موشک بالستیک ضد کشتی

موشک‌های بالستیک ضد کشتی، یک شبه موشک بالستیک نظامی با برد متوسط است که به جهت حمله و مورد هدف قراردادن کشتی‌های جنگی در دریا طراحی شده‌است. چون سرعت این نسل از موشک‌ها به‌طور معمول به ۱۰ ماخ می‌رسد در حال حاضر در هیچ کشتی مکانیسم دفاعی وجود ندارد که بتواند در فاز نهایی با این موشک‌ها مقابله کند اما به جهت مشکلات فراوانی که در زمینه هدایت دقیق این نوع موشک‌ها وجود دارد روش‌های زیادی برای مقابله با آن‌ها در مراحل میانی وجود دارد. تنها چین، ایران و یمن چنین موشک‌هایی را به زرادخانه خود افزوده‌اند.

موشک‌های بالستیک ضد کشتی با یک کلاهک متعارف جنگی به اندازه کافی بزرگ مجهز شده‌اند که به همراه انرژی جنبشی آن (موشک) تنها اصابت یک موشک توان بالقوه فلج کردن یا نابودی بی‌درنگ بزرگ‌ترین ناوهای هواپیمابر را داراست، اما بر خلاف سلاح‌های هسته‌ای، این نوع موشک باید دقیقاً به هدف اصابت کند تا مؤثر باشد.

نخستین موشک از این نوع در سال ۲۰۱۰ توسط چین با نام DF-21D عملیاتی شد. در فوریه ۲۰۱۱ هم ایران موشک خلیج فارس را به عنوان موشک بالستیک ضدکشتی رونمایی کرد؛ و سپس یمن نیز به عنوان سومین کشور یک موشک بالستیک ضدکشتی را به تاریخ نوامبر ۲۰۲۲ در دریای سرخ آزمایش کرد؛ که نیروهای سعودی نیز صحت این شلیک را تأیید کردند.

به گفته راجر کلیف از محققان مؤسسه تحقیقات نظامی رند:

به خاطر داشته باشید که چینی‌ها برای این که بتوانند حمله موفق بالستیکی به یک کشتی نیروی دریایی آمریکا داشته باشند ابتدا باید کشتی مورد نظر را شناسایی کنند، محاسبه دقیقی از موقعیت آن داشته باشند (تصاویر ماهواره‌ای که ارسال آن‌ها یک ساعت طول می‌کشد قطعاً هیج فایده‌ای ندارند چون کشتی از زمانی که تصویر گرفته شده می‌تواند ۴۰ کیلومتر جابجا شده باشد) و سپس در طول مسیر اطلاعات جدید را برای موشک بفرستند تا کلاهک جنگی بتواند بر روی کشتی قفل کرده و در آن فرود آید. این زنجیره پیچیده فرصت فراوانی را برای شکست آن فراهم می‌کند.

برای مثال رادار فرا افق نگری که برای شناسایی کشتی‌ها استفاده می‌شوند را می‌توان مختل کرده یا تخریب کرد. از دود و سایر گمراه‌کننده‌ها برای جلوگیری از شناسایی کشتی استفاده کرد. به‌روزرسانی بین مسیر موشک قابل اخلال است و وقتی موشک بر روی هدف قفل کرد نیز می‌توان جستجوگرهای آن را گمراه کرد. در نتیجه چنین موشکهایی به خودی خود کاملاً بی‌استفاده هستند. برای به‌کارگیری آن‌ها یک مجموعه از سیستم‌ها نیاز است. ممکن است بعضی کشورها به خریدن این موشک‌ها برای نمایش قدرت به همسایگان علاقه داشته باشند اما تأثیرگذاری جنگی آن‌ها ناچیز است مگر اینکه آن کشور بتواند در زمینه سیستم‌های شناسایی، فرآوری اطلاعات و ارتباطات نیز سرمایه‌گذاری کند. . .

ضد کشتی بالستیک در ایران

در ایران اما بالستیک‌های هرمز و خلیج فارس در تست‌های میدانی موفق به شکار اهداف متحرک با سرعت نزدیک به چهل نات شدند، به عبارت دیگر خلیج فارس با دارا بودن سیکر اپتیکی در فاز نهایی شیرجه قادر به هدف قرار دادن شناورها با دقتی حدود ۵متراست، و هرمز۱ و ۲ وهمچنین فاتح با دارا بودن جستجوگر راداری در مرحله نهایی به دنبال منبع تولید امواج رادار می‌گردند، این رادار می‌تواند رادار یک ناو هواپیمابر یا یک سایت پاتریوت در خشکی و به‌طور کلی هر گونه رادار اکتیو دیگری باشد، با ورود پهپادها به عرصه جنگ‌های نوین دیگر نیاز با رادارهای فرا افق نگر کمتر شده، بالستیک‌های ایرانی می‌توانند با استفاده از اطلاعات پهپادها و بروز رسانی مسیر و دریافت اطلاعات لحظه ای هر هدفی را تا مسافت دوهزار کیلومتری از آب‌های سرزمینی ایران هدف قرار دهند، به عبارت دیگر هر چند غرق کردن ناوهای هواپیمابر امری تقریباً غیرممکن است اما چنانچه از میان ده‌ها موشک شلیک شده به سوی ناو، تنها دو یا سه فروند از آنها با ناو برخورد کند در خوشبینانه‌ترین حالت، با از کار افتادن رادارهای آرایه فازی دوبعدی و سه بعدی ناو که مختص عرشه فرود ناو هستند، ناو توان تهاجمی خود را از دست داده و به آهن‌پاره ای بی دفاع بدل خواهد شد، هر چند اگر چنانچه کلاهک نیم تنی این موشک‌ها با سرعتی بیش از ۲۵۰۰متر بر ثانیه به بخش راکتور ناو برخورد کند و بتواند با عبور از لایه‌های زرهی فوق‌العاده مقاوم این بخش ناو، باعث انفجار در رآکتور شود، عملاً ناو با انفجار هسته ای نابود خواهد شد.

ضد کشتی بالستیک در یمن

در میان تمامی قدرت های نظامی دنیا تنها ۳ کشور مجهز به نسخه ضد کشتی از موشک های بالستیک هستند؛ نخستین بار در دهه ۲۰۰۰ میلادی، ارتش چین موشک ضد کشتی Df-۲۱ را با بردی حدود ۱۷۰۰ کیلومتر رونمایی کرد که به شکل خاص برای مقابله با ناوگان جنگی نیروی دریایی امریکا در نبرد احتمالی بر سر تایوان طراحی و ساخته شده بود.

جمهوری اسلامی ایران دومین کشوری بود که در دهه ۸۰ شمسی، با رونمایی از موشک بالستیک ضد کشتی خلیج فارس، به جمع محدود کشورهای دارای فناوری موشک بالستیک ضد کشتی پیوست؛ اکنون ارتش یمن نیز که همواره نیروهای مسلح کشورمان را به عنوان حامی اصلی جریان مقاومت در منطقه الگوی خود قرار می‌دهند، با رونمایی از موشک بالستیک ضد کشتی "فالق۱" به سومین کشور دارنده این مدل سلاح تبدیل شدند.

موشک فالق۱ دارای بردی بیش از ۲۰۰ کیلومتر بوده و از سر جنگی مجهز به کاوشگر اپتیکی_حرارتی بهره می‌برد.

ضد کشتی بالستیک در آمریکا

در آمریکا چند سالی می‌شود که تحقیقات وتست‌هایی در زمینه جنگ‌افزارهای بالستیک ساحل به دریا و ضد کشتی شروع شده، امریکایی‌ها که در ابتدا و پس از عملیاتی شدن موشک‌های بالستیک ضد کشتی ایران و چین، سیاست انکار و تمسخر را در پیش گرفته بودند، پس از نزدیک به یک دهه به اهمیت این نوع از جنگ‌افزارها پی بردند و در صدد دستیابی به آن برآمدند آنها در ابتدا بر این باور بودند که اصولاً موشک بالستیک ضد کشتی بیشتر به یک شوخی یا تبلیغات عوام فریبانه شبیه است تا سلاحی کار آمد، البته آنها تا حدودی حق داشتند، موشک‌های بالستیک ذاتاً دارای دقت کم و سرعت بسیار بیشتر از کروز هستند و تا قبل از ایران و چین هیچ کشوری موشک بالستیک را در این نقش بکار نگرفته بود، اما در صحنه عمل و در واقعیت مشخص شد می‌توان با تجهیز موشک‌ها به جستجوگرهای اپتیکی و راداری حساس و دقیق، اهداف متحرک در حد یک ناو هواپیمابر یا سوپر تانکر را حتی در سرعت‌های بالای ۳۵گره نیز مورد اصابت قرار داد، و اگر هدف ثابت باشد، حتی ابعادی در حد یک شناور متوسط، را می‌توان منهدم کرد

منابع

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Anti-ship ballistic missile». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.