مسجد شاه (تهران)
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
| مسجد شاه | |
|---|---|
 | |
| نام | مسجد شاه |
| کشور |
 ایران |
| استان | استان تهران |
| شهرستان | تهران |
| اطلاعات اثر | |
| نام محلی | مسجد شاه/مسجد امام |
| نام‌های قدیمی | مسجد سلطانی |
| کاربری | مذهبی |
| دیرینگی | دوره قاجار |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره قاجار |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۱۶۶۷ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱ مهر ۱۳۶۳ |
  مسجد شاه | |
مسجد شاه که به نام‌های مسجد سلطانی و از زمان انقلاب ۱۳۵۷ ایران به مسجد امام یا مسجد امام خمینی نیز شهرت دارد، در منطقه بازار تهران قرار دارد و از بناهای دوره قاجار است. این اثر در تاریخ ۱ مهر ۱۳۶۳ با شمارهٔ ثبت ۱۶۶۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۱]
محتویات
مشخصات بنا[ویرایش]
فضایی‌ست مربعی با تقارن نقطه‌ای و حیاط مرکزی، با چرخشی ملایم نسبت به بافت شهر برای استقرار در امتداد قبله، ۴ ایوان در وسط ۴ ضلع، گنبدخانه در ضلع جنوبی، ۳ شبستان اصلی در کنج‌ها و حوض مربعی در مرکز حیاط.[۱]
این مسجد با قدمتی در حدود ۱۸۰ سال از زیباترین مساجد تاریخی تهران است. بانی آن فتحعلی‌شاه قاجار (۱۲۱۲–۱۲۵۰ هـ. ق) بود و از این رو در آغاز آن را مسجد شاه می‌نامیدند. بنابر شواهد تاریخی این مسجد دومین مسجد جامع بزرگ تهران بعد از مسجد جامع بازار یا جامع عتیق بود. [نیازمند منبع]
بنابر کاشی‌نوشته‌ها و کتیبه‌هایی که در ایوان جنوبی مسجد به جای مانده، زمان تقریبی شروع ساخت آن سال ۱۲۱۲ یا ۱۲۲۴هـ. ق است. در سال ۱۳۰۷هـ. ق به دستور ناصرالدین‌شاه قاجار درِ اصلی در جهت شمال تعمیر و نیز به دستور وی دو مناره در دو طرف گل‌دسته مسجد ساخته شد؛ بنابراین تکمیل‌کننده اصلی آنرا می‌توان ناصرالدین‌شاه قاجار نامید. این مسجد، بنایی چهار ایوانی است که شبستان‌های اصلی آن در جبهه جنوبی قرار دارد و معماری کلی و نیز پاره‌ای از جزئیات آن از مسجد وکیل شیراز گرفته شده و در طراحی و ساخت آن مانند سایر ابنیه آن زمان هنرمندان شیرازی دست داشته‌اند.[نیازمند منبع]
مساجد مشابه[ویرایش]
مسجد سلطانی تهران همراه با مسجد سلطانی بروجرد و مسجد سلطانی قزوین از ساخته‌های دوران فتحعلی‌شاه قاجار هستند اما مسجد سلطانی بروجرد از دو نمونه دیگر بزرگتر و قدیمی‌تر است.[۲]
وقایع مهم در مسجد[ویرایش]
در تاریخ ۲۰ آذر ۱۲۸۴، علاءالدوله دستور به چوب بستن و تحقیر عمومی دو تن از بازاریان به بهانه بالابودن قیمت قند کرد. حکم فلک حاجی سید هاشم قندی و حاجی سید اسماعیل خان در حیاط مسجد شاه انجام شد که واکنش اعتراضی بازار تهران[۳] و آغاز جنبش مشروطه در تهران را به همراه داشت.[نیازمند یادکرد]
حاج‌علی رزم‌آرا، نخست‌وزیر وقت ایران در روز ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ در مسجد شاه به ضرب گلوله یکی از اعضای فدائیان اسلام ترور شد.[۴]
نگارخانه[ویرایش]
برج جنوب شرقی ارگ و گنبد مسجد عزیزالله در دوره محمدشاه قاجار، نقاشی اوژن فلاندن
ورودی مسجد شاه در دوره محمدشاه قاجار، نقاشی اوژن فلاندن
ورودی مسجد شاه
نمای درونی گنبد
صحن مسجد
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۱۹/۵/۲۰۱۱.
- ↑ «مسجد امام خمینی (ره) (سلطانی) بروجرد». اداره میراث فرهنگی بروجرد. بازبینی‌شده در ۲ آذر ۱۳۹۱..
- ↑ کسروی، احمد. تاریخ مشروطه ایران. ج. اول. چاپ سیزدهم. تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۳. ۵۸–۵۹.
- ↑ علوی، حمید. «قتل رزم‌آرا؛ صد سال ترور سیاسی در ایران». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۱ مارس ۲۰۱۸. بازبینی‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۱۴.
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ مسجد شاه (تهران) موجود است. |
