مرکز ملی فضای مجازی

شورای عالی فضای مجازی

مرکز ملی فضای مجازی
سازمان دید کلی
بنیان‌گذاری	۱۷ اسفند ۱۳۹۰
حوزهٔ قدرت	ایران
سازمان اجرایی	سید ابراهیم رئیسی (رئیس شورای عالی فضای مجازی) سید ابوالحسن فیروزآبادی (دبیر و رئیس مرکز ملی فضای مجازی)
وبگاه	وبگاه رسمی

مرکز ملی فضای مجازی در ایران، مرکزی است که به فرمان سید علی خامنه‌ای، رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران، توسط شورای عالی فضای مجازی تشکیل شده‌است. در حال حاضر، سید ابوالحسن فیروزآبادی ریاست این مرکز و دبیری شورای عالی فضای مجازی ایران را برعهده دارد.سازمان گزارشگران بدون مرز این مرکز را در فهرست نهادهای سرکوبگر سایبری در جهان قرار داده‌است.

شورای عالی فضای مجازی

این شورا به تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۹۰ به فرمان سید علی خامنه‌ای تشکیل شد و موظف است که مرکز ملی فضای مجازی کشور را راه اندازد.

در بخشی از فرمان‌نامهٔ وی آمده‌است:

گسترش فزاینده فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی به‌ویژه شبکهٔ جهانی اینترنت و آثار چشمگیر آن در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی و لزوم سرمایه‌گذاری وسیع و هدفمند در جهت بهره‌گیری حداکثری از فرصت‌های ناشی از آن در جهت پیشرفت همه‌جانبهٔ کشور و ارائه خدمات گسترده و مفید به قشرها گوناگون مردم و همچنین ضرورت برنامه‌ریزی و هماهنگی مستمر به منظور صیانت از آسیب‌های ناشی از آن اقتضا می‌کند که نقطهٔ کانونی متمرکزی برای سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری و هماهنگی در فضای مجازی کشور به وجود آید. به این مناسبت شورای عالی فضای مجازی کشور با اختیارات کافی به ریاستِ رئیس‌جمهور تشکیل می‌گردد و لازم است به کلیهٔ مصوبات آن ترتیب آثار قانونی داده شود.

در ادامه گفته‌است که شورا وظیفه دارد «مرکز ملی فضای مجازی کشور» را درست کند تا کامل و به‌روز بر فضای مجازی درونی و بیرونی اشراف داشته و دربارهٔ نحوهٔ رویارویی با آسیب‌های اینترنت تصمیم بگیرد. او همهٔ دستگاه‌های کشور را موظف به همکاری با مرکز کرده‌است.

اعضا

در متن فرمان رهبر ایران، اعضای حقیقی و حقوقی به مدت سه سال تعیین شدند.

اعضای حقوقی

• رئیس‌جمهور (رئیس شورا): سید ابراهیم رئیسی
• رئیس مجلس شورای اسلامی: سرتیپ پاسدار محمدباقر قالیباف
• رئیس قوهٔ قضائیه: غلامحسین محسنی اژه‌ای
• رئیس سازمان صدا و سیما: پیمان جبلی
• رئیس مرکز ملی فضای مجازی (دبیر شورا): سید ابوالحسن فیروزآبادی
• وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات: عیسی زارع‌پور
• وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی: محمدمهدی اسماعیلی
• وزیر علوم، تحقیقات و فناوری: محمدعلی زلفی‌گل
• وزیر آموزش و پرورش: یوسف نوری
• وزیر اطلاعات: سید اسماعیل خطیب
• وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح: سرتیپ محمدرضا قرایی آشتیانی
• معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور: روح‌الله دهقانی فیروزآبادی
• رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی: مرتضی آقاتهرانی
• رئیس سازمان تبلیغات اسلامی: محمد قمی
• فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: سرلشکر پاسدار حسین سلامی
• فرمانده کل انتظامی: سرتیپ پاسدار احمدرضا رادان
• دادستان کل کشور: محمدجعفر منتظری
• رئیس سازمان پدافند غیر عامل: سرتیپ پاسدار غلامرضا جلالی

اعضای حقیقی

• سید سعیدرضا عاملی
• حمید شهریاری
• رضا تقی‌پور
• مهدی اخوان بهابادی
• مسعود ابوطالبی
• کامیار ثقفی
• رسول جلیلی
• سرتیپ دوم پاسدار سید عزت‌الله ضرغامی
• محمد سرافراز
• محمدحسن انتظاری

اعضای پیشین

• سید جواد مظلومی
• علیرضا شاه‌میرزایی

جلسه‌ها

نخستین جلسه

نخستین جلسه با حضور رئیس‌جمهور و دیگر عضوها در تاریخ ۲۷ اسفند ۱۳۹۰ تشکیل شد.

محمود احمدی‌نژاد در این جلسه به اهمیت و جایگاه این شورا در کشور اشاره کرد و گفت:

همان‌طور که رهبر معظم انقلاب فرمودند، در شرایط فعلی کشور و جهان، فضایِ مجازی از جایگاه ویژه برخورداراست، به طوری که امروزه ابعاد گستره آن در زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها نقش بسزایی را ایفا می‌کند… در شرایط کنونی مرکز ملی فضای مجازی می‌تواند نقطه‌ای متمرکز در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان کشور باشد و در عرصهٔ سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و صیانت از آسیب‌های این فضا تأثیرگذار باشد.

وی افزود فضای مجازی نامحدود است و مرز ندارد. پس باید کوشید با برنامه‌ریزی دقیق از فضای سایبری در راستای هدف‌ها و پیشرفت نظام جمهوری اسلامی ایران استفاده کرد.

عضوهای دیگر نیز نظرها و دیدگاه‌هایشان را گفتند.

تحریم وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا

در ۲۲ دی ۱۳۹۶، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا شورای عالی فضای مجازی را به دلیل نقض حقوق بشر از طریق اعمال سانسور و محدود کردن آزادی بیان در اینترنت مورد تحریم قرار داد.

بر اساس بیانیه وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا، شورای عالی فضایی مجازی مسئول مسدود کردن ده‌ها هزار تارنمای متعلق به رسانه‌های خبری بین‌المللی، مخالف حکومت و شبکه‌های اجتماعی در ایران است. در ابتدای این بیانیه آمده‌است: «شورای عالی فضای مجازی در سال ۲۰۱۲ توسط رهبر ایران با هدف تمرکز و نظارت بر سیاست گذاری‌ها و تنظیم مقررات مربوط به اینترنت حکومت ایران ایجاد شد».

این وزارتخانه همچنین شورای عالی فضای مجازی را به عنوان عالی‌ترین نهاد سیاست‌گذار در مورد اینترنت معرفی کرده که بر کار حکومت ایران در زمینه ایجاد اختلال در جریان آزاد اطلاعات نظارت دارد.

واکنش‌ها

روز پنجشنبه ۲۲ بهمن همزمان با «روز جهانی مبارزه با سانسور سایبری»، سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارشی که به مناسبت «روز جهانی مبارزه با سانسور سایبری» منتشر کرده‌است، «مرکز ملی فضای مجازی ایران» را در فهرست نهادهای سرکوبگر سایبری در جهان ثبت کرده‌است؛ که دارای بدترین کارنامه در سرکوب سایبری هستند و تأکید شده‌است که فعالیت آنها خطری آشکار برای آزادی عقیده و بیان تصریح شده در ماده ۱۹ اعلامیه حقوق بشر است. همچنین این مرکز را یکی از نهادهای سرکوبگر اطلاع‌رسانی در فضای مجازی خوانده‌است. گزارشگران بدون مرز تأکید کرده‌است: «در ایران از خاموش کردن اینترنت به‌طور فزاینده‌ای برای کنترل و سرکوب اعتراضات خیابانی و اعمال محدودیت در انتقال و انتشار اطلاعات مستقل استفاده می‌شود؛ اطلاعاتی که محتوای ضدانقلاب یا خرابکارانه خوانده می‌شود». این سازمان هشدار داده‌است که این مرکز، مشغول ایجاد یک سپر دفاعی (فایروال) با بهره‌گیری از فناوری فیلتر اینترنت در ایران است.

نهادهای مرتبط

شورای عالی انفورماتیک، شورای عالی اطلاع‌رسانی و شورای عالی فناوری اطلاعات شوراهای و نهادهایی هستند که پیش از تشکیل این شورا در حکم سیاست‌گذار و مجری در این حوزه عمل می‌کرده‌اند. همچنین این شورا به عنوان وضع کنندهٔ قانون با مجلس شورای اسلامی در تعارض قرار دارد.

در فرودین ۱۳۹۵، در جلسهٔ شورای عالی فضای مجازی که به ریاست حسن روحانی برگزار شد، شورای عالی انفورماتیک، شورای عالی اطلاع‌رسانی و شورای عالی امنیت فضای تبادل اطلاعات (افتا) منحل و کلیهٔ وظایف‌شان در سطح ملی به شورای عالی فضای مجازی واگذار شد.

جستارهای وابسته

• سازمان‌های زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی ایران
• سانسور اینترنت در ایران
• نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی

پیوند به بیرون

• وبگاه رسمی