصاری به جهت همین خواص، با چای خطایی طبخ نموده می‌نوشند».

منابع

لغتنامه دهخدا، سرواژهٔ انیسون.