ویکی‌پدیا:هیئت نظارت

الگو:سیاست در غیاب هیات حکمیت در ویکی‌پدیای فارسی، هیئت نظارت که گروهی متشکل از کاربران واجدشرایط ویکی‌پدیای فارسی است تشکیل می‌گردد. وظایف و اختیارات، شرایط اعضا، نحوه کاندیداتوری، نحوه انتخاب و مدت خدمت هیات را این سیاست مشخص می‌کند. با تشکیل اولین دوره هیئت حکمیت، هیئت نظارت فورا تعطیل شده و سیاست‎‌های مربوط به آن بی‌اثر خواهند گردید و یا در صورت صلاحدید از آن سیاست‌ها در حکمیت استفاده خواهدشد.

این هیئت اختیارات و دامنهٔ کار کوچک‌تری نسبت به هیئت حکمیت خواهد داشت و صرفا مسئولیت رسیدگی به یکسری دعاوی خاص را خواهد داشت که در این سیاست مشخص شده‌است. شرایط رای‌گیری و انتخاب اعضاء، دامنه اختیار هیات نظارت و روش کار این هیات در این سیاست مشخص شده‌است. در مواردی که این سیاست در مورد آنها سکوت کرده‌است می‌توان از دستورالعمل های مشخص‌شده در سیاست‌ها و رهنمودهای مربوط به هیئت حکمیت در ویکیپدیای انگلیسی استفاده نمود.

هیئت نظارت، هیئت ۵ تا ۷ نفره از کاربران است که پنج عضو اصلی و دو عضو علی‌البدل دارد و یا هیئتی ۵ نفره‌است که سه عضو اصلی و دو عضو علی‌البدل دارد. در غیاب اعضای اصلی، و یا در شرایطی که اعضاء در بین طرفین شکایت باشد، اعضای ذخیره جانشین عضو غایب خواهند بود. یک نفر از اعضای هیئت که بیش‌ترین مقبولیت را نزد کاربران دارد، سمت سخنگوی هیات نظارت را دارا خواهد بود.

وظایف و اختیارات

بازپس‌گیری اختیارات مدیریتی

در غیاب هیئت حکمیت در ویکی‌پدیای فارسی، هیئت نظارت وظیفه تشخیص تخلف مدیران از قوانین و جمع‌بندی نظرخواهی مربوطه را برعهده دارد. مذاکرات هیئت نظارت باید در داخل محیط ویکی‌پدیای فارسی انجام شود و نتیجه آن به شکل علنی در ویکی‌پدیای فارسی اعلام خواهد گردید. هیئت نظارت پس از شنیدن نظر و دفاعیات طرفین درگیر، نتیجه مذاکرات و رأی قطعی خود را اعلام خواهد کرد. نتیجه مذاکرات هیئت نظارت بسته به مورد می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:

• ابقاء مدیر در صورتی که تشخیص هیئت این باشد که مدیر تخلفی صورت نداده‌است و یا تخلف مدیر با توجه به سابقهٔ مدیریتی وی قابل اغماض است.
• بازپس‌گیری اختیارات مدیریتی در صورتی که تشخیص هیئت این باشد که مدیر مرتکب تخلف از قوانین ویکی‌پدیای فارسی شده و ادامهٔ مدیریت وی به زیان ویکی‌پدیا است.
• در صورتی که عملکرد مدیری در حوزه‌هایی از فعالیتش نامناسب بوده‌است، اما در کل مدیر عملکرد مثبتی داشته‌است. منع موردی مدیر از اعمال اختیارات مدیریتی در حوزه‌هایی که هیئت نظارت تشخیص بدهند می‌تواند انجام شود. مانند منع مدیر از اعمال مدیریت در نوشتارهایی خاص یا منع مدیر از رسیدگی به شکایات در مورد کاربر/کاربرانی خاص.
• رأی به اینکه کاربر شکایت‌کننده خود تخلفی انجام داده که نیاز به رسیدگی به آن‌ها می‌باشد. این هیئت در صورتی که لازم باشد می‌تواند محدودیت‌هایی در مورد کاربر(ان) متخلف طرف شکایت اعمال نماید.

نظر هیئت نظارت در این خصوص برای مدیر و سایر طرف‌های درگیر لازم‌الاجرا است. هیئت نظارت در هر دوره، می‌تواند در آراء قبلی خود تجدید نظر نموده و آن را در هر زمان تغییر دهد. هیئت نظارت بجز آنچه صراحتاً در این سیاست و سیاست‌های مرتبط آمده‌است، اختیاراتی افزون بر کاربران عادی ندارد.

مراحل طرح شکایت

1. در صورتی که کاربر(انی) در رابطه با عملکرد مدیری مشکل و اختلافی داشته باشند. ابتدا باید سعی نمایند مشکلات خود را از طریق دیگر راه‌های مندرج در ویکی‌پدیا:حل اختلاف حل نمایند.
2. در صورت نتیجه‌بخش نبودن مراحل حل اختلاف کاربر می‌تواند مشکل خود را در صفحه بحث مدیر مطرح نماید. اگر دست‌کم ۵ کاربر نظر موافق به وقوع تخلف دادند هیئت نظارت بایستی وارد عمل شود. توجه داشته باشید که کاربران خواهان (اشخاصی که درخواست داده‌اند) و حامی برکناری (موافقان) باید دارای دست‌کم ۱۰۰۰ ویرایش در فضای اصلی و ۳ ماه سابقه باشند و کاربران حامی برکناری نمی‌بایست از اعضای هیئت نظارت باشند.
3. با آغاز رسمی‌شدن روند بررسی، طرفین درگیر باید مدارک و دفاعیات خود را مبنی بر تخلف یا بی‌گناهی مدیر و یا کاربر به ناظران منتخب ارائه دهند.
4. هیئت نظارت می‌تواند شکایت را قبول یا رد نماید. این شرط جهت جلوگیری از شکایات غیر ضروری است. تشخیص قابل رسیدگی بودن شکایت با هیئت نظارت است.
5. موافقان بررسی شکایت باید ذکر کنند که فکر می‌کنند مشخصاً از کدام‌یک از سیاست (یا سیاست‌های) ویکی‌پدیا تخطی شده و تمامی شواهد مربوطه را ارائه کنند. این مدارک برای آن مفید است که هیات نظارت آن‌ها را بازبینی کند و بر اساس آن مدارک، نظر نهایی خود را اعلام کند.
6. تخلفی که قبل از آخرین ارجاع ناموفق (با نتیجه «ادامه کار مدیر») برای عزل مدیر مربوطه و یا قبل از تصویب این قانون اتفاق افتاده‌است را نمی‌توان گزارش کرد.
7. نتیجه بررسی هیئت نظارت حداکثر تا یک ماه پس از ارجاع به هیئت باید اعلام شود.
8. نتیجه جمع‌بندی برای طرفین لازم‌الاجراست. اگر نتیجه بحث ابقاء مدیر باشد، تا ۴ ماه امکان درخواست مجدد برای برکناری از سوی کاربران متقاضی اولیه (در مورد هیچ مدیری) وجود ندارد.

کمک به مدیران در مواردی که خارج از اختیارات مدیریتی است

در نبود هیئت حکمیت، هیات ناظر می‌تواند تنها به تقاضاهای مدیران برای رسیدگی به وضعیت کاربران متخلف رسیدگی نماید. هیئت نظارت تنها شکایاتی را برای رسیدگی قبول می‌کند که فراتر از اختیارات مدیران باشد. مدیران باید مدارک و توضیحات لازم را ارایه دهند. در این گونه شکایت‌ها علاوه بر ناظران، مدیران و کاربر(ان)ی که از آنها شکایت شده‌است نیز مجازند در بحث شرکت کنند. روش رسیدگی به شکایات پذیرفته شده توسط هیئت نظارت مطابق شرایط ذکر شده در هیات حکمیت می‌باشد. تفاوت این نوع شکایت با مورد قبلی این است که شکایت دو طرفه نخواهد بود، بلکه مدیر(ان) در مورد نحوه برخورد با کاربر یا کاربرانی، از هیئت نظارت درخواست نظر می‌کنند. هیئت دلایل مدیران و دفاعیات مدیران را می‌شنود و در مورد کاربر(ان) تصمیم‌گیری می‌کند. بدیهی است که در صورتی که کاربر تقاضای رسیدگی به تخلفات مدیران را داشته باشد می‌تواند از روش ذکر شده در بخش قبل برای این موضوع اقدام کند.

هیئت نظارت در رد یا پذیرش شکایات مختار است. لازم به ذکر است که برای آنکه در اولین دوره هیئت ناظر کار وظایف سنگین نشود، هیئت ناظر تنها به شکایت‌های طرح شده توسط مدیران رسیدگی می‌کند نه شکایت‌های طرح‌شده توسط کاربران و حل اختلافات بین کاربران.

مدت خدمت

اعضای هیئت نظارت برای دوره‌های یک ساله و بصورت هم‌زمان انتخاب می‌شوند. با تشکیل کمیته حکمیت و اعلام موجودیت آن، بلافاصله هیئت نظارت اختیارات خود را از دست خواهد داد. یک ماه قبل از پایان دوره هر هیئت نظارت، انتخابات هیئت نظارت بعدی آغاز می‌گردد. انتخاب اعضای هیات نظارت برای دوره‌های متوالی بلامانع است.

کاندیداتوری

شرایط عضویت

اعضای هیئت نظارت از میان کاربران پرسابقه، دلسوز، غیر خنثی، فعال و خوشنام ویکی‌پدیای فارسی انتخاب می‌شوند که حداقل ۱۰۰۰ ویرایش غیر جزئی در فضای اصلی مقالات داشته باشند.

نامزد شدن

شروع پذیرش نامزدان هیأت نظارت با اعلام آن در قهوه‌خانه آغاز می‌شود. آغاز این فرایند ۲۱ روز قبل از شروع رای‌گیری و مهلت کاربران برای نامزد شدن تا یک هفته قبل از آغاز شروع رای‌گیری می‌باشد. لازم به ذکر است که کاربران واجد شرایط می‌توانند یا با معرفی خود و یا با پیشنهاد و معرفی یکی از کاربران، نامزد این انتخابات شوند. در صورت پیشنهاد از طرف کاربری دیگر برای نامزدی، باید ابتدا کاربر پیشنهاد دهنده موضوع کاندید کردن کاربر را در صفحه بحث کاربر پیشنهادی اعلام دارد و در صورت موافقت از طرف نامزد پیشنهادی، به قهوه‌خانه ارجاع دهند. هر نامزد در هنگام نامزد شدن می‌تواند در حداکثر ۴۰۰ کلمه به معرفی خود بپردازد. هر چند نامزد می‌تواند پیوندی به معرفی نامه‌ای طولانی‌تر در صفحهٔ کاربری خود ارائه نماید.

نحوهٔ انتخاب ناظران

به غیر از اولین دوره، همه‌ساله در ابتدای ماه مهر برای هر یک از کاربران ویکی‌پدیای فارسی که مایل به عضویت در هیأت نظارت می‌باشند و شرایط عضویت در آن را دارند، صفحهٔ رای‌گیری درست می‌شود و پیوند از تمام این صفحه‌ها به صفحهٔ اصلی رای‌گیری داده می‌شود. یکی از دیوانسالاران ویکی‌پدیا، تطبیق شرایط کاربران داوطلب، با شرایط مندرج در این سیاست را بررسی خواهد نمود و کاربران فاقد شرایط را از فهرست حذف خواهد نمود. فهرست نامزدها براساس نام کاربری و به ترتیب حروف الفبای فارسی مرتب شده و رای‌گیری برای نامزدها آغاز خواهد شد. مدت‌زمان رای‌گیری ۱۴ روز بوده و تمدید نخواهد شد.

رأی‌گیری

کلیهٔ کاربرانی که شرایط ذیل را داشته باشند، حق دارند در این رای‌گیری شرکت کنند.

1. حداقل سه ماه قبل از شروع رای‌گیری حساب‌کاربری‌شان باز شده باشد.
2. حداقل ۱۵۰ ویرایش در فضای اصلی داشته باشند.
3. در شش ماه منتهی به شروع نامزدی برای انتخابات حداقل ۱۰۰ ویرایش در فضای اصلی داشته باشند.

کاربرانی که شرایط فوق را دارند می‌توانند به نامزدها رای موافق، مخالف یا ممتنع دهند. در صفحهٔ رای‌گیریِ کاربر تنها می‌توان رای منفی، مثبت یا ممتنع داد. در صورتی که کاربری نظری در مورد کاربری داشته باشد می‌تواند آنرا در صفحهٔ بحث رای‌گیری کاربر بیان نماید.

از میان نامزدها آنکه بیش‌ترین درصد آراء را به خود اختصاص داده به عنوان سخنگوی هیات نظارت، منصوب می‌شود. نحوه انتخاب اعضا به شرح ذیل است:

• در صورتی که ۷ نفر یا بیش از ۷ نفر رای بالای ۵۰ درصد آورند، به ترتیب ۵ نفر اول با رای بالاتر به عنوان عضو دائم و ۲ نفر بعدی به عنوان عضو علی‌البدل انتخاب می‌شوند.
• در صورتی که ۶ نفر رای بالای ۵۰ درصد آورند، به ترتیب ۵ نفر اول با رای بالاتر به عنوان عضو دائم و ۱ نفر بعدی به عنوان عضو علی‌البدل انتخاب می‌شوند.
• در غیر این دو صورت، ۳ نفر با رای بالاتر به عنوان عضو دائم و ۲ نفر بعدی به عنوان عضو علی‌البدل انتخاب می‌شوند.

در صورتیکه دو و یا چند نفر درصد مشابه کسب کردند بترتیب اولویت، شرایط زیر برای انتخاب افراد ملاک است: (الف) آنکه رای مثبت بیش‌تری دارد، (ب) آنکه رای منفی کمتری دارد، (ج) جمع‌بندی نظرات داده شده توسط کاربران در هنگام رای‌گیری

جمع‌بندی رأی‌گیری بر عهدهٔ یکی از دیوانسالاران ویکی‌پدیای فارسی خواهد بود. در صورتی که دیوانسالار رأی کاربری را فاقد ارزش بداند، موظف است دلایل فاقد ارزش دانستن رأی را ذیل رأی بنویسد. جهت کمک به تسریع جمع‌بندی توسط دیوان‌سالار، کاربران می‌توانند در ذیل رأی‌های نامعتبر پیغام بگذارند و با ذکر دلیل، دیوان‌سالار را متوجه نامعتبربودن رأی نمایند. اما هیچ کاربری غیر از دیوان‌سالار حق مخدوش کردن آراء را ندارد.