مگردیچ خریمیان

عالیجناب مگردیچ خریمیان پاتریارک اعظم و جاثلیق تمام ارمنیان
کلیسا	کلیسای حواری ارمنی
سریر	Mother See of Holy Etchmiadzin
منصوب‌شده در	۱۸۹۲
پایان دوره	۱۹۰۷
پیشین	مگردیچ یکم خریمیان
جانشین	ماتئوس قسطنطنیه
اطلاعات فردی
نام هنگام تولد	مگردیچ خریمیان
زادهٔ	۴ آوریل ۱۸۲۰ وان، ولایت وان، امپراتوری عثمانی
درگذشت	۲۷ اکتبر ۱۹۰۷ (۸۷ سال) اچمیادزین، ارمنستان
خاکسپاری	کلیسای جامع اچمیادزین

مگردیچ خریمیان (ارمنی: Մկրտիչ Խրիմեան؛ ۴ آوریل ۱۸۲۰ – ۲۷ اکتبر ۱۹۰۷) که با عنوان خریمیان هایریک (ارمنی: Խրիմեան Հայրիկ) نیز شناخته می‌شود. او رهبر مذهبی و سیاسی بود؛ وی در بیداری و تقویت احساسات ملی ارمنی اهمیت قاطع داشته‌است.

ارمنیان به او لقب «پدر میهن» دادند و او را با «جوزپه گاریبالدی» مقایسه می‌کنند.

زندگینامه

وی در سال ۱۸۲۰ میلادی در وان متولد شد. او نخست آموزگار و سپس کشیش شد؛ در مراکز مختلف ارمنی یعنی در قسطنطنیه، اورشلیم و کیلیکیه و در «صومعه سیس» اقامت گزید و در سال ۱۸۵۴ میلادی در زمان بازگشت به وان یک ماشین چاپ با خود آورد و در ۱۸۵۶ میلادی مجله‌ای به نام عقاب واسپوراکان منتشر کرد؛ هنگامی که به ریاست واراگاوانک رسید بی‌امان به مبارزه با جهل و نادانی ارباب کلیسا پرداخت. او به صومعه کاراپت مقدس، موش رفت و در آنجا یک مجله تحت عنوان «عقاب تارون» راه انداخت.

در سال ۱۸۶۹ میلادی هنگامیکه به سمت پیشوای روحانی و اسقف بزرگ ارمنیان در قسطنطنیه منصوب گردید دایماً از حقوق ارمنی‌های امپراتوری عثمانی که در زیر ستم نظام به سر می‌بردند دفاع می‌کرد. او ناگزیر شد از سمت خود به سبب عناد و خصومت حکومت عثمانی استعفا دهد.

هنری لینچ در کتاب:(ارمنستان، سفرها و مطالعات) دربارهٔ خریمیان هایریک می‌نویسد:

وقتی کشیش واراگاوانک سنگش را در آبهای راکد آن زمان؛ حیات ملت ارمنی انداخت ابتدا فقط بازتاب اندکی در میان ارمنیان بیرون از مرزهای شهرستان زادگاهش برانگیخت. لیکن موجهایی که او به آن وسیله به حرکت درآورده است از آن دم تا به حال هرگز آرام نگرفته‌اند و کسی نمی‌داند که آخر یک روز به ساحل امید برخواهند خورد یا به ساحل نومیدی. اگر تاکنون انگیزه درست و بر حقی در این دنیا وجود داشته بی گمان همان بوده که او در راه نیل به آن تا به مرحله قهرمانی پیش رفته، و هرگز احساساتی پاکتر و ناب تر از احساسات او نبوده است. هدف او ارتقاء ارمنیان و آماده کردن آنان برای ورود به عهد جدیدی بوده که او خود پیش بینی می‌کرده است. این عهد ناگزیر بایستی با بیداری احساسات ملی در ملتهای ستمدیده و با نزدیکی اعمال نفوذهای تازه‌ای از سوی مغرب زمین مشخص گردد. او اوضاع تحمل ناپذیر و نافرجام امپراتوری عثمانی را می‌دید، و نیز می‌دانست که روشهای مستبدانه دولت روسیه تزاری با روح و فکر ملتی سخت فردگرا چون ملت ارمنی که با فرهنگ مغرب زمین در تماس مستقیم است سازگار نیست. او می‌دانست که ارمنیان تاریخ دراز مدتی پشت سر خود دارند و برای اینکه ترقی و پیشرفتشان واقعی و دایمی باشد باید بر مبنای شعور ملی و آگاهی از گذشته‌شان پایه‌گذاری شود.

جستارهای وابسته

• بیداری ملی ارمنی

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Mkrtich Khrimian». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۸ سپتامبر ۲۰۱۵.
• «Mkrtich_Khrimian». دریافت‌شده در ۸ سپتامبر ۲۰۱۵.

• Խրիմյան Հայրիկ at Avproduction.am
• Bardakjian, Kevork B. (2000). A Reference Guide to Modernb Armenian Literature, 1500-1920. Detroit: Wayne State University Press. pp. 375-77.
• Armenian Soviet Encyclopedia. Yerevan.
• Hacikyan, A. J.; Basmajian, Gabriel; Franchuk, Edward S.; Ouzounian, Nourhan (2005). The Heritage of Armenian Literature: From the Eighteenth Century to Modern Times. Detroit: Wayne State University Press. ISBN 978-0-8143-3221-4.
• Այվազյան, Հ. Մ. (2005). Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով). Vol. առաջին. Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատ.
• Adalian, Rouben Paul (2002). Historical Dictionary Of Armenia. Lanham, Maryland: Scarecrow Press, Inc. p. 283-85. ISBN 978-0-8108-4337-0.
• Walker, Christopher J. (1990). _The Survival of a Nation. St. Martin's Press Press. p. 29-428. ISBN 978-0-312-04944-7. Archived from the original on 13 July 2012.{{cite book}}: نگهداری یادکرد:ربات:وضعیت نامعلوم پیوند اصلی (link)
• Armenians Haven’t Had a Competent Leader Since Catholicos Khrimian Hyrig
• Khirmian Hayrik: A Revolutionary