مهدی آذر یزدی
مهدی آذریزدی | |
|---|---|
 مهدی آذریزدی ۱۳۳۳ خورشیدی | |
| نام اصلی | مهدی آذر خرمشاهی |
| زاده | ۲۷ اسفند ۱۳۰۰۱۸ مارس ۱۹۲۲ خرمشاه، یزد |
| محل زندگی | یزد |
| درگذشته | ۱۸ تیر ۱۳۸۸۹ ژوئیهٔ ۲۰۰۹ (۸۷ سال) تهران |
| آرامگاه | حسینیه خرمشاه، یزد |
| تخلص | آذریزدی |
| پیشه | نویسنده |
| زمینه کاری | کودک و نوجوان |
| ملیت | ایران |
| سبک نوشتاری | نثر ساده |
| کتاب‌ها | قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب، قصه‌های تازه از کتابهای کهن، قصه‌های قرآن، قصه‌های شیخ عطار |
| همسر(ها) | مجرد |
| پدر و مادر | حاج علی‌اکبر رشید |
مهدی آذر یزدی (زادهٔ ۲۷ اسفند ۱۳۰۰ در یزد[۱] - ۱۸ تیر ۱۳۸۸) نویسندهٔ کودک و نوجوان اهل محله خرمشاه یزد در ایران بود. او هرگز ازدواج نکرد و هیچ‌گاه به کار دولتی مشغول نشد.[۲] در واقع، تنها لذت زندگی‌اش، کتاب خواندن بود.[۲] او اولین نویسنده‌ای است که در ایران به فکر نوشتن داستان برای کودکان و نوجوانان افتاد. به همین دلیل است که عنوان «پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران» را به او داده‌اند.[۳][۴]همچنین به خاطر آثار ارزشمند او در حوزه کتاب کودک، روز درگذشت او به نام روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نامگذاری شده‌است.
معروف‌ترین اثر او مجموعهٔ «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» نام دارد. او جایزهٔ یونسکو و نیز جایزهٔ سلطنتی کتاب سال را پیش از انقلاب ۱۳۵۷ دریافت کرده بود و سه کتاب او توسط شورای کتاب کودک به‌عنوان کتاب برگزیدهٔ سال انتخاب شد.[۱]
زندگینامه
آذر یزدی در سال ۱۳۰۰ در محله خرمشاه در یزد در خانواده‌ای تازه مسلمان با اجدادی زرتشتی زاده شد. او از هشت سالگی همراه پدرش در زمین رعیتی کار کرد. در بیست سالگی از کار بنایی به کار در کارگاه جوراب بافی یزد کشیده شد. پس از آنکه صاحب کارگاه جوراب بافی تصمیم به تأسیس دومین کتابفروشی شهر یزد گرفت، او را از میان شاگردان کارگاه به کتابفروشی منتقل کرد. کار در کتابفروشی زمینه آشنایی او با اهالی شعر و ادب را فراهم کرد، و پس از مدتی به تهران نقل مکان کرد و با معرفی همشهری خود حسین مکی در چاپخانه حاج محمد علی علمی واقع در خیابان ناصرخسرو مشغول به‌کار شد.[۵]
در سال ۱۳۳۵ و در سن ۳۵ سالگی، پس از آنکه قصه‌ای از انوار سهیلی در چاپخانه توجه‌اش را به خود جلب کرد، به فکر ساده‌نویسی قصه آنطور که مناسب کودکان باشد افتاد. این ایده، زمینه‌ساز خلق جلد اول کتاب قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب شد.[۶]
او ازدواج نکرد و هیچ‌گاه به کار دولتی هم مشغول نشد. او افزون بر نویسندگی به امور غلطگیری و فهرست اَعلام‌نویسی تا سال‌های آخر زندگی‌اش ادامه داد. او مدتی پیش از مرگش گفته بود که نوشته‌های دیگری هم دارد که به دلیل عدم صدور مجوز انتشار هنوز منتشرشان نکرده‌است.[۶]
او در ۱۸ تیر ماه ۱۳۸۸ در سن ۸۷ سالگی در بیمارستان آتیه تهران درگذشت.[۷]
در تاریخ 22 تیرماه 1400 شورای شهر تهران با نامگذاری خیابان فرعی از خیابان های شرق خیابان حجاب (مقابل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان) به نام مهدی آذر یزدی موافقت کرد که با مخالفت فرمانداری شهر تهران رو به رو شد. در برخورد با این مخالفت انجمن نویسندگان کودک و نوجوان با نوشتن بیانیه ای اعتراض خود را اعلام کرد. در بخشی از متن بیانیه چنین آمده است:
«انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، نه فقط نظر سلیقه‌ای هیئت تطبیق فرمانداری تهران را غیرقابل قبول می‌داند، بلکه بر این باور است که چنین اعمال سلیقه‌های غیرفرهنگی، پاسخی در خور از مردم و به‌ویژه نسل جدید خواهد گرفت. تن‌دادن جامعه به این قبیل تصمیم‌های زیان‌بار، هم به شهر و مردم آسیب می‌زند و هم به هویت جمعی و منافع ملی. از این رو، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان انتظار دارد مسئولان ذی‌ربط، هرچه زودتر ضمن اعلام بطلان نظر اعلام شده‌ی هیئت تطبیق فرمانداری تهران در این زمینه، به‌طور جدی به اعضای این هیئت یادآوری کنند که لازم است از تصمیم‌گیری‌های تنگ‌نظرانه، غیرکارشناسی و سلیقه‌ای بپرهیزند، تا دیگر بار شاهد چنین خبرهایی نباشیم.» [۱]
حرفه
وی در سال ۱۳۳۵ باتوجه به زمینه مطالعات وسیع قبلی اش شروع به نوشتن داستان‌های گوناگون برای کودکان کرد. او در این راه پنج کتاب در مجموعه قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب و پنج کتاب کوچک‌تر در مجموعه «قصه‌های تازه از کتابهای کهن» انتشار داد. تاکنون بیست و سه عنوان کتاب از او منتشر شده‌است.
از جمله آثار انتشاریافته از آذر یزدی می‌توان به «قصه‌های تازه از کتابهای کهن»، گربه ناقلا، گربه تنبل، مثنوی برای بچه‌ها، مجموعه قصه‌های ساده و تصحیح مثنوی برای بزرگسالان، حکایت منظومی به نام «شعر قند و عسل» و همچنین دو کتاب آموزشی به نام خودآموز عکاسی و خودآموز شطرنج» اشاره کرد.
جوایز و نشان‌ها
مهدی آذر یزدی در سال ۱۳۴۳ به سبب نگارش کتاب «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» از سوی «سازمان جهانی یونسکو» به دریافت جایزه نایل آمد. کتابهای وی از طرف «شورای کتاب کودک» نیز کتاب برگزیده سال شده‌اند. او در سال ۱۳۷۹ به سبب نگاشتن داستان‌های قرآنی و دینی، «خادم قرآن» شناخته شد. همچنین چندین دفعه از سوی «حوزه هنری استان یزد» «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی»، «بنیاد ریحانة الرسول (س)» و… برای وی مراسم بزرگداشت برگزار شده‌است. پس از مرگ او در شهر یزد به همت حوزه هنری استان یزد و با همکاری ادارهٔ پست آن شهر تمبر یادبودی با شمارگان ۱۶۰۰ چاپ شد.
به خاطر آثار ارزشمند او در حوزه کتاب کودک، روز درگذشت او به نام روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نامگذاری شده‌است.[۸]
آثار
شمار آثار مهدی آذر یزدی به نظم و نثر به بیش از ۳۰ اثر می‌رسد که آن‌ها را می‌توان چنین نام برد:
قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب
دوره هشت جلدی «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» شامل دفترهای «قصه‌های کلیله و دمنه»، «قصه‌های مرزبان نامه»، «قصه‌های سندباد نامه و قابوس نامه»، «قصه‌های مثنوی مولوی»، «قصه‌های قرآن»، «قصه‌های شیخ عطار»، «قصه‌های گلستان و ملستان» و «قصه‌های چهارده معصوم»؛ وی اولین کتاب از مجموعهٔ ۸ جلدی قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب را در سال ۱۳۳۵[۹] توسط مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر منتشر کرد.[۱۰] او برای این اثر در سال ۱۳۴۲ (۱۹۶۷ میلادی)، برنده جایزه یونسکو شد و سال ۱۳۴۵ جایزه سلطنتی کتاب سال را از آن خود کرد. برخی از کتابهای این مجموعه از سوی شورای کتاب کودک به عنوان کتاب برگزیده سال پذیرفته شده‌اند.[۱۱] این اثر به زبان اسپانیایی،[۱۲] ارمنی،[۱۳][۱۴] چینی[۱۵] و روسی ترجمه شده‌است.[۱۶] این مجموعه تاکنون ۶۴ بار تجدید چاپ شده‌است.[۱۷]
مجموعه انیمیشنی ۲۶ قسمتی با نام «قصه‌های خوب، برای بچه‌های خوب» به تهیه‌کنندگی مرکز پویانمایی صبا تولید و هم‌اکنون در کنداکتور پخش شبکه پویا قرار گرفته‌است. به گزارش رادیوکودک تمام ۲۶ قسمت این مجموعه برگرفته از کتابهای مهدی آذر یزدی است. یکی از نکات جالب حضور آذر یزدی به عنوان راوی در این مجموعه، به نوعی تجلیل از مقام شامخ این نویسنده است.[۱۸]
قصه‌های تازه از کتابهای کهن
دوره ده جلدی «قصه‌های تازه از کتابهای کهن» شامل دفترهای «خیر و شر»، «حق و ناحق»، «ده حکایت»، «بچه آدم»، «پنج افسانه»، «مرد و نامرد»، «قصه‌ها و مثل‌ها»، «هشت بهشت»، «بافنده داننده» و «اصل موضوع».
باقی آثار
«گربه ناقلا»؛ «شعر قند و عسل»؛ «مثنوی بچه خوب»؛ «قصه‌های ساده برای نوآموزان»؛ «تصحیح مثنوی مولوی»؛ «گربه تنبل»؛ «خودآموز مقدماتی شطرنج»؛ «خودآموز عکاسی برای همه»؛ «قصه‌های پیامبران»؛ «یاد عاشورا»؛ «تذکره شعرای معاصر ایران»؛ «لبخند»؛ «چهل کلمه قصار حضرت امیر (ع)»؛ «دستور طباخی و تدبیر منزل»؛ «خاله گوهر» و آثاری دیگر که هنوز به چاپ نرسیده‌است.[۱۹]
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «قصه‌گوی خوبِ بچه‌های خوب هم رفت». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۸ تیر ۱۳۸۸.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ http://hamshahrionline.ir/details/85145
- ↑ «مروری بر زندگی پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران». خبرگزاری صدا و سیما. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۱۰.
- ↑ «گذری بر زندگی «آذریزدی» پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران». ایسنا. ۲۰۱۸-۰۷-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۱۰.
- ↑ «غربت راوی قصه‌های خوب ابدی شد/ آذر یزدی همچنان در مظلومیت». خبرگزای مهر. ۱۸ تیر ۱۳۹۰.[پیوند مرده]
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ «قصه گوی خوب بچه‌های خوب هم رفت». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۸ تیر ۱۳۸۸.
- ↑ ««مهدی آذر یزدی» دار فانی را وداع گفت». خبرگزاری قرآن. ۱۸ تیر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۹ تیر ۱۳۸۸.[پیوند مرده]
- ↑ «خبرگزاری جمهوری اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژوئن ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۹.
- ↑ «زندگینامه: مهدی آذر یزدی (۱۳۰۱–۱۳۸۸)». همشهری آنلاین. ۲۰۰۹-۰۷-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۱۰.
- ↑ فارسی. «قصه گوی خوب بچه‌های خوب هم رفت». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۱۰.
- ↑ جام‌جم آنلاین
- ↑ تسنیم
- ↑ «خبرگزاری جمهوری اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ نوامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۹.
- ↑ رایزن فرهنگی سفارت ایران در ارمنستان
- ↑ آفتاب
- ↑ «صدای روسیه». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ ژوئن ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۹.
- ↑ ایبنا
- ↑ رادیوکودک. «کتاب کودک قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب (مرزبان نامه)».
- ↑ زندگینامه استاد محمد یزدی
پیوند به بیرون
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ مهدی آذر یزدی موجود است. |
 |
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به مهدی آذر یزدی در ویکیگفتاورد موجود است. |