موبوتو سسه سوکو
موبوتو سسه سوکو | |
|---|---|
 | |
| رئیس‌جمهور زئیر | |
| دوره مسئولیت نوامبر ۱۹۶۵ – مه ۱۹۹۷ | |
| پس از | ژوزف کاسا-ووبو |
| پیش از | لوران کابیلا |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ژوزف-دزیره موبوتو ۱۴ اکتبر ۱۹۳۰ لیزالا، کنگوی بلژیک |
| درگذشته | ۷ سپتامبر ۱۹۹۷ (۶۶ سال) رباط، مراکش |
| ملیت |  جمهوری دموکراتیک کنگو |
| حزب سیاسی | جنبش مردمی برای انقلاب |
| همسر(ان) | ماری-آنتوانت موبوتوبوبی لاداوا |
| پیشه | سیاستمدار |
| لقب(ها) | موبوتو سسه سوکو نکوکو نگبندو وا زا بانگا |
موبوتو سسه سوکو (به انگلیسی: Mobutu Sese Seko) (زادهٔ ۱۴ اکتبر ۱۹۳۰ – درگذشتهٔ ۷ سپتامبر ۱۹۹۷ در رباط، مراکش) رئیس‌جمهور و دیکتاتور زئیر برای ۳۲ سال از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۹۷ بود. وی مسئول قتل پاتریس لومومبا شناخته می‌شود.
موبوتو به دلیل فساد و خویشاوندسالاری شهرت داشت. برآوردها از ثروت شخصی او بین ۵۰ میلیون تا ۵ میلیارد دلار متغیر است که از طریق استثمار اقتصادی و فساد در دوران ریاست‌جمهوری‌اش به دست آمده بود.[۱][۲][۳] حکومت او به عنوان یک دزدسالاری شناخته می‌شود؛ زیرا وی ثروت شخصی‌اش را در حالی که اقتصاد زئیر با تورم کنترل‌نشده، بدهی زیاد و کاهش شدید ارزش پول ملّی مواجه بود، به دست آورد. موبوتو همچنین به‌خاطر ولخرجی‌هایی همچون سفر به پاریس با هواپیمای مافوق‌صوت کنکورد شناخته می‌شد.[۴][۵][۶]
او در ۷ سپتامبر ۱۹۹۷ در تبعیدگاهش در رباط در کشور مراکش در سن ۶۶ سالگی درگذشت.
ریاست‌جمهوری
[ویرایش]
موبوتو سسه سوکو در حد فاصل سال‌های ۱۹۶۵ تا ۱۹۹۷، قدرت را در زئیر در دست داشت و طی این مدّت تمامی بنگاه‌های تولیدی را ذیل سلسله مراتب (قشربندی) عمودی که توسط قاچاقچیان نمایندگی می‌شد، سازمان داده بود و هر کدام از تیول ایجاد شده به یک گانگستر محلّی اختصاص داشت؛ کسانی که تحت حمایت موبوتو انحصار الماس، الوار، طلا، قهوه، کبالت و قاچاق اسلحه را به چنگ آورده بودند. درآمد حاصل از فروش الماس حدود بیست میلیون دلار در ماه بود و از معادن طلای این کشور در دهه نود میلادی ماهانه بالغ بر دویست پوند (حدود ۹۰ کیلوگرم) طلا استخراج می‌شد. تجارت الوار و کبالت و مس نیز به همین منوال به شدّت سودده بود. سهم موبوتو از صنایع مذکور به‌طور مستمر افزایش یافت تا آنجا که سرانجام ۹۸ درصد درآمد ملّی زئیر تحت کنترل او درآمد. در اثر این شرایط در سال‌های انتهایی دورهٔ زعامت موبوتو، خدمات عمومی به شهروندان تقریباً تعطیل شد؛ تا آنجا که بیمارستان‌ها و مدارس بسته شدند و معابر تعمیر نمی‌شدند و تنها زیرساخت‌های نزدیک به معادن آن هم به منظور تسهیل صادرات، توسعه پیدا می‌کردند.[۷]
مرگ
[ویرایش]موبوتو موقتاً به توگو تبعید شد؛ امّا چند روز بعد گناسینگبی ایادیما رئیس‌جمهور توگو، اصرار کرد که وی کشورش را ترک کند.[۸] از ۲۳ مه ۱۹۹۷، او عمدتاً در رباط پایتخت مراکش زندگی می‌کرد.[۹] او در ۷ سپتامبر ۱۹۹۷ به دلیل سرطان پروستات در سن ۶۶ سالگی در آنجا درگذشت.[۱۰] او در مقبره‌ای در رباط، در قبرستان مسیحیان معروف به Cimetière Européen دفن شده است.[۱۱][۱۲]
در دسامبر ۲۰۰۷، مجمع ملّی جمهوری دموکراتیک کنگو پیشنهاد کرد که بقایای جسد او به این کشور بازگردانده و در مقبره‌ای دفن شود که هنوز این امر محقق نشده است. مقبرهٔ موبوتو همچنان در مراکش است.[۱۳]
منابع
[ویرایش]- ↑ Washington Post, "Mobutu: A Rich man In Poor Standing". بایگانی‌شده در ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲ توسط Wayback Machine 2 October 1991.
- ↑ The New York Times, "Mobutu’s village basks in his glory". بایگانی‌شده در ۲۰ مارس ۲۰۲۴ توسط Wayback Machine 29 September 1988.
- ↑ "Revealing the Ultimate 2020 List: The 10 Most Corrupt Politicians in the World - The Sina Times" (به انگلیسی). 2020-01-03. Archived from the original on 3 January 2024. Retrieved 2024-01-03.
- ↑ Acemoglu, Daron; Robinson, James A. & Verdier, Thierry (April–May 2004). "Kleptocracy and Divide-and-Rule: A Model of Personal Rule". Journal of the European Economic Association. 2 (2–3): 162–192. CiteSeerX 10.1.1.687.1751. doi:10.1162/154247604323067916 (inactive 12 February 2025). S2CID 7846928. Archived from the original on 29 December 2014. Retrieved 26 October 2013.
{{cite journal}}: تمیزکاری شیوه یادکرد ۱: شناساگر شیء دیجیتال غیرفعال از فوریه ۲۰۲۵ (link) - ↑ Pearce, Justin (16 January 2001). "DR Congo's troubled history". BBC. Archived from the original on 29 October 2013. Retrieved 26 October 2013.
- ↑ Tharoor, Ishaan (20 October 2011). "Mobutu Sese Seko". Top 15 Toppled Dictators. Time Magazine. Archived from the original on 22 October 2011. Retrieved 30 April 2013.
- ↑ Admin2 (۲۰۱۸-۰۷-۲۵). «خویشاوندپروری، دزدسالاری و دولت گانگستری». سایت خبری تحلیلی زیتون. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۴-۲۵.
- ↑ "Togo prods Mobutu to move on _ but to where?". AP NEWS. Archived from the original on 3 December 2019. Retrieved 4 December 2019.
- ↑ Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Zaire: Information on events that occurred between 16 and 24 May 1997, including the rebel takeover". Refworld. Archived from the original on 3 December 2019. Retrieved 4 December 2019.
- ↑ French, Howard W. (1997-09-08). "Mobutu Sese Seko, Zairian Ruler, Is Dead in Exile in Morocco at 66". The New York Times (به انگلیسی). ISSN 0362-4331. Retrieved 2025-04-12.
- ↑ "Il repose désormais dans un cimetière à Rabat Mobutu inhumé dans la plus grande discrétion". L'Orient-Le Jour (به فرانسوی). 1997-09-15. Retrieved 2025-04-13.
- ↑ "Reportage. Mobutu, la "vedette" du cimetière chrétien de Rabat". Le 360 Français (به فرانسوی). Retrieved 2025-04-13.
- ↑ "RD Congo: Pour le rapatriement des restes de Mobutu", Panapress, 17 December 2007 (به فرانسوی).
| عمومی | |
|---|---|
| کتابخانه‌های ملی | |
| واژه‌نامه‌های زندگی‌نامه‌ای | |
| پایگاه‌های دادهٔ علمی | |
| سایر | |
 | این یک مقالهٔ خرد یک سیاستمدار است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
- افراد بحران کنگو
- افراد پادکمونیست اهل جمهوری دموکراتیک کنگو
- افراد جنگ سرد
- افراد نسلکشی رواندا
- انقلابیون آفریقایی
- درگذشتگان ۱۹۹۷ (میلادی)
- درگذشتگان به علت سرطان پروستات
- درگذشتگان به علت سرطان در مراکش
- رئیسجمهورهای جمهوری دموکراتیک کنگو
- رهبران به قدرت رسیده از طریق کودتا
- رهبران جنگ سرد
- زئیر
- زادگان ۱۹۳۰ (میلادی)
- عاملان نسلکشی
- فساد سیاسی
- فیلد مارشال
- کاتولیکهای رومی اهل جمهوری دموکراتیک کنگو
- مجرمین سده ۲۰ (میلادی)
- مهندسی سیاسی بر پایه کودتا
- نشان صلیب بزرگ شوالیهگری و گردنبند افتخار از نشانهای شایستگی جمهوری ایتالیا