ولسوالی پنجاب
| پنجاب | |
|---|---|
 چشم اندازی از ولسوالی پنجاب | |
 پنجاب روی نقشه بامیان | |
| اطلاعات کلی | |
| کشور | افغانستان |
| ولایت | بامیان |
| مرکز ولسوالی | دهن مور |
| اداره | |
| ولسوال | رستم علی |
| مردم | |
| جمعیت | ۹۸۲۰۰ |
| پراکندگی | ۵۱ نفر بر کیلومتر مربع |
| دین | اسلام |
| اطلاعات جغرافیا | |
| مساحت | ۱۸۹۱ کیلومتر مربع |
| منطقه زمانی | ۴:۳۰+ (وقت استاندارد افغانستان) |
کاربرد کوتاه‌تر[ویرایش]
وُلُسوالی پَنجاب یکی از ۸ ولسوالی ولایت بامیان افغانستان است.[۱] براساس سرشماری نفوس سال ۲۰۱۱ نفوس این ولسوالی ۹۸٬۲۰۰ نفر است و ۱۸۹۱ کیلومتر مربع پهناوری دارد.
نام[ویرایش]
نام پنجاب از یکجا شدن رودهای غرغری، تگاب برگ، نرگس، مهر و ترپس که در این ناحیه یکجا شده دریای پنج آب را می‌سازد، گرفته شده‌است.[۲]
تاریخچه[ویرایش]
پنجاب مرکز منطقهٔ دایزنگی قدیم است، منطقه ای که در آن حکمرانی اعلی به همان نام وجود داشت. حکمرانی اعلی دایزنگی در قدم نخست در منطقه خوردک تخته و سپس مرکز پنجاب موقعیت داشت. مناطق مهم هزاره جات همچون پنجاب، ورس، لعل و سرجنگل، شهرستان، بهسودین و یکاولنگ (یکاولنگ در اول زیر اثر حکمرانی اعلی دایزنگی بود بعداً به حکومت اعلی پروان پیوست) ولی براساس تقسیمات اداری سال ۱۳۴۳ جزئی از ولایت بامیان شد. مرکز این ولسوالی پنجاب نام دارد. شاهراه‌های کابل-هرات از راه هزاره‌جات و بلخ-قندهار از راه بامیان و دایکندی از پنجاب عبور می‌کنند.
جغرافیا[ویرایش]
این ولسوالی در نقطه ۳۴°۲۳′۰۰″ شمالی ۶۷°۰۱′۰۰″ شرقی / ۳۴٫۳۸۳۳۳°شمالی ۶۷٫۰۱۶۶۷°شرقی قرار دارد. پنجاب در ۱۳۵ کیلومتری جنوب غرب ولایت بامیان قرار دارد. از طرف شرق با ولسوالی حصه دوم بهسود ولایت میدان وردک و بخشی از ولسوالی یکاولنگ بامیان، از طرف غرب با ولسوالی‌های اشترلی ولایت دایکندی و ورس ولایت بامیان، از طرف شمال با ولسوالی یکاولنگ بامیان و لعل سرجنگل ولایت غور و از طرف جنوب با ولسوالی ورس بامیان و ولسوالی حصه دوم بهسود ولایت میدان وردک هم سرحد است.[۲]
آب و هوا[ویرایش]
نظر به طبقه‌بندی سازمان جهانی آب و هوا، پنجاب شامل آب و هوای قاره ای مرطوب با تابستان‌های خنک و زمستانهای سرد و برفی به دلیل ارتفاع زیاد خود از سطح بحر می‌شود. میزان بارش سالانه آن به‌طور میانگین ۳۰۵ میلی‌متر است. میزان خشک‌ترین ماه سال بدون هیچ بارندگی است، در حالی که آوریل با میزان بارش ۷۷ میلی‌متری مرطوب‌ترین ماه سال به‌شمار می‌رود.
میانگین دما در در پنجاب ۳٫۴ درجه سانتی گراد است که اسد گرم‌ترین ماه سال با متوسط دمای آن ۱۷٫۱ درجه سانتی گراد و دلو با متوسط دمای -۱۴٫۱ درجه سانتی گراد، سردترین ماه سال است.
| داده‌های اقلیم پنجاب | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ماه | ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مه | ژوئن | ژوئیه | اوت | سپتامبر | اکتبر | نوامبر | دسامبر | سال |
| میانگین بیشترین °C (°F) | −۶٫۸ (۲۰) |
−۴٫۳ (۲۴) |
۲٫۳ (۳۶) |
۹٫۹ (۵۰) |
۱۶٫۹ (۶۲) |
۲۵٫۲ (۷۷) |
۲۶٫۴ (۸۰) |
۲۶٫۱ (۷۹) |
۲۲٫۰ (۷۲) |
۱۳٫۶ (۵۶) |
۶٫۱ (۴۳) |
−۱٫۱ (۳۰) |
۱۱٫۳۶ (۵۲٫۴) |
| میانگین روزانه °C (°F) | −۱۴٫۱ (۷) |
−۱۰٫۸ (۱۳) |
−۳٫۴ (۲۶) |
۳٫۸ (۳۹) |
۹٫۴ (۴۹) |
۱۶٫۳ (۶۱) |
۱۷٫۱ (۶۳) |
۱۶٫۳ (۶۱) |
۱۱٫۶ (۵۳) |
۴٫۷ (۴۰) |
−۱٫۶ (۲۹) |
−۸٫۸ (۱۶) |
۳٫۳۸ (۳۸٫۱) |
| میانگین کم‌ترین °C (°F) | −۲۱٫۳ (−۶) |
−۱۷٫۲ (۱) |
−۹٫۱ (۱۶) |
−۲٫۲ (۲۸) |
۱٫۹ (۳۵) |
۷٫۴ (۴۵) |
۷٫۹ (۴۶) |
۶٫۶ (۴۴) |
۱٫۲ (۳۴) |
−۴٫۱ (۲۵) |
−۹٫۳ (۱۵) |
−۱۶٫۵ (۲) |
−۴٫۵۶ (۲۳٫۸) |
| بارندگی میلی‌متر (اینچ) | ۲۱ (۰٫۸۳) |
۶۵ (۲٫۵۶) |
۴۱ (۱٫۶۱) |
۷۷ (۳٫۰۳) |
۲۴ (۰٫۹۴) |
۲ (۰٫۰۸) |
۱ (۰٫۰۴) |
۰ (۰) |
۷ (۰٫۲۸) |
۲۲ (۰٫۸۷) |
۲۰ (۰٫۷۹) |
۲۵ (۰٫۹۸) |
۳۰۵ (۱۲٫۰۱) |
| منبع: Climate-Data.org[۳] | |||||||||||||
اداره[ویرایش]
پنجاب در سال ۱۳۰۰ هجری شمسی برای چهل سال مرکز حکومت کلان دایزنگی بود و حکومت‌های یکاولنگ، لعل و سرجنگل غور، دایکندی، و بهسود از ولایت میدان وردک از لحاظ تشکیلات اداری به پنجاب مربوط بوده‌است. در سال ۱۳۴۰ که بامیان از حکومت پروان جدا گردید. پنجاب از حکمرانی اعلی به ولسوالی تنزیل و این ولسوالی تحت اداره ولایت بامیان قرار گرفت.[۲]
مهم‌ترین قریه‌های پنجاب غرغری، پشته، تگاب برگ، ترپس، مهر، ترغی، مرکه بالا و پایین، درازقول، نیقول، نرگس، گهدر، گنداب، اخضرات، خارقول، کرمان و سنگریز می‌باشد.
ترابری[ویرایش]
از این ولسوالی راهای مواصلاتی کابل دایکندی، بامیان دایکندی، بامیان غور می‌گذرد و این ولسوالی را با پایتخت و ولایت وصل می‌کند. قرار است سرک معروف گردن دیوار نیز از پنجاب بگذرد[۲]
مردم[ویرایش]
همه مردم ولسوالی پنجاب به زبان فارسی هزارگی سخن می‌گویند زبان پشتو در بین مردم بومی پنجاب رایج نیست. در جریان انقلاب ثور یک تعداد مردم از ولسوالی پنجاب به‌صوب ولایت کابل مرکز کشور هجرت نمودند و سپس به کشور پاکستان پناهنده شدند، اما پس از رژیم طالبان دوباره به کشور برگشتند. ساکنان ولسوالی پنجاب به دلیل صعب العبور بودن مناطق و عدم حاصلخیزی خاک و سردی هوا بیشترین بیجاشدگان داخلی تشکیل می‌دهند. بیشتر ساکنان ولسوالی پنجاب در مقاطع مختلف زمانی به مرکز ولایت بامیان و لایت‌های دیگری از جمله کابل، مزار شریف، غزنی، هرات، بغلان کوچیده‌اند.
مناطق[ویرایش]
دره‌ها یا مناطق ذیل ولسوالی پنجاب را تشکیل می‌دهند: دره غرغری و پشته آن که در امتداد سرک مواصلاتی پنجاب یکاولنگ موقعیت دارد، دره تکاب برگ که در شرق غرغری، دره تراپس و مهر که در شرق تگاب برگ و دره ترغی که در شرق مهر و تراپس موقعیت دارد. مرکه بالا و پایین که در قسمت جنوب پنجاب، دره نیقول، نرگس، گهدر و گنداب، اخضرات، سنگریز، خارقول و کرمان که در غرب ولسوالی موقعیت دارد. هریک از این دره‌ها دارای ده‌ها قریه است.
اقتصاد[ویرایش]
ولسوالی پنجاب با داشتن علفزارها و کوه‌های مرتفع و پوشیده از گیاه، مکان خوبی برای مالداری است. همچنین در این ولسوالی روغن زرد، قروت، دوغ و دیگر فرآورده‌های حیوانی زیادی وجود دارد که به کابل نیز صادر می‌گردد. هرچند این ولسوالی سرد سیر است، اما زراعت مروج است و شغل اکثریت مردم آن را مالداری و زراعت تشکیل می‌دهد.[۴]
ورزش[ویرایش]
پنجاب محل خوبی برای اسکی در زمستان است و هم ساله شماری از اسکی بازان ولسوالی پنجاب رفته و اسکی شان را اجرا می‌کنند.[۵] هرچند دراین ولسوالی ورزش‌های همانند بزکشی، والیبال و فوتبال نیز رایج است.
شخصیت‌ها[ویرایش]
- مرحوم پوهاند دکتر سید امیرشاه حسنیار سایق وزیر تحصیلات عالی افغانستان و رئیس دانشگاه کابل
- مرحوم وکیل محمد اکبرخان نرگس سابق عضوی پارلمان افغانستان و یکی از چهره‌های بزرگ سیاسی و اجتماعی هزاره
- مرحوم الحاج استاد حسین‌داد امینی عالم دین، مدرس، سابق رئیس قضا و ولسوال ولسوالی پنجاب و عضو برجستهٔ حزب وحدت اسلامی افغانستان
- مرحوم استاد خلیلی سکدیز خطیب و سخنران چیره‌دست بود ولی بنیانگذار مدرسهٔ علمیهٔ امام صادق در مرکز پنجاب نبود. این نسبت کاملاً خلاف واقع است و سابق ولسوال ولسوالی پنجاب
- شهید شیخ علی حسین نطاق عالم توانا خطیب بی‌نظیر و روضه‌خوان ماهر و مشهور بنیانگذار مدرسهٔ شیخ نطاق در خم بود
- شیخ عبدالعظیم قاسمی حدود بیست سال در دورهٔ جهاد ولسوال پنجاب بود؛
- مرحوم سناتور محمد علی خان نرگس سابق عضوی مجلس سنای افغانستان
- محمد ناطقی سیاستمدار و معاون حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان
- سید خلیل کوهی استاد دانشگاه بامیان، نویسنده، محقق و شاعر.
- سناتور هدایت الله رهائی عضو مجلس سنا.
- محمدعوض نبی‌زاده نویسنده و کنشگر سیاسی سابق کارمند ارشد دولت افغانستان
- عزیزالله مفید اقتصاددان و روحانی فعال در شبکه‌های اجتماعی و نویسندهٔ حقیقت گرا.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Panjab District». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.
- ↑ «GeoHack - ولسوالی پنجاب». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۹-۰۳.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ معرفی ولسوالی پنجاب
- ↑ "Climate: Punjab - Climate-Data.org". Retrieved 9 September 2016.
- ↑ «واحدهای اداری بامیان». پژواک. دریافت‌شده در ٢۰٢١-۰۴-٢٩.
- ↑ «ولسوالی پنجاب میزبان نخستین تور اسکی بازان بامیانی». شفقنا افغانستان. ٢٧ حوت ١٣٩۶. دریافت‌شده در ٢۰٢١-۰۴-٢٩.
 | ||