مهندسی ژئوتکنیک
مهندسی ژئوتکنیک یا مکانیک خاک و پی (نام علمی: Geotechnical engineering) شاخه‌ای از مهندسی عمران است که به بررسی رفتار مهندسی مصالح زمین و مخاطرات محتمل در رابطه با احداث سازه ها می‌پردازد.
ابزارهای علمی مورد استفاده در مهندسی ژئوتکنیک علوم پایه‌ای نظیر مکانیک خاک، مکانیک سنگ، دینامیک خاک و زمین‌شناسی مهندسی و علوم کاربردی مرتبط نظیر پی سازی، تونل سازی، سدسازی و بهسازی خاک است.
در ابتدای هر پروژه عمرانی، با برنامه‌ریزی و انجام شناسایی‌های محلی ژئوتکنیکی، ویژگی‌های فیزیکی، مکانیکی، و شیمیایی زمین ساختگاه پروژه ارزیابی شده و مخاطرات محتمل از قبیل زمین لرزه، زمین لغزش، و روانگرایی در ارتباط با پروژه مد نظر قرار می‌گیرد. سپس، انواع پی‌ها، سازه‌های نگهبان، عملیات خاکی، و روسازی‌های پروژه تحلیل و طراحی می‌گردند. رادیه‌ها، شمع‌ها، و کیسون‌ها، نمونه‌هائی از پی‌ها، دیوارهای حائل و سدهای خاکی نمونه‌هائی از سازه‌های نگهبان، و احداث خاکریزها، گودها، تونل‌ها، کانال‌ها، مخازن، و مدفن‌های زباله نمونه‌هائی از عملیات خاکی می‌باشند.
از جمله دانشگاه‌های معتبر ایران که در مقطع تحصیلات تکمیلی گرایش مهندسی ژئوتکنیک را دارا می‌باشند می‌توان به دانشکده فنی دانشگاه تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه شیراز اشاره کرد.
دانشگاه آزاد واحد نجف‌آباد و دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات نیز دو واحد دانشگاه آزاد اسلامی هستند که در این گرایش پیشرو هستند.
از کارل فون ترزاقی، مهندس عمران و زمین شناس اتریشی به عنوان پدر مکانیک خاک و پایه‌گذار مهندسی ژئوتکنیک در دنیا یاد می‌شود.
گستره‌کاربرد و زیرشاخه‌ها[ویرایش]
در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، همسو با سیاست‌های عمرانی، پروژه‌های سدسازی بسیار مورد توجه قرار گرفته است و به همین منظور شرکتهای پیمانکاری با مهندسین ژئوتکنیک همکاری گسترده‌ای دارند. همچنین با توجه به گسترش ساخت و ساز، پهنه وسیعی از زمین‌هایی که قبلاً برای فعالیت‌های عمرانی به عنوان بستر مورد استفاده قرار نمی‌گرفت امروزه با کمک علم ژئوتکنیک، بهسازی و به بستری مناسب تبدیل شده‌اند. به همین علت تقریباً در تمامی پروژه‌های کوچک و بزرگ عمرانی مانند ساختمان‌سازی در کلان شهرها به ترسیم پروفیل خاک با استفاده از گمانه‌زنی، آزمایش‌های در محل و آزمایشگاهی نیاز می‌باشد. در همین راستا فارغ التحصیلان این گرایش می‌توانند در شرکتهای مشاور، آزمایشگاه‌های مکانیک خاک و دفاتر فنی شرکتهای پیمانکاری و يا در کارهای اجرایی مشغول به کار شوند. به طور کلی می‌توان گفت دانش‌آموختگان این دوره زمینه فنی کافی برای کار در آزمایشگاه‌های مکانیک خاک و تحقیقات صحرائی ژئوتکنیکی، پروژه‌های سدسازی، پروژه‌های بهسازی خاک، پروژه‌های زیست محیطی، پایدارسازی شیروانی‌ها، دیوارهای حائل، طراحی شالوده در تمامی پروژه‌های عمرانی از قبیل ساختمان‌ها و آسمان خراش‌ها، دیوارهای ساحلی، بستر راه‌ها و بزرگراه‌ها و خطوط راه‌آهن، پروژه‌های مترو و ... را دارا می‌باشند.
مهندسی ژئوتکنیک یکی از گرایش های رشته مهندسی عمران می‌باشد که خود به شاخه‌های زیر تقسیم می‌شود:
| ژئوتکنیک مهندسی | ژئوتکنیک لرزه‌ای |
| ژئوتکنیک زیست محیطی | ژئوتکنیک دریایی |
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن
- Journal of the Geotechnical Enineering Division-American Society of Civil Engineers
- U.S.Department of Navy:NAVFAC DM-7 U.S. Gaverment Printing office Washington D.C
- Dr. Muniram Budhu(2010), Soil Mechanics and Foundations 3rd Edition, Wiley.
