نعنا
| نعنا | |
|---|---|
| |
| پونه آسیایی | |
| طبقه‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | آستریدها |
| راسته: | نعناسانان |
| تیره: | نعناعیان |
| تبار: | Mentheae |
| سرده: | Mentha L. |
| گونه شاخص | |
| نعناع زینتی L. | |
| Species | |
|
متن را ببینید | |
نعنا[۱] یا نعناع، پونه، پودنه (نام علمی: Mentha) گیاهی است از رده دولپه‌ای‌های پیوسته گلبرگ که سردسته تیره نعناعیان و از سبزی‌های خوراکی است. این گیاه تمام اسانس‌ها و خواص پونه را دارد؛ ولی برگ‌هایش کرک کم‌تری دارند و بریدگی‌های کنار برگ‌های آن بیشتر از پونه و اسانس آن نیز ملایم‌تر است. نعناع گیاهی است علفی و پایا. ساقه‌های آن دونوع خزنده و زیر زمینی می‌باشند. از میان ریشه‌ها، یک شاخه قائم و برگدار کوچک خارج می‌شود که برگ‌های آن متقابل، بیضوی، نوک تیز، دندانه دار و کمی پوشیده از کرک بوده و از تمامی قسمت‌های آن بوی معطر و مطبوعی استشمام می‌شود. ساقهٔ این گیاه چهارگوش و به رنگ قرمز مایل به بنفش یا مایل به ارغوانی است. گل‌های آن در ماه‌های مرداد و شهریور ظاهر می‌گردند. رنگ گلی یا ارغوانی مایل به بنفش دارند و به تعداد زیاد در مجاور یکدیگر به نحوی مجتمع می‌رویند.[۲]
نعنا گیاهی است با ریشه هوایی و ساقه‌های مستقیم و چهارگوش، و برگ‌های آن به طول ۳ تا ۵ سانتی‌متر، متقابل، نیزه‌ای یا دوکی است، حاشیهٔ آن دارای بریدگی‌های عمیقی است، بریدگی‌های کناره آن نوک تیز است. کرک برگ‌های نعنا کم است. نعنا سبز معمولاً در سرتاسر جهان کشت می‌شود، این گیاه حاصل تبدیل و ماندگاری بوته گیاه ریحان چند ساله می‌باشد. این گیاه در نواحی شمال ایران و اطراف تهران به حالت وحشی و پرورشی می‌روید.[۳][۴]
نعنای قرمز گونه‌ای از نعنا است که در لبه رودخانه‌ها و در جریان آب‌های ملایم و کم‌عمق می‌روید و چون برگ‌هایش قرمزرنگند به این نام خوانده می‌شود.
گونه‌ها[ویرایش]
- پونه (گیاه) Mentha pulegium
- منتا رکوینی Mentha requienii
- نعنای آبی Mentha aquatica
- پونه آسیایی Mentha longifolia
- نعناع زینتی Mentha spicata[۵]
- نعناع سیبی Mentha suaveolens
- نعنای فلفلی Mentha piperita
- نعنای وحشی Mentha arvensis
- نعنای آبی – یا نعنای مرداب
- نعنای وحشی – یا نعنای ژاپنی
- نعنای آسیایی
- نعنای استرالیایی - نعنای رودخانه
- نعنای کانادنسیس
- نعنای سروینا - پونه هارت
- نعنای برگاموت – نعنای لیمویی
- نعنای کریسپاتا - نعنای برگ چین دار
- نعنای کونینگامی
- نعنای داهوریکا -
- نعنای باریک - نعنای دیمنیک
- Mentha asiatica
- Mentha australis
- Mentha canadensis
- Mentha cervina
- Mentha citrata
- Mentha crispata
- Mentha dahurica
- Mentha diemenica
- Mentha laxiflora
- Mentha sachalinensis
- Mentha satureioides
- Mentha vagans
خواص دارویی و کاربرد[ویرایش]
این گیاه همه آثار نیرودهنده و بادشکن و خلط‌آور پونه (گیاه) را داراست.
منتول موجود در نعناع به‌طور اختصاصی تولید ۳ مدیاتور اصلی التهاب توسط منوسیتها را مهار می‌کند. سنتز لکوترین B4، پروستاکلاندین و اینترلوکین۱ توسط منتول مهار می‌شود؛ بنابراین در درمان بیماریهای التهابی نظیر آسم برونشیال، کولیت و رینیت آلرژیک بسیار مؤثر است.[۶] از انساج نعنا نوعی کافور قابل تبلور نیز به دست می‌آورند که مانند کافور معمولی به کار می‌رود. دمکرده برگ نعنا را برای تقویت و رفع نفخ معده و روده مصرف می‌کنند.
برگ‌های خشک و نرم شده نعنا را برای خوشبو کردن ماست و دوغ و سرخ‌شده آن را در روغن که به نام نعنا داغ موسوم است برای خوشبو کردن برخی آش‌ها به کار می‌رود.
- طبع نعنا گرم و خشک است.
- برای سوء هاضمه می‌توان از عرق نعنا یا دمکردهٔ نعنا بعد از غذا استفاده کرد.
- یک نوشیدنی خوب، سرد و مفید برای تابستان نعنا می‌باشد. ۱۰ گرم نعنا را در یک لیتر آب بجوشانید و میل کنید. هر روز استفاده نشود.
- یک گرم نعنا مانند چای دم کرده میل شود ولی هر روز استفاده نشود.
- یک شیرپاک کن مناسب برای پوست‌های چرب: ۲۰ گرم نعنای تازه، ۲۰ گرم جعفری تازه خرد شده رادر ۲۰۰ گرم شیرمخلوط نموده ۱۲ ساعت بگذارید بماند. سپس صاف نموده در یخچال نگهداری کنید. این شیرپاک کن علاوه براین که چربی پوست را از بین می‌برد، برای جوش و لک هم مناسب می‌باشد.
- برای جلوگیری از شپش، موهای خود را با جوشانده نعنا بشویید.
- کسانی که کلسترول دارند بعد از غذا و عصرها از دمکردهٔ چای نعنا به مدت دو هفته در ماه بنوشند.
- دمکرده نعنا غلظت خون را طبیعی می‌کند.
- جهت درمان درد گوش آب نعنا را با عسل مخلوط کرده، پنبه‌ای را به آن آغشته کرده، در آن بگذارید.
- برای درد قلب و خفقان، نعنا را با پرسیاوشان جوشانده، صبح و عصر میل شود.
- هنگام تهیه ترشی برای این که آن ترشی برای اعصاب زیان آور نباشد، داخل آن نعنا بریزید.
- برای تقویت اعصاب، نان و پنیر و نعنا بسیار مؤثر است.
- اگر شیر در پستان جمع شده، نعنا را کوبیده با آرد جو مخلوط کنید، به صورت ضماد روی آن بگذارید.
- برای بواسیر نعنا را کوبیده و بصورت ضماد بگذارید.
- برای ورم بیضه و درد آن مانند شماره ۱۴ عمل کنید.[۷][۸]
- جویدن برگ نعنا، در رفع سکسکه مؤثر است.[۹]
- نعنا برای تسکین درد گوش مؤثر است؛ در اینصورت باید نعنا را با کمی عسل مخلوط نموده و اطراف گوش و لاله گوش و لاله گوش مالید.
- عرق نعناع، فقط حاوی رایحه نعناع ترکیب شده با آب است که خاصیت ضدنفخ، ضددرد و ضداسپاسم (گرفتگی) دارد. از آنجا که تمام ترکیب‌های نعناع وارد عرقش نمی‌شود، نمی‌توان همه خواص برگ نعناع را به عرق آن هم نسبت داد ولی مصرف این عرق گیاهی، پس از غذا و برای رفع دل درد و نفخ یا هضم بهتر غذا مفید است.[۱۰]
پانویس[ویرایش]
- ↑ نعنا از واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی به جای Mentha در انگلیسی و در حوزهٔ گیاهی است. «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان ـ دفتر هفتم، بخش لاتین». فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ۵۶. بازبینی‌شده در ۱۱ فروردین ۱۳۹۱.
- ↑ نعناع، پارسه گرد
- ↑ خواص سبزی‌های خوراکی / مرتضی نظری / انتشارات پیام آزادی / چاپ سوم /صفحهٔ 199
- ↑ گیاهان دارویی / دکتر زرگری /صفحه ی567
- ↑ USDA GRIN: Mentha cordifolia Opiz ex Fresen.
- ↑ The antiinflamatory activity of L-Menthol compared to Mint oil in human monocytes invitro. U.S. National Library of Medicine، National insititues of Health.
- ↑ روزنامه شرق. ۱۳۸۵. بازدید ۸ آبان ۱۳۸۸
- ↑ روزنامه ابتکار. بازدید ۸ آبان ۱۳۸۸
- ↑ خواص سبزی‌های خوراکی / مرتضی نظری / انتشارات پیام آزادی / چاپ سوم /صفحهٔ 201
- ↑ http://www.hidoctor.ir/18891_همه-چیز-درمورد-فواید-و-مضرات-عرق-نعنا.html/
منابع[ویرایش]
- معین، محمد. فرهنگ فارسی. امیر کبیر، ۱۳۶۰. این مقاله شامل بخش‌هایی به قلم محمد معین (درگذشته در ۲۱ تیر ۱۳۵۰) است. حقوق معنوی آن بخش‌ها برای محمد معین محفوظ است.
- هوشیار، محمدجواد. خواص سبزی‌ها.
- با استفاده از نعناع در پارسه گرد و ویرایش جزئی در آن: http://www.parsegard.com/greenliving/نعناع.html
- کتاب خواص سبزی‌های خوراکی / تألیف:مرتضی نظری
- گیاهان دارویی / دکتر زرگری
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ نعنا موجود است. |
