نارام‌سین

نارام سین
خدای اکد شاه اکد شاه سومر شاه چهارگوشه جهان
سنگ‌نگاره‌ای از نارام سین
سلطنت	۲۲۵۴ – ۲۲۱۸ پیش از میلاد
پیشین	منیشتوشو
جانشین	شار کاری شری
نام کامل نارام سین
دودمان	اکدیان
پدر	منیشتوشو

معرفی

نقش برجسته‌ای مربوط به پیروزی نارام‌سین بر لولوبیان.

نارام سین از عیلام در شرق تا ابلا و آرمانوم در غرب لشکرکشی کرد.

نارام‌سین یا نرم‌سین یا نارامسن از پادشاهان مقتدر اکد (مملکتی واقع در شمال بین‌النهرین) که در قرن بیست و سوم قبل از میلاد می‌زیسته‌است. نقش برجسته و کتیبه‌ای که از او باقی مانده، پیروزی او بر یکی از اقوام کوه‌نشین به نام لولوبیان در ۲۲۸۰ پیش از میلاد نشان داده شده‌است.نارام سین به عنوان پسر مانیشتوشو به دنیا آمد. بنابراین او برادرزاده شاه ریموش و نوه سارگون و تاشلوتوم بود.عمه نارام سین کاهن اعظم ان ـ هدو ـ آنا بود.

سلطنت

نارام سین مانیوم ماگان و قبایل مختلف تپه های شمالی را در کوه های زاگرس، توروس و آمانوس شکست داد و امپراتوری خود را تا دریای مدیترانه و ارمنستان گسترش داد. "استیل پیروزی" او پیروزی او بر ساتونی، رئیس لولوبی در کوه‌های زاگرس را به تصویر می‌کشد. فهرست پادشاه طول سلطنت او را 56 سال ذکر می کند و حداقل 20 سال از آن به اقدامات نظامی علیه مکان های مختلف مانند اوروک و سوبارتو اشاره دارد. یک سال نامعلوم به عنوان «سالی که نارام سین بر سیموروم در کراشنیوه پیروز شد و بابا والی سیمورم و دوبل انسی آرامه را به اسارت گرفت» ثبت شد. سال دیگر به کار ساخت و ساز او در معابد در اکد، نیپور و زبالا اشاره دارد. او همچنین مراکز اداری را در نگر و نینوا ساخت. در برهه‌ای از سلطنت او، بسیاری از امپراتوری، به رهبری ایفور کیس از شهر کیش، شورش کردند و به شدت سرکوب شدند.

تسلیم پادشاهان سومری

تسلیم برخی از فرمانروایان سومری به نارام سین و به طور کلی در برابر امپراتوری آکد در کتیبه های فرمانروایان سومری مانند لوگال-وشومگال، فرماندار (انسی) لاگاش (شیرپولا) در حدود 2230-2210 قبل از میلاد مسیح ثبت شده است.

کنترل عیلام

نارام سین از عیلام در شرق تا ابلا و آرمانوم در غرب لشکرکشی کرد. عیلام از زمان سارگون دست کم به طور موقت تحت سلطه اکد بود. احتمالاً خیتا پادشاه عیلامی با نارام سین قرارداد صلح امضا کرده است که می گوید: «دشمن نارام سین دشمن من است، دوست نارام سین دوست من است».پیشنهاد شده است که معاهده رسمی به نارام سین اجازه می دهد تا در مرزهای شرقی خود صلح داشته باشد تا بتواند به طور مؤثرتری با تهدید گوتیوم مقابله کند. مطالعه بیشتر این معاهده نشان می‌دهد که خیتا نیروهای عیلامی را در اختیار نارام سین قرار داد، او دخترش را به عقد پادشاه اکدی درآورد، و او موافقت کرد که مجسمه‌های نارام سین را در پناهگاه‌های شوش برپا کند. در واقع، معروف است که نارام سین در دوران سلطنت خود نفوذ شدیدی بر شوش داشت و معابدی بنا کرد و کتیبه هایی به نام خود ساخت و زبان اکدی را جایگزین زبان ایلامی در اسناد رسمی کرد.

در دوران حکومت نارام سین، «فرماندان نظامی کشور عیلام» (شاککاناکوس) با نام‌های معمولی اکدی، مانند ایلی‌شمانی یا اپیرموپی، شناخته می‌شوند. این نشان می دهد که این فرمانداران عیلام از مقامات امپراتوری اکد بوده اند.

فتح آرمانوم و ابلا

سرباز اکدی نارام سین، با کلاه ایمنی و شمشیر بلند، بر روی ستون ناصریه. او یک ظرف فلزی از نوع آناتولی حمل می کند.

نقش برجسته احتمالی نارام سین در دربند گور، جشن پیروزی او بر لولوبی پادشاه ساتونی.کوه قره داغ، سلیمانیه، کردستان عراق.

فتح آرمانوم و ابلا در سواحل مدیترانه توسط نارام سین در چندین کتیبه او ذکر شده است:

«در حالی که از زمان پیدایش بشر، تا به حال هیچ پادشاهی که آرمانوم و ابلا، خدای نرگال، را به وسیله سلاح (خود) نابود کرده باشد، راه را برای نارام سین، قدرتمند، باز نکرده و آرمانوم و ابلا را به او بخشیده است. بعلاوه آمانوس، کوه سدر و دریای علیا را به او داد و با سلاح های خدای داگان، که پادشاهی او را بزرگ می کند، نارام سین، قدرتمند، آرمانوم و ابلا را فتح کرد.

کتیبه نارام‌سین

از نارامسین نوه سارگون یک لوح سنگی از جنس آهک به طول ۲۰۰ سانتی متر باقی مانده که در آن پیروزی نارامسین و سپاهش با شکست دادن قوم لالیبی، قبیله ای در کوه‌های زاگرس (ایران)، نقش شده‌است. در لوح نارام سین بزرگی اندازه شاه تأکید بر قدرتمندی و پیروزی او دارد .

نارامسین پس از تصرف شوش، به نواحی کوهستانی مغرب ایران نیز، تجاوز کرد و با لولوبیها که در آن نواحی مسکن داشتند نیز جنگید و پیروز شد و یادگار این پیروزی را لوحه ای سنگی به صورت نقش برجسته نمایش داد و آن را در معبد شهر «سیپار» قرار داد. بعدها سومریها موفق شدند اکدی‌ها را از شهرهای خود در سومر بیرون کنند و این سنگ را نیز به شوش آوردند، و قرنها بعد فرانسوی‌ها در ضمن کاوش‌های شوش آن را پیدا کرده به موزه لوور در پاریس بردند و اکنون در آن موزه موجود است.

جستارهای وابسته

• جنگ‌های عیلام و آشور
• لورنس وادل

منابع

• معین، محمد (۱۳۵۸). فرهنگ فارسی، جلد ششم. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.

پیوند به بیرون

• "The Rise of Man in the Gardens of Sumeria". Sussex Academic Press (به انگلیسی). 2020-10-21. Retrieved 2021-11-29.