همه‌گیرشناسی خودکشی
| خودکشی |
|---|
 |
بر پایه تخمین‌ها سالیانه نزدیک به ۱ میلیون تن در سراسر جهان خودکشی می‌کنند. گفته می‌شود تا ۲۰۲۰ این رقم به ۱٫۵ بالغ خواهد شد. در سراسر جهان، خودکشی سوین سبب مرگ در میان افراد ۱۵ تا ۴۴ سال است. اقدام به خودکشی، ۲۰ برابر خودکشی‌های موفق است.
همه‌گیری خودکشی در یک جامعه بسته به کاراهای گوناگونی است. اختلال افسردگی اساسی یکی از مهم‌ترین این کاراها است. سوء مصرف مواد، بیماری حاد و ضعف شدید نیز از دیگر عوامل هستند. کشورهای اروپای شرقی و آسیای شرقی بالاترین نرخ خودکشی را در جهان دارا هستند و کشورهای آمریکای لاتین نیز پایین‌ترین نرخ را. تاثیر جنسیت بر خودکشی بسیار زیاد است. زنان در سراسر جهان بیش‌ترین «اقدام به خودکشی» را دارند در حالی که مردان بیش‌ترین نرخ «خودکشی موفق» را دارا هستند.
نمای کلی[ویرایش]
در بیشتر کشورها نرخ خودکشی بالاتر از نرخ قتل است.
در گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) به سال ۲۰۰۶ آمده که سالیانه نزدیک به ۱ میلیون تن در جهان خودکشی می‌کنند که این رقم بیش از قتل و تلفانت جنگ است.[۲] نمودارها حاکی از آن هستند که در هر ۴۰ ثانیه یک تن در جهان خودکشی می‌کند.[۳]
طبق گزارش مؤسسه ملی سلامت روان همه‌گیری خودکشی به‌ویژه در میان جوانان موضوعی مهم است. نوجوانان ممکن است با مشاهده خودکشی کاراکتری در ادبیات و فیلم یا حتی خودکشی فردی در دنیای واقعی، مثلاً خودکشی یک فرد مشهور، تحریک به انجام آن شوند.[۴]
برپایه ناحیه[ویرایش]
| رتبه | کشور | سال | مردان | زنان | کل |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱. |  لیتوانی |
۲۰۰۵ | ۶۸٫۱ | ۱۲٫۹ | ۳۸٫۶ |
| ۲. |  بلاروس |
۲۰۰۳ | ۶۳٫۳ | ۱۰٫۳ | ۳۵٫۱ |
| ۳. |  روسیه |
۲۰۰۴ | ۶۱٫۶ | ۱۰٫۷ | ۳۴٫۳ |
| ۴. |  کره جنوبی |
۲۰۱۰ | ۴۱٫۴ | ۲۱٫۰ | ۳۱٫۲ |
| ۵. |  قزاقستان |
۲۰۰۳ | ۵۱٫۰ | ۸٫۹ | ۲۹٫۲ |
| ۶. |  اسلوونی |
۲۰۰۳ | ۴۵٫۰ | ۱۲٫۰ | ۲۸٫۱ |
| ۷. |  مجارستان |
۲۰۰۳ | ۴۴٫۹ | ۱۲٫۰ | ۲۷٫۷ |
| ۸. |  لتونی |
۲۰۰۴ | ۴۲٫۹ | ۸٫۵ | ۲۴٫۳ |
| ۹. |  ژاپن |
۲۰۰۴ | ۳۵٫۶ | ۱۲٫۸ | ۲۴٫۰ |
| ۱۰. |  اوکراین |
۲۰۰۴ | ۴۳٫۰ | ۷٫۳ | ۲۳٫۸ |
نرخ خودکشی در کشورهای حوزه دریای بالتیک سالیانه ۴۰ تن در هر ۱۰۰٬۰۰۰ تن بود. کم‌ترین نرخ خودکشی را کشورهای کارائیب و در میان هندیان غربی و برخی کشورهای آسیایی می‌توان یافت.[۳]
سالیانه در روسیه نزدیک به ۶۰٬۰۰۰ تن خودکشی می‌کنند.[۷] این رقم برای ایالات متحده آمریکا ۳۰٬۰۰۰ تن است.[۸] همه‌ساله در ژاپن نیز ۳۰٬۰۰۰ تن خود را می‌کشند[۹] و در جمهوری خلق چین نیز ۲۵٬۰۰۰ تن.[۱۰] در جهان غرب مردان ۴ برابر زنان خودکشی می‌کنند. زنان بیشتر ترجیح می‌دهند خودکشی نمایشی کنند.[۱۱]
کشورهایی که در گذشته در بلوک شرق تقسیم‌بندی می‌شدند دارای بالاترین نرخ خودکشی در جهان هستند. نرخ خودکشی در کره جنوبی بالاترین در میان کشورهای آسیای شرقی است. آمریکای لاتین کم‌ترین نرخ خودکشی را دارد.[۱۲]
جمهوری خلق چین تنها کشوری در دنیاست که نرخ خودکشی موفق زنان در آن از مردان بسیار بالاتر است.[۱۳][۱۴]
دین[ویرایش]
در مقایسه با سایر کشورها، دولت‌های خداناباور، مانند جمهوری خلق چین، بالاترین میزان خودکشی را دارند (۲۵٬۶ در هر ۱۰۰ هزار نفر).[۱۶]
فیل زاکرمن، جامعه‌شناس، در یک مطالعه جهانی در مورد بی‌خدایی، خاطرنشان کرد کشورهایی که سطوح بالاتری از بی‌خدایی دارند، میزان بالاتری از خودکشی را در مقایسه با کشورهایی با سطوح بی‌خدایی از نظر آماری ناچیز دارند.[۱۷]
کاراهای مردم‌نگاری[ویرایش]
جنسیت و خودکشی[ویرایش]
در ایالات متحده آمریکا، مردان چهار برابر زنان بر اثر خودکشی موفق می‌میرند. این در حالی است که زنان بیش از مردان اقدام به خودکشی می‌کنند. نسبت خودکشی مردان به زنان در همه سنین در این کشور گاهی ۳:۱ و گاهی حتی تا ۱۰:۱ هم می‌رسد. این نسبت در دیگر کشورهای غربی نز تا حدی به همین شکل است (۳ یا ۴ به ۱). خودکشی هشتمین عامل مرگ مردان و نوزدهمین عامل مرگ زنان در آمریکا است.[۱۸]
نژاد و خودکشی[ویرایش]
در سال ۲۰۰۳ و در ایالات متحده، نرخ خودکشی سفیدپوستان و آسیایی‌ها، ۲٫۵ برابر سیاهان و اسپانیایی‌ها بود.[۱۹] در غرب جهان همه ساله شمار خودکشی‌های گزارش شده رو به افزایش است.[۲۰]
جهت‌گیری جنسی و خودکشی[ویرایش]
نرخ خودکشی میان زنان همجنسگرا، مردان همجنسگرا و دوجنس‌گراها در مقایسه با دگرجنس‌گراها بیشتر است.[۲۱][۲۲][۲۳] آمار خودکشی براساس جنسیت نشان می‌دهد نرخ خودکشی زنان همجنسگرا با زنان دوجنس‌گرا تفاوت زیادی ندارد اما در مقایسه با مردان هم‌گرجنس‌گرا و دوجنس‌گرا بیشتر است.[۲۴]
زنان همجنسگرا، به میزان ۰٫۸ تا ۱٫۱ برابر[۲۵] و مردان همجنسگرا ۱٫۵ تا ۲٫۲ برابر بیشتر از دیگران خودکشی می‌کنند.[۲۶][۲۷] در میان این زنان بیش‌ترین نرخ ۴٫۶[۲۸] و مردان ۱۴٫۶ است.[۲۹]
یکی از دلایلی که هم‌جنس‌گرایان زن و مرد اقدام به خودکشی می‌کنند این است که آن‌ها، نسبت به هم‌جنس‌گرایانی که خودکشی نکرده‌اند بیشتر مورد مخالفت‌های ضد همجنس‌گرایی قرار می‌گیرند و در نتیجه مهارت کم‌تری در برخورد با تبعیض، به حاشیه رانده شدن و تنهایی دارند.[۲۹][۳۰][۳۱][۳۲] در مطالعه‌ای مشخص شد که هم‌جنس‌گرایان و دوجنس‌چرایان مرد جوان که اقدام به خودکشی نموده‌اند، بیشتر نقش‌های جنسیتی زنانه داشته‌اند.[۳۳] این دسته از افراد بیشتر مورد آذار و اذیت جنسی و سوء مصرف مواد قرار داشته‌اند و نیز بیشتر به سبب رفتار نامناسب دستگیر شده‌اند.[۳۳]
یک مطالعه نیز نشان داد که در میان بزرگ‌سالان نروژی، گرایش جنسی، یک عامل در پیش‌بینی خودکشی به‌شمار می‌آید.[۳۴] در دانمارک نرخ خودکشی مردان همجنسگرا ۸ برابر مردان دگرجنس‌گراست و تنها ۲ برابر نرخ خودکشی مردانی است که هرگز ازدواج نکرده‌اند.[۳۵]
کاراهای اجتماعی و خودکشی[ویرایش]
میزان بالایی از همبستگی ملی و اجتماعی، خطر خودکشی و در نتیجه بحران خودکشی را کاهش می‌دهد. خودکشی در میان بازنشستگان، بیکاران، فقیرها، بیوه‌ها، حاشیه‌نشینان[نیازمند منبع]، خانواده‌های بی‌بچه یا پدر و مادرانی که همه فرزندانشان خانه را ترک گفته‌اند و دچار نشانگان آشیانه خالی هستند و به‌طور کل آن‌ها که تنها هستند، بالاترین آمار را دارد. همچنین نرخ خودکشی در زمان‌هایی که بحران‌های اقتصادی یا کمینه بی‌ثباتی اقتصادی روی می‌دهد، افزایش می‌یابد. با وجود آنکه فقر یک کارای مستقیم خودکشی نیست، اما خطر آن را افزایش می‌دهد.[۳۶]
پژوهش‌های همه‌گیرشناسی نشانگر آنند که خودکشی با سطح سواد، وضعیت اقتصادی فرد، وضعیت منزل و حتی ارتباط فرد با پلیس و نظام قضایی رابطه مستقیم دارد.[۳۶] به‌طور سنتی باور بر این است که جنگ میزان خودکشی را کاهش می‌دهد. اما مطالعات جدیدتر حاکی از آنند که رابطه جنگ با خودکشی آن طور که قبلاً فرض می‌شد، نیست و بسیار پیچیده‌تر است.[۳۷][۳۸]
بهداشت روان و خودکشی[ویرایش]
اختلال افسردگی اساسی خواه تک‌قطبی خواه دوقطبی، یکی از مؤثرترین دلایلی است که فرد را به خودکشی می‌کشاند. سوء مصرف مواد و بیماری‌های لاعلاج نیز از دیگر عوامل هستند.
ممکن است نتوان برای همه خودکشی‌ها علتی یافت.
خودکشی فصلی[ویرایش]
اینکه در رسانه‌ها گفته می‌شود نرخ خودکشی در فصول سرد و زمستانی، به‌طور مثال هنگام کریسمس در نیم‌کره شمالی افزایش می‌یابد، افسانه‌ای بیش نیست. برپایه پژوهش‌های مرکز ملی آمار بهداشت اقدام به خودکشی، برعکس آنچه باور عمومی است، در ماه‌های سرد سال، کاهش و در بهار و اوایل تابستان افزایش می‌یابد.[۳۹][۴۰] با در نظر گرفتن همبستگی میان فصول سرد با نرخ ابتلا به افسردگی،[۴۱] نظریه‌هایی ارائه شده که این ماه‌ها را بیشتر با افسردگی و نه خودکشی صرف مربوط می‌دانند.[۴۲][۴۳] همچنین باید گفت که خودکشی به دیگر کاراهای فصلی مربوط دانسته شده‌است.[۴۴]
واریانس خودکشی برپایه روز و هفته خیلی بیش از واریانس خودکشی برپایه فصل است.[۴۵]
روندهای خودکشی[ویرایش]
برخی روندها ممکن است بر نوع مرگ افراد اثرگذار باشند. در انگلیس جهش خودکشی از ۱۹۴۵ تا ۱۹۶۳ احتمالاً به این سبب بود که کربن مونوکسید به عنوان گازی ناشی از مصارف خانگی گاز زغال سنگ حذف و گاز طبیعی جایگزین آن شد.[۴۶] همچنین در دسترس بودن ابزار خودکشی و روش‌های خودکشی از کشوری به کشور دیگر متفاوت است.[۴۷]
خودکشی و شاخص توده بدنی[ویرایش]
با افزایش وزن، خطر خودکشی نز کاهش می‌یابد و شاید به همین سبب باشد که نرخ خودکشی افراد چاق کم‌تر از دیگران است.[۴۸] دلیلش مشخص نیست اما گفته می‌شود افزایش وزن بدن سبب افزایش سطوح تریپتوفان، سروتونین و لپتین و در نتیجه کاهش تکانشگری در فرد می‌شود.[۴۹]
اما جالب است که خطر خودکشی در افراد به‌شدت چاق که بدن‌های بسیار بزرگ غیرعادی دارند، افزایش دارد.[۵۰]
روند تاریخی[ویرایش]
داده‌های برگرفته از تاریخ نشان می‌دهند که نرخ خودکشی در زمان جنگ همواره بسیار پایین است.[۵۱][۵۲][۵۳]
جستارهای وابسته[ویرایش]
- پیشگیری از خودکشی
- بحران خودکشی
- فهرست شماره تلفن‌های فوریتی خودکشی
- ارزیابی خطر خودکشی
- روز جهانی پیشگیری از خودکشی
- خودکشی در ادیان
- مداخله در خودکشی
منابع[ویرایش]
- ↑ "Mortality and Burden of Disease Estimates for WHO Member States in 2002" (xls). World Health Organization. 2002. Retrieved 2009-12-13.
- ↑ "Suicide prevention". WHO Sites: Mental Health. سازمان بهداشت جهانی. February 16, 2006. Retrieved 2006-04-11.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Staff (2002). "Self-directed violence" (PDF). World Health Organization. Retrieved 2006-04-11.
- ↑ Staff (December 1999). "Frequently Asked Questions about Suicide". NIMH: Suicide Prevention. National Institute of Mental Health (United States). Archived from the original on 8 March 2006. Retrieved 2006-04-11.
- ↑ Table of WHO suicide rates by gender as of December 2005.
- ↑ WHO country reports and charts for suicide rates retrieved June 6, 2006.
- ↑ International, Sputnik (20061004T1239+0000). "60,000 people commit suicide in Russia annually". Sputnik International (به انگلیسی). Retrieved 2023-12-09.
{{cite web}}: Check date values in:|تاریخ=(help) - ↑ Suicide, Facts
- ↑ "Suicides in Japan top 30,000 for 9th straight year". Yahoo!. Archived from the original on 5 September 2007. Retrieved 24 April 2016.
- ↑ 250,000 Chinese Kill Themselves Annually: Official
- ↑ "The Numbers Count: Mental Disorders in America — Suicide". National Institute of Mental Health. Archived from the original on 1 October 2007. Retrieved 2007-12-11.
- ↑ More killed by suicide than war
- ↑ [۱]
- ↑ http://www.who.int/mental_health/prevention/suicide_rates/en/
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ http://www.cdc.gov/nchs/datawh/statab/unpubd/mortabs.htm
- ↑ Bertolote, Jose Manoel; Fleischmann, Alexandra (2002). "A Global Perspective in the Epidemiology of Suicide" (PDF). Suicidologi (به انگلیسی). 7 (2): 7–8.
In Muslim countries (e.g. Kuwait), where committing suicide is most strictly forbidden, the total suicide rate is close to zero (0.1 per 100,000 population). In Hindu (e.g. India) and Christian countries (e.g. Italy), the total suicide rate is around 10 per 100,000 (Hindu: 9.6; Christian: 11.2). In Buddhist countries (e.g. Japan), the total suicide rate is distinctly higher at 17.9 per 100,000 population. At 25.6, the total suicide rate is markedly highest in Atheist countries (e.g. China) which included in this analysis countries where religious observances had been prohibited for a long period of time (e.g. Albania).
- ↑ Zuckerman, Phil (2007). Martin, Michael (ed.). The Cambridge Companion to Atheism. Cambridge Univ. Press. pp. 58–59. ISBN 978-0-521-60367-6.
Concerning suicide rates, religious nations fare better than secular nations. According to the 2003 World Health Organization’s report on international male suicides rates, of the top ten nations with the highest male suicide rates, all but one (Sri Lanka) are strongly irreligious nations with high levels of atheism. Of the top remaining nine nations leading the world in male suicide rates, all are former Soviet/Communist nations, such as Belarus, Ukraine, and Latvia. Of the bottom ten nations with the lowest male suicide rates, all are highly religious nations with statistically insignificant levels of organic atheism.
- ↑ "Teen Suicide Statistics". Adolescent Teenage Suicide Prevention. FamilyFirstAid.org. 2001. Retrieved 2006-04-11.
- ↑ Hoyert, Donna; Heron, Melonie P.; Murphy, Sherry L.; Kung, Hsiang-Ching (2006-04-19). "Deaths: Final Data for 2003" (PDF). National Vital Statistics Report. U.S. Department of Health and Human Services. 54 (13). Retrieved 2006-07-22.
- ↑ "Epidemiology of Suicide", Behind Asia's Epidemic, Marten Publications, 2008
- ↑ Westefeld, John; Maples, Michael; Buford, Brian; Taylor, Steve (2001). "Gay, Lesbian, and Bisexual College Students". Journal of College Student Psychotherapy. 15 (3): 71–82. doi:10.1300/J035v15n03_06.
- ↑ Fergusson DM, Horwood LJ, Ridder EM, Beautrais AL (July 2005). "Sexual orientation and mental health in a birth cohort of young adults". Psychological Medicine. 35 (7): 971–81. doi:10.1017/S0033291704004222. PMID 16045064.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ Silenzio VM, Pena JB, Duberstein PR, Cerel J, Knox KL (November 2007). "Sexual Orientation and Risk Factors for Suicidal Ideation and Suicide Attempts Among Adolescents and Young Adults". American Journal of Public Health. 97 (11): 2017–9. doi:10.2105/AJPH.2006.095943. PMC 2040383. PMID 17901445.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ Gay, Lesbian, Bisexual & Transgender "Attempted Suicide" Incidences/Risks Suicidality Studies From 1970 to 2009
- ↑ Bell & Weinberg (1978): Tables 21.14 & 21.15, pages 453-454.
- ↑ Safren SA, Heimberg RG (December 1999). "Depression, hopelessness, suicidality, and related factors in sexual minority and heterosexual adolescents". Journal of Consulting and Clinical Psychology. 67 (6): 859–66. doi:10.1037/0022-006X.67.6.859. PMID 10596508.
- ↑ Russell ST, Joyner K (August 2001). "Adolescent Sexual Orientation and Suicide Risk: Evidence From a National Study". American Journal of Public Health. 91 (8): 1276–81. doi:10.2105/AJPH.91.8.1276. PMC 1446760. PMID 11499118.
- ↑ Saghir MT, Robins E, Walbran B, Gentry KA (August 1970). "Homosexuality. IV. Psychiatric disorders and disability in the female homosexual". The American Journal of Psychiatry. 127 (2): 147–54. PMID 5473144.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ ed. Sandfort, T; et al. Lesbian and Gay Studies: An Introductory, Interdisciplinary Approach. Chapter 2.
- ↑ Rotheram-Boris, et al. (1994); Proctor and Groze (1994)
- ↑ بنابراین بیشتر از سوی خانواده‌ها طرد می‌شدند.
- ↑ Ryan C, Huebner D, Diaz RM, Sanchez J (January 2009). "Family rejection as a predictor of negative health outcomes in white and Latino lesbian, gay, and bisexual young adults". Pediatrics. 123 (1): 346–52. doi:10.1542/peds.2007-3524. PMID 19117902.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ Remafedi G, Farrow JA, Deisher RW (June 1991). "Risk factors for attempted suicide in gay and bisexual youth". Pediatrics. 87 (6): 869–75. PMID 2034492.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ Wichstrøm L, Hegna K (February 2003). "Sexual orientation and suicide attempt: a longitudinal study of the general Norwegian adolescent population". Journal of Abnormal Psychology. 112 (1): 144–51. doi:10.1037/0021-843X.112.1.144. PMID 12653422.
- ↑ Mathy RM, Cochran SD, Olsen J, Mays VM (December 2009). "The association between relationship markers of sexual orientation and suicide: Denmark, 1990–2001". Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 46 (2): 111–7. doi:10.1007/s00127-009-0177-3. PMC 3034881. PMID 20033129.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ Diego De Leo & Russell Evans (Griffith University) (2003). "International Suicide Rates: Recent Trends and Implications for Australia" (PDF). Australian Institute for Suicide Research and Prevention. Archived from the original (PDF) on 24 August 2012. Retrieved 2008-08-29.
- ↑ Changes in Scottish suicide rates during the Second World War. Rob Henderson, Cameron Stark, Roger W Humphry, Sivasubramaniam Selvaraj; BMC Public Health 2006, 6:167 doi:10.1186/1471-2458-6-167. http://www.biomedcentral.com/1471-2458/6/167
- ↑ Suicide and the war in Croatia. A. Bosnar, V. Stemberga, M. Coklo, G. Zamolo Koncar, M. Definis-Gojanovic, V. Sendula-Jengic, P. Katic; Forensic Science Int, Volume 147, Supplement, Pages S13-S16 (17 January 2005), doi:10.1016/j.forsciint.2004.09.086. http://www.fsijournal.org/article/S0379-0738(04)00600-0/abstract
- ↑ NPR: Study: Suicides Drop During Holidays
- ↑ http://www.cdc.gov/ViolencePrevention/suicide/holiday.html
- ↑ Seasonal affective disorder
- ↑ "lack the ability to organize their own death. Later,..."
- ↑ See section on "Season"
- ↑ Study carried out by the Finnish National Public Health Institute
- ↑ [۲] NBC News article referencing a study published in Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology
- ↑ Kreitman, N. (1976). "The coal gas story. United Kingdom suicide rates, 1960-71". British Journal of Preventive and Social Medicine. 30 (2): 86–93. doi:10.1136/jech.30.2.86. JSTOR 25565893. PMC 478945. PMID 953381.
- ↑ Staff (February 16, 2006). "SUPRE". WHO sites: Mental Health. World Health Organization. Retrieved 2006-04-11.
- ↑ ۴۸٫۰ ۴۸٫۱ Mukamal KJ, Rimm EB, Kawachi I, O'Reilly EJ, Calle EE, Miller M (November 2009). "Body Mass Index and Risk of Suicide Among One Million US Adults". Epidemiology. 21 (1): 82–6. doi:10.1097/EDE.0b013e3181c1fa2d. PMID 19907331.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ Ottar Bjerkeset, Pål Romundstad, Jonathan Evans, David Gunnell (2008). "Association of Adult Body Mass Index and Height with Anxiety, Depression, and Suicide in the General Population". Am. J. Epidemiol. 167 (2): 193–202. doi:10.1093/aje/kwm280. PMID 17981889.
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ Wagner, B. "Extreme obesity is associated with suicidal behavior and suicide attempts in adults: results of a population-based representative sample". Depression and Anxiety. Wiley Periodicals, Inc. Retrieved Dec 23, 2013.
- ↑ http://ije.oxfordjournals.org/content/early/2010/06/02/ije.dyq094.full
- ↑ http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/2263690.stm
- ↑ http://www.ww2talk.com/general/8506-suicide.html[پیوند مرده]
| بحران | | |
|---|---|---|
| جوانب اجتماعی | ||
| گونه‌ها | ||
| همه‌گیرشناسی | ||
| تاریخچه | ||
| جستارهای وابسته | ||
| برپایهٔ خرده‌فرهنگ | ||
| برپایهٔ کشور | ||