مسعود اظهر

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
مسود اظهر
نام تولدمحمد مسعود اظهر علوی
زاده۱۰ ژوئیهٔ ۱۹۶۸ ‏(۵۵ سال)
بهاولپور، پنجاب، پاکستان
وفاداریحرکت الانصار، حرکت المجاهدین، جیش محمد
خویشاوندانعبدالرئوف اظهر (برادر)


محمد مسعود اظهر علوی[۱] (به انگلیسی: Mohammad Masood Azhar Alvi) یک تروریست و تندروی مسلمان[۲][۳] و بنیانگذار و رهبر سازمان تروریستی جیش محمد، واقع در پاکستان می‌باشد که به‌طور عمده و فعالانه در بخش پاکستانی منطقه کشمیر اداره می‌شود.[۴] اقدامات او به منطقه جنوب آسیا محدود نمی‌باشد، برای مثال بی‌بی‌سی نیوز او را به عنوان «مردی که جهاد را به بریتانیا آورد» توصیف می‌کند.[۵] در ۱ می ۲۰۱۹، مسعود اظهر در فهرست تروریستی بین‌المللی شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفت.[۱]

اوایل زندگی[ویرایش]

اظهر در ۱۰ ژوئیه ۱۹۶۸ به عنوان سومین از ۱۱ فرزند (پنج پسر و شش دختر) در بهاوالپور واقع در پنجاب، پاکستان متولد شد[۶] (اگرچه برخی منابع تاریخ تولد او را ۷ اوت ۱۹۶۸ ذکر کرده‌اند[۷]). پدر اظهر، الله بخش شبیر، مدیر مدرسه دولتی و همچنین یک روحانی با گرایش دیوبندی بود و خانواده اش یک مزرعه لبنیات و مرغداری را اداره می‌کردند.[۶][۸]

الاظهر بعد از کلاس هشتم تحصیل را ادامه نداد و به مدرسه جامع العلوم اسلامی، پیوست جایی که او در سال ۱۹۸۹ به عنوان یک عالم فارغ‌التحصیل شد و کمی بعد به عنوان معلم مشغول به کار گردید.[۸] مدرسه به شدت با حرکت حرکت المجاهدین در ارتباط بود و اظهر پس از ثبت نام برای حضور در اردوگاه آموزش جهادی در افغانستان، متعاقباً زیر مجموعه آن قرار گرفت.[۶] علیرغم عدم موفقیت در تکمیل دوره؛ او به جنگ شوروی و افغانستان پیوست و پس از وارد آمدن جراحات ناشی از جنگ بازنشسته شد. پس از آن به عنوان رئیس بخش حرکت المجاهدین انتخاب شد. همچنین مسئولیت سردبیری مجله اردو زبان Sad'e مجاهدین و عربی زبان Sawte Kashmir به او سپرده شد.[۹][۶]

اظهر بعداً دبیرکل حرکت انصار شد و از بسیاری از مکان‌های بین‌المللی برای جذب نیرو، جمع‌آوری کمک‌های مالی و انتشار پیام پان اسلامیسم بازدید کرد. از جمله مقاصد او زامبیا، ابوظبی، عربستان سعودی، مغولستان، انگلستان و آلبانی بود.[۶]

فعالیت در سومالی[ویرایش]

اظهر اعتراف کرد که در سال ۱۹۹۳ برای دیدار با رهبران الاتحاد الاسلامیه به نایروبی و کنیا سفر کرده[نیازمند منبع] و از یک گروه سومالیایی وابسته به القاعده از حرکات المجاهدین (HuM) درخواست پول و استخدام نیرو کرده بود. مقامات اطلاعاتی هند معتقدند که او حداقل سه سفر به سومالی داشته و همچنین به آوردن مزدوران یمنی به سومالی کمک کرده‌است.[۱۰]

فعالیت در انگلستان[ویرایش]

در اوت ۱۹۹۳ اظهر برای سخنرانی، جمع‌آوری کمک مالی و تور استخدامی، وارد بریتانیا شد. پیام جهاد او در برخی از معتبرترین مؤسسات اسلامی بریتانیا از جمله مدرسه علمیه دارالعلوم بوری، مسجد زکریا، مسجد مدینه در بلک برن و برنلی و مسجد جامع ارائه گردید. پیام او این بود که "بخش قابل توجهی از قرآن به "قتل فی سبیل الله" اختصاص یافته‌است و حجم قابل توجهی از سخنان پیامبر اسلام، محمد در مورد مسئله جهاد است." اظهر در بریتانیا ارتباطاتی ایجاد کرد که به ارائه آموزش و پشتیبانی لجستیکی در ارتباط با حملات تروریستی از جمله "۷/۷، ۲۱/۷ و تلاش در سال ۲۰۰۶ برای قاچاق مواد سازنده بمب مایع به خطوط هوایی فراآتلانتیک" کمک کردند.[۱۱]

حرکت الانصار[ویرایش]

در سال ۱۹۹۳، سازمان ستیزه‌جوی حرکت الانصار تأسیس شد و مسعود به عنوان دبیرکل آن خدمت کرد.[۱۲] در سال ۱۹۹۸، سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده (سیا) در گزارش خود اعلام کرد: «حرکت الانصار، یک سازمان افراطی اسلامی که پاکستان در جنگ نیابتی خود علیه نیروهای هندی در کشمیر از آن حمایت می‌کند، به‌طور فزاینده‌ای از تاکتیک‌های تروریستی علیه غربی‌ها و حملات تصادفی به غیرنظامیان استفاده می‌کند که ممکن است منجر شود تا غربی‌ها جلسات مرتبط با پان‌اسلام‌گرایی را افزایش دهند.» سازمان سیا همچنین اظهار داشت که الانصار حداقل ۱۳ نفر که ۱۲ تن آنها شهروندان کشورهای غربی بودند را از اوایل سال ۱۹۹۴ تا سال ۱۹۹۸ ربوده‌اند.[۱۲]

دستگیری در هند[ویرایش]

در اوایل سال ۱۹۹۴، اظهر با هویت جعلی به سرینگر سفر کرد تا تنش بین گروه‌های متخاصم حرکت انصار، حرکات الجهاد اسلامی و حرکات المجاهدین را کاهش دهد.[۶] هند او را در فوریه از خانابال در نزدیکی آنانتناگ دستگیر کرد و به دلیل فعالیت‌های تروریستی زندانی کرد.[۱۰][۶] وی پس از دستگیری گفت: «سربازان اسلام از ۱۲ کشور برای آزادسازی کشمیر آمده‌اند. ما با موشک انداز پاسخ کارابین‌های شما را خواهیم داد "[۱۳]

در جولای ۱۹۹۵، شش گردشگر خارجی در جامو و کشمیر ربوده شدند. آدم ربایان که خود را الفاران می‌نامند، آزادی مسعود اظهر را جزو خواسته‌های خود قرار دادند.[۶] یکی از گروگان‌ها موفق به فرار شد و دیگری در ماه اوت با سر بریده پیدا شد.[۱۰] دیگران از سال ۱۹۹۵ هرگز دیده نشدند یا از آنها خبری نشد.[۱۴][۱۵] اف‌بی‌آی چندین بار اظهر را در طول مدت اقامتش در زندان برای کشف محل آدم‌ربایان بازجویی کرده بود.[۱۰]

آزادی پس از هواپیماربایی[ویرایش]

چهار سال بعد، در دسامبر ۱۹۹۹، پرواز ۸۱۴ خطوط هوایی هند (IC814) در مسیر کاتماندو در نپال به دهلی نو ربوده شد و در نهایت پس از پرواز به چندین مکان، در قندهار افغانستان به زمین نشست. قندهار در آن زمان تحت کنترل طالبان بود که پیشبینی می‌شد با آی اس آی پاکستان در ارتباط است. مسعود اظهر یکی از سه ستیزه‌جوی بود که در ازای آزادی گروگان‌ها خواستار آزادی او شدند. متعاقباً، اظهر توسط دولت هند در تصمیمی که توسط بسیاری از جمله آجیت دوال به عنوان «شکست دیپلماتیک» مورد انتقاد قرار گرفت، آزاد شد. طی این اقدام حتی با وزیر امور خارجه [وقت] (جاسوانت سینگ) و وزیر امنیت خارجی [وقت] (لالیت منسینگ) هماهنگی صورت نگرفت و در نتیجه سفیر هند حتی نتوانست وارد فرودگاه ابوظبی شود.[۱۶][۱۷] ربایندگان IC814 توسط برادر مسعود اظهر،[۱۸] ابراهیم اظهر رهبری می‌شدند. آزادی او از زندان کوت بهالوال تحت نظارت یک افسر آی پی اس به نام اس‌پی وایدصورت گرفت.[۱۹] برادر کوچکترش عبدالرئوف اصغر این حمله را طراحی کرده بود. هنگامی که مسعود اظهر به هواپیماربایان تحویل داده شد، آنها به خاک پاکستان گریختند. پاکستان گفته بود که در صورت پیدا شدن هواپیماربایان دستگیر خواهند شد، کما که با توجه به طول مرز و تعداد زیادی از نقاط خارج از دسترس در افغانستان، کار دشواری است. دولت پاکستان همچنین قبلاً اعلام کرده بود که اظهر اجازه بازگشت به کشور را دارد زیرا او در آنجا با هیچ اتهامی روبرو نیست.[۲۰]

اندکی پس از آزادی، اظهر برای حدود ۱۰۰۰۰ نفر در کراچی سخنرانی عمومی کرد. او اعلام کرد: «من به اینجا آمده‌ام زیرا وظیفه من این است که به شما بگویم تا زمانی که ما هند را نابود نکرده‌ایم مسلمانان نباید در آرامش باشند».[۲۰]

در سال ۱۹۹۹، پس از آزادی مسعود، حرکت انصار توسط ایالات متحده ممنوع شد و به فهرست سازمان‌های تروریستی ممنوعه اضافه شد. این اقدام، حرکت انصار را مجبور کرد تا نام خود را به حرکات المجاهدین (Hum) تغییر دهد.[۱۲]

جیش محمد[ویرایش]

اظهر قصد داشت گروه جدیدی به نام جیش محمد (جم) راه اندازی کند. بر اساس گزارش‌ها، او از آژانس اطلاعات پاکستان (ISI)، رژیم طالبان در افغانستان، اسامه بن لادن و چندین سازمان فرقه‌ای سنی مستقر در پاکستان کمک دریافت کرده‌است.[۱۲] جیش محمد توسط خانواده اظهر مانند یک شرکت خانوادگی اداره می‌شود.[۱۲] جامیا بینوریا مدرسه جیش محمد را با طالبان افغانستان پیوند داد.[۱۲]

۲۰۰۱ حمله به پارلمان هند[ویرایش]

جیش محمد یک رشته حملات مرگبار را علیه اهداف هند انجام داد، از جمله حمله به پارلمان هند در دسامبر ۲۰۰۱ که هند و پاکستان را در آستانه یک جنگ تمام عیار قرار داد.[۲۱] حمله تروریستی به پارلمان هند در دهلی نو در ۱۳ دسامبر ۲۰۰۱ رخ داد. عاملان این حمله متعلق به لشکر طیبه (لط) و جیش محمد (جم)، هر دو سازمان تروریستی مستقر در پاکستان بودند.[۲۲] این حمله منجر به کشته شدن پنج تروریست، شش پرسنل پلیس دهلی، دو پرسنل سرویس امنیتی پارلمان و یک باغبان شد. – در مجموع ۱۴. این حمله باعث افزایش تنش بین هند و پاکستان بن‌بست ۲۰۰۱–۲۰۰۲ هند و پاکستان را سبب شد گردید.[۲۳]

بلافاصله پس از حمله به پارلمان هند، در ۲۹ دسامبر ۲۰۰۱، مسعود اظهر پس از فشار دیپلماتیک هند و جامعه بین‌المللی در ارتباط با این حمله، به مدت یک سال توسط مقامات پاکستانی بازداشت شد، اما هرگز به‌طور رسمی متهم نگردید.[۱۲] دادگاه عالی لاهور در ۱۴ دسامبر ۲۰۰۲ دستور پایان حبس خانگی او را صادر کرد که خشم هند را برانگیخت.[۲۴] اظهر پس از آن هرگز دستگیر نشد.[۱۲]

حملات بمبئی ۲۰۰۸[ویرایش]

در ۷ دسامبر ۲۰۰۸، ادعا شد که او در میان چندین نفری بود که توسط دولت پاکستان پس از حمله نظامی به اردوگاهی در حومه مظفرآباد در ارتباط با حملات بمبئی ۲۰۰۸ دستگیر شدند. او به زندگی در باوالپور ادامه داد.[۲۵][۲۶] دولت پاکستان دستگیری مسعود اظهر را تکذیب کرد و گفت که از محل اختفای او بی اطلاع است[۲۷] در ۲۶ ژانویه ۲۰۱۴، اظهر پس از دو سال انزوا دوباره ظاهر شد. وی در تجمعی در مظفرآباد سخنرانی کرد و خواستار ازسرگیری جهاد در کشمیر شد. گروه او، جیش محمد، مدعی است که او در حال حاضر در سریناگر هند است.[۲۸]

حمله پاتانکوت ۲۰۱۶[ویرایش]

گفته می‌شود که حمله سال ۲۰۱۶ پاتانکوت به پایگاه هوایی هند توسط مسعود اظهر و برادرش طراحی شده‌است. آنها حتی پس از شروع حمله با تروریست‌ها در تماس مستقیم بودند. آژانس‌های تحقیقاتی هند پرونده‌هایی حاوی شواهدی مبنی بر همدستی اظهر در این حمله تروریستی ارائه کرده‌اند و همچنین به دنبال «اعلامیه دوم گوشه قرمز» از ʽاینترپلʼ هستند.[۲۹][۳۰]

حمله پولواما ۲۰۱۹[ویرایش]

در ۱۴ فوریه ۲۰۱۹، کاروانی از وسایل نقلیه حامل پرسنل امنیتی در بزرگراه ملی جامو سرینگار توسط یک بمب‌گذار انتحاری در لتپورا در نزدیکی آوانتیپورا، منطقه پولواما واقع در جامو و کشمیر هند مورد حمله قرار گرفت. این حمله منجر به کشته شدن ۴۴ پرسنل نیروی ذخیره مرکزی پلیس (CRPF) و مهاجم شد. مسئولیت این حمله را گروه تروریستی اسلامگرای جیش محمد مستقر در پاکستان بر عهده گرفت.[۳۱][۳۲] آن‌ها حملات را از بیمارستان ارتش پاکستان که در آن تحت بازداشت است تأیید کردند.[۳۳] پس از این حمله، فرانسه، بریتانیا و ایالات متحده پیشنهادی را در شورای امنیت سازمان ملل برای ممنوعیت علیه مسعود ارائه کردند.[۳۴]

تحریم‌ها[ویرایش]

وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، آمریکایی‌ها را از «هر گونه معامله» با سه شبه‌نظامی مستقر در پاکستان و یک گروه نظامی منع کرد. تراست الرحمت که «جبهه عملیاتی» برای جیش محمد نامیده می‌شود، برای حمایت و فعالیت برای آن گروه یا از طرف آن، و محمد مسعود اظهر علوی، بنیانگذار و رهبر جیش محمد، برای این گروه تعیین شده‌است. از طرف گروه اقدام می‌کند.[۳۵][۳۶]

دولت چین، کمیته اعمال تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که اظهر را در فهرست تروریستی قرار می‌داد را مسدود کرد و تلاش‌های بین‌المللی برای ایجاد اختلال در فعالیت‌های گروهش را ناکام گذاشت.[۳۷][۳۸] از سال ۲۰۰۹، ۴ تلاش برای قرار دادن مسعود اظهر در فهرست تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل برای مبارزه با تروریسم صورت گرفته‌است. چین همه تلاش‌ها را وتو کرد و دلیل آن را «فقدان شواهد» معرفی کرد. چین بار دیگر در اکتبر ۲۰۱۶ برای حفاظت از اظهر اقدام کرد، دولت چین درخواست هند از سازمان ملل برای شناسایی او به عنوان تروریست را وتو.[۳۹] چین همچنین از حرکت ایالات متحده برای ممنوع کردن اظهر توسط سازمان ملل در فوریه ۲۰۱۷ جلوگیری کرد.[۴۰] آخرین تلاش در ۱۳ مارس ۲۰۱۹ صورت گرفت.[۴۱] با این حال، چین در می ۲۰۱۹ دست از این اقدامات برداشت و در نهایت مسعود اظهر را در فهرست تروریستی جهانی قرار داد.[۱]

کتابشناسی - فهرست کتب[ویرایش]

کتاب‌ها و جزوه‌های او[ویرایش]

به عنوان یک «نویسنده پرکار»،[۴۲] او حدود ۲۰ کتاب به‌طور عمده درباره جهاد تألیف کرده‌است،[۴۳] از جمله:

  • فتح الجواد که محقق عایشه صدیقه آن را «اثر مهم او» توصیف کرده‌است، کتابی است در زمینه جهاد «با دو جلد هر کدام ۲۰۰۰ صفحه».[۴۴]
  • فضل‌الجهاد، کمیل. دربارهٔ اهمیت جهاد؛ شرحی ۸۵۰ صفحه ای بر مشاریع الاشواق ایلاء-مصری العششاق توسط محقق قرون وسطایی ابن النحاس. در سال ۲۰۰۲ تخمین زده شد که حدود ۲۰۰۰۰ نسخه از این کتاب در پاکستان فروخته شده‌است.[۴۵]
  • یهود کی کالیس بیماریان ("چهل بیماری یهودیان"). موسسه تحقیقات رسانه ای خاورمیانه اشاره کرد که ممکن است این کتاب با ۴۲۴ صفحه و ۴۴۰ آیه قرآنی یکی از یهود ستیزترین کتاب‌های زبان اردو باشد.[۴۶] او کل یهودیت را مورد انتقاد قرار داده و آن را «نام دیگری برای عقاید و اعمالی که توسط شیطان ابداع شده‌است» نامیده‌است.[۴۷]
  • مسکورات زکعهم. زندگینامه سیاسی.
  • کحوت بات جهاد. خطبه‌های اسلامی در دو مجلد در باب برجستگی جهاد بر اساس تعالیم اسلام.
  • زنگ و نور. ستون‌هایی را عمدتاً در مورد جهاد و انتقاد از دولت پاکستان به دلیل پیروی از سیاست‌های ایالات متحده جمع‌آوری کرد.
  • جمال جمیل. دربارهٔ زندگی محمد جمیل کحان، ۱۹۵۳–۲۰۰۴، محقق برجسته دینی.
  • زاد مجاهد: maʻ maktūbāt-i k̲h̲ādim. در برجستگی، آراء و تفسیر جهاد.
  • ۷ دین راوشنی که جزیره پر. دوره ۷ روزه جامع معارف اسلامی.
  • توحفه یی سادات. بررسی اسماء خداوند در قرآن.

کتاب‌ها و کتابچه‌هایی دربارهٔ او[ویرایش]

  • مولانا مسعود احر، مجاهد یا دهشتگرد، اثر محمد طارق محمود کوگحطایی.
  • اسیر هند: مولانا مسعود اهر که پرداختیایش پرورش جهاد من شرکت عبدالله مسعود.

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ "Mohammad Masood Azhar Alvi". United Nations Security Council. 1 May 2019. Retrieved 1 May 2019. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «UNSC» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  2. ↑ Outlook Web Bureau (15 February 2019), "What Is Jaish-e-Mohammad? Who Is Masood Azhar?", Outlook India. Retrieved 9 April 2020.
  3. ↑ "Masood Azhar is now a UN global terrorist: Know what it means". Economic Times.
  4. ↑ "The astonishing rise of Jaish-e-Mohammed: It's bad news for Kashmir, India and Pakistan". FirstPost. Archived from the original on 16 January 2016. Retrieved 17 January 2016.
  5. ↑ "Masood Azhar: The man who brought jihad to Britain" (5 April 2016), BBC News. Retrieved 6 April 2020.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ ۶٫۵ ۶٫۶ ۶٫۷ "Maulana Masood Azhar". Kashmir Herald. kashmiri-pandit.org. 1 (8). January 2002. Archived from the original on 11 December 2008. Retrieved 8 June 2009. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «kashmirherald» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  7. ↑ -9780066210636 India's most wanted. Vol. 19. Frontline. 2002. ISBN 0-06-621063-1. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ "How significant is Jaish-e-Muhammad in Kashmir today?". The Indian Express (به انگلیسی). 2017-11-10. Retrieved 2019-02-18. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «:0» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  9. ↑ -9780066210636 India's most wanted. Vol. 19. Frontline. 2002. ISBN 0-06-621063-1. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  10. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ Watson, Paul; Sidhartha Barua (2002-02-25). "Somalian Link Seen to Al Qaeda". LA Times. Archived from the original on 2002-02-25. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «latimes» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  11. ↑ "The man who brought jihad to Britain in 1993". BBC. 4 April 2016. Archived from the original on 2018-06-20.
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ ۱۲٫۴ ۱۲٫۵ ۱۲٫۶ ۱۲٫۷ "India fortifying case to put Jaish on ban list". The Hindu (به انگلیسی). 4 March 2019. Retrieved 14 March 2019. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «The Hindu fortifying» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  13. ↑ Pathak, Shekhar Gupta Rahul (15 May 1994). "Specter of subversion looms over India as Pakistan sponsored arms, mercenaries and funds from Muslim world pour in to destabilise Kashmir". India Today (به انگلیسی). Retrieved 2019-05-02.
  14. ↑ "IndoPak: New book claims India-backed group killed kidnapped Kashmir tourists". Public Radio International. 3 April 2012. Archived from the original on 2018-04-01. Retrieved 31 March 2018.
  15. ↑ "Middlesbrough hostage Keith Mangan abducted in Kashmir 20 years ago today". Gazettelive.co.uk. 4 July 2005. Archived from the original on 2018-04-01. Retrieved 31 March 2018.
  16. ↑ Gannon, Kathy (1999-12-31). "Hopes for end to jet hijack". The Independent. London. Archived from the original on 2008-12-21. Retrieved 2009-02-11.
  17. ↑ "'Kandahar hijack was India's diplomatic failure'".
  18. ↑ Jaleel, Muzamil (6 June 2016). "After Kandahar swap, India offered Taliban cash to get me: JeM chief". London: The IndianExpress. Archived from the original on 2016-11-07. Retrieved 5 November 2017.
  19. ↑ "Even without Kandahar, Azhar may have walked out". The Indian Express. 17 December 2008.
  20. ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ Hussain, Zahid (2000-01-05). "Freed Militant Surfaces". Associated Press. Archived from the original on 2000-09-01. Retrieved 2008-01-07. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «hussainz» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  21. ↑ Tanner, Marcus (2001-12-17) Pakistan blamed by India for raid on parliament. The Independent
  22. ↑ "Terrorist Attack on the Parliament of India". Embassy of India – Washington DC. 2001-12-18. Archived from the original on 2010-06-11. Retrieved 2018-12-12.
  23. ↑ "From Kashmir to the FATA: The ISI Loses Control". Global Bearings. 28 October 2011. Archived from the original on 27 January 2012.
  24. ↑ "Indian fury over freed militant". BBC News. 2002-12-14. Archived from the original on 2009-01-03. Retrieved 2008-01-08.
  25. ↑ Subramanian, Nirupama (2008-12-18). "Restrictions put on Masood Azhar". The Hindu. Chennai, India. Archived from the original on 2008-12-12.
  26. ↑ "JeM chief Masood Azhar under house arrest". Times of India. 2008-12-09. Archived from the original on 2008-12-12.
  27. ↑ "Pakistan denies militant arrested". BBC News. 2008-12-18. Archived from the original on 2008-12-21.
  28. ↑ "In Plain View". 23 March 2014. Archived from the original on 2014-04-16. Retrieved 2014-04-15.
  29. ↑ "Jaish chief Masood Azhar identified as mastermind of Pathankot terror attack - Times of India". The Times of India. Archived from the original on 2017-09-08.
  30. ↑ The Hindu Net Desk. "The 1267 Committee, China's hold and Masood Azhar: A short history". The Hindu.
  31. ↑ "What is Jaish-e-Mohammad". BBC. 15 February 2019. Retrieved 14 March 2019.
  32. ↑ "Sanctions List Materials | United Nations Security Council". www.un.org. Retrieved 2021-08-11.
  33. ↑ "Masood Azhar gave nod for Pulwama attack from Army base hospital in Pakistan - Times of India ►". The Times of India. Retrieved 2019-02-17.
  34. ↑ "Surgical airstrike: Kandahar Jaish hijacker Yusuf Azhar was present at Balakot camp, say sources - India News". February 27, 2019. Archived from the original on 27 February 2019.
  35. ↑ "U.S. Treasury targets Pakistani militants". CNN. 2010-11-04. Archived from the original on 2012-11-08.
  36. ↑ US Department of the Treasury بایگانی‌شده در ۲۰۱۰-۱۱-۱۱ توسط Wayback Machine. Treas.gov. Retrieved on 2013-03-14.
  37. ↑ "China's move to block ban against Azhar came just before deadline". The Hindu. April 2, 2016. Archived from the original on 2016-04-02.
  38. ↑ Sutirtho Patranobis (April 23, 2016). "China fumes after India issues visa to Uyghur 'terrorist'". Hindustan Times. Archived from the original on 2016-04-23.
  39. ↑ "China blocks India's move to ban Jaish chief Masood Azhar, again". Hindustan Times. 1 October 2016. Archived from the original on 2016-10-12.
  40. ↑ "China blocked US move to get Masood Azhar banned by UN". Times of India. Archived from the original on 2017-02-09.
  41. ↑ "If China continues to block Masood Azhar's designation as 'global terrorist', UN may be forced to pursue other actions: UNSC diplomat". Firstpost. 14 March 2019. Retrieved 14 March 2019.
  42. ↑ Ben Brandt, "AZHAR, MASOOD" in Peter Chalk, Encyclopedia of Terrorism, ABC-CLIO (2013), vol. 1, p. 79
  43. ↑ Zahid, Farhan. "Profile of Jaish-e-Muhammad and Leader Masood Azhar." Counter Terrorist Trends and Analyses, vol. 11, no. 4, 2019, p. 2
  44. ↑ Ayesha Siddiqa (13 March 2019), "Jaish-e-Mohammed: Under the Hood", The Diplomat. Retrieved 30 March 2020.
  45. ↑ Husain Haqqani, "Review" in Foreign Policy, No. 132 (Sep. -Oct. , 2002), p. 73
  46. ↑ Ahmed, Tufail. "'Forty Diseases Of The Jews' – Pakistan Army-Backed Jihadi Commander Maulana Masood Azhar's Book Says: 'Jews Are The Cancer Seeping Into All Of Humanity'". memri.org. Middle East Media Research Institute. Archived from the original on 2018-02-28. Retrieved 9 October 2018.
  47. ↑ Shrenik Rao (19 February 2019), "China Is Now Pakistan's Partner in Jihadist Terror", Haaretz. Retrieved 12 May 2020.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=مسعود_اظهر&oldid=39027363»