نمایشگاه‌گردان

کیوریتور نقش مهمی در معرفی هنرمندان و آثار هنرمندان دارند

نمایشگاه‌گردان یا هنرگردان یا کیوریتور (به انگلیسی: Curator)، کسی است که از طریق تخصص، اطلاعات و ذوق شخصی، اقدام به گردهم‌آوری و برگزاری نمایشگاه برای آثار هنری (عمدتاً تجسمی) می‌کند. لزوماً کیوریتور کار چند هنرمند را دور هم جمع نمی‌کند. کیوریتور می‌تواند کار یک هنرمند را به نمایش بگذارد. در ایران به کسی که مسئولیت برگزاری نمایشگاه (عموماً گروهی)، انتخاب عنوان نمایشگاه و نوشتن توضیحات را برعهده دارد و دلایل کنار هم قرار گرفتن آثار را بیان می‌کند، کیوریتور می‌گویند.

تاریخچه

تاریخچهٔ نمایشگاه‌گردانی به تکنیک‌هایی برمی‌گردد که مارسل دوشان به سال ۱۹۳۸ در اجرای نمایشگاه بین‌المللی سوررئالیست‌ها در پاریس به‌کار برد. این تکنیک‌ها ترفندهایی ساده و هوشمندانه برای تأثیر فوری، شدید و غریب بودند که دوشان به آن‌ها احتیاج داشت، به منظور ارائهٔ آثار سوررئالیست‌ها در بیرون از موزه و فضای آکادمیک و نظام سنتی متداول. آثاری که بر این بیرون ماندن اصرار داشتند. هنوز هم نمایشگاه‌گردانی معاصر همین دغدغه‌ها را دارد. هانس اولریش اوبریست در کتاب خود شیوه‌های هنرگردانی نشر حرفه هنرمند ترجمه کتایون یوسفی در این باره می‌گوید: «ریشهٔ لاتین کلمهٔ «Curare» به معنی مراقبت کردن است. در رم باستان «Curatore» خادمِ شهری بود که وظایف پیش پا افتاده اما مهم و ضروری مثل نظارت بر تأسیسات عمومی، گرمابه و فاضلاب را برعهده داشت. در قرون وسطی که بُعد متافیزیکی انسان مورد تأکید قرار گرفت، «Curatus» به مثابه کشیشی بود که از روح انسان مراقبت می‌کرد. تا اواخر قرن هجدهم «Curator» معنای مراقبت از یک بخش موزه را پیدا کرد. در طول اعصار از این ریشه، انواع مختلف مراقبت استنباط شده، اما گونهٔ معاصرش همان معنای نیای باستانی را دارد: کاشتن، عمل آوردن، هرس کردن و کمک به مردم برای آنکه زندگی و محیط مشترک‌شان را بهبود دهند.»

واژه‌شناسی

برای لغت مصطلح «کیوریتور»، جایگزین‌هایی مانند: موزه‌دار، سرپرست هنری، نمایشگاه‌گردان، نمایش‌گردان، هنرگردان یا هنربان پیشنهاد شده‌است.