علم مواد

شبیه‌سازی پروفایل دمایی بدنهٔ شاتل بعد از ورود دوباره به جو زمین.

دانش و مهندسی مواد (به انگلیسی: Materials Science and Engineering) یک حوزهٔ میان رشته‌ای است که در آن رابطهٔ بین ساختار و خواص مواد به منظور طراحی مواد جدید برای پاسخگویی به نیازهای روزافزون فناوری مواد مورد بررسی قرار می‌گیرد. امروزه با افزایش تحقیقات در زمینهٔ نانو، مهندسی مواد به یکی از رشته‌های پیشرو در عرصه دانش بدل شده‌است. به‌طور خلاصه یک مهندس مواد در نخستین گام به‌کمک میکروسکوپ الکترونی روبشی، میکروسکوپ الکترونی عبوری، پراش پرتوهای ایکس و یا روش‌ها و تجهیزات مشابه به شناسایی و بررسی ساختار میکروسکوپی مواد گوناگون می‌پردازد. در گام بعدی خواص مختلف مواد مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرند تا روش‌های تولید مواد جدید یا بهبود خواص مواد قبلی فرا گرفته شود.

حوزه‌های پژوهشی در مهندسی مواد

در یک دسته‌بندی کلی، مواد مورد مطالعه در مهندسی مواد به شش گروه اصلی فلزات (متالورژی)، سرامیک‌ها، پلیمرها، مواد مرکب (کامپوزیت‌ها)، بیومتریال (مواد زنده) و نیمه‌هادی‌‌ها تقسیم می‌شوند.

گرایش‌های اصلی

• نانو مواد (Nano material)
• بیومتریال (Bio material)
• شناسایی و انتخاب مواد مهندسی (Materials selection for engineering design)
• سرامیک (Ceramics)
• شکل‌دهی فلزات (Metalworking)
• ریخته‌گری (Casting)
• جوشکاری (Welding)
• استخراج فلزات (Extraction of metals)
• حفاظت و خوردگی (Corrosion and protection)
• مهندسی مواد مرکب (Composite material engineering)
• مهندسی سطح (Surface engineering)

در ایران

نظام آموزش عالی ایران تمام گرایش‌های رشتهٔ مهندسی مواد را در دانشگاه‌های دولتی و دانشگاه آزاد اسلامی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا ارائه می‌دهد.

دانشگاه‌های دولتی

دانشگاه‌های ذیل رشته مهندسی مواد را ارائه می‌دهند:

دانشگاه	مقطع	گرایش	توضیحات
دانشگاه اراک	کارشناسی	متالورژی صنعتی
دانشگاه اصفهان	کارشناسی ارشد	بیومتریال، نانومواد	مهندسی پزشکی - بیومتریال
دانشگاه بوعلی سینا	کارشناسی، کارشناسی ارشد	متالورژی صنعتی، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی	شناسایی و انتخاب مواد مهندسی در کارشناسی ارشد
دانشگاه بین‌المللی امام خمینی	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی صنعتی، سرامیک، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی
دانشگاه تبریز	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی صنعتی، سرامیک، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی
دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی	کارشناسی	متالورژی صنعتی
دانشگاه تربیت مدرس	کارشناسی ارشد، دکترا	شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، سرامیک، خوردگی و حفاظت، نانومواد
دانشگاه تهران	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، شکل‌دهی فلزات، جوشکاری، ریخته‌گری، استخراج فلزات، خوردگی و حفاظت، بیومتریال
دانشگاه حکیم سبزواری	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی صنعتی، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی
دانشگاه رازی کرمانشاه	کارشناسی، کارشناسی ارشد	متالورژی صنعتی، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، نانومواد
دانشگاه زنجان	کارشناسی	استخراج فلزات
دانشگاه سمنان	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی صنعتی، استخراج فلزات، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، شکل‌دهی فلزات، بیومتریال، نانومواد	بیومواد در کارشناسی ارشد و دکترا، نانومواد در کارشناسی ارشد
دانشگاه سیستان و بلوچستان	کارشناسی، کارشناسی ارشد	متالورژی صنعتی، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی
دانشگاه شاهرود	کارشناسی، کارشناسی ارشد	متالورژی صنعتی، سرامیک	سرامیک در کارشناسی ارشد
دانشگاه شهرکرد	کارشناسی، کارشناسی ارشد	متالورژی صنعتی، سرامیک، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی
دانشگاه شهید باهنر	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی صنعتی، استخراج فلزات، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، خوردگی و حفاظت، مهندسی سطح	خوردگی و مهندسی سطح در دکترا
دانشگاه شهید چمران	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی صنعتی، جوشکاری، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی
دانشگاه شهید مدنی آذربایجان	کارشناسی	متالورژی
دانشگاه شیراز	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی صنعتی، خوردگی و حفاظت، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، شکل‌دهی فلزات، نانومواد
پژوهشگاه صنعت نفت	دکترا	خوردگی و حفاظت	بررسی خوردگی و حفاظت از لوله‌ها و مخازن نفت
دانشگاه صنعتی اصفهان	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، استخراج فلزات، جوشکاری، ریخته‌گری، خوردگی و حفاظت
دانشگاه صنعتی امیرکبیر	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی صنعتی، استخراج فلزات، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، جوشکاری، خوردگی و حفاظت، بیومتریال
دانشگاه صنعتی بابل	کارشناسی، کارشناسی ارشد	متالورژی صنعتی، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی
دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی صنعتی، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، شکل‌دهی فلزات
دانشگاه صنعتی سهند	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی صنعتی، استخراج فلزات، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، جوشکاری، ریخته‌گری، خوردگی و حفاظت، نانومواد
دانشگاه صنعتی شریف	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی، استخراج فلزات، سرامیک، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، جوشکاری، ریخته‌گری، خوردگی و حفاظت، نانومواد
دانشگاه صنعتی شیراز	کارشناسی ارشد	خوردگی و حفاظت
دانشگاه صنعتی مالک اشتر	کارشناسی ارشد، دکترا	شناسایی و انتخاب مواد، جوشکاری، ریخته‌گری، خوردگی و حفاظت، شکل‌دهی فلزات، سرامیک، کامپوزیت‌ها
دانشگاه صنعتی همدان	کارشناسی، کارشناسی ارشد	استخراج فلزات
دانشگاه علم و صنعت ایران	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی صنعتی، استخراج فلزات، سرامیک، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، ریخته‌گری، بیومتریال
دانشگاه فردوسی مشهد	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی صنعتی، استخراج فلزات، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، خوردگی و حفاظت
دانشگاه کاشان	کارشناسی، کارشناسی ارشد	متالورژی صنعتی، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی
دانشگاه ملایر	کارشناسی، کارشناسی ارشد	متالورژی صنعتی، سرامیک	در مقطع کارشناسی ارشد تنها گرایش سرامیک
دانشگاه یزد	کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا	متالورژی صنعتی، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی

دانشگاه آزاد اسلامی

دانشگاه آزاد اسلامی در واحدهای علوم و تحقیقات، تهران جنوب، کرج، اهواز، ساوه، نجف آباد و شهرضا رشتهٔ مهندسی مواد را در پنج گرایش متالورژی، جوشکاری، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، خوردگی و حفاظت و سرامیک ارائه می‌دهد.

مؤسسات غیرانتفاعی

مؤسسه‌های غیرانتفاعی نقش جهان، دانش‌پژوهان و صنعتی فولاد اصفهان رشتهٔ مهندسی مواد را تدریس می‌کنند.

نگارخانه

• 
• 
• 

جستارهای وابسته

• متالورژی
• نانوتکنولوژی
• خواص مواد
• ساختار مواد
• عملیات حرارتی
• متالورژی پودر

پیوند به بیرون

• سایت اتحادیه انجمن‌های مهندسی و علم مواد
• سایت پایگاه مهندسی و علم مواد
• مرکز پژوهش متالورژی رازی