مهندسی سیستم

مهندسی سیستم (به انگلیسی: Systems engineering) عبارت از روش شناسی تخصصی مبتنی بر رویکرد سیستمی بوده و دارای ماهیت میان رشته ای و چند تخصصی است که به یکپارچه سازی هدفمند مجموعه ای از اجزا و عناصر و شکل دهی یک مجموعه کامل و ایجاد یک محصول مشخص با قابلیت ها و کارامدی های تعیین شده می پردازد. هدف اصلی مهندسی سیستم، خلق یک سیستم جدید است و یکی از دانش ها و روش شناسی های تخصصی مربوط به طراحی سیستم های فنی مهندسی و خلق محصولات جدید ، مهندسی محصول و مهندسی نوآوری می باشد و مانند مدیریت پروژه های اختراعی و نوآورانه خلق فناوری و محصولات نوین یکی از زیر نظام های رویکرد مدیریت نوآوری جامع و نظام مدیریت جامع خلق ارزش در سازمان ها به ویژه سازمان های دانش بنیان و نوآور محسوب می گردد . ( گلستان هاشمی ، 1389 ) .

تعاریف مهندسی سیستم

مهندسی سیستم در یک تعریف کلی عبارت از روش شناسی تخصصی انسجام بخشی و یکپارچه سازی هدفمند مجموعه ای از اجزا و عناصر و شکل دهی یک سیستم کامل با ویژگی ها و قابلیت های کارکردی مشخص می باشد. به بیان دیگر مهندسی سیستم دانش و روش شناسی در کنار هم قرار دادن اصولی کلیه اجزا و عناصر زیر مجموعه یک سیستم و برقراری روابط تعاملی هدفمند و هم افزایانه میان آنها به بهترین شیوه ممکن است که در نهایت منجر به ایجاد یک مجموعه یا سیستم کلان ( محصول ) با قابلیت و توانمندی مشخص به منظور پاسخگویی به نیازهایی خاص می باشد . مهندسی سیستم بر اساس رویکرد سیستمی استوار بوده و دارای ماهیت میان رشته ای و چند تخصصی می باشد(گلستان هاشمی ،1389 ). برای مهندسی سیستم تعاریف متعدد و متنوعی ارائه شده است که البته اکثر آنها اشتراک مفهومی بالایی دارند. انجمن بین المللی مهندسی سیستم(INCOSE)مهندسی سیستم را چنین تعریف نموده است : مهندسی سیستم یک رویکرد میان رشته ای برای تحقق بخشیدن به سیستم های موفق( Successful Systems) می باشد.در این راستا بر فرایندهای تعریف نیازهای مشتری و تعریف قابلیت های اولیه مورد نیاز در چرخه ی توسعه،الزامات مستند سازی ، طراحی و اعتبارسنجی سیستم معطوف می باشد. هدف مهندسی سیستم برآورده شدن حداکثری نیازهای مشتریان و ذینفعان سازمان باحداکثر کیفیت و اعتمادپذیری و حداقل هزینه هاو طبق برنامه از پیش تعیین شده می باشد .

مفهوم سیستم

واژه ی سیستم (System) از واژه لاتین سیستما به معانی کل ، ترکیب یا محموعه حاصل از ترکیب چند جزء می باشد.در زبان فارسی واژه ی سیستم به دلیل کثرت استفاده متداول شده است . واژه های سامانه و نظام برابرهای فارسی متداول برای واژه ی سیستم می باشند .

سیستم مجموعه ای هماهنگ از عناصر و اجزاء مختلف است که در طی رابطه های تعاملی هدفمند با یکدیگر نتایج مشخصی را محقق می نمایند.این نتایج توسط هریک از عناصر به تنهایی قابل تحقق نمی باشد(حمیدی زاده ، 1379) . عناصر یااجزاءاصلی تشکیل دهنده سیستم شامل مغزافزار، سخت افزار و نرم افزارمی باشند .

هر سیستم عناصر زیر را شامل می گردد:ورودی ها یا منابع ، خروجی ها یا نتایج ، عملیات یا پردازش ها، بازخورد،ارتباطات ، کنترل،محیط سیستم و مرزهای سیستم (گلستان هاشمی به نقل از INCOS).

فرایندهای مهندسی سیستم - SIMILAR

یکی از متداول ترین رویکردها به مهندسی سیستم ، فرایندهای هفت گانه برای آن لحاظ گردیده که یا عبارت SIMILAR نشان داده می شود که شامل موارد زیر می باشد: - بیان مسئله - بررسی انواع گزینه ها - مدل سیستم - یکپارچه سازی - راه اندازی سیستم - ارزیابی عملکرد - ارزیابی مجدد (گلستان هاشمی ،1390).

همچنین پنح فرایند برنامه ریزی ، طراحی ، اجرا ، ساخت و نگهداری نیز لحاظ می گردد .

منابع دانشی مهندسی سیستم

از جمله معتبرترین منابع دانشی مهندسی سیستم موارد زیر می باشند:

• راهنمای پیکره دانش مهندسی سیستم SEBoK
• کتاب راهنمای مهندسی سیستم انجمن INCOSE
• کتاب راهنمای مهندسی سیستم ناسا(NASA-SEH)

فرایندهای مهندسی سیستم - SIMILAR

یکی از متداول ترین رویکردها به مهندسی سیستم ، فرایندهای هفت گانه برای آن لحاظ گردیده که یا عبارت SIMILAR نشان داده می شود که شامل موارد زیر می باشد: 1- بیان مسئله 2- بررسی انواع گزینه ها 3- مدل سیستم 4- یکپارچه سازی 5- راه اندازی سیستم 6- ارزیابی عملکرد 7- ارزیابی مجدد (گلستان هاشمی ،1390)

منابع دانشی مهندسی سیستم

از جمله معتبرترین منابع دانشی مهندسی سیستم موارد زیر می باشند:

• راهنمای پیکره دانش مهندسی سیستم SEBoK
• کتاب راهنمای مهندسی سیستم انجمن INCOSE
• کتاب راهنمای مهندسی سیستم ناسا

راهنمای پیکره دانش مهندسی سیستم SEBoK

راهنمای پیکره دانش مهندسی سیستم ( SEBok )توسط انجمن بین المللی مهندسی سیستم (INCOSE)ارائه گردیده است . .

جستارهای مرتبط

• نظریه عمومی سیستم ها
• علم سیستم ها
• سیستم شناسی
• رویکرد سیستمی
• تفکر سیستمی
• تحلیل سیستمی
• مهندسی نوآوری
• مدیریت نوآوری جامع
• خلاقیت شناسی سازمانی صنعتی
• مدیریت مهندسی سیستم
• مدیریت سیستم
• مدل سازی سیستمی