مصر ساسانی
| اگیپتوس | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| استان ساسانیان | |||||||||
| ۶۱۹–۶۲۹ | |||||||||
| مرکز | اسکندریه | ||||||||
| تاریخچه | |||||||||
| دوران تاریخی | تاریخ باستان | ||||||||
| ۶۱۹ | |||||||||
• | ۶۱۹ | ||||||||
| ۶۲۹ | |||||||||
| |||||||||
| امروزه بخشی از | مصر لیبی | ||||||||
مصر ساسانی (که در منابع پارسی میانه به صورت اگیپتوس شناخته می‌شود)، اشاره به دوره‌ای کوتاه در تاریخ مصر روم و بخش‌هایی از لیبی دارد که تحت سیطره ساسانیان درآمد. این دوره از ۶۱۹ تا ۶۲۹ میلادی طول کشید. این استان روم در ابتدا در طی محاصره اسکندریه به شاهنشاهی ساسانی پیوست و ایرانیان به تدریج سیطره خود را بر دیگر بخش‌های مصر گسترش دادند. دوره حکومت ساسانیان بر مصر وقتی به پایان رسید که شهربراز با امپراتور بیزانس، هراکلیوس متحد شد، به این صورت که هراکلویس به شهربراز کمک کند تا تخت شاهی ساسانی را تصاحب کند و شهربراز مصر را ترک کند و آن را به بیزانس برگرداند.
تاریخ[ویرایش]
مصر در سال ۶۱۸ از سوی رهبر برجسته نظامی ساسانی شهربراز گشوده شد، که خیلی کوتاه گرداندن استان را نیز به دوش داشت تا شهرآلان‌یوزان را به فرمانداری گماشت. شهرآلان‌یوزان جایگاه کارفرامان-ایدار (پیشکار دربار) را داشت و نیرومندترین ایرانی در مصر بود. او افزون بر فرمانداری مصر، مالیات گیر این استان نیز بود و به احتمال فراوان در فیوم نشیمن داشت.
در نوشته‌های فارسی میانه، این کشور با نام آجیپتوس شناخته می‌شود و به اینگونه شناسانده می‌شود: Agiptus būm kē misr-iz xwānēnd 'سرزمین آجویپتوس که مصر نیز میخوانندش. رود نیل، rōd ī nīl نامیده می‌شود. شهرهای فراوانی از کشور نام برده شده‌است، مانند توفیس، کینون، بابل، از جمله برخی دیگر، که تسلیم شدگان ساسانیان را در این سرزمین نشان می‌دهد.
اگرچه مصر در تاخت و تاز ساسانیان آسیب فراوانی دید، ولی پس از بفرجام رسیدن گشایش، «آرامش، روامداری و بازسازی» جایگزین گشت. ساسانیان تلاش نکردند مردم مصر را وادار کنند که از دین خود دست بکشند و زرتشتی گری کنند. افزون بر این، ساسانیان ساختار اداری همانند امپراتوری بیزانس را بکارگیری کردند. با این همه، با اینکه از کلیسای مونوفیزیت پشتیبانی می‌کردند ولی کلیسای بیزانس را آزار می‌دادند. قبطیان شرایط را ارزشمند شمردند و بر بسیاری از کلیساهای ارتدوکس چیرگی یافتند.
ایستگاه‌های ساسانی فراوانی در کشور بود که دربردارنده Elephantine , Herakleia , Oxyrhynchus , Kynon , Theodosiopolis , Hermopolis , Antinopolis , Kosson , Lykos , Diospolis و Maximianopolis بود. کار این ایستگاه‌ها گرد آوری مالیات و فراهم کردن سازوبرگ برای ارتش بود.
چندین برگه پاپیروس از گردآوری مالیات از سوی ساسانیان نام می‌برند، که نشان می‌دهد آنها از روش همانند بیزانس برای گردآوری مالیات بهره می‌بردند. پاپیروس دیگری از یک مرد ایرانی و خواهرش نام می‌برد، که نشان می‌دهد برخی خانواده‌ها به همراه سربازان در مصر نشیمن گزیده بودند.
در ۶۲۶، شهربراز با پادشاه ساسانی خسرو دوم (۵۹۰–۶۲۸) نبرد کرد و بر او شورید. دانسته نیست شهرآلان‌یوزان از چه کسی پشتیبانی کرده‌است، زیرا در هیچ بن مایه دیگری از او یاد نشده و از شهربراز در جایگاه فرمانروای استان نام برده شده‌است. پس از پایان جنگ بیزانس و ساسانیان در ۶۲۸، تا ۶۳۰/۱، مصر به دست بیزانس بازگشت.
اگرچه فرمانروایی ساسانیان در مصر در سنجش با بیزانسی‌ها چندان نبود، ولی برخی از آثار آنها هنوز هم دیده می‌شوند. جشن سال نوی قبطی به نام نیروز، جایی که شهدا و اعتراف کنندگان بزرگ داشته می‌شود، از جشن نوروز ایرانیان در سال نو سرچشمه می‌گیرد. یکی دیگر از آیینهای بزرگداشت برگرفته از ساسانیان، روز صلیب مقدس است که به پیدا شدن صلیبی که عیسی بر آن کشیده شد و بازگشت آن به اورشلیم در ۶۲۸ در پیوند است. افزون بر این، اثرگذاری ساسانیان بر هنر قبطی نیز آشکار است.
فهرست فرمانداران[ویرایش]
- شهربراز (دوره اول ۶۱۸–۶۲۱)
- شهرآلان‌یوزان (۶۲۱–۶۲۶)
- شهربراز (دوره دوم ۶۲۶–۶۲۸)
منابع[ویرایش]
Sasanian Egypt. (2015, November 15). In Wikipedia, The Free Encyclopedia. Retrieved 18:50, November 29, 2015, from https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sasanian_Egypt&oldid=690694552
- همکاری‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Sasanian Egypt»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی ۷ اسفند ۱۴۰۰)
- مصر ساسانی
- استانهای شاهنشاهی ساسانی
- ایالتها و قلمروهای بنیانگذاریشده در دهه ۶۱۰ (میلادی)
- ایالتها و قلمروهای بنیانگذاریشده در سده ۷ (میلادی)
- ایالتها و قلمروهای منحلشده در سده ۷ (میلادی)
- بنیانگذاریهای ۶۱۹ (میلادی)
- بنیانگذاریهای دهه ۶۱۰ (میلادی) در آفریقا
- بنیانگذاریهای دهه ۶۱۰ (میلادی)
- جنگ ایران و روم شرقی (۶۲۸–۶۰۲)
- دهههای ۶۱۰ (میلادی) در مصر
- دهههای ۶۲۰ (میلادی) در مصر
- مصر (استان روم) در سده ۷ (میلادی)