پرش به محتوا

وضوح ۱۶کی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
مقایسه وضوح 16K, 8K UHDTV, 4K UHDTV, HDTV و SDTV

وضوح ۱۶کی (به انگلیسی: 16K resolution) به اندازهٔ وضوح تصویر یا نمایشگر با تقریباً ۱۶۰۰۰ پیکسل افقی گفته می‌شود. وضوح ۱۶کی (16K UHD) معمولاً و به صورت استاندارد با رزولوشن «۸۶۴۰×۱۵۳۶۰» برای نسبت تصویر ۹: ۱۶ در نظر گرفته می‌شود. پیکسل‌های آن از هر بُعد وضوح ۸کی (8K UHD) را دو برابر می‌کنند، که در مجموع ۴ برابر وضوح ۸کی افزایش می‌یابد.[۱] وضوح ۱۶کی برابر با ۱۳۲٫۷ مگاپیکسل (۱۳۲٬۷۱۰٬۴۰۰ پیکسل) است، که تراکم پیکسلی ۱۶ برابری نسبت به وضوح ۴کی (4K UHD)، ۶۴ برابری نسبت به وضوح فول اچ‌دی (1080p) و ۱۴۴ برابری نسبت به وضوح اچ‌دی (720p) دارد. در حال حاضر می‌توان رزولوشن‌ ۱۶کی را با استفاده از تنظیم چند نمایشگر،[۲] و بهره‌ جویی از تکنولوژی‌های مخصوص مالتی مانیتور (Multi-Monitor)[۳][۴] کارت‌های گرافیک قدرتمند مانند AMD Eyefinity[۵] یا Nvidia Surround[۶] ویا تکنولوژی Nvidia Mosaic[۷] بازسازی کرد.[۸]

تاریخچه

[ویرایش]
نمونه ویدئوی واقعیت مجازی (VR) با وضوح ۱۶کی (۸۰۰۰ × ۱۶۰۰۰ پیکسل)

در سال ۲۰۱۶، شرکت ای‌ام‌دی (AMD) از کارت‌های گرافیکی نسل آیندهٔ خود با وضوح «16K» و نرخ تازه‌سازی «۲۴۰» هرتز برای «ژرف‌روی ناب»[۹] (True immersion) در واقعیت مجازی (VR) خبر داد.[۱۰]

در سال ۲۰۱۷، کانال یوتوب لاینوس سباستین (Linus Tech Tips)[۱۱] یک مجموعه ویدئو (دو قسمت)[۱۲] با تمرکز بر اجرا بازی های رایانه‌ای با وضوح «16K»[۱۳] منتشر کرد.[۱۴] در این مجموعه، وضوح ۱۶کی با استفاده از اتصال ۱۶ پنل (۴×۴)[۱۵] از نمایشگرهای ۴کی (ایسر مدل: Predator XB1) و ۴ کارت گرافیک ان‌ویدیا (Quadro P5000)[۱۶][۱۷] شبیه‌سازی‌ شد.[۱۸]

در سال ۲۰۱۸، فیلم ساز مستند آمریکایی، مارتین لیسیوس (Martin Lisius) با استفاده از دو دوربین «Canon EOS 5DS» یک فیلم تایم‌لپز (time-lapse) با کیفیت «16K» ثبت کرد.[۱۹] این تایم‌لپز به نام «باد مرغزار» (Prairie Wind) با ترکیب تصاویر متوالی دو دوربین وبا وضوح «۵۷۹۲×۱۵۹۸۵» و نسبت تصویر ((2.76:1)) ثبت شد.[۲۰] این تایم‌لپس از اولین ویدئوهای ثبت شده با وضوح ۱۶کی است.[۲۱]

در اوت ۲۰۱۸، شرکت اینولاکس (Innolux) اولین نمایشگر ۱۰۰ اینچی ۱۶کی×۸کی جهان را با وضوح «۸۶۴۰×۱۵۳۶۰» در نمایشگاه تاچ تایوان[۲۲] (Touch Taiwan) رونمایی کرد.

در سال ۲۰۱۸، شرکت ان‌اچ‌کی (NHK) ژاپن، با همکاری کمپانی هیتاچی (Hitachi)، یک دوربین با نرخ فریم بسیار بالا (High-Speed Camera) توسعه داد که در نمایشگاه ان‌ای‌بی (NAB Show 2018) رونمایی شد.[۲۳] این دوربین قادر است تصاویری با وضوح خیره‌کننده ۱۶کی (۸۶۴۰ × ۱۵۳۶۰ پیکسل) را به صورت اچ‌دی‌آر با نرخ ۲۴۰ فریم بر ثانیه، و عمق ۱۲-بیت (HDR-12bit) ثبت کند. این ویژگی‌ها، این دوربین را در سال ۲۰۱۸ به دارندهٔ بالاترین وضوح تصویر در میان دوربین‌های دیجیتال جهان تبدیل کرد.[۲۴]

در سال ۲۰۱۹، سونی (Sony) از اولین نمایشگر «16K» تجاری[۲۵] خود با طول ۶۴ فوت و عرض ۱۸ فوت (تقریباً ۵٫۴۸۶۴×۱۹٫۵۰۷۲ متر یا ۲۱۶×۷۶۸ اینچ) رونمایی کرد که قرار است در ژاپن منتشر شود. این نمایشگر از ۵۷۶ ماژول ۳۶۰×۳۶۰ پیکسل تشکیل شده‌است، این نمایشگر با رزولوشن «۴۳۲۰×۱۷۲۸۰» و نسبت تصویر ۴: ۱ منتشر می‌شود. در زمان رونمایی این تلویزیون، قیمت آن بالغ بر پنج میلیون دلار آمریکا تخمین زده شد.[۲۶] این نمایشگر در دو مدل دیگر ۴۸ و ۱۲ ماژول نیز موجود خواهد شد.

در ۲۶ ژوئن ۲۰۱۹، «انجمن استانداردهای الکترونیک ویدئویی»[۲۷] (VESA)[۲۸] به صورت رسمی از استاندارد «2.0 دیسپلی‌پورت» (DisplayPort 2.0) برای پشتیبانی از نمایشگرهای «16K» (۱۵۳۶۰×۸۶۴۰ پیکسل) رونمایی کرد. از دیگر مشخصات این استاندارد می‌توان به پشتیبانی از عمق رنگ ۳۰ بیت پیکسل‌ها، پشتیبانی از فضای رنگی «RGB/Y′CBCR» و نمونه برداری رنگی (Chroma) «4:4:4»، پشتیبانی از «HDR» و نرخ تازه‌سازی (Refresh rate) «۶۰» هرتز «با استفاده از فشرده سازی تصویر» اشاره کرد.[۲۹]

در سال ۲۰۲۱، سامسونگ از نمایشگری به نام "دِ وال" (The Wall) رونمایی کرد. این نمایشگر که از فناوری ریزال‌ئی‌دی (MicroLED) بهره می‌برد، ماژولار بوده و از پنل‌های جداگانه تشکیل شده است که به آن امکان رسیدن به ابعاد بسیار بزرگ (تا قطر ۱۰۰۰ اینچ) را می‌هند. "دِ وال" در یک پیکربندی خاص، قادر به ارائه وضوح ۱۶کی و نرخ تازه‌سازی «۱۲۰» هرتز است.[۳۰]

در سال ۲۰۲۳، شرکت چینی بی‌او‌ئی (BOE) در نمایشگاه بین‌المللی هفته نمایشگر (Display Week)[۳۱] در لس‌آنجلس، از نمونه اولیه یک تلویزیون بسیار عریض، با ابعاد ۱۱۰ اینچ و وضوح ۱۶کی رونمایی کرد.[۳۲]

در ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۳، یک مکان تفریحی به نام کرهٔ مجتمع رفاهی ونیشین (Sphere) واقع در لاس وگاس، نوادا افتتاح شد. طبق گزارش «Sphere Entertainment»، درون سالن نمایش این کره، یک نمایشگر LED کروی شکل (تقریباً نیم کره) با اندازه «۱۶۰,۰۰۰» فوت مربع (۱۵,۰۰۰ متر مربع یا تقریباً ۲۳,۲۵۰,۰۴۷ اینج مربع) با وضوح ۱۶کی وجود دارد که تقریباً تمام فضای داخل سالن را می‌پوشاند.[۳۳] این نمایشگر دارای رزولوشن «۱۶۰۰۰ ×۱۶۰۰۰» پیکسل است که آن را تبدیل به بزرگ ترین (در زمان افتتاح) و دارای «بالاترین وضوح پیکسلی» در بین تمامی نمایشگر های «LED» در جهان می کند.[۳۴]

گسترش محتوای ۱۶کی

[ویرایش]
در حال حاضر دستیابی به وضوح تصویری ۱۶کی (۱۴۴۰۰ × ۱۵۳۶۰ پیکسل) تنها با استفاده از پیکربندی چند مانیتور و کارت‌های گرافیک ویژه با توان بالا که بتواند همزمان از چندین خروجی تصویر پشتیبانی کنند امکان‌پذیر است.

تا سال ۲۰۲۲، تولید و پخش محتوای ۱۶کی به دلیل الزامات فنی ویژه، بسیار محدود بود. پلتفرم یوتیوب تا ژانویه سال ۲۰۲۲ از وضوح ۱۶کی پشتیبانی نمی‌کرد و ویدئوهای بارگذاری‌شده با این کیفیت، حداکثر با وضوح ۸کی پردازش می‌شدند. لازم به ذکر است که اجرای بازی‌های رایانه‌ای با وضوح ۱۶کی نیز به دلیل عدم توان موردنیاز سخت‌افزارهای موجود، رایج نیست و تا کنون، هیچ کارت گرافیکی از سوی سازندگان یا منتشرکنندگان تخصصی، برای اجرای بازی‌های روز با وضوح ۱۶کی معرفی نشده است. در سال ۲۰۲۵، شرکت ان‌ویدیا کارت گرافیک GeForce RTX 5090[۳۵] را عرضه کرد که تا کنون قوی‌ترین کارت گرافیک موجود در بازار می‌باشد. نکته قابل توجه این است که ان‌ویدیا، برخلاف محصولات پیشین خود مانند «GeForce RTX 4090»[۳۶] و «GeForce RTX 3090»،[۳۷][۳۸] این کارت گرافیک را در وب‌سایت رسمی خود به عنوان یک محصول ۸کی معرفی نکرده است. این امر نشان می‌دهد که علی‌رغم پیشرفت‌های قابل توجه در توان پردازش و افزایش ظرفیت حافظهٔ وی‌رَم (VRAM) و همچنین ظهور فناوری‌های ارتقاء مقیاس تصویر مانند DLSS، تقاضای راهبردی برای وضوح ۸کی نیز همچنان محدود می‌باشد و صنعت بازی‌سازی کماکان بر وضوح ۴کی متمرکز باقی مانده است.

تا اوایل دهه ۲۰۲۰، نمایشگرهای ۱۶کی برای کاربران خانگی در دسترس نبودند و در نتیجه، نمایش محتوای ۱۶کی تنها از طریق پیکربندی‌های چندنمایشگری (Multi-monitor) میسر بود.[۳۹] با این وجود، در برخی بازی‌های رایانه‌ای مانند جی‌تی‌ای ۵ (Grand Theft Auto V) با اعمال تنظیمات خاص در بخش مقیاس‌بندی تصویر، امکان رندر کردن تصاویر به صورت داخلی، با وضوح ۱۶کی نیز امکان پذیر است.[۴۰]

نسبت تصویرهای رایج وضوح ۱۶کی

[ویرایش]
مگا پیکسل نسبت تصویر وضوح
66,4 (۳.۵:۱) ۹: ۳۲ 4320 × 15360
98,3 (۲.۴:۱) ۱۰: ۲۴ 6400 × 15360
99,5 (۲.۳۷) ۲۷: ۶۴ 6480 × 15360
118 (۹: ۱۸) ۱: ۲ 7680 × 15360
132,7 (۱.۷:۱) ۹: ۱۶ 8640 × 15360
147,5 (۱.۶:۱) ۱۰: ۱۶ 9600 × 15360
144 (۱.۷:۱) ۹: ۱۶ 9000 × 16000
72,9 (۳.۶) ۱۰: ۳۶ 16200x4500p
109,4 (۲.۴:۱) ۱۰: ۲۴ 16200x6750p
164 (۱.۶:۱) ۱۰: ۱۶ 16200x10125p
134,2 (۹: ۱۸) ۱: ۲ 8192 × 16384
167,7 (۱.۶:۱) ۱۰: ۱۶ 10240 × 16384
268,4 (1.0:1) ۱: ۱ 16384 × 16384
77,9 (۳.۵:۱) ۹: ۳۲ 4680 × 16640
116,8 (۲.۳۷) ۲۷: ۶۴ 7020 × 16640

کدگذاری (فشرده‌سازی) محتوای ۱۶کی

[ویرایش]
نمونه ویدئو با وضوح ۱۶کی (۹۰۰۰ × ۱۶۰۰۰ پیکسل)

برای جلوگیری از خطاهای کدگذاری و تبادل اطلاعات، منحصراً می‌توان از استانداردهای کدگذاری اندکی که هم‌اکنون برای فشرده‌سازی محتوا (ویدئو) از وضوح ۱۶کی پشتیبانی می‌کنند، مانند H.266 (کدگذاری ویدئویی همه کاره یا VVC) استفاده نمود.[۴۱] همچنین از فرمت‌های رایجی که در حال حاضر برای ذخیره‌سازی و پردازش کدهای فشرده‌سازی تصویر (عکس) ۱۶کی کاربردی هستند، می‌توان به JPEG و PNG اشاره کرد، که توانایی پشتیبانی و ذخیره‌سازی تصویر تا ابعاد حداکثر «۶۵۵۳۵×۶۵۵۳۵» پیکسل (تقریباً ۴٫۳ گیگا پیکسل) دارا می‌باشند و به راحتی می‌توانند از وضوح ۱۶کی ویا ۳۲کی پشتیبانی کنند.

جستارهای وابسته

[ویرایش]

پانویس

[ویرایش]
  1. ↑ Advertorial (۲۰۱۷-۰۴-۱۹). «4K, 8K, 16K – Are You Ready for the Resolution Evolution?». CEPRO (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۱۶.
  2. ↑ Orland، Kyle (۲۰۱۷-۰۸-۰۳). «What kind of gaming rig can run at 16K resolution?». Ars Technica (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۱۶.
  3. ↑ «To use more than one display». www.nvidia.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۱-۰۶.
  4. ↑ «NVIDIA Quadro Solutions for Multiple Displays & Digital Signage». NVIDIA (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۱-۰۶.
  5. ↑ FOOTNOTES (2019-07-17). "Multi-Display Eyefinity Technology". www.google.com (به انگلیسی). Retrieved 2021-01-21.
  6. ↑ Latest News (2021-04-13). "NVIDIA Surround". www.google.com (به انگلیسی).
  7. ↑ «NVIDIA Mosaic Technology for Multiple Displays». NVIDIA (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۱۶.
  8. ↑ Linus Tech Tips (2017-08-02), GAMING at 16K RESOLUTION?? – HOLY $H!T, retrieved 2024-12-16
  9. ↑ «AMD Radeon Pro graphics card powers 16K display, or 15,360 x 8640». TweakTown (به انگلیسی). ۲۰۱۶-۰۷-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۷.
  10. ↑ «AMD's graphics boss says VR needs 16K at 240Hz for 'true immersion'». TweakTown (به انگلیسی). ۲۰۱۶-۰۱-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۷.
  11. ↑ «Linus Tech Tips». YouTube. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۱۶.
  12. ↑ Linus Tech Tips (2017-07-24), World’s Most AMAZING Desk PC – 16K GAMING BUILD LOG (Part 1 of 2), retrieved 2024-12-16
  13. ↑ Linus Tech Tips (2017-08-02), GAMING at 16K RESOLUTION?? – HOLY $H!T, retrieved 2024-12-16
  14. ↑ «GAMING at 16K RESOLUTION?? – HOLY $H!T - YouTube». web.archive.org. ۲۰۱۷-۱۰-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۱۶.
  15. ↑ Orland، Kyle (۲۰۱۷-۰۸-۰۳). «What kind of gaming rig can run at 16K resolution?». Ars Technica (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۱۶.
  16. ↑ "NVIDIA Quadro P5000 Specs". TechPowerUp (به انگلیسی). 2024-12-16. Retrieved 2024-12-16.
  17. ↑ «NVIDIA Quadro P5000 | NVIDIA Professional Graphics». LEADTEK (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۱۶.
  18. ↑ Linus Tech Tips (2017-08-02), GAMING at 16K RESOLUTION?? – HOLY $H!T, retrieved 2024-05-27
  19. ↑ Cade, D. L. (2020-04-01). "Photographer Captures Incredible 16K HDR Timelapse Using Two 50MP DSLRs at Once". PetaPixel (به انگلیسی). Retrieved 2024-05-27.
  20. ↑ "Watch: A Look Into the First Ever Film Shot on 16K | No Film School". nofilmschool.com (به انگلیسی). Retrieved 2024-05-27.
  21. ↑ "'Prairie Storm' Could Be The First 16K Film Yet -- And Its Stunning". Digital Trends (به انگلیسی). 2018-11-24. Retrieved 2024-05-27.
  22. ↑ «Innolux Premieres World's First 100 Inch 16K Display The Best Vision Ever». Display Daily (به انگلیسی). ۲۰۱۸-۰۸-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۷.
  23. ↑ "NAB Wrap-up: 8K, E-sports, Full-Frame Cameras, HDR, and Goggles-Free Immersion". Studio Daily (به انگلیسی). 2018-04-19. Retrieved 2025-03-16.
  24. ↑ «An 8K full-resolution 60-Hz/120-Hz multi-format portable camera system». journal.smpte.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۳-۱۶.
  25. ↑ Cormack، Rachel (۲۰۱۹-۰۹-۱۳). «Forget 8K, Sony's New 63-Foot 16K Crystal LED TV Is Now Available—for a Few Million». Robb Report (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
  26. ↑ «Sony Launches 16K Crystal LED TV... for a Reported Price of Over $5 Million | High-Def Digest». www.highdefdigest.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۰۹.
  27. ↑ «استاندارد VESA چیست؟». شهر سخت افزار. ۲۰۲۳-۰۲-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۳۱.
  28. ↑ «VESA - Interface Standards for The Display Industry». VESA - Interface Standards for The Display Industry (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۲-۱۸.
  29. ↑ bill (۲۰۱۹-۰۶-۲۶). «VESA Publishes DisplayPort™ 2.0 Video Standard Enabling Support for Beyond-8K Resolutions, Higher Refresh Rates for 4K/HDR and Virtual Reality Applications». VESA - Interface Standards for The Display Industry (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۷.
  30. ↑ Delli، Lorenzo (19 luglio 2021). «Il nuovo schermo MicroLED di Samsung raggiunge 1.000" a 16K: no, i numeri non sono sbagliati». SmartWorld (به ایتالیایی). دریافت‌شده در 2025-03-16. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  31. ↑ «Display Week». Display Week (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۳-۱۶.
  32. ↑ Westphal, André (2023-05-26). "TV mit 16K-Auflösung vorgestellt: Ist das die Zukunft?". HIFI.DE (به آلمانی). Retrieved 2025-03-16.
  33. ↑ Shepard، Jeff (۲۰۲۴-۰۱-۱۳). «Las Vegas sphere 16K immersive LED technology». Electrical Engineering News and Products (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۳۱.
  34. ↑ «Here's the Sphere, by the numbers». Las Vegas Review-Journal (به انگلیسی). ۲۰۲۳-۰۸-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۷.
  35. ↑ «NVIDIA GeForce RTX 5090 Graphics Cards». NVIDIA (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۳-۱۷.
  36. ↑ «NVIDIA 8K HDR- und DLSS-Technologie». NVIDIA (به آلمانی). دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۳-۱۶.
  37. ↑ Robbins، Ebenezer (۲۰۲۰-۰۹-۰۴). «Here's how the Nvidia RTX 3090 aims for 8K gaming». Tech Gaming Report (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۳-۱۶.
  38. ↑ Warren، Tom (۲۰۲۰-۰۹-۰۱). «Nvidia's new RTX 3090 is a $1,499 monster GPU designed for 8K gaming». The Verge (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۳-۱۶.
  39. ↑ «Gaming mit 16K-Auflösung: Tüftler bauen Spiele-PC mit 10.000-Dollar-Grafikkarten». DER STANDARD (به آلمانی). دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۳-۱۶.
  40. ↑ "GTA 5: Modder zeigt 16K-Grafik mit Nvidia RTX 4090". PC Games Hardware (به آلمانی). 2022-11-03. Retrieved 2025-03-16.
  41. ↑ «VVC: effizienteres H.266 als Nachfolger für H.265 fertiggestellt». www.videoaktiv.tv. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۱-۳۰.

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ "16K resolution". Wikipedia (به انگلیسی). 2025-01-02.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=وضوح_۱۶کی&oldid=41623536»