هیمن موکریانی

هیمن موکریانی، شاعر، مترجم و نویسنده کُرد

محمدامین شیخ‌الاسلامی مُکری متخلص به هیمن (به کردی: هێمن Hêmin، به معنی متین،آرام) یا هیمن موکریانی (زادهٔ بهار سال ۱۹۲۱ در مهاباد، درگذشته ۱۶ آوریل ۱۹۸۶ در ارومیه)شاعر، مترجم و نویسنده کُرد بود.هیمن از نوادگان ملاجامی چوری میباشد که ملا جامی هم از نسل علامه ملا ابوبکر مصنف چوری است.

هیمن پس از یادگیری قرآن و کتب مقدماتی فارسی و عربی از روستای شیلان آباد به مهاباد رفت و در مدت چهار سال در خانقاه و مدرسه جد مادریش شیخ یوسف برهان به عنوان طلبه علوم دینی تحصیلات خود را ادامه داد. هیمن تحت تأثیر معلم مدرسه‌اید (لاچین مهاباد) به نام ملااحمد فوزی (زاده سلیمانیه و درگذشته در مک فارسی و سرودن شعر بدان روی گردانده و به شدت به کردی و فولکلور آن علاقروج زبان نوشتاری کردی شد. هیمن ا ایران در زمان اعلام استقلال کردستان در ۱۹۴۶ در ایران بود و سپس به رفت تا بعد از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ که بسلامی مکری در سال ۱۳۰۰ در روستای شیلان‌آباد از توابع مهاباد در شمال‌غرب ایران متولد شد. پدرش شیخ الاسلام از معممین سرشناس مهاباد بود. وی پس از به پایان رساندن خواندن و نوشتن مدتی به عنوان طلبه در خانقاه شیخ برهان براه با دوست خود، عبدالرحمان شرفکندی (هه‌ژار)، به جمعیت احیای کرد (کۆمه ڵه ی ژیانه‌وه ی کورد (ک.ژ.ک)) پیوست. در جمهوری مهاباد (ژانویه تا دسامبر ۱۹۴۶/ زمستان ۱۳۲۴ تا پاییز ۱۳۲۵) به‌عنوان شاعر ملی جمهوری کردستان ملقب شد و منشی حاجی باباشیخ، نخست‌وزیر آن جمهوری، گشت.

پس از سقوط جمهوری، هیمن به شهر سلیمانیه در کردستان عراق پناهنده شد و در آنجا اقامت گزید. در آنجا دستگیر شد، ولی مخفیانه به لاچین بازگشت. پس از قرارداد آشتی ۱۱ مارس ۱۹۷۰ میان حزب دموکرات کردستان عراق و حکومت عراق، هیمن به بغداد رفت و در آنجا اقامت گزید و عضو فعال فرهنگستان علوم کرد شد.

هیمن، پس از سرنگونی پادشاهی پهلوی (۱۳۵۷)، دوباره به کمیتهٔ مرکزی حزب دموکرات کردستان ایران پیوست. پس از سال ۱۳۶۲ در ایران یک انتشاراتی کردی به نام انتشارات صلاح‌الدین ایوبی در شهر ارومیه برپا کرد. آن انتشاراتی از بهار ۱۳۶۴ یک فصلنامهٔ فرهنگی به نام سروه (نسیم) به چاپ می‌رساند که هیمن تا زمان درگذشتش مسئول آن فصلنامه بود. او قبل از انقلاب ۱۳۵۷ ایران در سال ۱۳۵۷، در روزنامه کردستان که در تهران منتشر می‌شد، همکاری می‌کرد. هیمن در روزنامه‌های کردستان، هاواری کورد (فریاد کرد)، هاواری نیشتمان (فریاد میهن)، گڕوگاڵی منداڵان (قیل‌وقال کودکان)، ئاگر (آتش) و هه‌ڵاڵه (لاله) نیز می‌نوشت.

هیمن پس از ۶۵ سال زندگی، بر اثر سکتهٔ قلبی، در تاریخ جمعه ۲۹ فروردین سال ۱۳۶۵ خورشیدی (۱۴۰۶ ه‍.ق) درگذشت.

آثار هیمن

• «تاریک و روون»، مجموعهٔ نظم و نثر ۱۹۷۴
• «پاشه رۆک»، مجموعهٔ نظم و نثر
• «ناله‌ جدایی»، مجموعهٔ اشعار ۱۹۷۹
• «پاشه رۆکی مامۆستا هێمن»، مجموعهٔ مقالات، مهاباد ۱۹۸۳
• «توحفهٔ موزه ففه رییه»، ترجمه
• «ئه فسانه کوردییه کان»، ترجمه
• «چه پکێک گوڵ و چه پکێک نێرگز»
• «شازاده و گه دا»
• «قه ڵای دمدم»
• «هه واری خاڵی»

منابع

• حسامی، کریم: یاد هیمن، سوئد ۱۹۸۷.
• بلاو، جویس (Joyce Blau): نوشتار هیمن مکریانی در دانشنامه ایرانیکا.
• ویکی‌پدیای انگلیسی.

پیوند به بیرون

هر سه به زبان کردی:

• هیمن کیست؟ (پرونده پ.د. اف)
• آثار هیمن
• آثار هیمن