یوسف‌خان امیر مجاهد

یوسف خان امیر مجاهد
زادهٔ	۱۲۴۹ خورشیدی ۱۲۸۷ (قمری) چهارمحال و بختیاری
پیشه	نظامی
کارهای برجسته	فرمانده قوای مشروطه
عنوان	امیر مجاهد

الگو:خاندان بختیار

یوسف خان امیر مجاهد، پسر ششم حسین­قلی خان ایلخانی و برادر کوچکتر علیقلی خان سردار اسعد بود. یوسف خان، در سال ۱۲۸۷ هجری قمری معادل ۱۲۴۹ هجری شمسی در چهارمحال و بختیاری متولد شد. وی در نهضت مشروطیت، به سهم خود فعالیت­هایی را به عهده گرفت. هنگام بازگشت محمدعلی میرزا به ایران، امیرمجاهد به فرماندهی عده­ای سوار بختیاری در کرج، با قشون وی درگیر شد و رشادت­های زیادی نشان داد.

پیوستن به مشروطه خواهان

یوسف خان، به خواست برادر بزرگتر خود، علیقلی خان سردار اسعد، وارد اردوی مشروطه طلبان شد. اقامت سردار اسعد در پاریس، مصادف شد با به توپ بستن مجلس شورای ملی و دستگیری مشروطه خواهان، لذا روشنفکران ایرانی، به اروپا مهاجرت کرده و در این زمان، یوسف خان امیر مجاهد نیز به همراه سردار اسعد، در پاریس حضور داشت و در آن روزها، خانه سردار اسعد، محل آمد و شد رجال سیاسی و روشنفکران ایرانی گشته بود.

پس از آنکه سردار اسعد متقاعد گشته بود که عملأ وارد درگیری بر علیه محمدعلی شاه گردد، ابتدا در سال ۱۲۸۷ ه. ش یوسف خان امیر مجاهد را برای چند منظور، به ایران فرستاد. یوسف خان ابتدا به بختیاری رفته و به درخواست علیقلی خان، موضوع فتح اصفهان و تهران را با برادران و عموزاده‌های خویش مطرح نمود و بمنظور رفع کدورت با عموزاده‌ها، یعنی ضرغام السلطنه و سلطان محمد خان سردار اشجع و غلامحسین خان سالار محتشم پیمان نامه‌ای نوشتند. سپس امیر مجاهد شروع به جمع آوری نیرو و قشون نمود و تا زمان ورود سردار اسعد به بختیاری، تعداد هفتصد سوار زبده بختیاری، مهیا نمود.

فتح تهران

در زمان فتح تهران بدست مجاهدین و سواران بختیاری، یوسف خان امیر مجاهد نیز در اردوی سردار اسعد حضور داشت و یکی از فرمانده‌های قشون بختیاری بود. زمانیکه کلنل لیاخوف توسط سواران بختیاری، در تهران دستگیر شد، سپهدار تنکابنی و سردار اسعد، حفاظت از وی را، به یوسف خان سپردند، که در صورت حمله مشروطه خواهان، بمنظور کشتن لیاخوف، از جان وی حفاظت نماید.

قیام سعادت

امیر مجاهد، در قیام سعادت، به رهبری شیخ خزعل (شیخ قدرتمند مناطق عرب نشین خوزستان، در زمان قاجار و پهلوی اول)، نیز نقش مهمی داشت. در این قیام، خوانین بختیاری و شیخ خزعل هم پیمان شدند، که در مقابل برنامه ایجاد تمرکر رضاخان، ایستادگی کنند. امیر مجاهد، به نمایندگی از طرف خوانین بختیاری انتخاب شد و به همین منظور، شیخ خزعل، با همکاری یوسف خان امیر مجاهد، کمیته‌ای به نام قیام سعادت تشکیل دادند و در دو جبهه، به مبارزه با حکومت رضاخان پرداختند.

... زمانیکه خبر تسلیم شدن شیخ خزعل را به یوسف خان دادند، او نیز عقب نشینی کرد و مدتی در کوهستان­های بختیاری متواری بود، ولی در نهایت خود را تسلیم حکومت مرکزی کرد و به زندان رفت. وی مدتی در زندان رضاخان به سر برد. سرانجام با وساطت نزدیکان، یوسف خان از زندان آزاد گشت.

قلعه یوسف خان امیر مجاهد

این بنا در ۲۵ کیلومتری باختر شهرکرد و در روستای شمس آباد واقع است. این قلعه متعلق به یوسف خان امیر مجاهد بوده و در حدود ۱۲۰ سال پیش، بدست وی ساخته شده‌است. مصالح این قلعه از خشت بوده، نمای آجری دارد و در دو طبقه همکف و زیرزمین به صورت مجموعه‌ای شامل ورودی هشتی شکل، چهار برج و ابنیه جانبی ساخته شده‌است. طبقه همکف بنا دارای یک ایوان ستون دار است و نقوش به کار رفته در ته ستون‌های ایوان شمالی، از مهم ترین تزیینات آن به شمار می‌رود.

جستارهای وابسته

• انقلاب مشروطه
• مردم بختیاری
• فتح تهران
• قلعه یوسف خان امیر مجاهد

منابع

• بهنود، مسعود. دولتهای ایران، فرهنگ و ارشاد، تهران
• گارثویت، تاریخ سیاسی و اجتماعی بختیاری، ترجمه: مهراب امیری، انتشارات بهمن، تهران:۱۳۷۳.
• بامداد، مهدی. شرح حال رجال ایران، انتشارات زوار، تهران:۱۳۵۷.
• امیر بهادر، جعفر قلی خان. خاطرات سردار اسعد، انتشارات اساطیر، تهران:۱۳۷۲.