مسجد خضرشاه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از مسجد خضر شاه)
مسجد خضر شاه
Map
ناممسجد خضر شاه
کشورایران
استاناستان یزد
شهرستانیزد
اطلاعات اثر
نام‌های دیگرمسجد چهارمنار
کاربریمذهبی
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۲۵۳۰
تاریخ ثبت ملی۱۵ آذر ۱۳۷۸

مسجد خضر شاه یا مسجد چهارمنار مربوط به سدهٔ ۹ تا ۱۰ قمری (امپراتوری تیموری) است و در یزد، محله چهار منار واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۵۳۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۱]

تاریخچهٔ احداث مسجد[ویرایش]

بنای مسجد چهار منار متعلق به دورهٔ تیموری می‌باشد و به احتمال زیاد بنای اصلی مسجد بر ویرانه‌های آتشکده‌ای بر پا شده‌است[۲] میرخضرشاه در محلّه چهارمنار بنای مسجد و خانقاهی را نهاد که بنا بر نوشته وقفنامهٔ آن به نام مسجد جامع و خانقاه ابواسحاقّیه خوانده شده‌است[۳] بنا بر سواد وقفنامه که نخستین تحریر آن به سال ۹۰۲ ه‍.ق است، این مکان شامل: جماعت خانه، بقعه، مسجد و خانقاه برای مرشدان و مسلمانان بوده‌است و موقوفات زیادی در شهرهای اردکان، تفت و یزد داشته که می‌باید صرف هزینه تحصیل طلّاب علوم دینی، پذیرایی مسافران، خادم، خطیب، مؤذّن، روشنایی مسجد و پختن آش گندم برای فقرا شود.[۴]

بخش‌های مختلف مسجد[ویرایش]

مسجد چهار مناز مرکّب از ایوان، صحن تابستانی و گرمخانه است بنا بر آنچه مر حوم ایرج افشار در زمان نگارش کتاب یادگارهای یزد (سال ۱۳۵۳ ش) به چشم وی خورده، به قرار زیر است:

  • سراسر محراب از کاشی‌های معرّق (۸۳×۱۱۵سانتی‌متر» عصر تیموری پوشیده شده‌است.
  • بدنه سمت شرقی منبر از کاشی معرّق و بلندی آن ۱۴۷ با عرض ۱۹۲ سانتی‌متر است.
  • در محراب گرمخانه، یک قطعه سنگ مرمر به اندازه ۶۰×۵۵ امّا بی هیچ نوع ظرافتی، مورّخ ۱۲۹۴ نصب است و به اطرافش دوازده امّام نقر گردیده.
  • در مسجد یک قطعه قالی بافت سال ۱۳۵۰ قمری به اندازه ۴۰ / ۷×۲۵ / ۴ متر به طرح سجّاده‌ای (خانه خانه) و با نقوش درخت و بوته وجود دارد.[۵]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. «پرونده مسجد خضر شاه در فهرست آثار ملی ایران». وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۲۲ ژانویهٔ ۲۰۲۲.
  2. جامع مفیدی، ج3، ص 678
  3. یادگارهای یزد، ایرج افشار، یزد:نیکو روش و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ دوم،1374، ج2، ص250.
  4. وقفنامچه مسجد میر خضرشاه واقع در محلّهٔ چهارمنار یزد، چاپخانه گلبهار، 1327ش، جیبی، 38 ص
  5. یادگارهای یزد، ایرج افشار، یزد:نیکو روش و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ دوم،1374، ج2، ص270.