لیپوزوم

لیپوزوم به یک وزیکول میکروسکوپی شامل دو لایه‌ی فسفولیپیدی گفته می شود که یک فضای مائی را احاطه نموده است. لیپوزوم ها به دلیل خصوصیات آمفی پاتیک، امکان دارورسانی جهت داروهای هیدروفیل و لیپوفیل را فراهم می نمایند. ویژگی هایی از قبیل سمیت ذاتی پایین، زیست تجزیه پذیری و فقدان ایمونوژنیسیته، سبب شده است که لیپوزوم ها به عنوان یک سیستم دارورسانی مورد توجه واقع شوند.

منابع

ليپوزومها :حبابچه هايي به قطر تقريبي nm2 هستند كه ديواره فسفوليپيدي دو لايه شبيه به غشا سلولي دارند و مي توانند در ديواره يا فضاي داخلي خود مواد مختلفي را حمل مي كنند .ليپوزومها در آزمايشگاه از مشتقات فسفو ليپيدي طبيعي (مثل فسفاتيديل اتانول آمين تخم مرغ ) يا از تركيبات surfactant خالص (مثل ديول اويل فسفاتيديل اتانول آمين DOPE = ) توليد مي شوند .

طبقه بندي ليپوزومها بر اساس اندازه :

1. Small Unilamellar Vesicles (SUV) nm25 _100 شامل ليپيدهاي دو لايه ساده

2. Large Unilamellar Vesicles LUV))‌ nm 100_400 شامل ليپيدهاي دو لايه ساده

3. MultiLamellar Vesicles (MLV) بيش از nm 400 شامل ليپيدهاي چند لايه پيچيده

پيشرفت هاي بزرگ در كاربرد ليپوزوم :

1. پايداري فضايي

2. بار گذاري از راه دور توسط PH و شيب يوني

3. پايه گذاري ليپولكس در كمپلكس ليپوزوم هاي كاتيوني با اسيد هاي نوكلئيك آنيوني يا پروتئين ها

طبقه بندي ليپوزومها بر اساس كاربرد ماهيت:

1. Stealth liposome: (nm200) عامل نفوذ داروهاي ضد سرطاني به درون تومورها در اين ليپوزومها گيرنده ي LSL)) Surface Ligand Liposomeاست كه از جنس polyoxyethylene يا monosialoganglioside مي باشد. اين ذرات به دليل داشتن پوشش پلي اتيلن گليكول (PEG) مي توانند از سيستم ايمني به خصوص سلولهاي رتيكلو اندو تليال (RES) فرار كنند .

2. Conventional liposome: nm) 100) اين ليپوزوم ها داراي غشاي ليپيدي غير اختصاصي خنثي است و داراي ظرفيت حمل ماده كمتري است. گاهي جهت ماندگاري درغشا پلاسمايي به آن كلسترول مي افزايند .

3. Targeted liposome: عوامل اختصاصي فعالي بر روي سطح غشا يا سطح ليگاندهاي غشايي اتصال يافته است. روش ADEPT))Antibody Directed Enzyme Prodrug Therapy با استفاده از اين ليپوزوم ها صورت مي گيرد . با استفاده از اين روش آنتي بادي خاص آنتي ژنهاي سلول هدف را بر روي ليپوزوم سوار كرده وآنزيم را درون ليپوزوم قرار مي دهند . ليپوزوم توسط آنتي بادي به سلول هدف متصل شده و آنزيم به درون سلول هدايت مي شود.

4. Cationic liposome: ليپوزوم PH پايين مي تواند با داروي باردار شده و نا محلول در آب تر كيب شود. با اتصال محيط خنثي شده ، دارو نيز خنثي شده و اجازه مي يابد از غشا عبور كند . رها سازي دارو توسط انتشار و در ديگر روشها توسط اندوسيتوز انجام مي شود.