سوسن (سرده): تفاوت میان نسخهها
.ranjisajjad (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: نیازمند بازبینی |
.ranjisajjad (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: نیازمند بازبینی |
||
خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
نوعی از این گل به نام [[سوسن چلچراغ]] {{نام علمی|Lilium ledebourii}} تنها در داماش استان [[گیلان]] و لنکران [[جمهوری آذربایجان]] میروید. |
نوعی از این گل به نام [[سوسن چلچراغ]] {{نام علمی|Lilium ledebourii}} تنها در داماش استان [[گیلان]] و لنکران [[جمهوری آذربایجان]] میروید. |
||
==تاریخچه== |
|||
'''کشت و کار لیلیوم:''' |
|||
جنس لیلیوم پیشینه ای بسیار تاریخی داشته و به حدود 36 قرن می رسد لیلیوم یکی از 6 جنس عمده ی گل های پیازی هستند که در جهان تولید می شود. در جشن ها از لیلیوم به دلیل عمر زیاد پس از برداشت و داشتن رنگ سفید خالص و بوی مطبوع استفاده شده است. |
|||
برای تولید گل در عید نوروز پیاز ها باید در ماه های آذر و دی در گلخانه کشت شوند.این گیاه یک گیاه پیاز دار شاخه بریده است گونه هایی از لیلیوم به شکل گلدانی و عده ای هم به شکل گیاهان فصلی کشت و کار ی شوند.و چون گیاه حساسی است در گلخانه نگهداری می شود پیاز آن به شکل فلس دار است که این فلس ها روی صفحه ای به نام basal plant قرار گرفته اند اهمیت آن به این است که هر کدام از فلس ها همراه قسمتی از basal باید برای کاشت انتخاب شوند اندازه ی دور پیاز وقتی بین 12 تا 18 سانتی متر می رسد گیاه برای کاشت آماده است و مناسب می باشد در 2 فصل در ایران کاشت می شود یکی برای تولید گل در نوروز و اوایل فروردین و دیگری تولید گل در ماه های شهریور و مهر که فصل تولید اول راحت تر و هزینه ی تولید در آن کمتر است.لیلیوم برای گلدهی پیاز ها احتیاج به یک دوره ی دمای پایین دارند و در اصطلاح فیزیولوژی این دوره که پیاز در دمای پایین سر می برد تا این که در آن اتفاق بیفتد اصطلاحا forsage نامیده می شود . |
|||
حدود 1500 میلیون پیاز در سراسر دنیا تولید میشود که اغلب در هلند ژاپن چین و ایالات متحده می باشد. اما اخیرا در نیم کره ی جنوبی کشور هایی مثل سترالیا و شیلی کشت وکار شده است |
|||
دمای زیر 5 درجه سلسیوس به صورت 2 تا 6 هفته دمای مناسب برای لیلیوم 4تا6 درجه و به مدت 6 هفته است. |
|||
در کل لیلیوم از نظر تولید و پرورش گل بریدنی در کشور هلند در مقام چهارم 5.7% پس از رز31.7% ، لاله 12.1% ، داوودی 12.1%، قرار دارد.به طوری که در حال حاضر در کشور هلند این گل در سطحی معادل600 هکتار کشت می شود |
|||
اگر کمتر از این مدت سرما دهی اتفاق بیفتد تولید گل با اشکال همراه است. |
|||
فاصله ی بهاره کردن تا گلدانی در دمای اتاق خود 21 روز است بعد از کشت پیاز ها یک مرحله 2 تا 3 هفتگی مرحله گسترش ریشه وجو دارد.بعد از دوره گسترش کم کم جوانه زنی پیاز اتفاق می افتد. در طی گسترش ریشه دمای گلخانه تا 25 درجه حرارت های کمتر در بیشتر گلدهی گیاه را با اختلال مواجه می کنند. ساقه لیلیوم نسبتا بلند است که برگ های باری کشیده متقابل دارد بعد از رشد رویشی ساقه که حودا 8 هفته به طول می کشد و بتدریج ساقه های گ دهنده گیاه ظاهر می شوند و گل ها آمده برداشت می شود. |
|||
'''شرایط محیطی:''' |
|||
لیلیوم گیاهی است آفتاب دوست و معمولا در نقاط سایه رشد خوبی ندارد. |
|||
د رگلخانه حد اکثر نور باید برای پرورش لیلیوم تامین شود در صورتی که به هر دلیل نور کافی به این محصول نرسد بوته ها بلند می شوند و تعداد گل کمتری می دهند در این شرایط حتمال زرد شدن برگ های پایینی گیاه نیز وجود دارد طول روز در گلدهی سوسن تأثیر ندارد با این وجود در روز های بلند بوته ی لیلیوم بلند تر و درشت تر می شود. |
|||
Kingdom: Plantae |
|||
'''خاک:''' |
|||
phylum: magmoliophyta |
|||
ليليوم قابليت رشد در غالب خاكها را دارد. با اين حال بايستي اطمينان حاصل كرد كه خاك مورد استفاده براي ليليوم داراي عمق كافي با ساختمان مناسب بوده و در تمام دوره رويش زهكشي خوبي داشته باشد. |
|||
خاكهاي لومي سنگين و رسي براي كشت كمتر مناسبند ولي اگر تا عمق 30سانتيمتري با مواد حاوي هوموس مخلوط شوند مي توانند مورد استفاده قرار گيرند زيرا اين كار باعث هوادهي خاك و ذخيره كافي اكسيژن در آب موجود در خاك مي شود. براي جلوگيري از سله بستن خاك مي توان از يك لايه كلش برنج برگ كاج و يا كمپوست استفاده كرد. |
|||
Class: LILIOPSIDA |
|||
ليليوم بخصوص در طي سه هفته اول پس از كشت به مواد مغذي زياد نياز ندارد. در اين مرحله ريشه ها بايد خوب رشد كنند و املاح خاك نبايد به آنها آسيب برساند. با اين حال در خاك هايي كه از نظر مواد مغذي كمبود دارند استفاده از فسفات و پتاس به شكل كود مستقيم توصيه ميشود. با توجه به اينكه ليليوم بويژه در خاكهاي با اسيديته پايين به فلورين بسيار حساس است و نبايد به هيچ وجه از كودهاي داراي فلورين مثل سوپر فسفات استفاده كرد. استفاده از كودهاي بدون فلورين نظير دي كلسيم فسفات بسيار بهتر است. |
|||
سه هفته پس از كاشت پياز ليليوم هم در خاكهاي غني و هم در خاكهاي ضعيف بايد از نيترات كلسيم به نسبت يك كيلوگرم در هر صد متر مربع استفاده شود. در صورت نياز به ازت مي توان تركيبات ازته اي را كه به سرعت آزاد ميشود تا سه هفته قبل از برداشت به نسبت يك كيلوگرم در هر صد متر مربع بصورت سرپاش بكار برد. |
|||
subclass: Liliidae |
|||
سر پاشي كود ازته مي تواند بصورت دستي در بين گياهان و يا از طريق سيستم آبياري انجام شود. |
|||
Order: Liliales |
|||
'''آب:''' |
|||
family: Liliaceae |
|||
املاح موجود در آب آبياري نيز در مقدار كل املاح خاك مشاركت دارد.به اين دليل ( اي سي ) آب بايد كمتر از 5/0 باشد .آب باران با (اي سي ) حدود 1/0 آب مناسبي است. حداكثر قابل قبول كلر در آب آبياري براي گلخانه 20 ميلي گرم در ليتر و براي كشت در مزرعه 45 ميلي گرم در ليتر است. اگر مقدار املاح و كلر در آب آبياري بيش از حدود ذكر شده باشد بايد در خاك را هميشه مرطوب نگه داشت تا غلظت املاح در خاك بيش از اندازه بالا نرود. |
|||
Genus: lilium |
|||
'''PH:''' |
|||
فرمانرو:گیاهان |
|||
حفظ اسيديته مناسب براي خاكها نقش عمده اي در گسترش ريشه ليليوم و جذب مواد مغذي دارد. اسيديته خيلي پايين موجب جذب اضافي موادي مانند منگنز آلومينيم و اسيديته بالا باعث عدم جذب كافي موادي مانند فسفر مي شود. |
|||
توصيه ميشود كه براي گروههاي هيبريد آسياتبك و هيبريد هاي رگال اسيديته حدود 6.7 و براي هيبريد هاي ارينتال اسيديته در حدود 5/5 تا 6/5 نگهداشته شود. |
|||
شاخه:گیاهان گلدار |
|||
براي كاهش اسيديته ميتوان پيت ماس را در لايه هاي بالاي خاك مخلوط كرد. براي افزايش اسيديته خاك استفاده از تركيبات آهك و آهك منيزيوم دار پيش را كشت موثر است. |
|||
رده:تک لپه ای ها |
|||
زیر رده:ليليئيده |
|||
راسته:سوسن سانان |
|||
خانواده:لیلیاسه(سوسنیان) |
|||
جنس:لیلیوم(سوسن) |
|||
'''راسته سوسن سانان''' |
|||
گياهاني غالباً خشك يزي و داراي اندامهاي ذخيرهاي زيرزميني. اعضاي زيررده ليليئيده معمولاً داراي گلهاي (گلبرگهاي) رنگين هستند |
|||
'''خانواده لیلیاسه:''' |
|||
این خوانواده غالبا دارای گیاهان علفی با بن پیازی ویا ریزومی است. البته گونه های چوبی و درختی نیز در این خانواده وجود دارد. گل ها معمولا هرما فرودیت گاهی تک جنس در کل 5 چرخه ای دارای گل پوش آزاد یا به هم پیوسته و در تمام حالات قطعات گلپوش آنها رنگین و گلبرگ مانند است. |
|||
'''جنس لیلیوم(سوسن)''' |
|||
دارای گل های منظم زنگوه ای شکل با پوشش 6 قطعه کم بیش برگشته ویا لوله شده است.پرچم ها 6 عدد تخمدان بدون پایک، خامه دراز و ساده، کلاله 3 پهلو، دانه تخت و سکه ای شکل است پیاز سوسن پوشیده از فلس های زرد ترمیمی است. |
|||
==رده بندی لیلیوم ها== |
|||
'''جامعه باغبانی آمریکا لیلیومها را به 9 رده تقسیم بندی میکند''' |
|||
1- هیبرید آسیا تیک : رقمهایی که از آسیا منشاء گرفته اند |
|||
2- هیبرید مارتاگون: رقمهای حاصل هیبریدهای مارتاگون و سایر رقمها |
|||
3- هیبرید کاندیدوم |
|||
4- هیبرید آمریکا |
|||
5- هیبرید لونگیفلورم |
|||
6- لیلیوم ترومپت |
|||
7- هیبرید اورینتال |
|||
8- سایر هیبریدها که در رده های بالا جای نمیگیرند |
|||
9- تمام گونه های طبیعی |
|||
'''هیبرید های آسیاتیک:''' |
|||
11 گونه از بخش سینو مارتاگون در ایجاد ارقام رایج هیبرید های آسیایی شرکت دارند: |
|||
1. L.Amabile |
|||
2. L.Bulbiferum |
|||
3. L.Cernuum |
|||
4. L.Concolor |
|||
5. L. Dauricum |
|||
6. L.Davidii |
|||
7. L.Lancifolium |
|||
8. L.Lankongense |
|||
9. L.Leichtlinii |
|||
10. L.Maculatum |
|||
11. L.Pumilum |
|||
'''ویژگی ها:''' |
|||
گل های قائم به صورت تکی یا چتری |
|||
لبه ی گل به طرف بیرون |
|||
گل هایی با ظاهر آویزان |
|||
==گونه های لیلیوم در ایران== |
|||
'''لیلیوم ایرانی – سوسن ایرانی:''' |
|||
سوسن ایرانی در مناطق مختلف مدیترانه منشاء گرفته است. در رده نهم لیلیومها )گونه های طبیعی( قرار میگیرد. گلهای سفید شیپوری شکل بسیار معطر – با عطر دلنشین و ملایم برعکس ارقام اورینال کهدعطرهای شدید و آزاردهنده دارند( در پاییز برگهای سبز روشن براق، به صورت پهن و با طولی حدود 23 سانتیمتری به عنوان برگهای اولیه از پیاز رشد میکنند. در بهار ساقه گلدهنده با برگهای باریک نیزه ای شکل و کوتاهتر با طول حدود 8 سانتیمتر تولید میشود. |
|||
گلها در تابستان به صورت ترومپت با رنگهای سفید خالص 5-8 سانتی متر با پرچمهای زرد و جام گل زرد روشن، با غنچه های 5 تا 20 عدد ظاهر میشود. این رقم تنها گونه با برگهای دو گونه است دو نوع برگ مشاهده میشود. برگها زمستانه و برگهای تابستانه نیازمند خاک طبیعی تا قلیایی است. بسیار به کپک خاکستری بوتریتیس حساس است. ارتفاع کلی گیاه 1 تا 1.8 متر میرسد. |
|||
از شمال شرق اروپا تا شرق مدیترانه مشاهده شده است. نسبت به مناطق دمایی 6 تا 9 مقاوم است. )منفی 23 تا مثبت 30 درجه سانتیگراد. |
|||
'''سوسن چلچراغ''' |
|||
Lilium ledebourii |
|||
Named for Carl Friedrich von Ledebour |
|||
بومی مناطقی از تالش ایران، در ارتفاعات گیلان و در داماش میروید در منطقه قریه داماش در بخش عمارلو از توابع رودبار و لنکران کشور آذربایجان و کوهپایه های البرز در ارتفاعات 1700 تا 1900 متری دیده میشود |
|||
ارتفاع گیاه به 1.5 متر و تعداد گلهای آن گاه به 14 عدد میرسد. تکثیر از طریق بذر، پیازچه و کشت بافت انجام میشود. طرح و رنگ خاص، مقاومت بسیار به سرما میتواند از مزایای این رقم برای دورگ گیری باشد. |
|||
گلپوشها دارای رنگهای سفید خالدار و پرچمها نارنجی رنگ است. گلدهی در اواسط خرداد روی میدهد. در طبیعت بیشتر با بذر تکثر شده است و شاید به همین دلیل انبوهی آن در مراکز رشدش ناچیز و غیر متراکم است. |
|||
اولین بار در سال 1354 توسط گیاهشناس آلمانی کارل فردریش ون لدبوری کشف و به دولت وقت معرفی شد و به همین مناسبت نام او را به دوش کشید. و از آن زمان به عنوان گیاه ملی ثبت شده و تحت محافظت میباشد |
|||
== گونهها == |
== گونهها == |
نسخهٔ ۲۵ دسامبر ۲۰۱۴، ساعت ۱۱:۰۰
سوسن | |
---|---|
Flora Lilium bulbiferum ssp. croceum | |
ردهبندی علمی | |
فرمانرو: | گیاهان |
(طبقهبندینشده): | Anthophyta |
شاخه: | گیاهان گلدار |
(طبقهبندینشده): | تکلپهایها |
راسته: | سوسنسانان |
تیره: | سوسنیان |
زیرخانواده: | لیلیاوئیده |
سرده: | سوسن L. |
Species | |
See text |
سوسن (نام علمی: Lilium) نوعی گل میباشد که به طور معمول به وسیله پیازش تکثیر میگردد. سوسن دارای تقریباً ۱۵۰۰ گونهاست که در حدود ۶۰ جنس جای دارند . پراکندگی این گیاه به صورتی است که در نواحی مختلف کره زمین مخصوصاً در آفریقای جنوبی و مناطق بین استوائی آمریکا یافت میشوند.[۱] نوعی از این گل به نام سوسن چلچراغ (نام علمی: Lilium ledebourii) تنها در داماش استان گیلان و لنکران جمهوری آذربایجان میروید.
تاریخچه
جنس لیلیوم پیشینه ای بسیار تاریخی داشته و به حدود 36 قرن می رسد لیلیوم یکی از 6 جنس عمده ی گل های پیازی هستند که در جهان تولید می شود. در جشن ها از لیلیوم به دلیل عمر زیاد پس از برداشت و داشتن رنگ سفید خالص و بوی مطبوع استفاده شده است. حدود 1500 میلیون پیاز در سراسر دنیا تولید میشود که اغلب در هلند ژاپن چین و ایالات متحده می باشد. اما اخیرا در نیم کره ی جنوبی کشور هایی مثل سترالیا و شیلی کشت وکار شده است در کل لیلیوم از نظر تولید و پرورش گل بریدنی در کشور هلند در مقام چهارم 5.7% پس از رز31.7% ، لاله 12.1% ، داوودی 12.1%، قرار دارد.به طوری که در حال حاضر در کشور هلند این گل در سطحی معادل600 هکتار کشت می شود
Kingdom: Plantae
phylum: magmoliophyta
Class: LILIOPSIDA
subclass: Liliidae
Order: Liliales
family: Liliaceae
Genus: lilium
فرمانرو:گیاهان
شاخه:گیاهان گلدار
رده:تک لپه ای ها
زیر رده:ليليئيده
راسته:سوسن سانان
خانواده:لیلیاسه(سوسنیان)
جنس:لیلیوم(سوسن)
راسته سوسن سانان
گياهاني غالباً خشك يزي و داراي اندامهاي ذخيرهاي زيرزميني. اعضاي زيررده ليليئيده معمولاً داراي گلهاي (گلبرگهاي) رنگين هستند
خانواده لیلیاسه:
این خوانواده غالبا دارای گیاهان علفی با بن پیازی ویا ریزومی است. البته گونه های چوبی و درختی نیز در این خانواده وجود دارد. گل ها معمولا هرما فرودیت گاهی تک جنس در کل 5 چرخه ای دارای گل پوش آزاد یا به هم پیوسته و در تمام حالات قطعات گلپوش آنها رنگین و گلبرگ مانند است.
جنس لیلیوم(سوسن)
دارای گل های منظم زنگوه ای شکل با پوشش 6 قطعه کم بیش برگشته ویا لوله شده است.پرچم ها 6 عدد تخمدان بدون پایک، خامه دراز و ساده، کلاله 3 پهلو، دانه تخت و سکه ای شکل است پیاز سوسن پوشیده از فلس های زرد ترمیمی است.
رده بندی لیلیوم ها
جامعه باغبانی آمریکا لیلیومها را به 9 رده تقسیم بندی میکند
1- هیبرید آسیا تیک : رقمهایی که از آسیا منشاء گرفته اند 2- هیبرید مارتاگون: رقمهای حاصل هیبریدهای مارتاگون و سایر رقمها 3- هیبرید کاندیدوم 4- هیبرید آمریکا 5- هیبرید لونگیفلورم 6- لیلیوم ترومپت 7- هیبرید اورینتال 8- سایر هیبریدها که در رده های بالا جای نمیگیرند 9- تمام گونه های طبیعی
هیبرید های آسیاتیک:
11 گونه از بخش سینو مارتاگون در ایجاد ارقام رایج هیبرید های آسیایی شرکت دارند: 1. L.Amabile 2. L.Bulbiferum 3. L.Cernuum 4. L.Concolor 5. L. Dauricum 6. L.Davidii 7. L.Lancifolium 8. L.Lankongense 9. L.Leichtlinii 10. L.Maculatum 11. L.Pumilum
ویژگی ها:
گل های قائم به صورت تکی یا چتری لبه ی گل به طرف بیرون گل هایی با ظاهر آویزان
گونه های لیلیوم در ایران
لیلیوم ایرانی – سوسن ایرانی:
سوسن ایرانی در مناطق مختلف مدیترانه منشاء گرفته است. در رده نهم لیلیومها )گونه های طبیعی( قرار میگیرد. گلهای سفید شیپوری شکل بسیار معطر – با عطر دلنشین و ملایم برعکس ارقام اورینال کهدعطرهای شدید و آزاردهنده دارند( در پاییز برگهای سبز روشن براق، به صورت پهن و با طولی حدود 23 سانتیمتری به عنوان برگهای اولیه از پیاز رشد میکنند. در بهار ساقه گلدهنده با برگهای باریک نیزه ای شکل و کوتاهتر با طول حدود 8 سانتیمتر تولید میشود. گلها در تابستان به صورت ترومپت با رنگهای سفید خالص 5-8 سانتی متر با پرچمهای زرد و جام گل زرد روشن، با غنچه های 5 تا 20 عدد ظاهر میشود. این رقم تنها گونه با برگهای دو گونه است دو نوع برگ مشاهده میشود. برگها زمستانه و برگهای تابستانه نیازمند خاک طبیعی تا قلیایی است. بسیار به کپک خاکستری بوتریتیس حساس است. ارتفاع کلی گیاه 1 تا 1.8 متر میرسد. از شمال شرق اروپا تا شرق مدیترانه مشاهده شده است. نسبت به مناطق دمایی 6 تا 9 مقاوم است. )منفی 23 تا مثبت 30 درجه سانتیگراد.
سوسن چلچراغ
Lilium ledebourii Named for Carl Friedrich von Ledebour بومی مناطقی از تالش ایران، در ارتفاعات گیلان و در داماش میروید در منطقه قریه داماش در بخش عمارلو از توابع رودبار و لنکران کشور آذربایجان و کوهپایه های البرز در ارتفاعات 1700 تا 1900 متری دیده میشود ارتفاع گیاه به 1.5 متر و تعداد گلهای آن گاه به 14 عدد میرسد. تکثیر از طریق بذر، پیازچه و کشت بافت انجام میشود. طرح و رنگ خاص، مقاومت بسیار به سرما میتواند از مزایای این رقم برای دورگ گیری باشد. گلپوشها دارای رنگهای سفید خالدار و پرچمها نارنجی رنگ است. گلدهی در اواسط خرداد روی میدهد. در طبیعت بیشتر با بذر تکثر شده است و شاید به همین دلیل انبوهی آن در مراکز رشدش ناچیز و غیر متراکم است. اولین بار در سال 1354 توسط گیاهشناس آلمانی کارل فردریش ون لدبوری کشف و به دولت وقت معرفی شد و به همین مناسبت نام او را به دوش کشید. و از آن زمان به عنوان گیاه ملی ثبت شده و تحت محافظت میباشد
گونهها
Lilium distichum | |||
Lilium hansonii | |||
سوسن سرخ | Martagon or Turk's cap lily | ||
Lilium medeoloides | |||
Lilium tsingtauense | |||
Lilium debile | var. of L. medeoloides |
سوسن بولاندر | Bolander's Lily | ||
Lilium columbianum | Columbia Lily or Tiger Lily | ||
Lilium humboldtii | Humboldt's lily | ||
Lilium kelloggii | |||
Lilium rubescens | |||
Lilium washingtonianum | Washington Lily, Shasta Lily, or Mt. Hood Lily | ||
Lilium kelleyanum | |||
Lilium maritimum | |||
Lilium occidentale | |||
Lilium pardalinum | Panther or Leopard lily | ||
Lilium parryi | |||
Lilium parvum | Sierra tiger lily or Alpine lily | ||
Lilium canadense | Canada Lily or Meadow Lily | ||
Lilium puberulum | |||
Lilium grayi | |||
Lilium iridollae | |||
Lilium michiganense | Michigan Lily | ||
Lilium michauxii | Carolina Lily | ||
Lilium pyrophilum | Sandhills Lily[۲] | ||
Lilium superbum | Swamp lily or American tiger lily | ||
Lilium catesbaei | |||
Lilium philadelphicum | Wood lily, Philadelphia lily or prairie lily |
سوسن کوهی | Golden rayed lily of Japan, or Goldband lily | ||
Lilium platyphyllum | |||
Lilium brownii | |||
Lilium japonicum | |||
Lilium nobilissimum | |||
Lilium rubellum | |||
Lilium speciosum | Japanese lily |
Lilium leucanthum | ||
Lilium puerense | ||
Lilium regale | ||
Lilium sargentiae | ||
Lilium sulphureum | ||
Lilium formosanum | ||
لیلیوم لانگیفلوروم | Easter Lily | |
Lilium philippinense | ||
Lilium wallichianum | ||
Lilium wenshanense |
Lilium pensylvanicum | |
Lilium maculatum |
نگارخانه
منابع
- ویکیپدیای انگلیسی
- ↑ دانشنامه رشد http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%d8%aa%db%8c%d8%b1%d9%87+%d8%b2%d9%86%d8%a8%d9%82&SSOReturnPage=Check&Rand=0
- ↑ Normal 0 false false false EN-GB X-NONE X-NONE MicrosoftInternetExplorer4 http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=242101744
- ↑ "Velkommen til". Kalle-k.dk. Retrieved 2011-12-05.