فتنه

همچنین ببینید: فتنه (فیلم)، فتنه ۸۸

فتنه (به عربی: فتنة) هنگامی است که میان دو یا چند نفر نزاعی رخ دهد و انسان از تشخیص خوب از بد واماند.

در صدر اسلام

در صدر اسلام از جنگ‌های داخلی و کشمکش‌های متعددی به عنوان فتنه یاد شده‌است. مانند کشمکش‌های بین علی و معاویه (موسوم به فتنه اول) که با رسیدن معاویه به مسند حکومت اسلامی پایان یافت، قیام حسین، امام سوم شیعه علیه یزید (توسط منابع نزدیک به امویان)، خروج ابن زبیر علیه یزید در مکه، قیام شیعیان عراق و ایران علیه سلسله اموی که به سرنگونی امویان منجر شد. همچنین از شکل‌گیری و انشقاق مسلمانان و تشکیل شیعه و سنی نیز به عنوان فتنه یاد شده‌است.

آیات و روایات پیرامون فتنه

در قرآن در موارد مختلفی و با معانی مختلفی از عنوان فتنه استفاده شده است:

و با آنان بجنگيد تا فتنه‏اى بر جاى نماند و دين يكسره از آن خدا گردد پس اگر بازايستند قطعا خدا به آنچه انجام می ‏دهند بيناست

{{نقل‌قول|و بدانيد كه اموال و فرزندان شما فتنه هستند و خداست كه نزد او پاداشى بزرگ است

علی درباره فتنه گفته‌است:

در فتنه ها مانند شتر دو ساله باش که نه پشتی دارد تا دیگران از او سواری بگیرند و نه پستانی دارد تا دیگران از او شیری بدوشند.(تاکید به بی طرف بودن در فتنه ها.)

با احتیاط و بصیرت گام بردارید، به هنگام برخاستن گرد و غبار حادثه‌هایی که نمیتوان به درستی واقع آن را درک کرد و در هم پیچیدن فتنه‌ها به هنگام تولد نوزاد آن و آشکارشدن باطن آن و برقرارشدن قطب و مدار آسیای آن؛ فتنه‌هایی که از مراحل ناپیدا آغاز میشوند و به مرحله شدید و روشن می‌رسند. رشد آن‌ها مانند رشد نوجوان و آثار آن مانند آثار سنگ سخت و محکم است. ستمکاران آن را با پیمان‌هایی که دارند از یکدیگر ارث میبرند.

انحراف به راست و چپ مایه گمراهی است و راه وسط و مستقیم همان جاده حق است و قرآن و آثار نبوت بر همین راه است.

منابع

• تفسیر المیزان، بقره، ۱۹۱.

پیوند به بیرون

• شاخص‌های فتنه و فتنه‌گری