نوروزبل

نوروزبل (به گیلکی: نؤرۊزبل) جشن آغاز سال نو گاه‌شماری دیلمی است که در آخرین روز اسفندار ما هنگام غروب آتشی برمی‌افروزند و دور تا دور آتش با ساز و آواز و رقص و پایکوبی به استقبال سال نو می‌روند. به باور دیلمیان‌ گیلکی‌زبان آتش کم‌کنندهٔ برف و سرماست. نوروزبل در لغت به معنی آتش نوروزی است.

شعری که در گرداگرد آتش به شکل دست جمعی خوانده می‌شود:

گۊرۊم، گۊرۊم، گۊرۊم بل:

نؤرۊز ما نؤرۊزبل

نؤسال بۊبۊن سالˇ سۊ

نؤ بدی خؤنه واشۊ

نؤزا ؤ بۊد ؤ وابۊ

أمئه رۊزی‌ئره واشۊ

آیین و جشن های زیادی از دیرباز در فرهنگ شهرهای ایران زمین ریشه دوانده است، این آیین ها و رسوم از افسانه ها، داستان ها، جنگ ها و پیروزی ها، گردش روزگار و تغییر روزها، کار و روزی مردم نشات گرفته است. متاسفانه بیشتر این آیین و جشن ها به مرور زمان از یاد رفته اند و کمتر کسی حتی نامی از آن ها به گوششان خورده است. استان های شمالی معمولا با فرا رسیدن بهار و تابستان بسیاری از آیین های باستانی خود را گرامی می دارند و سعی دارند تا این جشن و­رسوم را به نسل های آینده بیاموزند. جشن نوروز بَل یک جشن باستانی با قدمت هزار و پانصد سال است که در استان گیلان برگزار می شود. جشن تاریخی نوروز بل در گاه شمار گیلکی به عنوان آغاز سال دیلمی ثبت شده است و اقوام گیلان زمین، مردم غرب مازندران، الموت قزوین و طالقان البرز این روز را جشن می گرفتند در زبان گیلکی ” بَل” به معنی شعله آتش است. جشن نوروز بل دربخش های جلگه ای و کوهستانی مازندران و گیلان و تالش یک آیین باستانی و فاخر است و قرن ها در زندگی این مردم مهربان و زحمت کش ریشه دوانده است. همان طور که از اسم این جشن باستانی مشخص است یکی از رسوم اصلی، برپایی آتش در روز جشن است. از زمان های قدیم مردم گیل براین اعتقاد بودند که با پریایی آتش در چنین روزی از شدت سرما و برف در فصل های سرد سال کاسته می شود و هم چنین از خسارات و آسیب هایی که ممکن است در روزهای سرد به محصولات و خانه ها وارد شود، در امان خواهند ماند. در زمان های قدیم با برافروختن آتش و دود آن به مردم فرا رسیدن نوروز بل را خبر می دادند. سرگالش ها (چوپان ارشد) برای اجرای این مراسم “شولا” را می پوشیدند و به مرتفع ترین قله اطراف می رفتند و آتش نوروزی را می افروختند. هدف از این کار آگاه کردن دیگر چوپانان از شروع فصل کوچ و بردن دام ها به پایین کوه و خبر دادن به کشاورزان از زمان آمدن برداشت محصول بود.